HUISELIJK GEWELD KENT GEEN KLEUR, OF TOCH? - PBR

4M
HUISELIJK
GEWELD KENT
GEEN KLEUR,
OF TOCH?
S WA
Stichting
Welzijnsbevordering
Antillianen Arubanen
Inzicht in en bespreekbaar
maken van huiselijk geweld
onder verschillende
bevolkingsgroepen

Tekst: Yvonne Blom: info@yvonneblom.nl
Leonieke Schouwenburg, Platform Buitenlanders Rijnmond
Fotografie: Platform Buitenlanders Rijnmond
Vormgeving: OJO Communications
Druk: Drukwerkdeal
De 4M
Platform Buitenlanders Rijnmond
Grote Kerkplein 5, 3011 GC Rotterdam, telefoon: 010 - 4122057,
faxnummer: 010 - 4111739, E-mail: info@pbr.nu
Stichting Avanco
Robert Fruinstraat 26-32, 3021 XE Rotterdam, telefoon: 010 - 4484300,
faxnummer: 010 - 4484301, E-mail: info@avanco.nl
Stichting Welzijnsbevordering Antillianen en Arubanen
Grote Kerkplein 5, 3011 GC Rotterdam, telefoon: 010 - 4332966,
faxnummer: 010 - 2332143, E-mail: info@s-w-a.nl
Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond
‘s-Gravendijkwal 28, 3014 EC Rotterdam, telefoon: 010 - 2019667,
faxnummer: 010 - 4367214, E-mail: info@svor.nl
Stichting Spirit
Avenue Concordia 107, 3062 LE Rotterdam, telefoon: 010 - 4144290,
faxnummer: 010 - 4046051, e-mail: secretariaat@spirit-rotterdam.nl
Dit project is mede tot stand gekomen met
de financiële steun van de GGD Rotterdam
Inhoud
Voorwoord 5
Inleiding 6
De 4M 6
Geweld achter de voordeur 7
1. “Geweld achter de voordeur” 10
1.1 Wat is dat, geweld achter de voordeur? 10
1.2 Vormen van geweld 11
Relatie 12
Onzichtbaarheid 12
Doorbreken 13
Interview 14
2. Culturele verschillen bij huiselijk geweld 16
2.1 Oorzaken van huiselijk geweld 16
2.2 Omgaan met huiselijk geweld 17
Interview 18
3. Inzicht in huiselijk geweld, de expertmeetings 20
3.1 Jongerenorganisaties 21
3.2 Surinaamse gemeenschap 22
3.3 Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap 23
3.4 Kaapverdiaanse gemeenschap 25
3.5 Latijns Amerikaanse gemeenschap 27
3

4
3.6 Turkse gemeenschap 29
De expertmeting 29
Turkse meisjes, leeftijd 12- 17 jaar 32
Turkse moeders met kinderen op de basisschool 32
3.7 Marokkaanse gemeenschap 33
Expertmeeting 33
Marokkaanse vaders 35
Marokkaanse vrouwen 36
3.8 Soedanese gemeenschap 37
3.9 Iranese gemeenschap 38
3.10 Koerdische gemeenschap 39
3.11 Kerngroep vluchtelingenvrouwen (SVOR) 40
Interview 42
4. Geweld achter de voordeur, aanbevelingen. 44
Interview 46
5. Methodiekbeschrijving Geweld achter de voordeur 48
5.1 expertmeetings 48
5.2 Doelgroepen 49
5.3 Voorlichters/gespreksleiders 50
5.4 Themabijeenkomsten 50
5.5 Adviezen 51
Interview 52
Met dank aan 54
Voorwoord
Huiselijk geweld kent geen kleur, het komt voor in alle culturen, generaties en sociale lagen.
In Rotterdam wordt reeds vele jaren actief ingezet op het bevorderen van de melding van huiselijk
geweld, maar toch is het slechts het topje van de ijsberg dat daadwerkelijk een melding maakt.
En onder allochtone doelgroepen wordt huiselijk geweld maar zelden gemeld.
Het thema is een taboe binnen alle bevolkingsgroepen van Rotterdam. Schaamte, angst en
afhankelijkheid van de partner maken het voor iedereen moeilijk om te praten over wat er thuis
gebeurt. Het is achter de voordeur en dat is ons privéterrein; dat delen we niet met anderen.
Bij Rotterdammers van allochtone afkomst spelen naast deze argumenten nog andere factoren mee die
het moeilijker maken om te praten over huiselijk geweld of dit te melden. De invloed van de omgeving
op de privésituatie is vaak groter. Naast schaamte en angst spelen eer, schaamte van de rest van de
familie en religie ook een grote rol. Van belang is ook de opvoeding, die van generatie op generatie
wordt doorgegeven in families. Wat velen zien als huiselijk geweld, is voor anderen soms een normaal
onderdeel van de opvoeding die ze zelf vroeger ook gekregen hebben en waar ze goed uit zijn gekomen.
Huiselijk geweld kent dus geen kleur, maar kleur of afkomst is wel van invloed op hoe mensen omgaan
met huiselijk geweld.
Op 2 december 2009 hebben Rotterdamse migrantenorganisaties, vertegenwoordigd in het
samenwerkingsverband ‘de 4M’, de Rotterdamse Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling
ondertekend. Hiermee startte het project ´Geweld achter de voordeur´.
De 4M wil met deze publicatie van het project “Geweld achter de voordeur” inzichtelijk maken
hoe verschillende culturen omgaan met huiselijk geweld. Met aanbevelingen willen we bijdragen aan
het beter kunnen afstemmen van de hulpverlening en informatievoorziening op de verschillende
doelgroepen in Rotterdam.
Rotterdam, juni 2010
Stichting Spirit Stichting Welzijnsbevordering voor Antillianen en Arubanen
Platform Buitenlanders Rijnmond Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond
Stichting Avanco
5

6
Inleiding
De gemeente Rotterdam heeft in 2007 de Rotterdamse meldcode Huiselijk Geweld en
kindermishandeling ontwikkeld. De meldcode is bedoeld als een stappenplan voor professionals en
instellingen bij (vermoeden van) huiselijk geweld en kindermishandeling. Het plan biedt ondersteuning
door duidelijk te maken welke handelingen er van hen worden verwacht. Daarnaast maakt de
meldcode duidelijk wat betrokkenen na een melding kunnen verwachten.
Doel van de meldcode is om de aarzeling bij het melden van huiselijk geweld bij professionals weg te
nemen. De verschillende organisaties in Rotterdam wordt gevraagd met de meldcode in te stemmen
en deze te ondertekenen. Door deze ondertekening geeft de organisatie aan stelling te nemen tegen
huiselijk geweld en zich in te zullen spannen om huiselijk geweld en kindermishandeling terug te
dringen. Belangrijke speerpunten hierbij zijn:
• Het herkennen van signalen
• Het bespreekbaar maken van vermoedens
• Het adequaat doorverwijzen naar de juiste hulpverlening
Om bovenstaande goed uit te kunnen voeren, worden de professionals binnen de organisaties
getraind op het herkennen van signalen van huiselijk geweld.
Op 2 december 2009 hebben de migrantenorganisaties, vertegenwoordigd in het
samenwerkingsverband ‘de 4M’, deze Rotterdamse Meldcode ondertekend. Met het ondertekenen
hebben ze aangegeven zich actief in te willen zetten voor het terugdringen van huiselijk geweld.
De 4M
De ‘4M’ is in 2007 als een samenwerkingsinitiatief opgestart vanuit 4 Rotterdamse
migrantenorganisaties. Momenteel zijn aangesloten bij de 4M:
• Stichting Avanco, een stedelijke koepelorganisatie die zich richt op Portugeessprekenden.
• Platform Buitenlanders Rijnmond, een koepelorganisatie van vrijwillige
migrantenzelforganisaties van diverse afkomst
• Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond
• Stichting Welzijnsbevordering Antilianen en Arubanen
• Stichting Spirit, voor Surinaamse Participatie en Integratie in Rotterdam
Deze betrokken organisaties zetten zich al vele jaren in voor de versterking en ontwikkeling
van verschillende groepen kwetsbare Rotterdammers. Zij spelen in op de veranderde sociale
maatschappelijke verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen en zijn diep geworteld in
de migrantengroepen. Door het delen van kennis, inzichten en ervaringen, producten en ontwikkelde
diensten komt de ‘4M’ tegemoet aan vragen van instellingen, organisaties, overheden en burgers.
Hiermee willen de ‘4M’ organisaties bijdragen aan een structurele verbetering van de leefsituatie van
alle Rotterdammers.
Gezamenlijk bestrijken de 4M organisaties een grote achterban van vrijwillige zelforganisaties en
kwetsbare Rotterdammers. Met haar projecten en activiteiten richt de 4M zich op het versterken van
de kwetsbare Rotterdammers en het bevorderen van de binding en sociale cohesie in de samenleving.
Geweld achter de voordeur
Na het tekenen van de meldcode hebben de 4M een project ontwikkeld: Geweld achter de voordeur.
Met dit project willen de 4M organisaties daadwerkelijk de eerste stappen zetten om huiselijk geweld
bespreekbaar te maken.
Dit project was gericht op drie belangrijke peilers:
1. Kadertraining. Zowel de medewerkers als vrijwilligers van de 4M organisaties hebben
verschillende trainingen gevolgd. Hoofddoel van deze trainingen is, naast het verhogen van kennis over
huiselijk geweld en de meldcode, het kunnen signaleren van huiselijk geweld. Hierbij behoort ook de
kennis om daarna adequaat door te verwijzen naar passende hulpverlening.
2. Expertmeetings. De kaderleden en sleutelfiguren vanuit de verschillende bevolkingsgroepen
zijn bij elkaar gekomen om het onderwerp huiselijk geweld te bespreken. Tijdens deze bijeenkomsten
is er vanuit de ‘de 4M’ veel informatie gegeven over huiselijk geweld.
7

