Lage Vuursche - Tineke Winterberg | Fotografie

Lage Vuursche
Hoge Sferen

Voorwoord
5
I
Oorsprong
6
II
Bos, Heide en Meer
20
III
Mensen
34
Kaart Lage Vuursche
47
Colofon
48

Voorwoord
Het mag dan verscholen liggen tussen de bossen, toch trekt het onooglijke Lage Vuursche jaarlijks
ontelbare bezoekers. Mensen die er even tussenuit willen. Voor een wandeling door bos en hei, een
kop koffie met een appelpunt of gewoon een heerlijk maal. En voor rust en ontspanning.
Die rust is in de kleinschalige buurtschap een groot goed. En dat houden we graag tot in lengte van
jaren zo. Omdat veel mensen juist daarom onze buurtschap en zijn groene omgeving zo waarderen.
Begin jaren negentig was het een van de redenen om de Stichting Lage Vuursche in het leven
te roepen: Een aantal horecaondernemers uit het dorp, Staatsbosbeheer, de gemeente Baarn en
een aantal betrokken inwoners sloegen de handen ineen, om samen te zorgen dat Lage Vuursche,
ondanks de grote aantallen recreanten, zijn charme en aantrekkingskracht behoudt.
Het leverde in de loop der jaren een mooie reeks aanwinsten voor het dorp op: Een boekje met
wandelroutes, plantenbakken om het aanzicht van de Dorpsstraat te verfraaien, extra fietsrekken
voor de vele wielrijders, borden die de weg wijzen naar diverse wandelroutes, een prachtig informatiepaneel
in het centrum, enkele scootmobiel- en ruiterroutes, en als klapstuk het nieuwe theehuis
’t Hooge Erf langs de Hoge Vuurscheweg.
Kortom, de stichting mag – al zeggen we het zelf - na ruim vijftien jaar tevreden terugblikken. Dit
boek is ons laatste gulle gebaar. Als een ode aan Lage Vuursche, dat ons zo na aan het hart ligt. Om
met iedereen die maar wil de uitbundige pracht en soms ook de verstilling te delen, die ons buurtschap
zo eigen is en karakteristiek maakt. Geniet ervan!
Rob Zieck, voorzitter Stichting Lage Vuursche

I
OORSPRONG

Een grafheuvel,
berg je,
Voor de stilte, die
zegt wat je niet
wilt horen
wij ook te gaan
Laag voor laag,
leven na leven
tot het hoogste
punt
De tijd laat sporen na. Zoals de indrukwekkende,
uitgestrekte zandrug die het smeltende
landijs rond 130.000 jaar geleden aan
het eind van de derde ijstijd achterlaat, nu
Utrechtse Heuvelrug genoemd. Hoge en
droge gebieden, die na de vierde ijstijd de
eerste mensen aantrekken: Jagers op zoek naar
wild, meer dan 8.000 jaar voor het begin van
onze jaartelling.
Veel is er niet dat herinnert aan deze tijd.
Hoogstens wat afdrukken in de bodem van
haardplaatsen, en wat splinters van vuurstenen.
Opvallender zijn de geheimzinnige
grafheuvels, die naar schatting tussen de vijf-
en drieduizend jaar geleden worden opgeworpen.
Soms met urnen van gebakken klei,
gevuld met as van overledenen die in deze tijd
worden gecremeerd. Zo’n twintig grafheuvels
liggen er nog in de omgeving van Lage Vuursche,
maar je vindt ze ook in het Gooi en zelfs
tot op de Veluwe.
In latere tijden is er nog geen besef van de
waarde van deze heuvels, en worden ze nagenoeg
allemaal leeggeroofd en vernield. Pas in
de jaren negentig van de vorige eeuw restaureren
vrijwilligers ze, onder leiding van de
Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek
(ROB). Ze zijn het laatste aandenken
aan een intrigerende cultuur. De mensen, die
leefden van akkerbouw en veeteelt, moeten
zelfs (handels)contacten hebben gehad met
Zuid-Engeland (zoals het gebied rond Stonehenge),
waar destijds ook dergelijke grafheuvels
zijn aangelegd.
De Romeinse en Germaanse tijd, de vroege
middeleeuwen, ze laten in de Vuursche geen
herkenbare sporen achter, hoewel ook hier
verschillende volken geleefd moeten hebben.
In de tiende eeuw (953) vinden we mogelijk
de eerste schriftelijke verwijzing naar de Vuur-
sche (dan nog de Furs ofwel bos genoemd).
Het gebied wordt dan door de Duitse keizer
Otto I aan de bisschop van Utrecht geschonken
(de kerk is grootgrondbezitter in die tijd).
Bossen, veel hoogveen en ook wat uitgestrekte
landerijen, meer is De Furs halverwege de
veertiende eeuw niet. In 1360 krijgt Werner
van Drakenborg, schepen van de stad Utrecht,
het gebied in erfpacht. Een jaar later laat hij
er hofstede Drakenstein bouwen. Het is het
startsein voor een steeds grootschaliger ontginning
van het veen. In de eeuwen die volgen
verandert er niet veel, tot Gerard van Reede
het gebied in 1640 erft. Hij zorgt voor een
frisse wind, breekt de hofstede nagenoeg af en
zet er een nieuw, achthoekig kasteeltje neer.
In 1659 krijgt het dorp een kerkje in de vorm van
een kruis, een zeldzaamheid voor protestanten. Enkele
adellijke families uit de omgeving zorgen voor de
financiering.

