DeLink Krachtlijnen opleiding tewerkstelling ervaringsdeskundigen ...

OPLEIDING EN
TEWERKSTELLING VAN
ERVARINGSDESKUNDIGEN
IN ARMOEDE EN SOCIALE
UITSLUITING
KRACHTLIJNEN
November 2005
Vzw DE LINK Boomgaardstraat 93 2018 Antwerpen

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
INHOUD:
VOORWOORD. 3
1. DE MAATSCHAPPELIJKE LEGITIMERING VAN DE METHODIEK. 3
1.1. Ervaringsdeskundigen: een noodzakelijke methodiek in armoedebestrijding. 3
De arme als actieve partner in de armoedebestrijding. 3
Armoede is een gevolg van systematische structurele uitsluiting. 4
Er is een diepe kloof tussen armen enerzijds en werkers en beleid anderzijds. 4
Besluiten: Opgeleide ervaringsdeskundigen als brug 5
Empowerment 5
1.2. Historiek en politiek draagvlak van de methodiek. 6
De eerste ervaringsdeskundigen. 6
Het politiek draagvlak. 6
2. VZW DE LINK: COÖRDINATOR VAN HET MAATSCHAPPELIJK PROJECT 9
Algemene doelstellingen. 9
Organisatorische invulling. 9
3. VISIE OP ARMOEDE. 11
Structurele- en participatiekloof 11
Gevoelskloof 12
Kenniskloof 13
Vaardigheidskloof 13
Krachtenkloof 14
4. DE OPLEIDING. 16
4.1. Algemene doelstelling 16
4.2. Het belang van een reguliere opleiding 16
4.3. De cursisten 17
4.4. De opbouw van de opleiding 18
Basisjaar: 1 schooljaar 18
Opvolgingsjaren: 3 schooljaren 19
Structuur en inhoud van de opleiding 19
4.5. De omkadering 20
4.6. Planning van de opleidingsgroepen 21
5. DE TEWERKSTELLING. 23
Wettelijk kader 23
Vormen van de tewerkstelling 24
Beroepsprofiel 24
Mogelijke functies en taken voor ervaringsdeskundigen. 24
Loonprincipes 25
Creatie van tewerkstelling 25
Vorming en ondersteuning 26
6. SENSIBILISATIE. 27
6.1. Een uitgebreide vraag 27
6.2. Geldende principes. 28
6.3. Werkwijze. 29
7. FINANCIERING. 30
7.1. Op federaal niveau. 30
7.2. Op Vlaams niveau. 31
7.3. Provincies, steden en gemeenten. 32
7.4. Privaatrechterlijke organisaties 33
7.5. Europese gemeenschap. 33
8. LITERATUUR. 34
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 2

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
VOORWOORD.
Deze krachtlijnen zijn bedoeld voor mensen in armoede, mensen binnen het beleid
en de administraties, onderwijsinrichtingen en onderzoeksinstituten, mogelijke
stage- en tewerkstellingsplaatsen en alle andere geïnteresseerden. We willen
hiermee in een notendop informatie geven over de werking, visie en achtergrond
van dit armoedebestrijdingsproject. Het is geen activiteitenverslag maar een
overzicht in vogelvlucht waarin achtereenvolgens dieper ingegaan wordt op het
maatschappelijk kader van het project, de structuur van de organisatie, onze visie
op armoede en de vijf grote kloven tussen armen en niet armen, de opleiding tot
ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting, het profiel van de
ervaringsdeskundigen, de tewerkstellingvormen de sensibilisatie van burgers en
beleid en de financieringsporen van vzw De Link.
1. DE MAATSCHAPPELIJKE LEGITIMERING VAN DE METHODIEK.
1.1. Ervaringsdeskundigen: een noodzakelijke methodiek in
armoedebestrijding.
De arme als actieve partner in de armoedebestrijding.
Het thema van armoede en armoedebestrijding heeft een permanente en
vooraanstaande plaats in het politiek en maatschappelijk debat. Het recht op een
menswaardig leven voor elke burger werd reeds in december 1948 opgenomen in
de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het duurde tot in 1994, eer
deze fundamentele rechten van elke mens opgenomen werden in de Belgische
grondwet.
We stellen vast dat de Belgische regering er uitdrukkelijk voor kiest de armen zelf
te betrekken bij de armoedebestrijding. Voor het eerst in de wereldgeschiedenis
vraagt een regering de arme als actieve partner om de structurele oorzaken van
armoede aan te pakken. We lezen in de regeringsverklaring van de regering
Dehaene II 1 (maart 1992) dat men aan de representatieve vereniging ATD Vierde
Wereld en aan de Vereniging van Belgische Steden en Gemeenten vraagt om een
“Algemeen Verslag over de Armoede” op te stellen.
We citeren uit de opdracht van de regering aan de opstellers van het verslag 2 :
“De overheid erkent dat het noodzakelijk is om een meer solidaire
samenleving tot stand te brengen. Dit kan alleen door de ervaringen en
verwachtingen te kennen van de mensen die het hardst onder de
armoede lijden. Het zijn dan ook zij zelf die, zo rechtstreeks mogelijk,
het woord voeren in deze bij uitstek democratische dialoog.”
1 Federale regering (1992), Regeerakkoord 9 maart 1992. Brussel.
2 Koning Boudewijnstichting (1994), Algemeen verslag over de armoede. Brussel.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 3

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Dit verslag moet: 3
“...een middel worden om, door de mensen die in armoede leven zelf en
de sociale ‘actoren’ te mobiliseren, de structurele oorzaken van
armoede en bestaansonzekerheid grondig aan te pakken.”
In ’94 verscheen dit “Algemeen Verslag van de Armoede”. Het is het resultaat van
een twee jaar durende intense mobilisatie en dialoog, een proces van armen en
verenigingen, van werkers en beleidsmensen uit alle hoeken van België. Deze
dialoogmethode werd ook de basis van verdere acties.
Armoede is een gevolg van systematische structurele uitsluiting.
Tegelijkertijd is er de belangrijke evolutie op wereldvlak. Op de wereldtop van
Kopenhagen in maart 1995 erkennen alle regeringsleiders officieel dat armoede een
structureel en dus maatschappelijk gecreëerd fenomeen is en geen individueel
schuldgegeven. Deze verklaring betekent een historische kentering in het kijken
naar armoede en armen.
Voor het definiëren van armoede vanuit deze wereldwijd erkende visie, citeren we
het doctoraat van Tine Van Regenmortel 4 dat een aanvulling is op de algemeen
aanvaarde omschrijving van het jaarboek armoede van professor Vranken. Deze
nieuwe definitie werd als uitbreiding opgenomen vanaf het Jaarboek 2003 5 : *
“Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over
meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het
scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de
samenleving. Deze kloof kan enkel worden overbrugd wanneer de
samenleving een appèl doet op het psychologisch kapitaal van personen
die in armoede leven en van hun omgeving. De samenleving maakt
daarbij ook de economische, sociale en culturele kapitaalvormen voor
hen toegankelijk. Zo krijgt iedereen gelijke kansen op niet-kwetsende
sociale en maatschappelijke interacties en op waardevolle bindingen
met zichzelf, de anderen, de maatschappij en de toekomst.”
Er is een diepe kloof tussen armen enerzijds en werkers en beleid anderzijds.
Jaren van armoedebestrijding maken duidelijk dat er een diepe kloof, een “missing
link” is tussen enerzijds het beleid en werkers uit alle voorzieningen waar armen
mee geconfronteerd worden en anderzijds de armen zelf. De belangrijkste
elementen hierin zijn:
Het fundamentele verschil in positie tussen enerzijds de arme, die verplicht wordt
constant in armoede te leven en anderzijds de organisaties en beleidsactoren die
deze realiteit niet kennen. De beleidsmakers en -uitvoerders behoren meestal tot
3
Idem.
4
Van Regenmortel, T. (2002), Empowerment en Maatzorg: een krachtgerichte psychologische kijk
op armoede. Leuven/Leusden: Acco.
5
Vranken, J., De Boyser, K., Dierckx, D. (2003), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2003.
Leuven/Leusden: Acco.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 4

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
de middenklasse. Ze zijn onbekend met de harde realiteit van het leven in
armoede in al zijn facetten en vooral met de gevoelens van schaamte en
vernedering die gepaard gaan met de ervaring van de arme om voortdurend hulp te
moeten vragen. Ze zijn onbekend met de schuldgevoelens waaronder de arme
gebukt gaat als gevolg van het feit dat hij constant veroordeeld wordt en niet mag
zijn wie hij is. De niet armen bevinden zich in de maatschappelijke positie om hun
eigen oplossingen door te drukken ten aanzien van problemen van de armen.
Hierdoor verliezen armen de greep over hun eigen leven en over de
maatschappelijke besluitvorming, ondanks tal van interventies en
beleidsmaatregelen.
Het gaat dus niet alleen om de kenniskloof, vaardigheidskloof, gevoelskloof en
krachtenkloof tussen beide werelden, maar het gaat in eerste instantie om een
structurele participatiekloof.
Besluiten
Opgeleide ervaringsdeskundigen als brug.
De zwaarte en de diepte van de missing link maakt dat in alle sectoren van het
maatschappelijk gebeuren mensen moeten ingeschakeld worden die vertrekken
vanuit hun eigen beleving van armoede en die de logica achter de
overlevingsstrategieën die ze ontwikkeld hebben, begrijpen en kunnen
overbrengen.
Opgeleide ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting zijn mensen die
armoede van bij de wieg aan den lijve ondervonden hebben, die deze ervaring
verwerkt en verruimd hebben naar een bredere armoede-ervaring en die via een
opleiding houdingen, vaardigheden en methoden kregen aangereikt om de
verruimde armoede-ervaring deskundig aan te wenden in alle sectoren van de
armoedebestrijding.
Ervaringsdeskundigen slaan de brug tussen hun wereld en die van andere
maatschappelijke actoren. Ze kunnen ingeschakeld worden voor ondersteunings- en
begeleidingswerk, als tolken van de armoederealiteit, voor supervisie en het
verlenen van advies, om lessen en vorming te geven. In groepswerk met
levensgenoten kunnen zij trekkende en kaderende figuren worden. Naar het beleid
toe kunnen zij maatregelen ter bestrijding van armoede formuleren. Op
onderzoeksvlak kunnen zij de armoederealiteit duiden.
Empowerment.
De maatschappelijke erkenning dat sociale uitsluiting een structureel gegeven is en
dat de actieve participatie van armen noodzakelijk is voor de armoedebestrijding,
brengt ons tot twee noodzakelijke voorwaarden.
Empoweren van mensen in armoede.
Tine Van Regenmortel brengt de empowermentgedachte opnieuw in het
armoededebat. Dit ideeëngoed gaat uit van het geloof in de krachten van de
armen. Het doctoraat van Tine Van Regenmortel toont aan dat armen de
krachten in zich hebben om zichzelf te bevrijden en greep te krijgen op hun
eigen leven en de maatschappelijke besluitvorming. Voorwaarde hiervoor is
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 5