8
De nadruk lag echter op het bespreken van huiselijk geweld binnen de specifieke culturele groep en
op het geven van informatie over de manier waarop dit verbeterd kan worden. In het totaal zijn er
18 expertmeetings gehouden, met als doel:
• Inventariseren (inzichtelijk maken) van de ‘meningen’ met betrekking tot aanpak van het
onderwerp huiselijk geweld
• Analyseren welke behoeften en wensen er zijn met betrekking tot de aanpak van huiselijk
geweld
• (Functies van de) Meldcode presenteren
3. Themabijeenkomsten: Naast de expertmeetings zijn er in totaal 33 themabijeenkomsten
gehouden. De primaire doelgroep voor deze bijeenkomsten zijn de in Rotterdam wonende gezinnen
met verschillende culturele achtergronden. Daarnaast waren ook hier de betrokken kaderleden en de
sleutelfiguren welkom. Doel van de themabijeenkomsten was:
• Het bespreekbaar maken van ‘Geweld achter de voordeur’.
• Informeren over de verschillende vormen van, voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld
en kindermishandeling.
• Het bestaan en de inhoudelijke functies van de meldcode presenteren.
• Inzichtelijk maken welke aspecten van belang zijn bij het implementeren van een aanpak om
‘Geweld achter de deur’ bij migrantengroepen terug te dringen.
De ervaringen die tijdens deze bijeenkomsten zijn opgedaan, willen de ‘de 4M’ organisaties delen met
een breed veld van professionals. Hiermee hopen zij bij te dragen aan een verbeterd inzicht op het
gebied van huiselijk geweld binnen verschillende culturen.
In dit boekje kunt u de bevindingen met betrekking tot de gehouden bijeenkomsten terug vinden,
waarbij de nadruk ligt op het bieden van inzicht in de manier waarop verschillende bevolkingsgroepen
omgaan met huiselijk geweld en het bespreekbaar maken van huiselijk geweld.
In hoofdstuk 1 wordt toegelicht wat ´Geweld achter de voordeur´ nu eigenlijk inhoudt en welke
mechanismen hier een belangrijke rol bij spelen. In hoofdstuk twee kijken we naar de culturele
aspecten rondom huiselijk geweld.
De bevindingen vanuit de verschillende bijeenkomsten aangaande culturele aspecten staan in
het derde hoofdstuk. In het hoofdstuk 4 wordt specifiek ingegaan op adviezen ten behoeve van het
bespreekbaar maken van huiselijk geweld binnen de verschillende culturen.
In het laatste hoofdstuk vindt u een methodiekbeschrijving van het project geweld achter de
voordeur met aanbevelingen over het bespreekbaar maken van huiselijk geweld.
9

10
1. “Geweld achter de voordeur”
Voordat we gaan kijken naar de resultaten van het project en de signalen die voortgekomen zijn
uit de expertmeetings, zullen we eerst een korte inleiding geven over het thema geweld achter de
voordeur.
1.1 Wat is dat, geweld achter de voordeur?
Geweld achter de voordeur, huiselijk geweld, geweld binnenshuis. Welke omschrijving je ook kiest,
het zijn verschillende termen die hetzelfde omschrijven: geweld dat plaats vindt binnen de verwachte
veiligheid van het eigen huis, tussen mensen die in relatie tot elkaar staan of hebben gestaan. Geweld
op een plaats waar iemand helemaal zichzelf zou moeten zijn en zich veilig zou moeten voelen.
Het kan gaan om partners maar ook ouders, kinderen, familie en zelfs vrienden die veel in huis zijn.
Geweld maakt het thuis onveilig. Onveilig voor wie het geweld ondergaat, maar ook voor diegene die
het geweld gebruikt. Maar het is vooral heel onveilig voor kinderen die het geweld, direct of indirect,
meemaken.
Huiselijk geweld ontstaat vaak geleidelijk. Het begint meestal tijdens een periode van spanningen. Er
vindt een klein incident plaats dat een natuurlijke omgangsgrens passeert. Door deze overschrijding
ontstaat een machtsverschil tussen de pleger van het geweld en het slachtoffer. Het kan gaan om man
en vrouw, een ouder tegen een kind maar ook een volwassen zoon of dochter tegen de ouders. Op
het moment dat deze grens voor de eerste keer overschreden is, verandert de relatie fundamenteel.
In vrijwel de meeste gevallen schrikken zowel de pleger als het slachtoffer van wat er is gebeurd. Er
breekt een periode aan waarbij de pleger zich schuldig kan voelen en het slachtoffer zich ervan zal
overtuigen dat het niet meer zal voorkomen.
Het kan ook zo zijn dat de pleger het voorval bagatelliseert en de verantwoordelijkheid bij het
slachtoffer legt. Het slachtoffer zal vooral angst voelen. Angst voor herhaling, maar ook angst voor de
gevolgen van het geweld op de relatie. Hoe kom je met jezelf in het reine als je geweld accepteert?
Wat zijn de gevolgen als je het niet accepteert?
Wat verlies je als je kiest om uit de relatie te stappen? Je partner, je status als vrouw/man in een
relatie, de reacties van de familie, als er kinderen zijn het alleenstaande moederschap en het
ontnemen van de vader bij de kinderen, economische en sociale achteruitgang, angst dat het uit de
relatie stappen door je partner niet geaccepteerd zal worden, afhankelijkheid bij de verblijfsstatus
etc. Veel van deze redenen maken dat na het eerste grens overschrijdende voorval beide partners er
voor kiezen toch samen verder te gaan. De partners verzoenen zich en er ontstaat een periode van
relatieve rust, ontspanning. Doordat nog veel mensen denken dat er maar één uitweg is bij huiselijk
geweld, namelijk uit elkaar gaan, zoeken relatief weinig mensen hulp.
Naast schaamte is de angst om gedwongen te worden tot het nemen van rigoureuze beslissingen
een reden om bij de hulpverlening weg te blijven. Het niet zoeken van hulp heeft vooral voor het
slachtoffer nog een ander effect; deze zal zich (nog) meer verantwoordelijk voelen voor een eventuele
herhaling. Deze weet immers waar de partner toe in staat is en kiest er desondanks voor bij haar/
hem te blijven. Ook speelt de manier waarop binnen de cultuur omgegaan wordt met relaties en de
verblijfsafhankelijkheid van elkaar een rol bij dit soort beslissingen.
Na de periode van verzoening en goede voornemens komen uiteindelijk onopgeloste problemen
weer boven drijven. Hierdoor ontstaat er wederom spanning binnen de relatie. Deze spanning
loopt op tot het volgende geweldsincident, waarna een herhaling kan ontstaan van het hiervoor
beschrevene. Er is een grote kans dat de ernst van het geweld toeneemt en hiermee ook het
isolement. Wanneer deze situatie ontstaan is, kan je spreken van een spiraal van geweld. Slachtoffer en
pleger komen hier vaak niet meer zelf uit. Vanuit angst of schaamte wordt geen hulp gezocht en het
geweld levert vaak onherstelbare schade op bij het slachtoffer en de eventueel betrokken kinderen.
1.2 Vormen van geweld
Er zijn vele vormen van geweld. sommige zijn uitgesproken, fysiek en duidelijk. Geweld waarbij het
voor betrokkenen gelijk helder is: hier gaat iets helemaal fout. Veel lastiger zijn de subtielere vormen
van geweld.
Geweld waarbij het niet altijd duidelijk is dat het gaat om (machts)misbruik. Geweld dat zelfs
weggewuifd kan worden als zijnde zorgzaamheid en betrokkenheid, waarbij de pleger van het geweld
het gevoel heeft het juist heel goed te doen.
11