0
Ook sticht hij (aan de huidige Dorpsstraat)
een kleine maar volwaardige buurtschap,
inclusief tolhuis, herberg, kerkje, school, korenmolen
en rechthuis. Lage Vuursche wordt
daarmee een van de weinige kasteeldorpjes
van het land.
Op Drakenstein wonen vervolgens jonkers en
welgestelde Amsterdammers, tot in het begin
van de negentiende eeuw de Utrechtse advocaat
en latere burgemeester Bosch het koopt.
Het blijft in de familie, tot prinses Beatrix het
in 1959 aanschaft, die later haar jaren daar
als ‘heel gelukkig’ omschrijft. In 1980, als ze
Koningin is geworden, verhuist ze naar Den
Haag. Kasteel Drakestein blijft een buitenverblijf,
tot ze weer terugkeert naar haar wortels
in de Vuursche.
Jonge loten van de lariks, een geliefde boom onder bosbouwers omdat hij snel groeit. Het is de enige naaldboom in
ons land die in de winter zijn naalden verliest.
Diana Bosch van Drakestein
Al haar hele leven woont freule Diana Bosch
van Drakestein in Lage Vuursche. Aanvankelijk
in Kasteel Drakestein, tot haar broer in
huis en het aangrenzende, twintig hectare grote
park aan prinses Beatrix verkoopt. Ze is de
oudste nog levende nakomeling van mr. Paulus
Bosch, de burgemeester van Utrecht die in
0 op een veiling ‘heerlijkheid de Vuursche
en ridderhofstad Drakensteyn’ koopt.
Wielrenners en fietsers, ruiters en wandelaars
komen vroeg op deze ochtend in grote aantallen
over de Dorpsstraat. De jonkvrouw zit op
een van de terrassen aan de koffie en vertelt
over het verleden: ,,De Franse revolutie was
voorbij, met de economie ging het slecht en
veel in ons land lag in puin. De Vuursche en
het kasteel stonden in die tijd dan ook jaren te
koop.’’ Bosch van Drakestein omschrijft haar
voorvader graag als een soort reddende engel
voor het gebied. ,,Hij heeft bossen laten planten
en alles ingericht. En daarmee weer leven
in het dorpje geblazen.’’
In wordt Bosch - na een betaling en
het behalen van het vereiste diploma - in de
adelstand verheven en mag hij ‘van Drakestein’
achter zijn naam zetten. In de anderhalve eeuw
die volgt blijft het centraal gelegen landgoed
rond het kasteeldorpje in het bezit van de
familie. ,,Woningen worden er nagenoeg niet
Diana Bosch van Drakestein: ,,Een huis met een bijzondere eigen charme.’’
gebouwd, maar de doorgaande weg tussen het
IJsselmeer en Utrecht, waar voor die tijd relatief
veel verkeer gebruik van maakt, zorgt dan
al voor voldoende levendigheid hier.’’
Pas in komt de eerste grote uitbreiding
van Lage Vuursche, met eengezinswoningen
aan de Eikenlaan, herinnert Bosch van
Drakestein zich uit haar jonge jaren. ,,Het
is de eerste keer dat de gemeente Baarn hier
woningen bouwt, op grond die ze van mijn
vader heeft gekocht. Dat is niet het eerste
plan van Baarn hoor. Enkele jaren eerder was
mijn vader op een dag thuis gekomen met de
ironische mededeling: ‘De gemeente heeft weer
wat uitgevonden. Sociale woningbouw pal
aan de Slotlaan, helemaal tot aan de brug over