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
wel, aldus Van Regenmortel, dat de samenleving structureel en de werkers
psychologisch de voorwaarden creëren opdat de armen hun potentiële
krachten gestalte kunnen geven.
Dit alles sluit aan bij het ideeëngoed van de Braziliaanse bevrijdingspedagoog
Paolo Freire 6 (1921 - 1997) die met zijn alfabetiseringsmethoden uitgaat van
de krachten van de armen en van het feit dat de armen alleen zichzelf kunnen
bevrijden. De enige weg daartoe is de maatschappelijke bewustwording via
een werkelijke dialoog die steunt op een totale gelijkwaardigheid waardoor
iedereen als vol kan aanzien en erkend worde in zijn verantwoordelijkheid.
Toch zijn het de armen alleen die de uitsluitingsmechanismen van onze
samenleving kunnen blootleggen omdat alleen zij die ervaren en kennen.
Dankzij de armen krijgt de samenleving de kans om haar fundamenteel
ondemocratische mechanismen te leren kennen. Daardoor wordt ze in staat
gesteld die te veranderen.
De noodzaak van het empoweren van de niet armen.
In Firenze 2002 brengt De Link bij monde van de eerste ervaringsdeskundige in
Vlaanderen een nieuw element in het discours. Willen de samenleving, haar
beleidsvoerders en armoedebestrijders armen kunnen steunen in hun
bevrijding, dan is het noodzakelijk dat zij zelf empowerd zijn. De meeste
mensen hebben doorheen hun leven te maken met pijn en uitsluiting. Zolang
dit verborgen blijft voor henzelf, verhindert dit het open kunnen kijken naar
de andere. Hun inzichten en acties naar de anderen worden gemaskeerd door
de ongekende pijn in henzelf. Meer nog, hun inzichten en acties worden
bepaald door die eigen onbewuste pijn. Niet alleen de solidariteitsgedachte,
maar vooral het empowerd zijn van de niet-armen is voorwaardenscheppend
willen zij in staat zijn de arme te ondersteunen in zijn eigen empoweren. Dit
nieuwe inzicht wordt door De Link vzw mee naar buiten gebracht op alle
mogelijke vormings- en sensibilisatiemomenten.
1.2. Historiek en politiek draagvlak van de methodiek
De eerste ervaringsdeskundigen.
In ’88 werd vzw De Cirkel opgericht. De Cirkel was een vereniging waar armen het
woord nemen uit het Antwerpse. Hier werd er voor het eerst expliciet voor gekozen
om de armen als collega in te schakelen in de armoedebestrijding.
In ’93 opteerde Kind en Gezin er als eerste grote organisatie binnen het
welzijnswerk voor om het werken met ervaringsdeskundigen als methodiek te
integreren binnen het begeleidingswerk met de gezinnen.
Het politiek draagvlak
Voormalig coördinerend Minister armoede Leo Peeters.
Vanuit dit voormalige kabinet werd een ruimere overleggroep bijeen
gebracht en zijn gesprekken gevoerd met bevoorrechte getuigen in allerlei
levensdomeinen waar armen mee te maken hebben. Doel hiervan was het
kader van het werken met ervaringsdeskundigen, de functieomschrijving die
ervaringsdeskundigen op bepaalde werkdomeinen zullen moeten uitoefenen,
uit te tekenen. In deze ruime stuurgroep zaten werkers uit alle sectoren
waar armen mee te maken hebben, beleidsactoren en
6 Freire, P. (1972); Pedagogie van de onderdrukten. Baarn: Anthos.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 6

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
onderwijsdeskundigen. In een kleinere werkgroep werd tegelijkertijd de
opleiding geconcipieerd en het totale maatschappelijke project van De Link
ontworpen.
Ondersteuning vanuit het beleid: een unaniem parlement (februari 1998)
In de motie van aanbeveling van het Vlaams Parlement 7 (februari '98) in het
themadebat over armoede en sociale uitsluiting schaarden alle politieke
partijen zich unaniem achter een decretale regeling voor een opleiding en
de tewerkstelling van ervaringsdeskundigen in alle levensdomeinen waar
armen mee te maken hebben.
Federale en Vlaamse regeringsverklaringen van juli 1999 89 .
In deze regeringsverklaringen werden 4 belangrijke prioriteiten naar voor
geschoven met betrekking tot het inschakelen van armen. Deze liggen
volledig in de lijn van de filosofie van De Link:
• de nood aan actieve participatie van armen;
• de nood aan ervaringsdeskundigen in armoedebestrijding;
• het belang van onderwijsinitiatieven over de netten heen;
• de nood aan opleidingsinitiatieven die leiden tot tewerkstelling van
mensen die leven in armoede- en uitsluitingsituaties.
Bovendien is de motie van aanbeveling van het Vlaams Parlement van
februari ’98, waarnaar hierboven al verwezen is, volledig opgenomen in de
Vlaamse regeringsverklaring van juli ’99.
Wereldtop over armoede en sociale cohesie van 2000 in Genève:
“Kopenhagen + 5”.
Op deze wereldtop werd een onderzoeksrapport van de Verenigde Naties
gepresenteerd met betrekking tot de evolutie van de armoedesituatie in de
wereld, vijf jaar na de top in Kopenhagen 10 . Uit dit rapport blijkt dat de
armoede in de wereld nog steeds verergert, behalve daar waar armen actief
betrokken worden in de armoedebestrijding.
Nationaal actieplan Sociale insluiting (NAPincl) (2001) 11 .
In het NAPincl heeft de federale regering gesteld dat OCMW’s in de
gelegenheid gesteld worden om ervaringsdeskundigen te betrekken.
Vlaams decreet Armoedebestrijding (2003) 12
Dit decreet werd 21 maart 2003 goedgekeurd door het Vlaams Parlement en
op 10 oktober 2003 werd in de Vlaamse regering het uitvoeringsbesluit
7
Vlaamse regering (1998), Maatschappelijke beleidsnota Armoede en sociale uitsluiting. motie van
aanbeveling tot besluit van het op 19 februari 1998 in plenaire vergadering gehouden themadebat
over armoede en sociale uitsluiting. Brussel.
8
Federale regering (1999), De brug naar de eenentwintigste eeuw – Regeringsverklaring en
regeerakkoord – 28 juli 1999. Brussel.
9
Vlaamse regering (1999), Een nieuw project voor Vlaanderen. Het Vlaams Regeerakkoord. Brussel,
13 juli 1999.
10 United Nations Development Programme (2000), Overcoming human poverty. Poverty report
2000. UNDP, Oxford University Press.
11 Federaal Ministerie van Sociale zaken, volksgezondheid en leefmilieu (2001), Nationaal actieplan
sociale insluiting NAPincl – Integrale versie – juni 2001. Brussel.
12 Ministerie van de Vlaamse gemeenschap (2003), Decreet 21 maart 2003 betreffende de
armoedebestrijding, Belgisch Staatsblad, 11/06/03.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 7

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
gestemd 13 . In dit decreet wordt de 'opgeleide ervaringsdeskundige in
armoede en sociale uitsluiting' een decretaal bestaande functie. Tevens
wordt voorzien dat deze ervaringsdeskundigen zullen tewerkgesteld worden
in alle sectoren waar armen mee te maken krijgen. Daarnaast voorziet het
decreet in de financiering van de coördinatie.
Op 6 mei 2004 werd vzw De Link door de Vlaamse regering officieel erkend
als “organisatie voor coördinatie en toeleiding tot de opleiding voor
ervaringsdeskundigen in armoede” 14
Vlaams regeerakkoord 2004 15
“Op het vlak van armoedebestrijding en sociale cohesie moet Vlaanderen bij
de top 5 van de EU-regio’s behoren. Alle inwoners en doelgroepen hebben
tijdens elke levensfase voldoende ontwikkelingskansen en
keuzemogelijkheden om op elk domein deel te nemen aan het
maatschappelijk leven.”
De Vlaamse regering zegt ook hoe ze dit wil realiseren:
• “We schakelen mensen die in armoede leven en hun organisaties tijdig en
structureel in bij de voorbereiding van het beleid;”
• “Elk beleidsdomein heeft aandacht voor armoedebestrijding en
risicoverlaging. Daartoe doen de Vlaamse administratie en de diverse
organisaties beroep op ervaringsdeskundigen in armoede en sociale
uitsluiting.”
13 Vlaamse regering (2003), Besluit van de Vlaamse regering tot uitvoering van het decreet van 21
maart 2003 betreffende de armoedebestrijding. Brussel.
14 Ministerie van de Vlaamse gemeenschap (2004), Ministerieel besluit houdende de erkenningvan
vzw De Link als organisatie voor de coördinatie en toeleiding tot de opleiding voor
ervaringsdeskundigen in armoede.
15 Vlaamse regering (2004), Het Vlaams regeerakkoord 2004, Vertrouwen geven
verantwoordelijkheid nemen.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 8

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
2. VZW DE LINK: COÖRDINATOR VAN HET MAATSCHAPPELIJK PROJECT.
v Algemene doelstellingen.
Vzw De Link wil mee een antwoord zoeken op de missing link die er is tussen armen
enerzijds en de aanpak van armoede anderzijds. Zij wil vooral ook symbool staan
voor de maatschappelijke erkenning dat armoede een structureel probleem is en
wil de samenleving aansporen tot structurele oplossingen.
Vzw De Link gaat uit van de kracht van de armen. Het zijn zij die de ervaring van
maatschappelijke uitsluiting op alle mogelijke levensdomeinen, mee ondersteund
door de opleiding, verder kunnen ontwikkelen in een deskundigheid die de
samenleving nodig heeft in armoedebestrijding.
Op 26/3/1999 werd VZW De Link opgericht. Het is een autonome organisatie met
als doel:
• Het realiseren, sturen en bewaken van een permanente opleiding voor
ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting.
• Het structureel verankeren van de tewerkstelling van ervaringsdeskundigen
binnen alle sectoren in de samenleving. Zorgen voor de ondersteuning van de
tewerkgestelde ervaringsdeskundigen en de tewerkstellingsplaatsen.
• Het sensibiliseren van burgers, diensten en beleid tot het opnemen van hun
eigen verantwoordelijkheid binnen de armoedebestrijding.
• Het bewaken van de methodiek.
Op 06 mei 2004 werd vzw De Link door de Vlaamse regering officieel erkend als
“organisatie voor coördinatie en toeleiding tot de opleiding voor
ervaringsdeskundigen in armoede” 16 .
v Organisatorische invulling.
De algemene vergadering is samengesteld uit armen en verenigingen waar armen
het woord nemen, opleidings- en onderzoeksinstituten, tewerkstellings- en
beleidsactoren. Daardoor vormt ze een breed maatschappelijk draagvlak. De
algemene vergadering bewaakt mee de doelstelling van het project.
In de raad van bestuur worden de krijtlijnen, bepaald in de algemene vergadering,
verder uitgewerkt en geëvalueerd.
Daarnaast wordt De Link ondersteund door een algemene stuurgroep. Daarin
worden thema’s rond de luiken opleiding en tewerkstelling besproken. Deelnemers
aan deze stuurgroep zijn: ervaringsdeskundigen, een tandem van het Vlaams
Netwerk van de Verenigingen Waar Armen het Woord nemen, Kind & Gezin
Vlaanderen, de departementen sociaal werk van volgende hogescholen:
Arteveldehogeschool Gent, Hogeschool Gent, Erasmus Brussel en Ipsoc Kortrijk, de
16 Ministerie van de Vlaamse gemeenschap (2004), Ministerieel besluit houdende de erkenning van
vzw De Link als organisatie voor coördinatie en toeleiding tot de opleiding voor
ervaringsdeskundigen in armoede.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 9

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Centra Voor Volwassenenonderwijs van Genk, Anderlecht en Hasselt, RISO Brussel,
beleidsverantwoordelijken van de kabinetten werk en Gezin & Welzijn, de
administratie Werk, Welzijn en Onderwijs, vakorganisaties (ABVV en ACV) en
diverse koepelverenigingen (VSO, VWV, VVSG), Welzijnszorg, de onderzoekcentra
HIVA en OASES, departement Pedagogiek KUL, CAW de Spar, provincie Vlaams-
Brabant.
Vanuit het besef en het gevoel dat de organisatie steeds groter wordt en dat het
belangrijk is in dergelijke organisatie om het ideeëngoed door zoveel mogelijk
mensen te laten dragen en verder te ontwikkelen werd het kernoverleg opgericht.
Hierin zit iedereen van de staf (zie hieronder), alle lokale opleidingscoördinatoren
en alle tandems van procesbegeleiders. Afhankelijk van het thema en minstens 1
keer per semester worden hier ook alle docenten op uitgenodigd. Hierop komen
alle thema’s aan bod die voor het ideeëngoed van De Link belangrijk zijn en die te
maken hebben met de doelstellingen van De Link.
De dagelijkse leiding van de organisatie ligt in handen van de staf. Deze bestaat uit
de algemene coördinator, de algemene opleidingscoördinator, de
tewerkstellingscoördinator, de personeelsverantwoordelijke, de
ervaringsdeskundigen, de administratieve kracht en het vliegende supervisietrio.
Zij zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van alle luiken van de werking en het
afstemmen van de verschillende acties op elkaar.
Het vliegende supervisietrio bestaat uit een opgeleide ervaringsdeskundige en twee
opgeleide deskundigen. Ze bieden daar waar nodig steun aan de tewerkgestelde
ervaringsdeskundige en bieden coaching aan de tandems. Dit doen ze vooral in de
opleiding tot ervaringsdeskundige, maar ook op andere tewerkstellingsplaatsen.
De opleidingsstuurgroep is samengesteld uit de algemene opleidingscoördinator,
de tewerkstellingscoördinator, de ervaringsdeskundige, het vliegende supervisietrio
en de lokale opleidingscoördinatoren. Zij zijn verantwoordelijk voor het algemeen
operationele beleid van de opleiding.
De praktijkstuurgroep is samengesteld uit de algemene opleidingscoördinator, de
tewerkstellingscoördinator, het vliegende supervisietrio, de locale
opleidingscoördinatoren, de opgeleide en ervaringsdeskundige praktijkbegeleiders
van de verschillende opleidingslocaties.
Inhoudelijke thema’s die verband houden met de opleiding, beroepspraktijk en
tewerkstelling van cursisten worden daar besproken.
In deze ontwikkelingsfase van het totale project is het belangrijk om in
inhoudelijke werkgroepen dieper te kunnen ingaan rond een aantal belangrijke
thema's. Dit is bijzonder noodzakelijk om de kwaliteit van alle pijlers van de
organisatie te optimaliseren.
Hierbij is de wetenschappelijk medewerker, de ‘schrijver’ de drijvende kracht.
Verder zijn er naargelang het thema een aantal ervaringsdeskundigen en
stafmedewerkers betrokken
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 10