12
Een voorbeeld van dit geweld is het controleren van een partner door vele malen per dag te bellen
om uit te vinden waar iemand is.
Een ander voorbeeld is geweld door het ontzeggen van vrijheden met het idee iemand te
beschermen, zoals het niet geven van een huissleutel of geld.
Over het algemeen onderscheiden we de volgende verschillende vormen van huiselijk geweld:
• Fysiek geweld, zoals slaan, schoppen, bijten, knijpen, etc.
• Psychisch geweld, zoals onthouden van contacten met familie en vrienden, isoleren, niet
laten werken, overbeschermen, controleren, extreem jaloers zijn, vernederen, ook ten
overstaan van derden, intimideren, uitschelden, dreigen met geweld naar slachtoffer of de
kinderen, andere familieleden of huisdieren, etc.
• Verwaarlozing, waaronder onthouden van zorg, onthouden van ontwikkeling, onthouden van
dagelijkse levensbehoefte, etc.
• Seksueel geweld, zoals recht op fysiek contact opeisen, onvrijwillige seksuele handelingen,
onvrijwillige blootstelling aan seksuele situaties, etc.
• Financiële uitbuiting zoals: onthouden van geld, recht op eigen bankrekening ontzeggen,
bestelen, etc.
Er is een aantal universele kenmerken voor huiselijk geweld:
Relatie
Een van de kenmerken van huiselijk geweld is dat het niet discrimineert. Het heeft niets te
maken met leeftijd, sekse, ras, culturele achtergrond, religieuze achtergrond, opleiding, beroep, of
relatievorm. Het kan zich afspelen in verschillende relatievormen. Binnen deze relaties is er een
wezenlijke overeenkomst: het speelt zich af binnen een afhankelijkheidsrelatie of een voormalige
afhankelijkheidsrelatie.
Onzichtbaarheid
Huiselijk geweld is vaak onzichtbaar. Het slachtoffer komt, mede door het taboe en de veroordeling
die aan huiselijk geweld verbonden zijn, meer en meer in een isolement. Betrokkenen binnen het
systeem van huiselijk geweld schamen zich. Zij zullen het vaak ontkennen, zowel naar zichzelf als naar
anderen.
Er is angst voor escalatie en de gevolgen indien het huiselijk geweld bekend wordt bij derden.
Huiselijk geweld is door de omgeving vaak niet eenvoudig te duiden. Wanneer er een vermoeden
bestaat van geweld, wordt dit nog te vaak gezien als een privé aangelegenheid. Familie, omstanders
maar zelfs professionele hulpverleners voelen twijfel om in te grijpen.
Doorbreken
De cirkel van geweld is zonder hulp van derden moeilijk te doorbreken. Hulp vanuit de omgeving of
door professionals is in vele gevallen een voorwaarde om het huiselijk geweld te laten stoppen. Met
deze hulp kunnen de ongewenste machtsverhoudingen en patronen binnen de relatie omgebogen
worden naar een gezonde manier van omgaan met elkaar, samen of eventueel los van elkaar.
13

14
Om de geïnterviewde te
beschermen, zal haar naam
hier niet bekend gemaakt
worden. Het gaat om een
vrouw van Antilliaanse afkomst
uit Rotterdam.
Interview
In het verleden had ik een vriend die me heel vaak sloeg,
omdat hij snel jaloers werd. Dit is ongeveer 6 jaar geleden.
Mijn vriend vond dat ik me niet verleidelijk mocht kleden
en niet naar andere mannen mocht kijken.
Het liefst wilde hij dat ik de hele dag in huis zou blijven en alleen naar buiten ging als het nodig was. Ik
mocht alleen de kinderen naar school brengen en weer ophalen. Na een tijdje kwam ik erachter dat
mijn vriend vreemdging en ik heb hem hierop aangesproken. Mijn vriend werd hierdoor nog bozer en
begon me nog vaker en harder te slaan. Dit deed hij soms ook gewoon als hij een slechte dag had. Ik
mocht niets zeggen over vreemdgaan of dat hij verkeerd bezig was.
Dit was een vreselijke tijd voor mij. Hij heeft me niet alleen fysiek, maar ook emotioneel mishandeld.
Hij kleineerde me vaak. Ik kon niets en deed ook niets goed. Hierdoor had ik geen zelfvertrouwen
meer en durfde ik niet weg te gaan of een andere vriend te zoeken. Pas kort geleden heb ik geleerd
dat wat mij overkwam huiselijk geweld is. Ik heb cursussen hierover gevolgd en kan nu verwoorden
wat ik heb meegemaakt.
Sinds kort ben ik pas echt helemaal van mijn (nu) ex-vriend af. Uiteindelijk heb ik doorgebeten.
Ik heb het wel helemaal alleen moeten doen, want mijn vriendinnen hebben me allemaal in de steek
gelaten en op familie reken ik niet. Mijn vorige vriend heeft het verpest voor alle mannen.
Ik heb nu een erg negatief beeld over (voornamelijk) Antilliaanse mannen.
Ik heb nooit zelf hulp gezocht. Toen mijn vriend me de eerste keer sloeg heb ik er nooit bij
stilgestaan dat het huiselijk geweld is. Ik wist het niet en dacht dat hij een keer een fout maakte en ik
dacht dat het nooit meer zou gebeuren. Toen het wel vaker gebeurde heb ik ook geen hulp gezocht.
Nog met de gedachte dat het wel over gaat. Ik bleef hoop houden dat hij zou veranderen en me niet
meer zou slaan.
Ik denk dat de cultuur geen rol speelt in het huiselijk geweld. Ik ben zelf van Antilliaanse komaf, maar
heb niet veel affiniteit met de cultuur zelf. Ik ben al meer dan 20 jaar in Nederland en ken niet anders.
Ik ben niet met de cultuur opgevoed en heb er niet veel weet van. De band met mijn eigen moeder
is zakelijk en dat is alles. Ik weet wel dat bepaalde culturele aspecten (grofheid, schreeuwen, makkelijk
slaan) bij onze cultuur horen, maar dat is van buiten af. Mijn vriend was zelf ook niet helemaal met de
cultuur verweven en dat heeft dus ook geen rol gespeeld in het huiselijk geweld.
Het is niet vanwege mijn cultuur dat ik nooit hulp heb gezocht. Ik wilde wel van mijn vriend af, maar
ik wist gewoon niet hoe. Ook hadden we kinderen en dacht ik dat het beter was als er twee ouders
voor de kinderen waren.
15