Winterse luchtfoto van kasteel Drakestein, wanneer ook wandelaars soms nog net een glimp van het gebouw kunnen zien.
de slotgracht’. Een onzinnig plan natuurlijk’’,
vindt de jonkvrouw nog altijd. ,,Zonder gevoel
voor verhoudingen. Het is er dus nooit van
gekomen. Ja, in Baarn hebben ze altijd enthousiaste
ideeën.’’ De scepsis richting de gemeente
Baarn is na al die jaren nog altijd nadrukkelijk
aanwezig. ,,Neem bijvoorbeeld het telefoonboek.
Daarin valt een deel van Lage Vuursche
onder Baarn, net als met de postcode’’, klinkt
het wat cynisch uit de mond van de vrouw die
de afgelopen jaren ontelbare uren heeft besteed
aan procedures, bezwaarschriften en rechtszaken,
in een onvermoeibare strijd tegen de
overheden. ,,Ze denken dat iemand die al twee
eeuwen een landgoed bezit, geld genoeg heeft.
Maar aan de andere kant heeft mijn familie
hier wel vele jaren grote kapitalen geïnvesteerd.
Ik ben er aan gewend dat wij tegen allerlei
beperkingen oplopen. We mogen hier nagenoeg
niets ondernemen’’, vindt ze. ,,Dagelijks
komen er nieuwe wetten bij. Je vraagt je wel
eens af wie in dit land de macht heeft over je
grond’’, klinkt het verongelijkt.
Toch zegt Bosch van Drakestein blij te zijn dat
anderen vaak minder in de weg wordt gelegd,
wanneer ze iets willen ondernemen. ,,Kijk
maar eens hoe de horeca in het dorp in tientallen
jaren is uitgebreid. Dat houdt het dorp
levendig, het is uiteraard heel gezellig hier aan
die 0 meter lange Dorpsstraat, mede dankzij
de terrasjes’’, haast Bosch van Drakestein zich
te zeggen. Zelf profiteert ze inmiddels sinds
ruim tien jaar ook mee van de talrijke bezoeken
aan de buurtschap. ,,Samen met mijn man
en twee zoons kweken we groenten in onze
grote moestuin. Die verkopen we in een soort
landgoedwinkeltje, aan de Stulpselaan.’’
De strijdbare jonkvrouw mag dan menigmaal
overheden zoals gemeente, provincie en
rijk zeer kritisch volgen, de dorpskern Lage
Vuursche, de omringende bossen en de mensen
die er wonen hebben nog altijd een plek in
haar hart. ,,Afgunst van de mensen hier heb ik
nooit gevoeld, ook al hebben wij hier veel bezit
gehad. Op zich is Lage Vuursche natuurlijk
nog altijd een groot huis waar plek is voor
iedereen. Een huis met een bijzondere, eigen
charme.’’
Dunne berkjes in de
buurt van de Stulp
zorgen voor een
bijna Scandinavisch
aandoend decor.

De ringslang voelt zich thuis in het water van het
Pluismeer en omgeving
De zeldzame zonnedauw, een vleesetend plantje. Insecten blijven plakken
in de kleverige haartjes
Het licht van een lantaarntje (een waterjuffer) dooft langzaam als het sterft in de tentakels van zonnedauw vlakbij
het Pluismeer.

Een heideblauwtje ontvlucht het mierennest waar hij
als rups is grootgebracht. De mieren zijn gek op de
zoete vloeistof die de rups afscheidt, maar als hij zich
verpopt heeft en als vlinder naar buiten komt is het
wegwezen.