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
3. VISIE OP ARMOEDE.
Voor de definiëring van het begrip 'armoede' bouwt vzw De Link verder op deze die
door vzw De Cirkel ontwikkeld en neergeschreven werd in het boek “Uit het huis,
uit het hart?” 17 .
Het begrip armoede is uiteraard ruimer dan de financiële armoede. Armoede wordt
gezien als een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt op meerdere
gebieden van het leven van de armen. Tussen het leven van de arme en dat van de
niet arme bestaat er een 'missing link' die bestaat uit vijf grote kloven die op elkaar
inspelen en elkaar versterken. Aan de basis van deze kloven ligt de structurele- en
participatiekloof veroorzaakt door allerlei maatschappelijke
uitsluitingsmechanismen. Daaruit voortvloeiend en elkaar voortdurend
beïnvloedend zijn er de gevoelskloof, de kennis- en vaardigheidskloof en de
krachtenkloof.
Deze omschrijving vloeit voort uit het onderzoek dat De Link vzw ontwikkelde
samen met de ervaringsdeskundigen en andere vaste medewerkers.
Structurele- en participatiekloof.
De structurele kloof is de meest onderzochte, de meest zichtbare en meest
gekende van alle kloven die de niet armen scheidt van de armen. De
participatiekloof is een gevolg van de uitsluiting van mensen op alle
levensdomeinen en op alle niveaus.
In essentie gaat deze kloof over het feit dat aan mensen de greep ontnomen wordt
over hun eigen leven en over de maatschappelijke besluitvorming. Het gaat erover
dat niet armen in de meeste contacten met armen de problemen vanuit hun eigen
dominante cultuur bekijken en herdefiniëren, van daaruit ook de oplossingen
invullen en de evaluaties uit handen nemen. Dit heeft niet alleen tot gevolg dat
armen verhinderd worden om te participeren aan de samenleving maar dat hun ook
in hun eigen leven de kans ontnomen wordt om hun verantwoordelijkheid te
kunnen en mogen opnemen. Doordat de buitenwereld reageert met duizend en één
interventies, waartoe de arme zich steeds weer te verhouden heeft kan hij zelf
geen greep krijgen op zijn eigen leven. Daardoor komt alles wat van buitenaf komt
als bedreigend over of is bedreigend. Het plaatst de armen in een
afhankelijkheidspositie en aan de onderkant van elke sociale relatie.
De structurele kloof gaat over het feit dat deze mensen verstoken blijven van alle
basisrechten.
Het recht op onderwijs: ze hebben niet alleen een slechte schoolcarrière maar
komen vaak ten onrechte in het bijzonder onderwijs terecht.
Het recht op huisvesting: ze wonen vaak in ongezonde, te kleine en te dure huizen
van privé-eigenaars en huisjesmelkers. Ze verhuizen vaak van krot naar krot op de
vlucht voor deurwaarders.
Het recht op gezondheid: veel meer dan de gemiddelde burger hebben ze serieuze
gezondheidsproblemen (kanker, long- en hartaandoeningen, rugklachten, …).
17 VZW De Cirkel (1996), uit het huis, uit het hart? Berchem, vzw De Cirkel.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 11

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Gemiddeld sterven mensen uit de diepe armoede zeven tot acht jaar vroeger dan
Jan Modaal.
Het recht op maatschappelijke dienstverlening: ze hebben veelal verplicht contact
met duizend en één dienstverlener zonder het gevoel geholpen te zijn.
Het recht op recht: meer dan de gemiddelde burger komen ze in aanraking met het
gerecht en bovendien worden ze vlugger en zwaarder veroordeeld. Hun kinderen
worden vlugger gevat door de jeugdrechtbank.
Het recht op tewerkstelling: ze leven meestal van een leefloon of zijn langdurig
afhankelijk van een ander vervangingsinkomen. Omdat ze geen diploma hebben en
wegens hun uiterlijk worden ze dikwijls niet aangenomen voor jobs waarvoor ze
geschikt zijn.
Bovendien zijn reglementeringen afgestemd op een modaal gezin waartoe armen
niet behoren. Dit maakt dat ze veel minder of moeilijker dan anderen beroep
kunnen doen op een aantal algemene rechten zoals studiebeurzen, kinderbijslag,
woonpremies, belastingsvermindering, ….
De gevoelskloof.
De structurele uitsluiting heeft twee belangrijke gevolgen naar het gevoel van
armen, enerzijds laat dit een zware gekwetste binnenkant na en anderzijds geeft
dit een enorme drang om 'erbij' te horen zoals elk menselijk wezen.
Een eerste element van deze gevoelskloof bestaat uit de gekwetste binnenkant.
In haar onbekendheid met armoede geeft de samenleving aan armen het gevoel dat
ze zelf schuldig zijn aan hun eigen situatie. Ongewild geven we kansarme kinderen
steeds de boodschap dat ze zelf de oorzaak te zijn van hun eigen falen en hierdoor
stapelen ze voor zichzelf schuld op schuld. Dit maakt dat ze als volwassene elke
nieuwe schuldtoewijzing van buitenaf terug interioriseren wat hun gevoel schuldig
te zijn nog eens vergroot. Bovendien gaan kansarme mensen vaak gebukt onder een
innerlijke pijn en een onbevredigd basisverlangen, die het gevolg is van het feit dat
- vaak al van in de vroege jeugd - de band met het natuurlijke milieu is
doorgeknipt.
Dit alles maakt dat armen zich niet aanvaard weten en leven in schaamte, met
gevoelens van vernedering en vanuit een zeer sterk minderwaardigheidsgevoel.
Deze gevoelens worden gans hun jeugd gevoed in talloze contacten op school, in de
buurt, door voorzieningen, …
Vooral het ingeslikte schuldgevoel, versterkt door een verleden van zoveel
onverwerkt verdriet, maakt dat mensen in armoede geblokkeerd geraken in hun
gevoel en verlamd in hun functioneren.
Het is een existentieel verlangen van de mens om erbij te horen. Door onze
samenlevingsstructuren sluiten we de armen uit. Dit heeft als gevolg dat wij bij
deze mensen een versterkt verlangen installeren om er toch bij te horen. Om dit te
realiseren zien we dat armen dat wat ze kennen (zie kenniskloof) van de
middenklasser gaan overnemen, namelijk de uiterlijk waarneembare zaken: een
dure auto, een GSM, een duur trouwkleed, ...
Onze maatschappelijke reactie op dat gedrag die wij door onze
uitsluitingsmechanismen uitlokken is er dan één van schuldtoewijzing: het is je
eigen schuld dat je in de problemen zit. Een reactie die op zijn beurt opnieuw een
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 12

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
uitgesloten gevoel teweegbrengt!
De kenniskloof
Armen hebben verbijsterend weinig kennis van de maatschappij en haar instituties.
Hoewel het lijkt dat kansarmen zeer goed hun weg kennen in de wereld van de
hulpverlening, hebben ze vaak weinig weet van hoe de samenleving functioneert.
Ze weten dikwijls niet hoe ze in regel moeten blijven met kinderbijslag,
mutualiteit, werkloosheidsvergoeding, studiebeurs, ...
Maar deze kenniskloof reikt nog veel verder. Eigenlijk weten armen niets van de
leefwereld van de modale burgers, zelfs niets van de voor ons evidente zaken! De
hardnekkigheid van deze kloof schuilt in het feit dat beide partijen, de arme en de
niet arme van elkaar, niet weten dat ze het niet weten. De middenklasser weet
niet dat de arme deze kennis niet bezit en geeft als gevolg daarvan geen
informatie of houdt hem geen spiegels voor. De arme stelt geen vragen omdat hij
niet weet dat hij deze kennis niet heeft. Daardoor kan hij zijn kennis niet
vergroten. Wanneer hij voelt dat er iets schort dan gaat hij te rade bij lotgenoten,
zijn familie of andere mensen in armoede die op hun beurt deze kennis niet
bezitten.
De vaardigheidskloof.
Het leven in armoede kenmerkt zich tevens door een gebrek aan die vaardigheden
die nodig zijn om zich in de samenleving te kunnen handhaven op een manier die
aanvaard wordt door de heersende cultuur. Dit tekort aan vaardigheden uit zich in
meer praktische zaken als huishouden, gezinsadministratie of geldbeheer, ... Maar
het uit zich ook op emotioneel en pedagogisch vlak: communicatie, relatie,
opvoeding van de kinderen, ...
Er zijn twee belangrijke oorzaken waardoor armen deze vaardigheden moeten
missen.
Vaardigheden worden aangeleerd van bij de geboorte binnen de existentiële band
die er is tussen ouders en kinderen. Kinderen leren vaardigheden door het
volbrengen van opdrachten die ze krijgen van hun ouders en het blijven herhalen
van deze opdrachten. Het vervullen van deze opdrachten gebeurt niet vanuit de
wens om die vaardigheden aan te leren, maar wel vanuit het verlangen graag
gezien te worden door hun ouders (zie ook de theorieën van Nagy 18 en
Ghesquière 19 ). Dit is de motor die schuilgaat achter het aanleren van alle
noodzakelijke vaardigheden die nodig zijn om zich later 'aanvaard' te kunnen
gedragen en zich 'maatschappelijk' te kunnen handhaven. Daar waar gedurende de
jeugd deze existentiële band ontbrak door plaatsing in instellingen of
pleeggezinnen, zijn de dingen die aangeleerd werden niet verworven waardoor ze
zich niet konden ontwikkelen tot vaardigheden.
Armen zijn de mensen bij uitstek die geconfronteerd worden en werden door
plaatsingen gedurende hun jeugd. Dit is dan ook een fundamentele reden waardoor
armen een heel aantal vaardigheden missen die op latere leeftijd heel moeilijk bij
18 ONDERWAATER, A., (1986), De onverbrekelijke band tussen ouders en kinderen. Over de
denkbeelden van Ivan Boszormenyi-Nagy en Helm Stierlin. Lisse, Swets & Zeitlinger.
19 GHESQUIERE, P., (1993), Multiproblemgezinnen. Leuven / Apeldoorn, Garant.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 13