2. Culturele verschillen bij huiselijk geweld
Zoals in de inleiding beschreven, gaat dit boekje vooral over het signaleren en bespreekbaar maken
van huiselijk geweld binnen verschillende culturen. Voordat hierop in gegaan kan worden, moet er
gekeken worden of een culturele achtergrond invloed heeft op het ervaren van huiselijk geweld.
2.1 Oorzaken van huiselijk geweld
De in het voorgaande hoofdstuk omschreven oorzaken en kenmerken gelden ook voor de
verschillende allochtone doelgroepen. Maar er zijn nog een paar andere elementen die een rol spelen
bij deze doelgroepen:
• Migratievraagstukken: Mensen komen vaak uit een land met andere culturele kenmerken dan
Nederland. Ze komen vanuit een ander sociaal economisch milieu terecht in een voor hen
vreemde cultuur, vaak in een lagere sociaal economische klasse.
• Vluchtelingenproblematiek: Deze mensen komen niet alleen terecht in een voor hen vreemd
land, maar zijn gevlucht uit hun eigen land, waar sommigen de meest vreselijke dingen
hebben meegemaakt.
• Culturele verschillen: Gewoonten die in de Nederlandse cultuur gezien worden als huiselijk
geweld, worden in andere culturen niet zo bedoeld en niet zo ervaren.
• Taalbarrière: Het is moeilijk om je plaats te vinden in een nieuwe samenleving en als je dan
ook de taal niet machtig bent, maakt dit het moeilijker om te integreren.
• Discriminatie: De ontvangende samenleving staat niet altijd open voor de nieuwe
Nederlanders. Discriminatie komt op alle niveaus voor. Zo kan het voorkomen dat iemand die
in het herkomstland ingenieur was, nu aan de slag is als schoonmaker.
• Sociaal economisch niveau: Vaker dan autochtonen verkeren allochtonen in een sociaal
economische slechtere positie. Ze moeten vaker de eindjes aan elkaar knopen en strijden voor
een goed bestaan voor hun gezin.
• Ouderen: Een aspect dat we ook niet uit het oog mogen verliezen is dat het bij allochtonen
nog vaker voorkomt dat de ouderen bij hun kinderen in huis wonen, in over het algemeen
goedkopere, kleinere woningen.
• Geloof en bezinningsvraagstukken: Geloof heeft voor iedereen een andere betekenis en
invloed op het leven. Het kan voorkomen dat er een grote druk ontstaat om te voldoen aan de
wensen van het geloof.
Deze elementen zijn geen garantie voor huiselijk geweld, maar kunnen van invloed zijn op de
gemoedstoestand van personen en de stress binnen de gezinnen. Ze zijn ook niet bij alle doelgroepen
in dezelfde mate aanwezig. Het is dus ook van belang om deze elementen per doelgroep in kaart te
brengen. We moeten huiselijk geweld bij allochtonen plaatsen binnen deze transculturele kaders om
zo de hulpverlening af te kunnen stemmen op de behoeften en noodzaak binnen de doelgroepen.
Nader onderzoek naar deze transculturele kaders wordt door de 4M zeer wenselijk geacht.
2.2 Omgaan met huiselijk geweld
De manier waarop mensen omgaan met huiselijk geweld wordt in grote mate bepaald door hun
cultuur. Belangrijke aspecten hierbij zijn: De omgeving: Binnen sommige culturen is het oordeel van
de omgeving van grote waarde. Problemen die er zijn binnen het gezin of de opvoeding worden
binnenshuis gehouden. De vuile was mag niet buiten gehangen worden.
De manier waarop binnen de cultuur naar huiselijk geweld wordt gekeken: Binnen sommige culturen
worden de relatie en verhouding tussen de partners en kinderen anders ervaren. Emotioneel en
fysiek geweld wordt niet altijd als dusdanig erkend. De eigen opvoeding van vroeger: Vroeger was
het binnen de opvoeding gebruikelijk om met name kinderen te slaan, bijna een tweede natuur, die
moeilijk los te laten blijkt.
Afhankelijkheid van de partner voor verblijf: Wanneer mensen naar Nederland zijn gekomen als
partner van een hier al wonende man of vrouw zijn zij voor hun verblijf voor enige tijd afhankelijk van
hun partner. Als zij deze partner verlaten, zullen ze terug moeten naar hun land van herkomst. Binnen
sommige culturen is het huwelijk zeer belangrijk en wordt alles wat daarbinnen gebeurt als privé
ervaren. Een scheiding wordt als onacceptabel gezien. Ook hebben migranten niet altijd een sociaal
netwerk in Nederland waar ze terecht kunnen voor steun. Familie en vrienden wonen soms nog in
het land van herkomst.
Het benaderen van hulpverlening wordt vaak als moeilijk ervaren, omdat mensen de taal onvoldoende
spreken of bang zijn dat de hulpverleners hun achtergrond of cultuur niet begrijpen, waardoor de hulp
niet goed aansluit bij hun behoeften.
16 17

18
Om de geïnterviewde te
beschermen zal zijn naam
hier niet bekend gemaakt
worden. Het gaat om een
man van Antilliaanse afkomst
uit Rotterdam.
Interview
Dit wordt een moeilijk verhaal, zeker voor mij, want de
meeste aandacht gaat altijd uit naar huiselijk geweld bij
vrouwen. Ook in dit boekje en daarom wil ik toch mijn
verhaal doen ondanks dat het niet iets is waar ik
over praat.
Je moet weten, ik ben niet een man die zich in elkaar laat slaan door vrouwen. Ik ben geen watje.
Ik heb een mooie vriendin, waarmee ik niet samenwoon. Gelukkig maar in dit geval. Ik hou veel van
haar, maar soms wordt ze gewoon erg boos.
Als iets tegenzit in haar leven, wordt ze boos. Ze kropt de woede echter op. Stress op haar werk,
ruzie met familie of vriendinnen; het maakt niet uit wat, ze wordt snel boos. Ze laat dit echter niet
zien aan mensen. Naar buiten toe is ze een lieve mooie vriendin, waar iedereen dol op is. Maar alle
stress kropt zich op in haar en komt uiteindelijk tot een explosie richting mij. Als ze maar denkt dat
ik teveel tijd doorbreng met mijn vrienden of dat ik gepraat heb met een meisje gaat ze los. Ze begint
te schreeuwen en te slaan, echt hard. En weet je wat het probleem is, ik heb van mijn ouders altijd
geleerd dat je nooit een vrouw mag slaan. Binnen mijn cultuur (Antilliaanse) mag dat gewoon niet.
Soms gaat het zo ver dat ik echt terug wil slaan, maar dan denk ik weer aan de woorden van mijn
moeder en doe ik het toch niet.
Met mijn vrienden kan ik niet praten over wat er speelt tussen mijn vriendin en mij. In onze culturen
zijn mannen toch nog steeds een beetje macho; je kan niet geslagen worden door je vrouw. Soms zeg
ik tegen mijn vrienden dat ik denk dat ik de relatie ga verbreken, maar dan houden ze me tegen. Mijn
vriendin is een mooie lieve meid met een zekere status en ook uiterlijk telt bij ons mee. Ze zouden
me voor gek verklaren als ik haar achter zou laten.
Hulp zoeken ? Nee dat zal het echt niet worden. Ik zie mezelf al de politie bellen en dan vervolgens
aan hun uitleggen dat een lief klein vrouwtje van 1.65m een man van 1.80m in elkaar heeft geslagen.
Zwakte is bij ons iets dat je niet laat zien, zeker als man niet. Ik zou wel graag hulp willen krijgen. Ik
wil leren om mijn vriendin te begeleiden, zodat ze om kan gaan met haar boosheid en niet meer hoeft
te slaan. Een praatgroep zou misschien goed zijn, maar dan alleen voor mannen. Je voelt je slachtoffer,
maar toch wordt nog niet echt geaccepteerd dat mannen ook slachtoffer kunnen zijn. Ik ben bang dat
hulpverleners me niet serieus zullen nemen of me af zullen spiegelen als zielig hoopje man.
Dat ben ik niet.
En verder, ach, zo erg is het niet. Ik ben een flinke man dus ik kan wel wat hebben hoor!
19