II
BOS, HEIDE
EN MEER

0
Elke grasspriet buigt
in de wind
Hei, en wij
hebben alles
gezien en gehad
Blije bomen lispelen
lieftallig, kappen
met de handel
en wandel
verder
niets
Bomen omhakken, plaggen steken, leeg pompen
en afgrazen. De ooit zo woeste natuur in
het glooiende gebied in de Vuursche bossen
heeft nogal wat moeten inbinden, vanaf het
moment dat wij nijvere mensen op het toneel
verschenen. Brand- en bouwhout hadden
we nodig, over nieuw bos aanplanten had
niemand het in die tijden.
De laatste twee eeuwen was er dan ook weinig
anders over dan uitgestrekte heidevelden en
indrukwekkende (stuif)zandvlaktes die soms
zelfs aan de wandel gingen. Hier en daar stonden
er wel bomen, al was dat doorgaans op
een buitenplaats van een bemiddelde familie
of om een grens te markeren. Maar verder
was het toch vooral schrale hei, met daarop
grote kuddes schapen die zorgden voor de
mest waarmee de akkers vruchtbaar konden
worden gemaakt.
En dan komt daar de kunstmest, eind negentiende
eeuw. Schapen zijn niet meer nodig,
waarna in de crisisjaren met duizenden mensen
tegelijk grote bossen worden aangeplant.
Veel naaldhout ook, dat lekker snel groeit en
rechte stammen oplevert, die ze in de mijnen
in Limburg goed kunnen gebruiken. En zo
krijgt de Vuursche hectare voor hectare snel
een totaal ander aanzien, en verdwijnt de
heide nagenoeg overal uit het zicht.
Op De Stulp na dan, want dat drassige en dus
lastige gebied slaan ze liever over. Wanneer
diezelfde Stulp in de loop der jaren, bij gebrek
aan schapen, wordt overwoekerd door bomen
en struiken grijpt Staatsbosbeheer in de jaren
tachtig in: Alle bomen worden gekapt. Om
het terrein open te houden, komt men – schapen
met herder zou te duur zijn - met de
geniale oplossing van vleeskoeien van het ras
Charolais. Weinig kieskeurige herkauwers, die
wel raad weten met grassprieten en opgroeiende
boompjes.
Ons dichtbevolkte landje mag dan vol huizen,
spoor-, water- en autowegen zitten, in de
Vuursche hebben ze echter nooit goed voet
aan de grond gekregen. Dat was mede te
danken aan de familie Bosch van Drakestein
die generatie na generatie haar bezit beschermde
tegen al te opdringerige types, en zo
het grote areaal bos in stand wist te houden.
Tot het rijk dreigde met onteigening, en een
groot deel van de grond overging in handen
van Staatsbosbeheer. Dat tegenwoordig wat
minder nadruk legt op houtproductie, en de
natuur hier en daar zelfs lekker zijn gang laat
gaan. Zo ver dat kan, met rottende, omgevallen
bomen.
De schaduw van drie
paddenstoeltjes van
de rodekoolzwam
op een blad van de
Amerikaanse eik.

Rein Berends
De opvallende tegenstellingen in en om het
dorp geven Lage Vuursche zijn typische karakter,
vindt Rein Berends, al vele jaren boswachter
in het gebied. ,,Soms is het overdag heel
druk, maar dan zie je ’s avonds na negen uur
niemand meer. Je hebt hier mensen van adel,
maar ook mensen die met hun handen werken.
En je hebt er die al generaties hier wonen,
maar ook nieuwkomers die een plekje vinden
en soms zelfs ook weer weggaan. Bij elkaar zo’n
0 mensen, maar allemaal verbonden door
dat ene korte straatje, de Dorpsstraat.’’
Berends beheert een veel groter areaal dan het
bos en de heide rond Lage Vuursche, van het
randmeer tot aan de grote rivieren. Hij woont
zelf in de Hoge Vuursche, en heeft zijn hart
echt verpand aan de natuur hier. Trots toont
hij tientallen foto’s die hij afgelopen weken
gemaakt heeft van ‘zijn’ regio, met de camera
die hij steeds vaker bij zich draagt. ,,Het mooie
van fotografie is dat je heel anders gaat kijken.
En zelfs meer gaat zien, tot in de kleinste
details.’’
Als voorbeeld noemt hij een waterdruppel
aan een tak, die de hele omgeving in het klein
weerspiegelt. ,,Net als de Vuursche, waar je
alles bijeen vindt. Je hebt hier zoveel bijzonders,
heel dichtbij. Zeventien grafheuvels,
Kasteel Drakestein, Kasteel Groeneveld, Paleis
Soestdijk. Allemaal landmarks, in een natuur
die wij mogen beheren. Van een bijna onzichtbaar
mosje tot een roofvogelnest, maar ook
productiehout. Een natuurlijk meanderende
beek die we weer ruimte hebben gegeven in
het Nonnenland, vijvers die we open hebben
gemaakt voor salamanders, Drakestein met zijn
parkachtige structuur, je vindt het allemaal.
Mooi voorbeeld van wat wij hier proberen te
bereiken, vind ik nog altijd De Stulp. Daar
moesten we destijds vele bomen kappen om de
heide te herstellen, om te zorgen voor zandhagedis
en roodborsttapuit. Het leverde ook nog
eens 00 m³ hout op. Een win-win situatie
noem ik dat.’’
Balans vinden tussen tegenstellingen is altijd
weer de uitdaging. ,,Luisteren naar mensen die
van stilte in de natuur houden, maar ook naar
mountainbikers en ruiters die hier komen, zorgen
voor een scootmobiel-route, een spechtenpad
en een wandelroute door het Nonnenland,
met zwarte paaltjes met witte kop. En dat dan
samen met alle medewerkers hier, met de vele
vrijwilligers en de bezoekers ook.’’
Enkele jaren heeft Berends ook in de politiek
gezeten. ,,Leerzame jaren. Maar als ik eerlijk
ben, ben ik het meest gesteld op de eerlijkheid,
echtheid en neutraliteit die ik in de natuur om
me heen toch altijd weer aantref. De vogels, de Rein Berends: ,,In de natuur tref je eerlijkheid en echtheid.”