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
te benen zijn.
Een ander belangrijke oorzaak voor het ontbreken van deze vaardigheden schuilt in
het ontbreken van voorbeelden. Daar waar in generatiearme gezinnen de ouders
deze vaardigheden niet hebben, zullen ze dit niet aan hun kinderen kunnen
aanleren met alle gevolgen van dien voor de volgende generatie.
Het is hierbij belangrijk oog te blijven hebben voor de vaardigheden die mensen in
armoede wel ontwikkeld hebben, maar die wij vanuit de maatschappij te weinig
kennen en waarderen.
Naast het ontbreken van deze vaardigheden speelt eveneens mee dat het aanleren
ervan op latere leeftijd bemoeilijkt wordt door verschillende elementen.
Ten eerste heeft een mens om te kunnen leren mentale en emotionele ruimte
nodig. Bij armen wordt dit bemoeilijkt omdat de pijn uit het verleden als het ware
te dicht op hun vel plakt zodat ze onmogelijk zaken kunnen oppakken. Ze zitten
met een onbevredigd basisverlangen dat alles blokkeert en hen verhindert om
nieuwe informatie op te pikken.
Een tweede element is er één van leertheoretische aard. Het blijkt in de praktijk
moeilijk om nieuwe verworven kennis om te zetten in gedrag. Hierin spelen twee
hinderpalen. Enerzijds is het niet eenvoudig om verworven levenspatronen af te
leren en anderzijds vergt het meerdere leerstappen om van weten tot inzicht te
komen, om van inzicht over te gaan op het kunnen toepassen en om het kunnen
toepassen om te zetten in een gewoonte of vaardigheid.
Bovendien verwacht de maatschappij van een volwassene dat hij al deze
handelingen vlot kan uitoefenen. Zelf al zou de samenleving weten waarom armen
deze vaardigheden niet bezitten, dan nog zal ze hen als volwassenen moeilijk de
noodzakelijke tijd geven om te experimenteren, om aldus de verloren schade bij te
benen.
Krachtenkloof
Een jeugd in armoede en uitsluiting resulteert ook in een aantal positieve
elementen.
Opmerkelijk is de ongelooflijke motivatie en draagkracht die arme mensen hebben
om hun eigen situatie en die van hun kinderen te verbeteren. In tegenstelling tot
de armen heeft de niet arme meerdere projecten in zijn leven: werk, partner,
kinderen, vrienden, hobby’s, ... Armen hebben echter maar één fundamenteel
project namelijk perspectief creëren voor henzelf, maar vooral voor hun kinderen.
Daar waar bij de niet arme individualisme meestal op de voorgrond staat zien we
bij armen veelal een grotere solidariteit en strijdbaarheid. Niet alleen vanuit hun
intens verlangen belangrijk te willen zijn voor anderen maar vooral vanuit de
herkenning van het onrecht willen ze andere mensen in de miserie steeds helpen
ook al zitten ze zelf tot over hun oren in de problemen. Daarnaast willen ze
armoede de wereld uit. Dit is niet alleen de motivatie van alle kandidaat-cursisten
die aan de opleiding tot ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting
willen beginnen maar ook de motivatie van de armen die meewerken in
verenigingen waar armen het woord nemen.
Een ander kracht van de arme is het feit dat hij in onmogelijke en chaotische
omstandigheden het hoofd boven water kan houden. Dit in tegenstelling tot de
doorsnee burger die nood heeft aan een voldoende georganiseerd, gestructureerd
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 14

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
en overzichtelijk geheel om te kunnen leven.
Daar waar de middenklasser zich soms kenmerkt door een verdoezelend
taalgebruik, zien we bij veel armen een meer open en directe communicatie.
Eenmaal mensen in armoede gelijkwaardigheid ervaren hebben, zullen ze niet
armen confronteren als ze het gevoel hebben dat ze betutteld worden. Dit hangt
samen met het feit dat ze steeds aan de onderkant van de sociale relatie geplaatst
werden. Zij weten beter dan wie hoe betutteling een respectvolle en
gelijkwaardige verhouding in de weg staat en hoe een echte confrontatie kans
schept tot groei.
Armen zijn radars van gevoelens. Ze hebben veel gevoel voor humor en zijn mensen
met een ruim kunstzinnig vermogen.
Tot slot
Het spreekt voor zich dat niet al deze kenmerken in even sterke mate aanwezig
zijn bij alle armen. Bovendien zijn niet alle opgesomde eigenschappen even
zichtbaar. Wat wij wel merken is dat hoe meer de armen zich kunnen bevrijden
van het juk van hun gekwetste binnenkant, hoe meer deze krachten zich kunnen
openbaren en versterken.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 15

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
4.1. Algemene doelstelling.
4. DE OPLEIDING.
De opleiding wil armen de kans geven om hun ervaringen in de armoede te
verwerken om deze in te kunnen zetten op alle terreinen van de
armoedebestrijding. Door de opleiding ontwikkelen de mensen zich verder daar
waar ze door hun levenssituatie gestopt zijn. Ze verwerven er de nodige inzichten,
houdingen en vaardigheden om als ervaringsdeskundige te kunnen werken in de
functies waar ze nodig zijn.
De opleiding wil enerzijds een proces zijn waarin de armen hun eigen armoedeervaringen
verwerken vertrekkende vanuit de analyse van hun eigen
levensgeschiedenis. Ze krijgen de mogelijkheid hun individuele geschiedenis en hun
oplossingen te spiegelen en te toetsen aan andere armoede-ervaringen en aan een
breder maatschappelijk kader. Zo komen ze van individuele belevingen en
antwoorden tot algemene analyses en oplossingen.
Via de vakken die aangeboden worden verwerven de cursisten de nodige
theoretische en technische achtergronden.
De opleiding wordt gekoppeld aan beroepspraktijk opdat de armen zo de opgedane
kennis leren gebruiken in het werkveld.
Door het volgen van de opleiding worden de cursisten een belangrijke schakel in de
hulp- en dienstverlening aan armen en kunnen ze een relevante bijdrage leveren
aan de armoedebestrijding in alle sectoren waar armen mee geconfronteerd
worden.
4.2. Het belang van een reguliere opleiding.
Door de betaalde tewerkstelling van ervaringsdeskundigen erkent de samenleving
officieel dat de inschakeling van mensen die armoede aan den lijve ondervinden
noodzakelijk is voor de armoedebestrijding. Om hun job inhoudelijk volwaardig èn
maatschappelijk gerespecteerd te kunnen uitoefenen is een degelijke opleiding
met een erkend bekwaamheidsbewijs onontbeerlijk.
De opleiding kadert binnen het Volwassenenonderwijs. Het succesvol beëindigen
van deze opleiding geeft de cursisten recht op een getuigschrift. Dit is een
bekwaamheidsbewijs van het technisch secundair onderwijs derde graad met een
lineair deeltijds leerplan. De waarde van dit bekwaamheidsbewijs is momenteel
nog het voorwerp van maatschappelijke discussie. Ondanks alle retoriek over
“Elders Verworven Competenties” en “Levenslang Leren” bestaat er geen feitelijke
gelijkstelling in o.m. openbare diensten van een A2 diploma Technisch Secundair
Onderwijs met voltijds leerplan en een getuigschrift met deeltijds leerplan. In tal
van private organisaties is er wel een gelijkschakeling, die zich voornamelijk
vertaald in loonbarema’s op A2 niveau. Samen met o.m. de scholen voor
volwassenenonderwijs vecht De Link verder voor een hogere maatschappelijke
honorering van dit getuigschrift.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 16

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
4.3. De cursisten.
Selectiecriteria
• Mannen en vrouwen die ervaring hebben met diepe armoede en/of
uithuisplaatsing.
Met diepe armoede wordt bedoeld: meerdere vormen van uitsluiting. Een
uitsluiting die zijn gevolgen heeft op de binnenkant van de mens en dus
diens zelfbeeld aantast, en gevoelens van schaamte en schuld met zich
meebrengt. Uitsluiting ook die zijn effecten heeft op vaardigheden die
men nodig heeft om maatschappelijk te kunnen functioneren.
• Mensen die in de loop van hun leven geconfronteerd werden met alle
mogelijke vormen van uitsluiting op verschillende vlakken: onderwijs,
huisvesting, recht, gezondheidszorg, tewerkstelling, ...
• Mensen die bereid zijn om met hun eigen ervaring te werken, die de
verwerking van hun eigen, pijnlijke levenservaringen willen doormaken.
• Mensen die in staat zijn om actief te luisteren naar anderen.
• Mensen met een zware, acute en allesoverheersende
verslavingsproblematiek of met een ernstige en acute psychiatrische
problematiek, zelfs indien ze beantwoorden aan de overige criteria,
worden niet toegelaten tot de opleiding. Zolang deze acute problemen
geen leefbare oplossing hebben gevonden is het voor deze mensen niet
aangewezen om met de opleiding te starten.
• Leeftijd: niet ouder dan 50 jaar bij aanmelding. (moet dit uitgelegd
worden?)
Selectieprocedure
1 In de Vlaamse provincies waar nieuwe opleidingsgroepen starten worden
enkele maanden vooraf regionale informatievergaderingen georganiseerd
voor alle geïnteresseerde kandidaat-cursisten en toeleidende
organisaties;
2 Alle kandidaat-cursisten vullen een vragenlijst in. Deze lijst werd
samengesteld rekening houdend met verschillende kenmerken van
armoede;
3 Met behulp van de ingevulde vragenlijst worden selectiegesprekken
georganiseerd met een tandem van een opgeleide deskundige en een
ervaringsdeskundige;
4 Het selectiecomité beslist over de kandidatuur op basis van de
selectiecriteria, de groepssamenstelling en de datum van aanmelding.
Groepssamenstelling
Om te komen tot een evenwichtige groepssamenstelling wordt rekening
gehouden met volgende criteria:
• Een goede mix van mannen en vrouwen;
• Een goede mix van verschillende leeftijden;
• Een goede regionale spreiding;
• Geen mensen vanuit eenzelfde organisatie.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 17

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
4.4. De opbouw van de opleiding.
De totale opleiding voor ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting
bestaat momenteel uit vier schooljaren: een basisjaar en drie opvolgingsjaren. In
het basisjaar ligt de klemtoon op de verwerking van levensverhalen, in de drie
opvolgingsjaren wordt de gesuperviseerde beroepspraktijk systematisch
opgebouwd.
Basisjaar: 1 schooljaar.
Belang
Deelnemen aan het basisjaar is voorwaardenscheppend voor het volgen van
de opleiding. Het is belangrijk dat cursisten hun eigen ervaringen een stuk
verwerken omdat anders de emoties en de pijn van de uitsluiting zo dicht op
hun vel zitten, dat ze geen ruimte hebben om informatie op te pikken en te
leren.
Doelstellingen
• Het proces van de verwerking van de eigen pijnlijke levenservaring in
gang zetten.
• Nagaan of er voldoende verwerking van de pijn gebeurd is, zodat “leren”
mogelijk wordt.
• Inzicht laten verwerven in de eigen levensgeschiedenis en nagaan of de
cursist hiermee wil werken in de volgende jaren.
• Nagaan of de cursist voldoende uitsluitingservaring heeft.
• Een start maken met het aanleren van communicatie- en
luistervaardigheid en nagaan of mensen al een stuk luistervaardig zijn.
• Nagaan of de cursist respectvol is. Dit houdt ook respect in rond het
verschil in tempo tussen de cursisten.
• Nagaan of de cursist voldoende aansluiting vindt in deze leergroep.
• Enkele basisvaardigheden aanleren ivm. “leren”: initiatie ICT, notities
leren nemen, zich leren mondeling en schriftelijk uitdrukken, een agenda
hanteren,…
Werkwijze en organisatie
Hét thema in het basisjaar vormt het levensverhaal. We verwachten hierbij
niet dat de cursisten zich bloot geven. Wel is het de bedoeling dat de
cursisten inzicht krijgen in zichzelf. Hun levensverhaal is hun bagage,
waarmee ze later aan het werk gaan. Hierin zit de rijkdom, de bron van
kracht om verder te doen. Daarom vormt het werken rond het levensverhaal
de hoofdbrok in het basisjaar.
We werken in groepen van 16 cursisten. Om ervaringsgericht te kunnen
werken en in groep dit proces te kunnen gaan is dit een absoluut maximum.
Onder de intensieve begeleiding van een tandem van een opgeleide
deskundige en een opgeleide ervaringsdeskundige procesbegeleider wordt
twee dagen per week in groep gewerkt. De inhoud van het basisjaar wordt
opgedeeld in drie vakken: “levensverhalen”, “communicatieve
basisvaardigheden” en “taal en expressie”. De eerste twee vakken worden
gegeven door de tandem procesbegeleiders, “taal en expressie” wordt door
een andere docent gegeven, maar de ervaringsdeskundige van de tandem
procesbegeleiders is hier ook bij aanwezig. Daarnaast worden er individuele
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 18