3. Inzicht in huiselijk geweld, de
expertmeetings
Met al deze aspecten in het achterhoofd zijn de 4M organisaties begonnen aan het project:
Geweld achter de voordeur. In de periode van januari 2010 tot mei 2010 hebben er 50 bijeenkomsten
plaatsgevonden met als doel binnen verschillende culturele groepen het bestaan van huiselijk geweld
bespreek baar te maken en te inventariseren hoe mensen kijken naar huiselijk geweld. Aan deze
bijeenkomsten hebben meer dan 1.250 Rotterdammers deelgenomen van meer dan 30 verschillende
etniciteiten.
In dit hoofdstuk geven we inzicht in de discussies die plaats hebben gevonden en de aanbevelingen die
uit de verschillende doelgroepen naar voren zijn gekomen.
De bijeenkomsten zijn als volgt onderverdeeld:
• Jongerenorganisaties
• Surinaamse gemeenschap
• Antilliaanse / Arubaanse gemeenschap
• Kaapverdiaanse gemeenschap
• Latijns-Amerikaanse gemeenschap
• Turkse gemeenschap
• Marokkaanse gemeenschap
• Sudanese gemeenschap
• Iranese gemeenschap
• Koerdische gemeenschap
• Kerngroep vluchtelingen vrouwen SVOR
Om een zo breed mogelijk beeld te krijgen, is er met een zo divers mogelijke groep gesproken:
jongeren, moeders, vaders, gemengde groepen, kaderleden en vrijwilligers, senioren, slachtoffers en
plegers. Tijdens de besprekingen zijn de volgende vragen voorgelegd:
• Hoe kijkt de doelgroep naar huiselijk geweld en het bespreekbaar maken hiervan.
• Wat doet de doelgroep met de slachtoffers en daders als ze deze tegenkomen.
• Hoe kijken ze naar de aanpak van huiselijk geweld zoals die er nu is?
• Waar heeft de achterban behoefte aan als het gaat om bestrijding huiselijk geweld?
3.1 Jongerenorganisaties
Op 2 februari heeft er een bijeenkomst plaatsgevonden met jongeren over het thema. Er wordt een
korte uitleg gegeven over huiselijk geweld. De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
wordt toegelicht. De GGD campagne ‘Lover Alert’, een campagne gericht op meisjes in de leeftijd
13-16 jaar wordt toegelicht .
Discussie punten:
Het begrip huiselijk geweld zorgt voor het eerste discussiepunt. Wat is huiselijk geweld nu eigenlijk
en hebben we het allemaal over het zelfde? Er wordt opgemerkt dat de oudere generatie hier anders
over denkt dan de jongere. Maar ook binnen de eigen groep is er onduidelijkheid. Veel jongeren
associëren het met vrouwenmishandeling of fysiek geweld in het algemeen. Jongens voelen zich
enigszins aangevallen: bij huiselijk geweld gaat het om vrouwelijke slachtoffers en het stelt mannen in
een kwaad daglicht.
Een ander belangrijk punt is gradatie: waar leg je de grens? Vaak weten mensen niet dat hun gedrag
geclassificeerd wordt als huiselijk geweld en beseffen niet dat ze een grens overgaan.
Dat de daders ook als slachtoffers worden gezien en net zo goed als slachtoffers van huiselijk
geweld ondersteund en geholpen kunnen worden door de GGD, is volgens de deelnemers aan deze
bijeenkomst niet bekend onder de jongeren.
Aanbevelingen:
Om de bereidheid tot melden te verhogen zou de drempel laag moeten zijn en de plek waar de
melding kan worden gedaan duidelijk. Betrokkenheid van politie helpt daar niet bij. Er worden tijdens
de bijeenkomst verschillende schrikverhalen verteld over gezinnen die na een melding uit elkaar
gehaald zijn. Deze verhalen werken drempelverhogend. De jongeren zien veel heil in bemiddeling.
20 21

Andere aanbevelingen waren:
• Benader jongeren bij voorlichting niet met het begrip huiselijk geweld maar vanuit de
invalshoek ‘omgaan met elkaar’.
• Zolang de term niet duidelijk is, helpen folders niet. Maak gebruik van bijvoorbeeld
sleutelfiguren en de zelforganisaties voor een persoonlijke benadering.
• Daar waar het voor mensen niet duidelijk is dat zij een grens zijn overgegaan in relatie naar
elkaar hebben de zelforganisaties een belangrijke functie, zowel op het vlak van
bewustwording als ten aanzien van het signaleren en het inschakelen van hulp.
De organisaties zouden hier verdere training in moeten krijgen.
• Trainingen voor vrouwen worden als een belangrijk preventief middel gezien. Bewustwording,
leren wie ze zijn. Het is goed om daar de ouders ook bij te betrekken.
• Bemiddeling zou een belangrijke positie moeten krijgen, naast het gebruik van de meldcode.
• Goede samenwerking tussen de verschillende organisaties om te voorkomen dat mensen van
het kastje naar de muur gestuurd worden.
• Melden is laagdrempelig als het ook anoniem kan, via de telefoon of een website.
• Voorlichting: begin bij de scholen!
3.2 Surinaamse gemeenschap
Onder de Surinaamse groep zijn 4 expertmeetings gehouden, één speciaal voor vrouwen om
eventuele belemmeringen weg te nemen, één voor jongeren en twee breed opgezette meetings.
Ondanks dat het om drie verschillende groepen gaat, komen de reacties inhoudelijk globaal op
hetzelfde neer.
De meeste deelnemers hebben hun ervaring met huiselijk geweld opgedaan via directe contacten met
kennissen/vriendinnen of (verre) familieleden. Bij een confrontatie met huiselijk geweld worden vooral
de slachtoffers ondersteund door praten. Het inschakelen van hulp of het doen van een melding is
een grote stap. Alleen als een situatie langer duurt of zeer ernstig wordt, zal deze stap overwogen
worden. Schaamte en taboe spelen hierbij een grote rol. De voorkeur gaat uit naar het oplossen
door middel van een vertrouwenspersoon binnen het eigen systeem. De zelforganisaties zouden
hier een rol in kunnen spelen. De eigen organisaties worden beschouwd als het verlengde van het
eigen systeem en vertrouwd als een eigen gespecialiseerd welzijnswerk. Door deze positie kan de
organisatie preventief en vertrouwelijk via de “achterdeur” bij de betrokkenen langs komen.
Dit wordt gezien als een gemakkelijkere ingang dan via de officiële “voordeur” kant.
Daar waar nodig kan de organisatie een intermediaire functie hebben tussen de officiële instanties en
de betrokkenen. Specifieke, extra middelen om dit werk te kunnen doen zijn daarvoor wel nodig. Het
is een extra aanslag op menskracht en financiën binnen de organisatie.
Discussiepunten:
De aanwezige vrouwen hebbenen hun bedenkingen over de meldcode en het opleggen van een
huisverbod. Men vraagt zich af of een huisverbod niet leidt tot meer agressie. Als er uiteindelijk
gemeld moet worden, gaat de voorkeur uit naar een telefonische melding, eventueel anoniem.
Als mogelijke oorzaken voor het gewelddadig gedrag van de pleger worden bijgeloof (bezeten zijn) en
het hebben van buitenechtelijke relaties genoemd.
Het onderwerp ‘pedagogische tik’ leverde veel discussie op. Deelnemers verschillen weinig van
mening dat veel Surinamers het vanzelfsprekend vinden op deze manier de kinderen op te voeden.
Het dilemma zit in de wetenschap dat het in Nederland is niet toegestaan maar dat ze zelf vinden dat
het zo af en toe op zijn plaats is.
Aanbevelingen:
• Versterk de zelforganisaties om via ‘de achterdeur’ preventief huiselijk geweld aan te pakken.
• Gebruik de zelforganisaties als intermediair als verdere hulp nodig is.
• Hou rekening met cultuurgebonden mechanismes zoals bijgeloof.
3.3 Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap
Voor de Antillianen/Arubanen is een aantal bijeenkomsten georganiseerd. Het begrip huiselijk
geweld is voor de deelnemers een bekend begrip. De bijeenkomsten verschillen in eerste instantie
in openheid maar uiteindelijk wordt er overal vrijuit gesproken. Indrukwekkend is een van de eerste
(zeer contextuele) reacties uit de groep:
“geweld begint bij ouders, door naar kinderen, door naar hun kinderen, het blijft circuleren (in de
familie, transgenerationeel)”
Deze uitspraak ontvangt bijval. Er volgen veel voorbeelden. De emoties lopen hoog op, er wordt
geroepen en gebeden. Vrouwen worden aangesproken op hun kracht en hun zelfbeschikking.
Bij de voorbeelden gaat het voornamelijk om partnergeweld en kindermishandeling.
22 23