Een wandelpad, de ochtendzon en hoge dennen in de
Vuursche bossen.
planten, jong en oud bos. Ik heb de mooiste
baan ter wereld en zou met niemand willen
ruilen. Ook het bosbouwvak hoort daarbij,
zorgen voor houtproductie, waarvoor ik nog
altijd een zwak heb.’’
Ook van de Contact Commissie maakte Berends
jaren deel uit. ,,Ik heb natuurlijk enorm
veel met het dorp te maken, omdat ik vlakbij
woon. Dat ik net iets verder weg zit had
daarbij als voordeel dat ik net wat meer kon
relativeren. Hoge Vuursche heeft natuurlijk
ook een band met de dorpskern, er staan daar
verspreid zo’n woningen, en datzelfde geldt
voor camping De Zeven Linden. Het aardige
is, naar mijn gevoel, dat de natuur ons hier
allemaal bindt. Wat voor conflict je ook hebt,
de natuur strijkt het glad. Ook hier wordt wel
eens geroddeld. Maar dan zie je dat het hele
dorp op een andere dag toch weer gezellig
gezamenlijk aan de stamppot zit.’’
Vlakbij zijn eigen huis heeft Berends, vertelt
hij met plezier, de plek ontdekt waar eeuwen
geleden het eerst Kasteel De Hoge Vuursche
gestaan moet hebben. ,,Door te kijken naar de
bomen die daar groeien, hoe de wegen zijn
aangelegd. Een amateur-historicus heeft het
onlangs bevestigd. Het zijn dit soort dingen
dat de Vuursche zijn stijl geeft, zijn bijzondere
uitstraling. Dat is denk ik ook de reden dat
iedereen Lage Vuursche kent. Er komen zoveel
mensen hier. En dat is echt niet alleen voor
de Koningin, want je ziet daar bij Drakestein
toch helemaal niets. Weet je, ik heb een goede
vriend gehad, die wist dat hij zou sterven. Voor
hem was het letterlijk, Lage Vuursche zien en
dan sterven. Daags voor zijn dood is hij hier
naar toe gekomen, naar de Stulp. Dat zegt toch
al genoeg?’’
Een charolais scharrelt
is gauw tevreden, en
vindt zelfs in de ruige
Stulp nog voldoende
voedsel.

De houtproductie is nog altijd
van belang in de Vuursche
bossen. Het Pluismeer op een winterse ochtend.

De vrij zeldzame klokjesgentiaan.
Het bruin zandoogje is een relatief vaak voorkomende dagvlinder. Een heideblauwtje in zijn geliefde omgeving.
Een poelkikker kijkt in de lens. Deze vrij schaarse groene kikker stelt hoge eisen aan de waterkwaliteit, hij heeft het
graag kraakhelder en voedselarm.