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
begeleidingsgesprekken georganiseerd. Elke cursist heeft recht op minimaal
twee gesprekken per semester.
Opvolgingsjaren: drie schooljaren.
De vakinhouden werden bepaald met het oog op de latere tewerkstelling in de
armoedebestrijding. Parallel met de ontwikkeling van de opleiding werd door het
Hoger instituut voor de arbeid gewerkt aan een beroepsprofiel
“Ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting”. In dit beroepsprofiel
worden de noodzakelijke inhouden, vaardigheden en houdingen omschreven die
ervaringsdeskundigen zich dienen eigen te maken. Daarnaast werden de inhouden
van de opleiding ook gestoffeerd, geëvalueerd en bijgestuurd door de praktijk- en
tewerkstellingservaringen van de eerste opleidingsgroepen. De eigen ervaring van
de cursisten en de permanente terugkoppeling van het geleerde op de persoonlijke
geschiedenis loopt als een rode draad doorheen gans de opleiding. Gezien het
beroepsprofiel tenslotte wordt bij het aanleren van vaardigheden gefocust op de
specifieke functie van ervaringsdeskundige in het werkveld.
Vanaf het tweede jaar van het opleidingstraject doen de cursisten beroepspraktijk.
Voor de uitleg hierover verwijzen we naar punt 1 van het volgende hoofdstuk.
Structuur en inhoud van de opleiding.
Leerjaar 1 - Semester 1
Levensverhalen 120 uur
Basisvaardigheden communicatie 40 uur
Taal en expressie 60 uur 220 u
Leerjaar 1 - Semester 2
Levensverhalen 120 uur
Basisvaardigheden communicatie 40 uur
Taal en expressie 60 uur 220 u
Leerjaar 2 - Semester 1
Pedagogische processen en vraagstukken 60 uur
Maatschappijleer en armoede 60 uur
Communicatieve vaardigheden en training 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur 260 u
Leerjaar 2 - Semester 2
Psychologische processen en vraagstukken 60 uur
Rechtsvraagstukken 60 uur
Communicatieve vaardigheden en training 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur
Gesuperviseerde beroepspraktijk 80 uur 340 u
Leerjaar 3 - Semester 1
Psychologische en pedagogische processen en vraagstukken 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 19

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Gesuperviseerde beroepspraktijk 160 uur 300 u
Leerjaar 3 - Semester 2
Psychologische en pedagogische processen en vraagstukken 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur
Gesuperviseerde beroepspraktijk 160 uur 300 u
Leerjaar 4 - Semester 1
Ethiek en levensbeschouwing 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur
Gesuperviseerde beroepspraktijk 200 uur 340 u
Leerjaar 4 - Semester 2
Integratie (situatiegerichte training) 40 uur
Expressieve agogische vaardigheden 20 uur
Specifieke vaardigheden 80 uur
Gesuperviseerde beroepspraktijk 200 uur 340 u
4.5. De omkadering.
Invulling
Voor de totale opleiding doen we beroep op:
v Eén deeltijdse lokale opleidingscoördinator per opleidingsplaats.
v Voor het basisjaar: een tandem van procesbegeleiders: één opgeleide
ervaringsdeskundige en één opgeleide procesbegeleider per groep cursisten.
Met een “opgeleide procesbegeleider” bedoelen we iemand die niet uit de
kansarmoede komt en een diploma behaalde, meestal in de
menswetenschappelijke richting (pedagoog, maatschappelijk assistent,
opvoeder,…). Daarnaast wordt er nog een docent ingeschakeld voor het vak
“Taal en Expressie”.
v Voor de opvolgingsjaren: docenten voor de verschillende technische vakken en
procesbegeleiders voor de gesuperviseerde beroepspraktijk en voor de
specifieke vakken waarin de belangrijkste methodieken van de
ervaringsdeskundige getraind worden. De begeleiding van de beroepspraktijk en
de methodiekvakken gebeuren in principe door dezelfde tandem
procesbegeleiders die het basisjaar begeleid hebben. Ook voor de technische
vakken streven wij naar de aanwezigheid van een ervaringsdeskundige in de
lessen.
Vereisten
Basisprofiel voor alle medewerkers.
• Kennis hebben van de armoedeproblematiek;
• Respectvol omgaan en inlevingsvermogen hebben;
• Uitgaan van een verbond met de cursisten en dus niet bevoogdend zijn;
• Achtergrondkennis hebben van de systeemgerichte benadering;
• Open kritische houding tav zichzelf en de anderen;
• Uitgaan van een houding van gelijkwaardigheid;
• Durven confronteren;
• De eigen evidenties voldoende in vraag durven stellen;
• Bereid zijn om problemen die zich voordoen (met zichzelf, met cursisten,
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 20

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
met de praktijkplaats, met collegae …) voor te leggen;
• Ervoor open staan om in tandem te werken;
• Kunnen aanhoren van en omgaan met pijn en verdriet;
• Bereidheid confrontatie met stukken van zichzelf aan te gaan en
bereidheid stukken van zichzelf terug te geven.
Profiel voor docenten en procesbegeleiders.
• Ervaringsgericht kunnen lesgeven. De docenten moeten voldoende werken
vanuit de ervaringsachtergrond van de cursisten. De uitsluitingservaring is
de rode draad in alle vakken.
• Vaardig zijn in het begeleiden van groepsprocessen.
Voorwaarden voor een goede tandemwerking.
Het goed functioneren van een tandem vraagt van beide partijen dat er voldaan is
aan een aantal basisvoorwaarden:
• Duidelijkheid in de communicatie tussen de opgeleide deskundige en de
ervaringsdeskundige. Hierin komen de aspecten van openheid en
eerlijkheid terug.
• Duidelijkheid in positie: de organisatie moet de positie en verhouding
tussen de opgeleide deskundige en ervaringsdeskundige duidelijk maken
en houden. Toch mag er geen sprake zijn van een rigide polarisering van
de tandemrollen. Ondanks het feit dat op een aantal vlakken
competenties naar elkaar toe groeien, kunnen er toch klemtonen gelegd
worden in de rol van de twee procesbegeleiders. De opgeleide deskundige
staat meer in voor het aanreiken en structureren van leerinhouden en
didactische werkvormen; de opgeleide ervaringsdeskundige hertaalt, duidt
en geeft betekenis vanuit het perspectief van de kansarmoede.
4.6. Planning van de opleidingsgroepen
In maart 2005 besliste de Vlaamse Regering voldoende middelen voor VZW De Link
te voorzien om haar in de mogelijkheid te stellen haar decretale opdrachten te
vervullen. Hiermee kan De Link de opleiding verzekeren aan vijf groepen cursisten.
Tegelijk is aan De Link duidelijk gemaakt dat er in de eerstkomende jaren geen
verhoging van dit budget verwacht kan worden.
Vanuit dit gegeven hebben we ons met alle betrokkenen gebogen over de groei van
het aantal opleidingen. Vanuit het idee dat kwaliteit primeert op kwantiteit werd
gekozen voor een heel geleidelijke groei gedurende de eerstvolgende jaren.
Het accent voor de komende jaren ligt op de opvolging, de ondersteuning en het
onderzoek van de tewerkstelling van opgeleide ervaringsdeskundigen. Daarnaast
gaat er extra energie naar het scheppen van structurele tewerkstelling en het
creëren van een ernstig statuut en een degelijke verloning van de tewerkgestelden.
Het is de bedoeling dat er in elke nieuwe opleidingsgroep gestart wordt met 16
cursisten. Dit is het maximum aantal deelnemers dat haalbaar is voor het
indringende groepsproces. Indien de opleiding gedurende de volgende jaren
hervormd wordt tot een modulaire opleiding wijzigt deze planning enigszins, omdat
er dan wellicht ook kortere of langere trajecten voor cursisten mogelijk zullen zijn.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 21

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Desondanks zal de start van nieuwe opleidingsgroepen, en de voorkeur-organisatie
en –spreiding van de verschillende modules over vier schooljaren wellicht gelijk
blijven.
2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011
Schooljaar
3
Brussel
Schooljaar
2
Gent en
Kortrijk
Schooljaar
1
Antwerpen
en Hasselt
Schooljaar
4
Brussel
Schooljaar
3
Gent en
Kortrijk
Schooljaar
2
Antwerpen
en Hasselt
Geen
nieuwe
groep
Schooljaar
4
Gent en
Kortrijk
Schooljaar
3
Antwerpen
en Hasselt
Schooljaar
1
Gent
Schooljaar
4
Antwerpen
en Hasselt
Schooljaar
2
Gent
Schooljaar
1
Antwerpen
en Kortrijk
Schooljaar
3
Gent
Schooljaar
2
Antwerpen
en Kortrijk
Schooljaar
1
Gent en
Hasselt
Schooljaar
4
Gent
Schooljaar
3
Antwerpen
en Kortrijk
Schooljaar
2
Gent en
Hasselt
Geen
nieuwe
groep
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 22

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
5. DE TEWERKSTELLING.
Het is niet zonder meer de doelstelling van vzw De Link om te voorzien in een
opleiding voor mensen uit de generatiearmoede. De Link is ontstaan naar
aanleiding van het inzicht dat er een missing link is tussen de middenklasse en
mensen in armoede. Om die kloven te overbruggen op het werkveld en in het
beleid, zijn er ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting nodig. De
Link biedt een opleiding aan om mensen in armoede de nodige verwerking,
verruiming en methodieken aan te reiken zodat ze als ervaringsdeskundige kunnen
functioneren. De uiteindelijke bedoeling is echter deze ervaringsdeskundigen tewerk
te stellen in alle levensdomeinen waar armen mee te maken hebben, waar ze
ingeschakeld worden in de functie en met het specifieke profiel van
ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting.
Wettelijk kader
De term “ervaringsdeskundige in de armoede” is opgenomen in het Decreet van 12
maart 2003 betreffende de armoedebestrijding 20 . Een ervaringsdeskundige in de
armoede en sociale uitsluiting is volgens dit decreet een persoon die armoede aan
den lijve heeft ondervonden, deze ervaring heeft verwerkt en verruimd naar een
bredere armoede-ervaring en via een opleiding houdingen, vaardigheden en
methoden kreeg aangereikt om de verruimde armoede-ervaring deskundig aan te
wenden in alle sectoren van de armoedebestrijding.
Daarnaast staat in het uitvoeringsbesluit van 10 oktober 2003 tot uitvoering van dit
decreet 21 , onder afdeling I van Hoofdstuk IV. “Ervaringsdeskundigen”:
Art. 23. Elke Vlaamse Minister neemt binnen zijn beleidsdomein initiatieven inzake
de tewerkstelling van ervaringsdeskundigen.
Nog in dit uitvoeringsbesluit is bepaald dat er een permanent armoedeoverleg
(PAO) opgericht wordt, waaraan vertegenwoordigers van de verschillende
administraties van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en van de Vlaamse
openbare instellingen en vertegenwoordigers van het Vlaamse netwerk waar armen
het woord nemen deelnemen. Het eerste formele overleg vond plaats op 19 januari
2004 en één van de agendapunten had als onderwerp vzw De Link en de
tewerkstelling van opgeleide ervaringsdeskundigen in armoede en sociale
uitsluiting. Samen met de aanwezige ambtenaren werd een eerste aanzet gegeven
om te onderzoeken op welke manier men binnen de verschillende beleidsdomeinen
kan zorgen voor werkgelegenheid van ervaringsdeskundigen.
In het Regeerakkoord 2004 22 formuleert de Vlaamse regering enkele speerpunten in
verband met haar armoedebestrijding:
• “We schakelen mensen die in armoede leven en hun organisaties tijdig en
structureel in bij de voorbereiding van het beleid;”
20 Ministerie van de Vlaamse gemeenschap (2003), Decreet 21 maart 2003 betreffende de
armoedebestrijding. Belgisch Staatsblad, 11/06/03.
21 Vlaamse regering (2003), Besluit van de Vlaamse regering tot uitvoering van het decreet van 21
maart 2003 betreffende de armoedebestrijding. Brussel.
22 Vlaamse regering (2004), Het Vlaams regeerakkoord 2004, Vertrouwen geven
verantwoordelijkheid nemen. Brussel.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 23