Ouderenmishandeling, financiële uitbuiting, verwaarlozing, schending van rechten en seksueel geweld
worden in eerste instantie niet genoemd maar wel herkend. De groep die makkelijker over het
geweld praat, heeft het ook over geweld in het heden. Ook worden de gevolgen voor de kinderen die
opgroeien in een gezin met geweld, besproken en onderkend.
De groep die voorzichtiger op gang komt, houdt het liever op de voorbeelden uit het verleden. Over
het heden wordt alleen gezegd dat het niet meer speelt of dat zij van het huiselijk geweld af zijn.
Discussiepunten:
Hulp zoeken bij huiselijk geweld blijkt een moeilijk punt. De meldcode is niet bekend. De
telefoonnummers die gebeld kunnen worden, komen over als alleen bestemd voor professionals.
Iedereen is het er mee eens dat professionals huiselijk geweld moeten melden. Zij vertellen dat het
erg belangrijk is om eerst met de betrokken personen te praten en vervolgens naar verdere hulp te
zoeken. Ze realiseren zich dat het nog wel een taboe is bij veel Antillianen en dat praten of toegeven
van huiselijk geweld niet makkelijk gaat. Velen zullen ontkennen dat er sprake is van huiselijk geweld en
de pleger verdedigen.
Bij hulpvorm wordt snel de link gelegd naar de ‘Blijf van mijn lijf’ huizen en de politie. Veel mensen
zijn niet op de hoogte van laagdrempelige instanties en weten niet waar zij terecht kunnen met hun
probleem. Een dame vertelt dat Antillianen zelf ook niet snel bij een instantie aankloppen. De reden
hiervoor is angst. Angst dat de politie niets doet en dat wanneer de politie wel iets doet, dit heel
tijdelijk is en dat het geweld daarna gewoon weer doorgaat. Ook heerst er schaamte om aan anderen
te vertellen dat er binnenshuis huiselijk geweld plaatsvindt.
Eigen kracht:
Deelnemers hebben wel heel veel suggesties om huiselijk geweld te bestrijden en bespreekbaar te
maken.
• Heb geen schaamte meer, durf erover te praten, het moet geen taboe meer zijn.
• Niet wachten tot het nog een keer gebeurt. Bij geweld/mishandeling gelijk stop zeggen.
• Begin alvast in jezelf te geloven en durf nee te zeggen. Stop en blijf van mijn lijf af.
• Praat het (mannen, vrouwen, kinderen, begeleiders) gedrag niet goed. Iemand slaan of
mishandelen hoort niet/mag niet.
• Ouders moeten van kleins af aan voldoende informatie geven aan kinderen over geweld en
mishandeling, zodat ze weten dat het niet normaal is.
• Politie bellen over wat je hoort en/of meemaakt
• Wees niet bang om je naasten te vertrouwen. Informeer je vrienden erover, meestal kunnen zij
je helpen en jij hen ook.
• Probeer alles bespreekbaar te maken.
• Zoek professionele hulp. Al begin je bij je huisarts, maar zoek hulp!
• Luister altijd naar verhalen van kinderen, buren of familie
Aanbevelingen:
• Politie en regering moeten meer doen om loverboys sneller en harder aan te pakken
• Meer bijeenkomsten organiseren voor verschillende culturen en doelgroepen en dit
onderwerp behandelen
3.4 Kaapverdiaanse gemeenschap
Er zijn tevens meerdere bijeenkomsten georganiseerd voor de Kaapverdiaanse gemeenschap, onder
andere voor jongeren, slachtoffers en plegers van huiselijk geweld en een open groep waar iedereen
welkom is. De meeste experts die bij deze meetings aanwezig zijn, hebben een goede kennis van
het thema huiselijk geweld en de verschillende vormen waarin dit voorkomt. Vele zijn wel eens in
aanraking gekomen met huiselijk geweld, vooral ook vanuit hun professionele functie. Duidelijk is
dat huiselijk geweld, in welke vorm dan ook, niet wordt getolereerd onder de groep. Een van de
aanwezigen geeft aan dat zij bij verdenking van huiselijk geweld niet twee keer hoeft na te denken om
een melding te maken bij het AMK. Zij vindt huiselijk geweld onacceptabel en ziet het als haar plicht,
niet alleen als professioneel maar ook als persoon/individu, om actie te nemen.
Iedereen is het ermee eens dat huiselijk geweld bestreden moet worden. Het is goed dat er zoveel
aandacht aan wordt besteedt, zowel landelijk als op gemeentelijk niveau. Echter niet alles binnen
de huidige aanpak werkt voor iedereen en zeker niet voor de Kaapverdiaanse gemeenschap.
De professionals/hulpverleners binnen het lokale team huiselijk geweld moeten niet alleen expert
zijn op het gebied van huiselijk geweld maar zij moeten zich ook kunnen verdiepen in de culturele
achtergrond van zowel de slachtoffers als de daders. En dit is helaas niet het geval, waardoor de
hulpverlening niet altijd ten goede komt aan het slachtoffer. Kaapverdianen zijn heel erg gesloten
en hebben moeite met het uiten van gevoelens.
24 25

Discussiepunten:
De aanwezigen zijn het niet eens met de soms te strenge/impulsieve aanpak van huiselijk geweld. De
manier waarop de politie de plegers aanspreekt is vaak vernederend voor de plegers. Veel goeds zou
voort kunnen komen uit een goed gesprek met de pleger, zeker als het gaat om een eerste incident.
Er is sprake van beperkte hulpverlening. Na het tijdelijke huisverbod is er nauwelijks tot geen vervolg.
Hierdoor is het verbod maar een tijdelijke oplossing. Nadat de pleger weer thuis is, moet het gezin
eigenlijk intensieve begeleiding krijgen.
Het maken van meldingen wordt niet gewaardeerd door de Kaapverdiaanse ouders. Dit wordt
gezien als verraad of als bemoeienis. Ze zijn erg wantrouwend naar de hulpverleners en voelen zich
niet begrepen. Vaak komt dit door gebrek aan kennis. Er is angst dat het gezin uiteen zal vallen. Het
gezin staat boven alles. Gezin en getrouwd zijn betekent status. Verder zijn veel vrouwen economisch
afhankelijk van hun partner. Men weet ook niet bij wie zij terecht kunnen voor hulp. Kaapverdianen
zijn heel religieus. In moeilijke of zware tijden wordt er toevlucht gezocht in het geloof. Enerzijds
wordt gedacht dat de problemen worden opgelost door ze in handen van God te leggen. Anderzijds
denkt men: ‘als dit het leven is dat God wil dat ik leid, dan doe ik dat’. Ook wat anderen verwachten,
al gaat dit ten koste van je zelf, weegt zwaar mee.
Volgens de expertgroep weet het overgrote gedeelte van de Kaapverdianen niet wat huiselijk
geweld is. Zeker in de opvoeding speelt dit een rol. Vooral de 1e generatie weet niet beter dan dat
je kinderen opvoedt met af en toe een pak slaag. Dit beschouwt men als een normale manier van
opvoeden. De 2e generatie weet dat in de Westerse cultuur huiselijk geweld niet wordt geaccepteerd.
Zij weten niet welke opvoeding nu de juiste is, aangezien zij met slaan ook goed terecht zijn
gekomen.
Jonge meiden zijn een risicogroep. Zij hebben vaak een laag zelfbeeld. Eén van de aanwezigen geeft
aan geschokt te zijn over de manier waarop deze meiden praten over hun relaties waarbij er sprake is
van huiselijk geweld. De meiden spreken vol trots dat ze wel eens klappen krijgen van hun vriend. Dit
is voor hen een teken dat hun vriendjes jaloers zijn. In hun belevingswereld betekent jaloezie dat je
van de ander houdt. Hier moet verandering in komen. Zij moeten leren hoe ze voor zichzelf kunnen
opkomen. Ook moet er zeker voorlichting worden gegeven op scholen of andere plekken waar deze
meiden komen, zodat zij weten wat huiselijk geweld inhoudt.
Aanbevelingen:
Het thema huiselijk geweld is taboe binnen de Kaapverdiaanse gemeenschap. Men zet niet (snel) ‘de
vuile was’ op straat. Onderling wordt het ook niet besproken, ook al is het in een familie bekend
dat er huiselijk geweld plaatsvindt, toch zal een deel van de familie het gedrag van de dader goed
proberen te praten. Zij hebben geen enkel idee wat dit doet met het slachtoffer.
Kaapverdiaanse ouders moeten leren hoe ze kunnen opvoeden zonder hun kinderen onder dwang
te houden of respect af te dwingen door te slaan. Opvoedingsdeskundigen kunnen hen hierin
begeleiden. Belangrijk hierbij is dat er een vertrouwensband is tussen hulpverlener en de opvoeder.
Zij kunnen de ouders duidelijk maken wat de impact is van huiselijk geweld op het kind. Preventief
zouden er bijvoorbeeld cursussen ‘hoe om te gaan met frustraties’ gegeven kunnen worden. Aan de
zelforganisaties/gemeente wordt aangeraden:
• Vooral klein beginnen en vaak herhalen. Voorlichting geven en de achterban informeren is
een goed middel. Een voorlichting over dit thema moet gecombineerd worden met een
activiteit. Als vermeld wordt waar de voorlichting over gaat dan zal vrijwel niemand opdagen.
• Een voorlichting zal meer impact hebben op de achterban als slachtoffers hun verhaal doen.
• Voor de beeldvorming is het goed om gebruik te maken van DVD en/of overige materialen.
• Het inzetten van sleutelfiguren maakt het voor de achterban vertrouwd om over het
onderwerp te praten. Tijdens de voorlichting zelf zal hier waarschijnlijk geen gebruik van gemaakt
worden gemaakt maar mocht er naderhand behoefte zijn om te praten dan weet men bij wie
ze terecht kunnen.
• Empowerment- en communicatietrainingen. Cursussen op het gebied van persoonlijke
ontwikkeling en hoe kom ik op voor mezelf. Van belang is dat het zelfbeeld weer wordt
opgeschroefd.
• De meldcode te ondertekenen
• Bekendmaking van het bestaan en werking van het steunpunt huiselijk geweld
3.5 Latijns-Amerikaanse gemeenschap
Voor de Latijns-Amerikaanse organisaties worden een expertmeeting en twee themabijeenkomsten
gehouden. De deelnemers weten allemaal veel over huiselijk geweld en hebben hier in hun
(vrijwilligers)werk mee te maken.
26 27