0
Als twee vuurjuffers paren vormen
ze een zogeheten tandem, waarbij
het mannetje het vrouwtje achter
de kop vasthoudt tot ze haar eieren
heeft afgezet in het water. Zo voorkomt
hij dat een ander mannetje
met haar zal paren.
Een grote sponszwam. Het kleverige koraalzwammetje is vaak bij rottend naaldhout te vinden.

III
MENSEN

Kei en kasteel
een dorpsstraatje
het is niet veel
Maar eenvoud en
luister liggen dicht
bij elkaar
Rijk dom
arm lastig
Als ze maar tot
de kern komen
Een klein insect in zijn eigen
wondere wereld van het gewoon
haarmos.

Hoezo stiltegebied? Misschien even verderop?
Een heideblauwtje spreidt zijn vleugels in de zon.
Aristocraten en welgestelden spelen al vanaf
het ontstaan een rol in Lage Vuursche. Net
als de hardwerkende horigen, die inmiddels
vervangen zijn door de hardwerkende horeca.
Jaarlijks bezoeken zeker anderhalf miljoen
mensen de buurtschap, zo wijzen tellingen
uit. En die willen wel eens een kop koffie,
een biertje, een bord poffertjes of een pannenkoek.
Wat is het geheim van Lage Vuursche? De
uitnodigende natuur van de omringende
bossen, heide en Pluismeer? Het weidse
wandelgebied? Al die restaurants langs dat
o zo simpele, kaarsrechte dorpsstraatje? De
bijzondere combinatie van een nog altijd adel-
lijk kasteeltje, met de alledaagse wereld van
bos, boeren en buiten? Het mooie midgetgolf?
Echo’s van lang geleden die hier en daar nog
nagalmen?
Misschien is het de combinatie van dit alles,
waardoor massa’s mensen Lage Vuursche en
zijn natuur opzoeken en doorkruisen. Met de
fiets, te voet, te paard, op de motor of met de
auto. Vooral op zondagen is het regelmatig
spitsuur rond de Dorpsstraat en de recreatiekuil,
met een enkele keer zelfs de daarbij
behorende files, hoewel je er in de bossen zelf
lang niet altijd veel van hoeft te merken.
Een gewild gebied dus. Dat was eeuwen
geleden ook al zo, alleen was de saamhorig-

Op drukke dagen in het weekeinde ontstaat er bijna een file in de Dorpsstraat.
heid toen soms ver te zoeken. De bossen van
de Vuursche - ook nu vlakbij de grens van
Utrecht en Holland - waren eeuwen lang het
onderwerp van flink wat getouwtrek tussen
regionale machthebbers. Met als inzet de olie
van de middeleeuwen, de toen zeer kostbare
turf die in grote hoeveelheden rond de Vuursche
gestoken werd. Zo leverden graven van
Holland en bisschoppen van Utrecht, en later
de Staten van Utrecht en Holland, langere
tijd juridisch strijd over wie de Vuursche
nou eigenlijk in eigendom had, en dus kon
beschikken over de riante inkomsten van de
turfwinning.
Meestal worden de conflicten beslecht in het
voordeel van Utrecht, omdat dat historisch
gezien het meeste recht erop zou hebben. Op
15 oktober 1535 wordt er een grens vastgelegd:
hij loopt midden door de Vuursche
bossen, precies langs Lage Vuursche, dat dan
nog weinig meer is dan drie huizen.
Maar nog is het geruzie niet over. Dat begint
pas af te nemen wanneer de meeste turf is
weggehaald: In 1719 wordt er een min of
meer definitieve grens getrokken: Zowel Lage
Vuursche als de omringende bossen van de
Vuursche worden bij Utrecht ingedeeld. Dat
turf dan niet bijster veel waard meer is – en
recreatie en toerisme nog niet bestaan - blijkt
wel uit het weinige enthousiasme in de
Baarnse gemeenteraad voor de annexatie van
de gemeente Lage Vuursche in 1857.
Gert Aalderink
De deur uit, en je staat meteen midden in de
natuur. Voor de in Lage Vuursche geboren
en getogen Gert Aalderink is dat een van de
mooiste kanten van zijn dorp. ,,Zomer of
winter, de Vuursche blijft schitterend. Lekker
met de hond het bos in, je kunt hier alle
kanten op.”
Klachten over de drukte zul je van Aalderink
niet horen. ,,Ik vind het juist schitterend, al
die mensen. Ik zeg je eerlijk, als ik tien hoog
achter in Utrecht zou wonen ging ik ook geregeld
hierheen! Lage Vuursche trekt types van
diverse pluimage, die trouwens steeds vaker
met de fiets lijken te komen. Al helemaal sinds
theehuis Het Hooge Erf aan het begin van de
Hoge Vuurscheweg is gekomen. Dan zetten ze
daarginds de auto neer, fietsen eraf en pannenkoekje
halen maar. Of neem de Kuil, waar
ze met de tent of caravan heen gaan. Ach, Lage
Vuursche is toch puur recreatie?’’
,,Zo’n zeven, acht zondagen per jaar is het echt
een chaos in het dorp. Het is zelfs wel eens gebeurd
dat ze Lage Vuursche afgesloten hebben,
omdat het door de files niet meer bereikbaar
dreigde te worden voor de hulpdiensten. Maar
ook dat hoort erbij”, lacht Aalderink.
,,Sfeer is er nog altijd, al is het nu wel wat anders
dan vroeger. Toen was het overal ‘ons kent
ons’. Iedereen kende iedereen hè, de mensen
hadden ook bijnamen zoals Krakebekkie en
Gert Aalderink: ,,Schitterend al die mensen.”
Dirkie van de pomp. Maar vooral de laatste
twintig, dertig jaar is er veel nieuw bloed bij-