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
• “Elk beleidsdomein heeft aandacht voor armoedebestrijding en risicoverlaging.
Daartoe doen de Vlaamse administratie en de diverse organisaties beroep op
ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting.”
Vormen van de tewerkstelling.
Vanuit de bevraging van het werkveld wordt duidelijk dat het inschakelen van
ervaringsdeskundigen nodig is op twee manieren.
Enerzijds via een team voor advies en ondersteuning (TAO) dat voor kortere of
langere termijn, of zelfs permanent kan geconsulteerd worden, maar dat daarnaast
ook ondersteuning biedt aan ervaringsdeskundigen in het werkveld en de organisaties
die hen tewerkstellen. Hier willen we op termijn komen tot een financiering en
subsidiëring door lokale besturen (provincies, gemeenten).
Anderzijds via het inschakelen van ervaringsdeskundigen als vaste schakel in een
dienst, als constante tolk en belangenbehartiger voor de doelgroep, als partner van
de hulpverlener.
Beroepsprofiel.
Om tegemoet te komen aan de vraag van de werkgevers, maar ook van de
stageplaatsen en praktijkbegeleiders, heeft De Link de aanzet gegeven om een
beroepsprofiel te creëren voor ervaringsdeskundigen in armoede en sociale
uitsluiting. Het HIVA heeft deze opdracht gekregen van de Coördinerende Minister
armoede (Min. Vogels, nu Min. Byttebier) en inmiddels uitgevoerd en gepubliceerd.
Ondertussen heeft de SERV de opdracht gekregen een beroepsprofiel op te stellen,
wat van belang is in het licht van de erkenning van een nieuwe opleiding en van de
tewerkstelling. Aan de hand van dit beroepsprofiel willen wij komen tot een aparte
functie voor ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting en aansluitend
tot een apart baremasysteem, toe te passen binnen de verschillende paritaire
comités en overheidsinstellingen. Dit geheel kadert overigens in de visie van vzw
De Link op de verloning van ervaringsdeskundigen.
Mogelijke functies en taken voor ervaringsdeskundigen.
In het “Beroepsprofiel ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting” 23
wordt een sterk onderscheid gemaakt tussen de taken die ervaringsdeskundigen
doen en de functie die ze daarin opnemen. De taken waarvoor de
ervaringsdeskundigen ingezet worden zijn: individuele ondersteuning en
begeleiding, groepswerk, beleidswerk, vorming, supervisie, advies en tot slot
onderzoek. In feite verschilt dit niet van de taken van opgeleide deskundigen. Het
essentiële verschil is dat de ervaringsdeskundige deze taken uitvoert vanuit een
eigen specifieke invalshoek en werkwijze, hij heeft hierin een andere functie. De
ervaringsdeskundige brengt het ‘onbekende’ perspectief van de arme binnen in
organisaties en beleid vanuit zijn verruimde en verwerkte armoede-ervaring en zijn
doorleefde kennis van armoede.
In het beroepsprofiel worden vijf groepen van functies weerhouden: tolken en
verduidelijken van de leefwereld, brug- en bemiddelingsfunctie, ondersteuning,
kritische en signaalfunctie en drempelverlagend werken 24 .
23 Vandenbempt, K. Demeyer, B. (2003), Beroepsprofiel ervaringsdeskundige in armoede en sociale
uitsluiting. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven, Hoger instituut voor de arbeid.
24 ibidem.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 24

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Loonprincipes.
De functie van een ervaringsdeskundige en die van zijn tandempartner of
teamcollega zijn complementair. Dit wil zeggen dat beide elkaar aanvullen en
elkaar nodig hebben. In de praktijk zijn ze met dezelfde opdrachten en taken
bezig, waarin de invalshoek van de twee partijen nodig is om tot de meest zinvolle
en juiste oplossing te komen. Nochtans werken de meeste methodisch geschoolde
tandempartners en hulpverleners op A1-niveau, terwijl de ervaringsdeskundige
gezien zijn diploma betaald wordt op A2-niveau. Gezien de taakinhoud en opdracht
klopt een dergelijk groot onderscheid in verloning niet.
We opteren voor een functieverloning, onder meer omdat de deskundigheid die de
ervaringsdeskundige binnenbrengt in de organisatie zich niet laat vatten in het
diplomaniveau van “opgeleide ervaringsdeskundigen in armoede en sociale
uitsluiting”.
Om te beginnen vormt de levenservaring van ervaringsdeskundigen in armoede en
sociale uitsluiting een basis, een voorwaarde zonder dewelke zij –uiteraard- het
beroep van ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting niet kunnen
uitoefenen. Het is wat men in onderwijstermen noemt een “Elders Verworven
Competentie (EVC)”, maar dan één die essentieel is om als ervaringsdeskundige te
kunnen werken en die desondanks niet gevalideerd wordt in het diploma en daarom
blijkbaar ook niet in de wedde. Deze levenservaring vormt trouwens een basis die
oorzaak en gevolg geweest is van uitsluiting en onrecht vanwege de maatschappij.
De samenleving die nu zegt: om op een efficiëntere en humanere manier aan
armoedebestrijding te kunnen doen hebben we ervaringsdeskundigen nodig, met
hun ervaringscompetentie, die alleen zij kunnen bieden.
Daarom,
v om erkenning te geven aan de jarenlange pijnlijke ervaring van het leven in
armoede die de basis vormt voor de tewerkstelling als ervaringsdeskundige in
armoede en sociale uitsluiting;
v om erkenning te geven aan het complementaire en gelijkwaardige van de
functies;
v om waardering te geven voor het op late leeftijd grijpen van die eerste kans op
onderwijs om dit werk te kunnen doen;
v om aan te geven dat het juiste belang gehecht wordt aan de specifieke kennis
en knowhow die men in huis haalt door een ervaringsdeskundige aan te werven;
dient de samenleving bij de tewerkstelling van ervaringsdeskundigen in een
financiële tegemoetkoming te voorzien die verder durft te denken dan de
traditionele diplomacategorieën.
Een voorbeeld van een manier om hier mee op te gaan kan zijn dat de werkgever
uitdrukking geeft aan zijn waardering voor de levenservaring van de
ervaringsdeskundige door per 5 jaar levensanciënniteit, 1 jaar beroepsanciënniteit
toe te kennen.
Creatie van tewerkstelling.
De inschakeling van ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting
betekent het binnenbrengen van een nieuwe methodiek binnen een organisatie.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 25

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Vzw De Link opteert er voor dat de inschakeling effectief gebeurt in de specifieke
functie van ervaringsdeskundige, in de rol van betekenisverlener en tolk van de
leefwereld van armen ten aanzien hulp- en dienstverleners en omgekeerd. Dit
betekent voor de meeste welzijnsvoorzieningen dat een aanwerving de facto
gebeurt bovenop het bestaande personeelskader. Het merendeel van de
organisaties die al met een ervaringsdeskundige gewerkt hebben als stagiair, is
sterk geïnteresseerd in de aanwerving van een ervaringsdeskundige, maar zij
beschikken momenteel niet over de nodige middelen hiertoe.
Daarom is het belangrijk dat De Link individuele werkgevers sensibiliseert en
informeert rond diverse tewerkstellingsmaatregelen zoals Sociale Maribel, RSZtegemoetkomingen
voor langdurig werklozen, maatregelen op vlak van Sociale
inschakelingseconomie (SINE), …
Tegelijkertijd is het binnen het tewerkstellingsluik belangrijk te zoeken naar
middelen die werkgevers in staat stelt opgeleide ervaringsdeskundigen te werk te
stellen. Dat kan gaan van eenmalige projectsubsidies, maar gezien de
systematische uitstroom van opgeleide ervaringsdeskundigen vanaf juni 2007 is er
een dringende nood aan een structureel tewerkstellingsaanbod.
Vorming en ondersteuning.
Uit het onderzoek van het HIVA naar tewerkstellingsmogelijkheden voor
ervaringsdeskundigen in de armoede 25 blijkt dat de meeste betrokkenen de nood
aangeven tot een blijvende ondersteuning van ervaringsdeskundigen, ook na hun
opleiding. Ook de cursisten van de opleiding en de opgeleide ervaringsdeskundigen,
evenals de tewerkstellingsplaatsen zelf, geven het belang aan van verdere
ondersteuning, niet alleen van de ervaringsdeskundigen maar ook van de
organisaties. Dit laatste blijkt ook uit het onderzoek dat Frans Spiesschaert in
opdracht van De Link gedaan heeft naar de eerste ervaringen op het werkveld 26 . Hij
stelt hierin dat er nood is aan:
• Vorming op maat ten dienste van organisaties, zowel met betrekking tot
de missing link en armoede als in functie van de inschakeling van
ervaringsdeskundigen;
• Overlegforum voor stage- en tewerkstellingsplaatsen voor
ervaringsdeskundigen;
• Intervisie van opgeleide ervaringsdeskundigen;
• Intervisie van opgeleide deskundige tandempartners;
• Coaching van de tandems.
Om deze vorming en ondersteuning te bieden ziet De Link een belangrijke taak
weggelegd voor de nog op te richten provinciale teams. In afwachting daarvan en
zolang het aantal opgeleide ervaringsdeskundigen niet nog veel groter is, voorziet
De Link hier zelf in. Voor een aantal aspecten rond deze vorming en organisatieontwikkeling
wil De Link een beroep doen op andere vormingsinstellingen.
25 Van Regenmortel, T., de Veirman, B., Vercaeren, M. (2000), Tewerkstellingsmogelijkheden voor
ervaringsdeskundigen in de armoede. Een kwestie van visie en voorwaarden. Leuven, Katholieke
Universiteit Leuven, Hoger instituut voor de arbeid, p. 36.
26 Spiesschaert, F., (2004) Ervaringsdeskundigen in het werkveld – waarden en knelpunten.
Antwerpen, De Link.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 26

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Onderzoek.
De tewerkstelling van opgeleide ervaringsdeskundigen is een heel nieuw gegeven in
onze samenleving. Het gaat om een nieuwe en vernieuwende methodiek, wat een
boel vragen oproept bij zowel de betrokkenen als bij het beleid. Omdat het een
nieuw concept is, is er tot op heden relatief weinig kennis verzameld over de
effecten van deze inschakeling, zowel naar de cliënten van de dienst als naar de
ervaringsdeskundigen zelf, hun directe collegae en de organisatie als geheel.
Daarom wil De Link via een uitgebreid actieonderzoek de impact nagaan van de
tewerkstelling van ervaringsdeskundigen op hun persoonlijk leven en deze op
maatschappelijk vlak. Dit laatste gaat dan over de effecten voor de het perspectief
van de cliënten, de collegae en de organisatie. Dit moet ons toelaten
aanbevelingen te formuleren zowel ten aanzien van het beleid als naar de
tewerstellingssettings, maar ook naar de opleiding tot ervaringsdeskundige. Dit is
een onderzoek dat we verspreid willen zien over een aantal jaren en indien
mogelijk willen uitvoeren in samenwerking met een externe onderzoeksinstelling.
6.1. Een uitgebreide vraag.
6. SENSIBILISATIE
Aangezien het werken met ervaringsdeskundigen als antwoord op de missing link
een vernieuwende methodiek is binnen de armoedebestrijding, kreeg De Link van
bij de start veel vragen. Het aantal aanvragen voor vorming en voordrachten in
verband met ervaringsdeskundigheid, maar ook over de armoedeproblematiek in
het algemeen, benaderd vanuit een emancipatorisch perspectief, is gestaag blijven
toenemen. We merken dat de noodzaak van de functie onmogelijk kan aangetoond
worden als men geen duidelijke kijk heeft op armoede en de missing link. Ingaan
op deze vormingsvragen draagt bij tot het scheppen van een bevorderende context
voor de verspreiding van het gedachtegoed inzake ervaringsdeskundigheid.
Sensibilisatieactiviteiten werken daarenboven stimulerend als het er voor
organisaties op aan komt om uiteindelijk ook zelf de stap te zetten en
ervaringsdeskundigen in de eigen organisatie een plaats te geven.
Om al deze redenen is sensibilisatie ingeschreven als een volwaardige en
noodzakelijke doelstelling van De Link. Daarenboven is deze opdracht mee
opgenomen in de uitvoeringsbesluiten van het Vlaams Armoedecreet.
De sensibilisatieactiviteit van De Link spitst zich toe op de ‘missing link’, de vijf
grote kloven tussen armen en niet armen, de functie ervaringsdeskundige in
armoede en sociale uitsluiting, de opleiding, de tewerkstelling en het
maatschappelijke kader van de methodiek.
Het sensibilisatie- en vormingswerk van De Link kan erg diverse concrete
invullingen krijgen en verloopt onder meer via deelname aan stuurgroepen en
studiedagen, via het geven van voordrachten, via het verlenen van medewerking
aan de media en via het verzorgen van publicaties in vaktijdschriften.
Verder mag geenszins het sensibiliserend effect onderschat worden dat bereikt
wordt via contacten met beleidsmakers, via diverse vormen van extern overleg, via
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 27