Discussiepunten:
Er komt gelijk een prangende vraag naar voren: wat kunnen we doen voor illegale vrouwen of
vrouwen met een afhankelijke verblijfsstatus die te maken hebben met huiselijk geweld? Deze
vrouwen zitten in een extreem afhankelijke situatie, vooral als ze ook kinderen hebben. Vaak hebben
ze een relatie met een Nederlandse man die alle macht in handen heeft. Als deze vrouwen hulp
zoeken, weten de hulpverleners eigenlijk niet wat ze hen kunnen bieden.
Ondanks dat de expertgroep heel goed weet wat huiselijk geweld inhoudt, realiseert zij zich goed dat
dit bij hun achterban nog wel eens anders kan liggen. Mentaal geweld, overmatig controleren, er zijn
nog veel vormen die niet als geweld ervaren worden.
Hulp zoeken is voor veel mensen lastig. De instanties zijn onbekend, ook het steunpunt huiselijk
geweld. Er gaan verhalen de ronde dat je de kinderen kunt kwijtraken. De drempel om naar de politie
te stappen is heel hoog. Zeker als de pleger een Nederlandse man is die zich goed kan uiten. Een
bijvoorbeeld Latijns-Amerikaanse vrouw die slachtoffer is, kan de situatie niet goed onder woorden
brengen, haar emoties niet goed uiten en klapt vervolgens dicht door die emoties.
Een bekend persoon wordt eerder vertrouwd; iemand die ze kennen en dezelfde taal spreekt. Als
er wel naar de hulpverlening gegaan wordt, komt het vaak voor dat deze de vrouw niet begrijpt. De
parochie kan een brug zijn naar andere instanties. Als de slachtoffers een reguliere verblijfvergunning
hebben, kunnen ze hen verder helpen.
Een ander obstakel voor het melden is het gebrek aan het hebben van een eigen netwerk. Moeders
en oma’s zijn in de Latijns-Amerikaanse cultuur belangrijk om op terug te vallen. Deze wonen echter
vaak niet in Nederland. De vrouwen zijn hier meestal als partner van een Nederlander naartoe
gekomen. Wel wordt hierbij gewezen op de eigen verantwoordelijkheid van de vrouw. Zij moet de
kans grijpen om de taal te leren, zodat ze een nieuw netwerk kan opbouwen en onafhankelijk kan
worden.
In hoeverre is huiselijk geweld bespreekbaar met de Latijns-Amerikaanse mannen? Mannen praten
wel over relaties, maar er wordt niet echt aan voorlichting gedaan. Bij een situatie van huiselijk geweld
zouden andere mannen en vrienden met de pleger kunnen praten. De man weet vaak niet dat de
situatie zijn fout is en dat het een probleem vormt. Andere mannen zouden dit duidelijk kunnen
maken. Als de man binnen de relatie een Nederlandse man is, zijn de cultuurverschillen heel groot.
Hoe kunnen ze elkaar begrijpen?
Latijns-Amerikaanse vrouwen worden als heel krachtig gezien, zij denken echter dat de Nederlandse
vrouwen veel krachtiger zijn.
Aanbevelingen:
• Een telefoonlijn met verschillende talen.
• Een campagne met veel aandacht over geweld en met uitleg over de instantie die je kunnen
helpen. Als je de weg niet weet, dan gebruik je de voorzieningen ook niet.
• Betere samenwerking tussen de betrokken organisaties.
• Vertrouwenspersonen zijn belangrijk voor veel mensen, zoals illegalen, die niet snel zullen
melden.
• Voorlichting georganiseerd door de zelforganisaties
• Meer samenwerken vanuit de zelforganisaties met de hulpverlening en het instellen van
werkgroepen.
• Optreden als bemiddelaar wanneer de vrouw bijvoorbeeld in een blijf van mijn lijf huis zit.
3.6 Turkse gemeenschap
Voor de Turkse gemeenschap zijn meerdere bijeenkomsten georganiseerd door verschillende
organisaties. Hieronder staat een expertmeeting beschreven, de bijeenkomst van Turkse meiden en
een van Turkse moeders.
De expertmeting
Vanuit de expertmeeting wordt het bestaan van huiselijk geweld erkend. Wat er precies onder
huiselijk geweld valt, is nog lastig. Dat bijvoorbeeld overmatig controleren en psychologisch geweld
ook vormen van huiselijk geweld zijn, is niet altijd duidelijk. Er wordt opgemerkt dat niet alleen
de mannen dit controlerende gedrag vertonen, de meeste Turkse vrouwen controleren ook waar
hun mannen zijn. Het valt op dat mannen tegenwoordig ook bang voor hun vrouwen: zij zijn
geëmancipeerder en hebben de keus bij hun man weg te gaan of te scheiden, vroeger was dit niet
zo. Wanneer een getrouwde vrouw vertelt over een probleem van huiselijk geweld in haar relatie,
bieden andere gescheiden vrouwen haar als enige oplossing aan ook te gaan scheiden. Dit wordt
als bedreigend ervaren. Factoren die een rol spelen bij mishandeling zijn divers, genoemd worden
inkomen – zowel laag als hoog - taalachterstand en stress.
28 29