0
Een oude beuk spreidt
zijn takken tegen
een achtergrond van
honderden sparren.
gekomen. Bijvoorbeeld door de bouw van acht
huisjes op de Beukenhof twintig jaar geleden.
Aanvankelijk bedoeld voor originele Vuurschenaren,
zijn ze inmiddels allemaal alweer doorverkocht.
Ja, die brachten natuurlijk aardig wat
op, want een hoop mensen willen graag in De
Vuursche wonen. Dat het afgelegen ligt, heeft
niemand een probleem mee. Iedereen heeft
toch een vriezer, dus je koopt voor de hele
week brood en vlees.”
Dat was vroeger anders. Toen had het buurschap
nog een bakker, twee supermarktjes, een
sigarenboer, herinnert Aalderink zich. ,,De
gezinnen waren ook vrij groot, dus er woonden
alles bij elkaar toch aardig wat mensen. Maar
veertig jaar geleden begon het verloop. De
meeste kinderen moesten, eenmaal volwassen,
elders gaan wonen omdat er geen huizen
werden gebouwd.’’ Aalderink realiseert zich dat
hij het voorrecht had om wel in Lage Vuursche
te blijven wonen. Zijn woning huurde hij van
de Van Oosteroms, de bekende horecafamilie.
,,Toen voor 0 gulden per maand. Later kon
ik de woning kopen.’’
Geld, de grote verschillen tussen arm en rijk,
ze hebben een historie in Lage Vuursche .
,,De oude mensen bogen destijds nog als een
knipmes voor de jonker hier. Die oude Vuurschenaren
waren onderdanig. Afhankelijk hè,
dan krijg je dat. Ik doel dan op de bosarbeiders
en handwerkmensen. Toen de tijd veranderde,
en gelijkwaardigheid steeds belangrijker werd,
veranderde het gelukkig. Neem jonkvrouw
Diana Bosch van Drakensteijn. Van adel, maar
de relatie met haar is nu heel anders dan vroeger.
Een karakteristieke vrouw, lekker direct
ook. Dat is sowieso een van de verdiensten van
de mensen hier, vind ik. Ze zeggen elkaar de
waarheid, zijn straight. Dat kan wel eens flink
botsen, maar je weet wel meteen wat je aan
elkaar hebt. Dan klaart de lucht daarna altijd
wel weer op hoor. ’’
Belangrijk element in de Vuursche zijn volgens
Aalderink de restaurants. ,,Ze trekken publiek,
net als de natuur. Je hebt de Kastanjehof, dat is
wat chiquer, en overal kun je terecht voor pannenkoeken
of een simpele koffie met een appelpunt.
Toen in het Algemeen Dagblad stond
dat ze hier in de Vuursche Boer de lekkerste
pannenkoeken van Nederland hadden, was het
helemaal druk.”
Onder meer met de Contact Commissie, een
soort dorpsraad waar Aalderink jaar in
gezeten heeft, probeert Lage Vuursche samen
met de gemeente Baarn het toerisme wat te reguleren.
,,Dat lukt soms goed en soms minder.
Wanneer Beatrix hier komt wonen, zal het nog
wel drukker worden met dagjesmensen. Toen
ze hier in de jaren zestig en zeventig woonde,
kwamen daar ook al aardig wat mensen op af.
De prinses maakte destijds echt deel uit van
het dorp, en nodigde een keer per jaar de kinderen
uit om op bezoek te komen en een glas
chocolademelk te drinken.”