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
samenwerking met sociale hogescholen en tenslotte uiteraard via de inschakeling
van ervaringsdeskundigen in het werkveld. Daarenboven is het opvallend dat zich
ook op het internationale forum een sensibilisatiebehoefte op het vlak van de
missing link en ervaringsdeskundigheid manifesteert. Wegens tijdsgebrek kunnen
we hier maar heel sporadisch aan tegemoetkomen.
Om tegen de achtergrond van een massa aanvragen toch kwaliteit te kunnen
blijven garanderen gaat De Link selectief om met binnenkomende aanvragen en
hanteert ze een aantal uitgangspunten en principes bij het beantwoorden ervan.
6.2. Geldende Principes.
Procedure van besluitvorming
Een eerste principe is dat alle vragen die cursisten, docenten of medewerkers van
De Link krijgen om vorming te geven over armoede en ervaringsdeskundigheid
worden doorgegeven aan De Link. Dit heeft een praktische reden. Op die manier
blijft een betrouwbare registratie mogelijk. Maar het heeft ook een inhoudelijke
reden. De Link wil een coherente beleidslijn kunnen blijven aanhouden, wat
betreft het filteren van de aanvragen, het nemen van een beslissing om al dan niet
op de aanvraag in te gaan en het bepalen wie het best geplaatst is om die concrete
vormingsaanvraag te beantwoorden.
Prioriteiten
Bij de selectie van vormingsaanvragen houdt men rekening met een aantal
prioriteiten:
organisaties die investeren in De Link moeten hiervoor een return kunnen krijgen
en genieten daarom voorrang. Het gaat dan bijvoorbeeld concreet om scholen die
deel uitmaken van de stuurgroep, om praktijkplaatsen van cursisten, enzovoort.
Verder wordt voorrang gegeven aan aanvragen die betrekking hebben op het thema
armoede, de missing link en ervaringsdeskundigheid.
Uitvoering
Bij voorkeur gebeurt het geven van vorming en sensibilisatie in tandemverband.
Ook cursisten, ervaringsdeskundigen in opleiding dus, spelen een actieve rol bij de
vormings- en sensibilisatieactiviteiten van De Link onder de vorm van het brengen
van het eigen verhaal en het duiden van armoede. Een deelname van een cursist
kadert in diens opleiding en kan eventueel gelden als beroepspraktijk. De inhoud
van wat cursisten te vertellen hebben is hun eigen verhaal. Het is belangrijk dat ze
hier voldoende klaar mee zijn voor ze het naar buiten brengen, maar ze moeten
zich er ook van bewust zijn dat het brengen van hun verhaal gevolgen kan hebben.
Ze moeten niet zomaar eender waar om het even welk stuk van hun leven gaan
vertellen.
Aan cursisten wordt nog niet de opdracht gegeven om het ideeëngoed van
ervaringsdeskundigheid en de missing link uit te diepen en toe te lichten. Dit soort
opdrachten wordt toevertrouwd aan een van de medewerkers van De Link.
Deontologie
De inhouden die in de vormings- en sensibilisatieactiviteiten worden aangebracht,
zijn levensecht en ontleend aan concrete en bestaande situaties. Dit stelt
specifieke deontologische vereisten inzake respect voor de betrokkenen.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 28

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Indien de inhouden ontleend worden aan het materiaal, afkomstig uit de
cursistengroepen, dan is het evident dat met absolute zekerheid moet kunnen
gewaarborgd worden dat niemand van de betrokkenen hierdoor enige vorm van
schade kan leiden. Geheimhouding van de identiteit van alle betrokkenen is een
vanzelfsprekende verplichting, maar er dient ook over te worden gewaakt dat die
identiteit op geen enkele manier kan worden afgeleid uit de context van het
verhaal.
Ook ten aanzien van werkgevers en stageplaatsen gelden strikte eisen inzake
respect en geheimhouding. Organisaties die ervaringsdeskundigen in dienst nemen
stellen zich kwetsbaar op. Ze kiezen ervoor dat deze ervaringsdeskundigen binnen
de organisatie onder meer de taak hebben om elk facet van de werking kritisch te
benaderen vanuit het perspectief van de arme. Vanuit dit perspectief zullen
ervaringsdeskundigen niet enkel zicht krijgen op kwaliteiten, die in de organisatie
aanwezig zijn, maar ook op zwakke plekken tot zelfs misschien flagrante fouten.
Het is de taak van de ervaringsdeskundige om binnen de organisatie kwaliteiten
verder aan te moedigen en te wijzen op de zwakheden. Naar buiten uit blijft een
respectvolle opstelling ten aanzien van de organisatie een absolute vereiste. Ook
bij het gebruik van concrete voorbeelden, afkomstig uit de werksfeer, zal men er
bij vormings- en sensibilisatieactiviteiten dus minutieus over waken dat
geheimhouding van de identiteit van de betrokken organisatie en van
personeelsleden in alle omstandigheden gewaarborgd blijft.
Mits toestemming van de betrokken organisatie kan hierop eventueel een
uitzondering worden gemaakt, waar het zogenaamde voorbeeldige praktijken
betreft, die ook voor anderen inspirerend kunnen werken. Contacten tussen
organisaties en uitwisseling van ervaringen kunnen immers bevorderlijk zijn voor de
methodiek van het werken met ervaringsdeskundigen. Maar organisaties moeten de
kans blijven hebben om zich af te schermen tegen het mogelijk gevaar dat ze op
dit vlak overvraagd zouden worden, waardoor misschien de kwaliteit van de eigen
werking gehypothekeerd zou kunnen worden.
Financiering
De Link rekent zijn prestaties aan de organisaties in principe aan op basis van een
vaste prijs. Hierin worden ook de gemaakte onkosten integraal doorgerekend. Voor
returnopdrachten wordt er gewerkt aan een gunsttarief, of eventueel zelfs volledig
gratis. In uitzonderlijke gevallen kan zelfs de onkostenvergoeding vervallen. De
Link bepaalt uiteindelijk wat, hoeveel en hoe er aangerekend wordt aan de
vragende organisaties.
De inhoud van wat De Link te vertellen heeft, is in feite een teruggeven van
materiaal dat komt van de mensen die leven in armoede. Docenten en opgeleide
deskundigen putten voor de inhoud van hun speeches uit de ervaring en het leven
van deze mensen, meer specifiek de cursisten en de ervaringsdeskundigen. Daarom
zou het niet correct zijn dat ze hiervoor een persoonlijke verdienste zouden
opstrijken en dus aan vorming en sensibilisatie zouden doen als een vorm van
persoonlijke bijverdienste.
6.3. Werkwijze.
In de levensgeschiedenis van ervaringsdeskundigen, maar ook in hun functioneren
op de werkvloer hebben gevoelens een belangrijke plaats. Ervaringsdeskundigen
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 29

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
zijn sterk in het aanvoelen. Onder meer dank zij deze kwaliteit kunnen zij hun rol
van betekenisverlener gestalte geven.
Gevoelens behoren dus tot de kerncompetentie van ervaringsdeskundigen. In een
professionele omgeving, waarin de ratio zo een dominante rol speelt, geeft dit wel
eens aanleiding tot onwennigheid bij de collega van de ervaringsdeskundige. Het is
een benaderingswijze, waarmee ze niet vertrouwd zijn, en het wijst hen op een
kant van zichzelf, die ze weinig hebben geëxploreerd.
In overeenstemming met deze kwaliteit van ervaringsdeskundigen en omdat dit een
beter begrip van ervaringsdeskundigheid kan bevorderen, wordt ook in de
sensibilisatie- en vormingsactiviteiten een volwaardige plaats toegekend aan
gevoelens en ervaringen. Door dit te doen, wordt een omgeving geschapen die de
toegang tot concepten als missing link en ervaringsdeskundigheid bevordert voor
het publiek. Indien gevoelens in het gebeuren een natuurlijke plaats hebben zal
het ook gemakkelijker zijn om in het kader van het thema missing link te
verduidelijken dat de gekwetste binnenkant van personen die in armoede leven de
allerbelangrijkste reden is voor het hardnekkig voortbestaan van de
armoedeproblematiek.
Een ander wezenlijk gegeven van ervaringsdeskundigheid is het feit dat ervaringen
erkend worden als een belangrijke bron van kennis, en als een belangrijk
aanknopingspunt voor inzichtelijke verdieping. Ook dit kan als een inherente
boodschap meegegeven worden door de wijze waarop een sensibilisatie- of
vormingsactiviteit wordt aangepakt. Daarom wordt er door de medewerkers van De
Link naar gestreefd om de rode draad van de uiteenzetting op een erg persoonlijke
manier te brengen, sterk geïllustreerd met voorbeelden uit het eigen leven, zowel
op professioneel als op persoonlijk vlak. Deze persoonlijke kleuring maakt het
verhaal doorleefd. Het biedt het publiek ook meer kansen om verbanden te leggen
met eigen ervaringen, zodat de kans verhoogt dat ze de aangeboden kennis en
inzichten kunnen integreren.
7. FINANCIERING.
De erkenning door de samenleving dat “armoede een structureel gecreëerd fenomeen
is, geen individueel schuldgegeven” en dat “armen noodzakelijk zijn om aan
efficiënte armoedebestrijding te doen” heeft twee belangrijke financiële
consequenties voor de maatschappij.
v De kost voor de opleiding en tewerkstelling van ervaringsdeskundigen alsook de
decretale verankering ervan moet door de samenleving in al zijn niveaus
opgenomen worden.
v De armen, die door hun deelname aan de opleiding een onmisbare schakel worden
in de armoedebestrijding, moeten financieel gehonoreerd worden. Enerzijds moet
tijdens de opleiding een maandelijkse “ondersteuningsbeurs” voorzien worden,
anderzijds moet elke meerkost (bv. vervoer, voeding, verzekering,
kinderopvang,...) vergoed worden.
Essentieel in dit opzet is de betrokkenheid van alle politieke beleidsniveaus om
vanuit hun specifieke invalshoek verantwoordelijkheid op te nemen in dit project.
7.1. OP FEDERAAL NIVEAU.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 30

