Tolstoj - Kohnstamm, Dolph en Rita

zo’n sterke indruk op me gemaakt als op die avond. (...)
Lang kon ik me geen rekenschap geven van de op mij gemaakte
indruk, hoewel ik voelde dat dit een indruk was
die in rijpe jaren opvoedend werkt en je naar een nieuwe
levensfase brengt en je dwingt de oude vaarwel te zeggen
en je volledig over te geven aan de nieuwe.
De volgende dag kon ik nog altijd niet geloven wat ik
gisteren had meegemaakt. Het leek me zo vreemd dat een
halfgeletterde boerenjongen plotseling blijk had gegeven
van zo’n bewust artistiek vermogen dat, op de onbegrensde
hoogte van zijn ontwikkeling zelfs Goethe niet heeft kunnen
bereiken.”
In 1908 werd in de Europese Bode Vasili Morozovs verhaal
afgedrukt met een woord vooraf van Tolstoj waarin hij
weer over hun relatie schreef:
“Dit verhaal is door mijn meest geliefde leerling van mijn
eerste school van 1862 geschreven. Toen de lieve twaalfjarige
Vaska Morozov, nu de geachte zestigjarige Vasili
Stepanovitsj Morozov. Zoals toen zijn gevoeligheid voor al
wat goed is, zijn hartelijkheid en, wat het belangrijkste is,
zijn niet aflatende oprechtheid en waarachtigheid me in die
aardige jongen dierbaar waren, zo ook bevielen me nu in
‘t bijzonder dezelfde kenmerken in dit eenvoudige verhaal
dat zich zo duidelijk door zijn waarachtigheid onderscheidt
van het merendeel van literaire geschriften. Je voelt dat het
geschrevene niet bedacht is, maar dat er precies verteld
173