Op het Nonneland is in 2005 de oude, kronkelende waterloop weer in ere hersteld. Het weiland is nu een drassig natuurgebied geworden. De omgekeerde wereld na een regenbui Op de houthakkersfeesten is er steevast een Jack Russelrace

Een roodborstje bakent in het voorjaar luid
zingend zijn territorium af

Veenpluis, waar het Pluismeer zijn naam aan dankt
Hilversum
Koudelaan
De Bilt
•
• • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• •• • • • ••• • •• •
• • • • • •• • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
•• •• • • • • • • • • •• • • • • • • • •
• • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • •
• • • • •• • • •• • • •• •• • • • • • • •• • • • • • • • • • • •• ••
Lage Vuursche
• • • • • • • • • • • ••• • • • •
• • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • •
• • •
• • • • • •
• • • • •
• •• • • • • •• • • •
• •
• •• • •
• • • • • • • • • • • •
• • • • •
• •
• • • •
• • • • • •
•• • •
• • •
• • • • • •
•
• • • • •
• •
•
• • • • • • • • • •
• • • • • •
•
•
• • •
• • ••• ••• ••• •
• • • •
• • • • • • •
• •
• • •
• • • • • • • • • • • • • •
•• • •
• • • • • • • •• • • •
• • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Hoge Vuurscheweg
• • • • • •• • • • •
• •
• • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • •• • •••• • ••• • • • •• • • • • • •• • • •• • • • • ••
•
•
•
•
•
• • •
• • • • • • • • • • ••
8 8 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • •
• • • • • • • • •• •• • •
• • • • •
• • • • • • •• • •
• • • • • •
• • • • •
• • •• • • • •• • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • •
•• • • • • • • • • •• •
•
•
•
• • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • •• •
• • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • •• •
• • •• ••
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
•• •
• •• • • • • • •
• •• • • • •
• • • • • • • • • • •
• •• • • • • • • • • • • • • • •
•• • • • • • • •
• • •
• • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • •• •• • • • • • • • • • • • •
• •• • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • •
• • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • •
x x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x
• • • • •
• • • • • •
• • • • • • •
• • • • • • •
• • • • • • • • • • • • •
x x x x x x x x x
• • • • • • • • • •
• •• •• •• • • • • • •
• • • ••
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Baarn
De Stulp
Pluis
Kasteel Drakensteyn

Colofon
Fotografie
Rein Berends, Hoge Vuursche
(pag. , , 0, b, 0, , b/c, a, , )
Ted van den Bergh, Zeist
(pag. , , 0, / , , / )
Victor Bos, Soest (www.victorbos.nl)
(pag. , , , / , / , , , , a,
, , , )
Hans van Keken, Amersfoort (pag. , , )
Hans van der Kruif, Uithoorn
(www.zeevanstilte.nl) (pag. / )
Albert van der Linden, Blaricum (pag. a)
Hein van Oosterom, LageVuursche (pag. )
Studio Kastermans, Hilversum (www.tkfoto.nl)
(pag. , , , a/b, , b)
Tineke Winterberg, Baarn (pag. 0)
Bronnen
Lage Vuursche, een wandeling door de Vuursche
bossen (archeologische routes in Nederland,
deel , tekst T. de Ridder)
Wandelen rond de Lage Vuursche, door Hans
van Keken (uitgave stichting Lage Vuursche,
)
Geschiedenis van De Vuursche (Hervormde
gemeente)
De Oostgrens van Holland langs het Gooi na
00 (Jaap Groeneveld, Tussen Vecht en Eem,
dec. 00 )
Bruine kikker
De Steen en het Rechthuis van Lage Vuursche
(Jan Albert Bakker, Tussen Vecht en Eem,
dec. 00 )
Concept, uitwerking en tekst
Hans van Keken, Amersfoort
Met speciale dank aan:
Rein Berends voor de bijzondere en
geïnspireerde samenwerking
Vormgeving en druk
Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf BV,
Barneveld
Omslag en binnenwerk: Marly Mulders