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Ministerie van Maatschappelijke Integratie: internationalisering.
De Vlaamse en federale overheid hebben in het verleden internationaal steeds een
voortrekkersrol gespeeld met hun visie van participatie en emancipatie bij het
bestrijden van de armoede. Ook op het vlak van de inschakeling van
ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting speelt België een
pioniersrol.
In de context van de uitwisseling van “good practices” rond de verschillende
Nationale Actieplannen van de lidstaten binnen de Europese Unie is het belangrijk
dat de ruimte gecreëerd wordt om het ideeëngoed achter de missing link en de
inschakeling van ervaringsdeskundigen internationaal uit te dragen en gelijkaardige
initiatieven in het buitenland (binnen Europa, maar ook daarbuiten) te
ondersteunen en mee uit te bouwen.
Daarnaast zal dit ministerie in navolging van het NAPincl, de reële tewerkstelling
van de ervaringsdeskundigen in de OCMW's moeten realiseren.
Parallel aan dit alles organiseert de POD Maatschappelijke integratie een
Franstalige opleiding van twee jaar. Voor de opleiding gebruiken ze het materiaal
dat door De Link is ontwikkeld. Het is de bedoeling dat deze cursisten van bij de
aanvang tewerkgesteld worden in verschillende federale overheidsdiensten. Langs
Nederlandstalige kant krijgen 8 cursisten die de opleiding van De Link volgen de
mogelijkheid om tijdens hun derde en vierde jaar van de opleiding die De Link
organiseert in gelijkaardige Nederlandstalige diensten tewerkgesteld te worden.
7.2. OP VLAAMS NIVEAU.
In opvolging van het door de regering goedgekeurde uitvoeringsbesluit op het
Vlaams decreet betreffende armoedebestrijding (oktober 2003), zullen alle
Vlaamse Ministers binnen hun beleidsdomein initiatieven moeten ontwikkelen
inzake de tewerkstelling van de opgeleide ervaringsdeskundigen.
Vlaamse Regering.
Omdat de missing link ook speelt bij de docenten verbonden aan de opleiding is het
nodig dat heel het traject in een tandem van een opgeleide ervaringsdeskundige en
een opgeleide deskundige gegeven wordt.
Tevens vereist de functie van ervaringsdeskundige dat cursisten hun pijnlijke
levensgeschiedenis verwerken waarvoor extra tijd en ondersteuning nodig is van de
procesbegeleiders. Ook de prospectie en ondersteuning van stageplaatsen, die
meestal niet vertrouwd zijn met deze methodiek, vraagt een grotere
tijdsinvestering van de procesbegeleiders.
Daarnaast is er het feit dat deze cursisten nog dagdagelijks in armoede leven, wat
specifieke problemen met zich meebrengt, waardoor de locale
opleidingscoördinatoren meer beschikbaar moeten zijn.
Dit alles maakt dat de kosten verbonden aan deze opleiding veel hoger liggen dan
het gemiddelde binnen het volwassenenonderwijs.
Vrijdag 21 oktober 2005 werd in de schoot van de Vlaamse Regering een Besluit
gemaakt waardoor vzw De Link structureel en financieel in staat gesteld wordt om:
• de opleiding te verzekeren voor minstens 5 cursistengroepen in
verschillende Vlaamse Provincies;
• de verschillende opleidingsgroepen te coördineren;
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 31

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
• de noodzakelijke ondersteuning te bieden aan alle betrokken docenten,
locale opleidingscoördinatoren en procesbegeleiders;
• in dit Besluit werd ook de volledige meerkost van deze opleidingen
opgenomen.
Coördinerend Ministerie Armoede: de algemene coördinatie van het project.
De coördinatiefunctie bestaat uit het scheppen van de voorwaarden voor en de
organisatie van de opleiding, de tewerkstelling, de sensibilisatie en het bewaken
van de methodiek. Een belangrijk element hierin is het zorg dragen voor een
blijvende samenhang tussen alle betrokkenen.
Ministerie van Werkgelegenheid: de tewerkstellingscoördinatie.
Momenteel is er reeds een beperkt aantal ervaringsdeskundigen actief in het
arbeidscircuit. Vanuit De Link helpen we organisaties bij het concretiseren van
deze nieuwe functie. In dit kader willen we ook vorming en ondersteuning
aanbieden aan stage- en tewerkstellingsplaatsen.
Een belangrijke opdracht op vlak van werkgelegenheid is de creatie van nieuwe
tewerkstellingsplaatsen.
Ministerie van Onderwijs: de kosten van de opleiding.
De opleiding tot ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting is erkend
binnen het volwassenenonderwijs, afdeling personenzorg, waardoor een deel van
de loonkost van docenten op een reguliere manier gegenereerd wordt.
Alle Vlaamse ministers die belast zijn met persoonsgebonden materies:
ondersteuningsbeurzen.
De opleiding richt zich op generatiearmen die door hun deelname aan de opleiding
vaak financieel nog meer in de verdrukking komen. Om de opleiding te kunnen
blijven volgen is het voor velen onder hen noodzakelijk dat ze over een beurs
kunnen beschikken. Dit moet hen in staat stellen om een aantal niet terugbetaalde
kosten die het volgen van de opleiding met zich meebrengt te betalen.
VDAB: de sociale vergoedingen voor cursisten.
Doordat de VDAB een statuut toekent aan de cursisten die deelnemen aan de
opleiding ontvangen zij een premie per opleidingsuur, een tegemoetkoming in de
kosten van de kinderopvang en vervoer naar de opleiding en de stage.
.
7.3. PROVINCIES, STEDEN EN GEMEENTEN.
Provincies, steden en gemeenten: Teams voor Advies en Ondersteuning.
Een mogelijke tewerkstellingsvorm van ervaringsdeskundigen is het Team voor
Advies en Ondersteuning (TAO). Deze teams zijn ingedeeld per provincie, stad of
gemeente.
Alle organisaties en diensten die werken rond armoede kunnen hierop beroep doen
voor permanent of tijdelijk advies, voor vorming of supervisie, om beleidsnota’s te
screenen, …
Voor ondersteuning zullen de tewerkgestelde ervaringsdeskundigen of de
organisaties die werken met ervaringsdeskundigen bij deze TAO’s terecht kunnen.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 32

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
Op termijn voorzien we één team per arrondissement, maar momenteel zijn er nog
geen operationeel.
In afwachting hiervan subsidieert de provincie Oost-Vlaanderen wel de vorming en
ondersteuning aan tewerkgestelde ervaringsdeskundigen en hun werkgevers.
7.4. PRIVAATRECHTERLIJKE ORGANISATIES.
Privaatrechtelijke organisaties en privé-personen: specifieke kortlopende
opdrachten of projecten.
Binnen de werking van De Link duiken er af en toe specifieke noden op die niet
door de reguliere subsidiekanalen gedekt worden. Hiervoor rekenen we op de steun
van deze organisaties en personen.
Cera-Foundation: schrijven, publiceren en vertalen in het Frans en het Engels
van het boek ‘Ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting. Een in
leiding tot de methodiek.’ 27
Dit boek wordt in oktober 2005 uitgegeven bij uitgeverij Acco. Het dient als
leidraad voor de latere opleidingen van ervaringsdeskundigen in armoede en sociale
uitsluiting. Daarnaast is het handig in functie van de opleiding van
ervaringsdeskundigen in andere scholen of andere landen, maar ook met betrekking
tot andere probleemgebieden.
Door de registratie van de leerprocessen en bijsturingen ervan kunnen we in de
toekomst de valkuilen zo veel mogelijk vermijden.
De vertaalde versies geven ons de mogelijkheid in de komende jaren in te gaan op
de talrijke aanvragen voor implementatie van de methodiek in andere landen.
Geïnteresseerde landen nu reeds zijn: Portugal, Hongarije, Zwitserland, Oostenrijk,
Nederland, Ierland en Schotland.
7.5. EUROPESE GEMEENSCHAP
Aan Europa wordt via het Europees Sociaal Fonds een bijpassing gevraagd om ons
toe te laten verder te groeien of nieuwe sporen te kunnen ontwikkelen
27 Spiesschaert, F. (2005), Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting. Een inleiding tot
de methodiek. Leuven; Acco.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 33

Vzw DE LINK schakelt armen zelf in
8. LITERATUUR.
De Cirkel vzw (1996) Uit het huis, uit het hart? Innerlijke wortels van de armoede.
Berchem, vzw De Cirkel. (Verkrijgbaar via vzw De Link.)
Demyttenaere, B. (2003), In vrije val, armoede in België. Antwerpen, Manteau.
Koning Boudewijnstichting (1994), Algemeen verslag over de armoede. Brussel,
Koning Boudewijnstichting.
Spiesschaert, F. (2005), Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting.
Een inleiding tot de methodiek. Leuven; Acco.
Thys, R., De Raedemaecker, W., Vrancken, J. (2003), Bruggen over woelig water.
Een onderzoeksproject in opdracht van de CERA-foundation. Antwerpen,
Universiteit Antwerpen, OASeS.
Vandenbempt, K. Demeyer, B. (2003), Beroepsprofiel ervaringsdeskundige in
armoede en sociale uitsluiting. Leuven, Katholieke Universiteit Leuven, Hoger
instituut voor de arbeid.
Van Regenmortel, T., Demeyer, B., Vandenbempt, K. (1999), Ervaringsdeskundigen
in de armoede. Meerwaarde en methodiekontwikkeling. Leuven, Katholieke
Universiteit Leuven, Hoger instituut voor de arbeid.
Van Regenmortel, T., de Veirman, B., Vercaeren, M. (2000),
Tewerkstellingsmogelijkheden voor ervaringsdeskundigen in de armoede. Een
kwestie van visie en voorwaarden. Leuven, Katholieke Universiteit Leuven,
Hoger instituut voor de arbeid.
Van Regenmortel, T. (2002), Empowerment en Maatzorg: een krachtgerichte
psychologische kijk op armoede. Leuven/Leusden; Acco.
Vrancken, J., Geldof, D. & Van Menxel, G. (1999), Armoede en sociale uitsluiting.
Jaarboek 1999. Leuven; Acco.
Vrancken, J., Geldof, D., Van Menxel, G. & Van Ouytsel, J. (2000), Armoede en
sociale uitsluiting. Jaarboek 2000. Leuven; Acco.
Vranken, J., De Boyser, K., Dierckx, D. (2003), Armoede en sociale uitsluiting.
Jaarboek 2003. Leuven/Leusden; Acco.
Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Krachtlijnen p. 34

9. PRAKTISCHE INFORMATIE
VZW DE LINK TEL: 03/218.88.78
Boomgaardstraat 93 E-mail: info@de-link.net
2018 Antwerpen Bankrekening: HBK 880-4800121-26
Algemeen coördinator: Lut Goossens;
E-mail: lut.goossens@de-link.net GSM: 0476/36.88.78.
Opgeleide ervaringsdeskundige stafmedewerker:
E-mail: carry.flamant@de-link.net
Administratieve kracht: Chantal Nonneman;
E-mail: chantal.nonneman@de-link.net
Tewerkstellingscoördinator: Toon Walschap;
E-mail: toon.walschap@de-link.net GSM: 0497/45.78.71
Algemene opleidingscoördinator: Marian Van Der Sypt;
E-mail: marian.vandersypt@de-link.net GSM: 0486/53.04.66.
Vliegende supervisietandem: Luc Couvreur en Celine Luyten;
GSM Luc Couvreur: 0497/10.76.06.
E-mail: luc.couvreur@de-link.net
Sensibiliseringsverantwoordelijke: Carolien Cocquyt;
E-mail:caroline.cocquyt@de-link.net GSM: 0497/54.35.23
Financieel verantwoordelijke: Elly De Wilde
E-mail: info@de-link.net

De cursisten en hun gezinnen
Alle medewerkers
10. MET DANK AAN
Alle praktijk en tewerkstellingsplaatsen
ABVV; ACV; ACW; Arteveldehogeschool Gent; vzw Balans; Bond Zonder Naam; C &
A; CAW De Spar; Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding;
Cera; CVO Brussel; CVO Genk; CVO Noord-Antwerpen; vzw De Cirkel; De
Myttenaere Bart, vzw De Touter; Ehsal Hogeschool Brussel; Erasmus Hogeschool
Brussel; Europees Sociaal Fonds; Hefboom; HIVA; Hogeschool Gent; Ipsoc Kortrijk;
Katholieke Hogeschool Leuven; Kind & Gezin; Koning Boudewijn-Stichting;
Mercatorbank; Ministerie van Maatschappelijke Integratie, Ministerie van
Onderwijs, Ministerie van Werkgelegenheid, Ministerie van Welzijn en
Volksgezondheid en hun respectievelijke administraties; Nationale Loterij; OASeS;
Oever; One Child - One Dream; Projectenfonds Westmalle; Recht Op; RISO Brussel;
Stedelijk Impulsfonds; Stichting Welzijnszorg; Toolbox; VDAB; Verbond Sociale
Ondernemingen; Vereniging Vlaamse Provincies; Vlaamse Gemeenschapscommissie
en Vlaamse Provincies; Vlaamse Vereniging Steden en Gemeenten; Vlaams Netwerk
van verenigingen waar armen het woord nemen; Vlaams WelzijnsVerbond;
Voormalig Ministerie Binnenlandse Aangelegenheden, Stedelijk Beleid en
Huisvesting; VSPW Gent; VSPW Hasselt; VSPW Kortrijk.
En de vele anderen die het project ondersteunen en mogelijk maken.