Discussiepunten:
Binnen de gemeenschap wordt er weinig over huiselijk geweld gepraat. Om hulp te kunnen bieden
bij situaties van huiselijk geweld is het belangrijk dat het taboe om er over te spreken doorbroken
wordt. Een van de deelnemers geeft aan dat het logisch is dat je het stil wilt houden en eerst zelf een
oplossing wilt zoeken. Laatst heeft zij een gesprek gehad bij de deelgemeente, waar zij heeft gehoord
dat de gemeente minder over gevallen van huiselijk geweld binnen Islamitische verenigingen hoort.
Zij vraagt zich af of de moskee hier iets mee te maken kan hebben, of aan kan bijdragen? De discussie
gaat verder over de vraag of het minder gebeurt, of dat er minder over wordt gepraat. Een andere
deelneemster geeft aan dat ze, tijdens gesprekken met leerlingen, juist vaak verhalen hoort over
huiselijk geweld. Veel hangt af van welke vragen je stelt.
Vragen naar hoe het met de kinderen gaat is een goede manier om huiselijk geweld bespreekbaar
te maken. Aan de andere kant zijn vrouwen heel bang dat, wanneer ze toegeven dat er geweld
plaats vindt binnen hun gezin, jeugdzorg de kinderen weg komt halen. Vertrouwen is dan ook een
doorslaggevende factor om mensen aan het praten te krijgen. Imams, vooral de vrouwelijke imams,
kunnen hier een grote rol in spelen. Zij hebben veel contact met mensen, en hebben daarnaast veel
invloed. Het is wel heel belangrijk dat de imam openstaat voor het onderwerp en weet hoe met de
situatie om te gaan. Als belangrijke vaardigheden worden genoemd: kennis van een stukje pedagogiek
en psychologie, een sterke voorbeeldrol, intermediair kunnen zijn en bereid zijn door te verwijzen
naar ander imams of hulpverleners als ze er zelf niet goed mee om kunnen gaan.
De huisarts wordt niet gezien als een vertrouwenspersoon als het gaat om een situatie van huiselijk
geweld. De angst dat deze instanties zal inschakelen, waardoor de kans bestaat dat bijvoorbeeld
de kinderen worden afgepakt, is te groot. Deze angst is er ook bij het in vertrouwen nemen van
professionals van het consultatiebureau. Er wordt opgemerkt dat wanneer er problemen worden
gemeld bij het consultatiebureau, dit meteen tot strenge maatregelen leidt. Het zou beter zijn hulp te
bieden in de vorm van gesprekken en voorlichting.
Een factor die de angst voor instanties vergroot is de onduidelijkheid over wat er allemaal gebeurt na
een melding van huiselijk geweld. Wat gebeurt er met Jeugdzorg, advocaten, met de imam? Wanneer
komen pleegouders in beeld? Hoe is dit geregeld? Veel mensen weten hier niet veel over. Men is
bang dat pleegouders van Nederlandse afkomst geen rekening houden met moslimgebruiken, zoals
het niet eten van varkensvlees. Het uit huis plaatsen van een kind ligt erg gevoelig binnen de Turkse
gemeenschap.
Het lijkt erop dat het kind van het gezin wordt ‘afgepakt’. Men zou denken dat de ouders het kind niet
goed opvoeden. Er ontstaan roddels en men voelt zich in zijn of haar eer beschadigd. Psychologische
hulp zoeken is ook een lastig punt. Er wordt snel gedacht: ‘ik ben toch niet gek’? Het wordt als niet
passend gezien en men schaamt zich voor ‘de anderen’. Het gaat hierbij om eergevoel, en de familie.
Er lijken maar twee opties te zijn: scheiden of (psychologische) hulp zoeken. Veel mensen denken dat
ze zelf het probleem moeten oplossen, dat hulp van buitenaf niet helpt. Er zijn te veel verschillen: men
denkt dat een ander, van een ander geloof, hen niet goed zou kunnen helpen, omdat het er anders aan
toegaat. Mensen zoeken sneller hulp bij iemand uit de eigen gemeenschap. Het meldpunt van de GGD,
waar iedereen naartoe kan bellen, wordt weinig door allochtonen gebruikt.
Het behouden van het huwelijk is een ander belangrijk punt. Dit is een reden om de problemen
binnen het gezin op te willen lossen. Maar waar ligt de grens tussen wat men zelf kan oplossen
en waar hulp van buitenaf voor nodig is? Voorlichting is hiervoor heel belangrijk, maar hoe bereik
je de mensen? Het is lastig wanneer de doelgroep zelf niet komt met de vraag om hulp of advies.
Bijeenkomsten worden als mogelijkheid gezien, al is het gebruik van het woord geweld niet
uitnodigend. Het wordt al helemaal lastig als ook eergerelateerd geweld besproken wordt.
Mannen zullen nog minder snel naar zulke bijeenkomsten komen. Om een gedragsverandering teweeg
te brengen, moet je de mannen mee hebben. Hoe kun je de mannen erbij betrekken om te praten
over de situatie thuis? Een suggestie is om voorlichting te geven aan mannen onder de term
Aanbevelingen:
• Maak gebruik van mensen binnen de eigen gemeenschap, imams, vertrouwenspersonen.
• Er is nog veel voorlichting nodig over wat huiselijk geweld is en welke hulp er bestaat.
De beste manier is het organiseren van bijeenkomsten. Mensen iets geven tijdens deze
bijeenkomsten is een goede manier om ze over de drempel te trekken.
• De term huiselijk geweld schrikt af, een andere term voor een voorlichting zou kunnen zijn:
huiselijke rust.
• Ga eerst het gesprek aan met betrokkenen voordat er gelijk van alles in gang gezet wordt.
• Er is veel angst voor instanties, door uitleg over wat het steunpunt huiselijk geweld, jeugdzorg
etc. Doet, kan deze angst wellicht verminderd worden.
• Naast eerverlies als kinderen uit huis geplaatst worden, is er ook grote zorg of kinderen bij
goede, gelovige gezinnen terecht komen. Het is belangrijk hier rekening mee te houden.
• Een belangrijk aandachtspunt is dat instellingen zoals Meidenhuiskamer een preventief
aspect hebben. Er kunnen heel veel problemen van tevoren worden gesignaleerd als er goede
contacten worden onderhouden.
30 31

• Tijdens de bijeenkomst is goed te zien dat ouders een belangrijke rol spelen als het gaat om
huiselijk geweld. Hoe meer ouders erover worden ingelicht, hoe beter de opvoeding wordt.
• Ouders geven aan dat het inlichten van pubers vaker moet gebeuren. Ze geven aan dat er
onderwerpen zijn die ze graag door middel van zulke bijeenkomsten bespreekbaar willen
maken.
Turkse meisjes, leeftijd 12- 17 jaar
Ook de meiden geven aan dat ze fysieke geweld wel als een vorm van mishandeling zien, psychische
mishandeling is moeilijker te definiëren. Te vaak worden opgebeld, strenge opvoeding of irreële
verwachtingen van de ouders worden niet echt gezien als geweld of verwaarlozing. Ze willen er wel
graag over praten. Fijn zou het zijn als oudere dames voorlichting komen geven over onderwerpen
waar hun moeders niet zo graag over praten. Moeders hebben dit zelf ook aangegeven. De meiden
vinden dat de ouders zelf hun verantwoordelijkheid moeten nemen als het gaat om het stoppen van
geweld. Als er huiselijk geweld plaatsvindt in het gezin zal er door de meiden geen actie ondernomen
worden om te melden.
Moeders worden gezien als slachtoffers, daders zijn de vaders. Als kinderen vinden ze niet dat ze echt
het slachtoffer zijn van huiselijk geweld. De meiden willen wel helpen, maar dan voornamelijk het
slachtoffer. Ze vinden het toch moeilijk om het gedragspatroon van een dader te zien, waardoor ze
liever uit de buurt van de daders blijven.
Turkse moeders met kinderen op de basisschool
De moeders noemen vanaf het begin alle soorten van geweld. Specifieke voorbeelden zijn: onbegrip,
ruzie, ouders die niet op een lijn met hun kinderen omgaan, psychologische problemen, slaan,
onderdrukking, vernedering, seksueel geweld, voortdurend schreeuwen enzovoorts.
Praten wordt gebruikt om te proberen om heel veel problemen op te lossen. Als dat niet lukt, houden
ze hun mond om de sfeer te bewaren. Sommige moeders hebben een open houding en een luisterend
oor. Ze bemoeien zich verder niet zo veel met wat er bij een ander gebeurt. Huiselijk geweld is
een onderwerp dat bij deze Turkse moeders bespreekbaar is. Informatieve bijeenkomsten zijn erg
belangrijk.
Ze geven aan dat ze meerdere bijeenkomsten willen bijwonen. Het onderwerp moet beter
bespreekbaar worden en hun echtgenoten moeten ook deelnemen aan deze bijeenkomsten.
Door het onderwerp bespreekbaar te maken, willen ze ervoor zorgen dat het slachtoffer zich niet
alleen voelt. Enkele moeders willen de slachtoffers helpen, mits ze hen om hulp vragen. Ze zouden
dan eerst naar hen luisteren, naar de dokter gaan, de politie opbellen enzovoorts. Een enkeling zegt
zich er niet mee te bemoeien, omdat het toch een zaak is tussen man en vrouw. Waar ze het mee
eens zijn, is dat de daders moeten worden aangegeven bij de politie, ondanks dat ze zelf gevaar
zouden lopen.
3.7 Marokkaanse gemeenschap
Ten behoeve van de Marokkaanse gemeenschap zijn er meerdere bijeenkomsten georganiseerd. Drie
hiervan zijn opgenomen in dit boekje. Het laat zien hoe er vanuit de kaderleden, vaak professionals,
door de mannen en de vrouwen gekeken wordt naar huiselijk geweld. Het verhaal van de vrouwen
valt op door de vele eigen ervaringen die zij vertellen tijdens een van de bijeenkomsten.
Expertmeeting
“In de moskee wordt veel gehoord over de Hadith: de beste van jullie praat tegen de man, dit is het
beste voor de vrouw en familie. Waarom kan dit ook niet bij de zelforganisaties? Om dit onderwerp
te bespreken, laat de ‘beste man’ dan vertellen, laat hem een voorbeeld zijn voor de anderen. Door
middel van discussies en debatten kun je op het onderwerp ingaan. Het hoeft niet de naam huiselijk
geweld te dragen, maar bijvoorbeeld ‘hoe ben je goed voor je kinderen’. Het onderwerp moet bekend,
bespreekbaar en bij de mensen bewust gemaakt worden.”
Het gesprek begint met de vraag of de deelnemers van de expertmeeting wel eens in aanraking
komen met huiselijk geweld. Een aantal aanwezigen hebben er wel eens mee te maken gehad.
De vraag is, wat er aan te doen? Zijn er eigenlijk cijfers bekend wat betreft huiselijk geweld in de
Marokkaanse gemeenschap? Je hoort zoveel verhalen, maar de feiten weet je eigenlijk niet.
Hierna wordt gesproken over wat de definitie van ‘huiselijk geweld’ is? Wanneer is het zo erg dat men
gaat melden? Moet je bij alle vormen van geweld melden of alleen bij fysiek geweld? Er is ook een
groot grijs gebied, bijvoorbeeld de corrigerende tik. Het overmatig controleren van de partner wordt
vaak niet als huiselijk geweld herkend. Elk kwartier je partner of je kinderen bellen is voor de een
normaal, de ander ziet het als geweld omdat het een beperking van de vrijheid is. Het is heel lastig
om de grens te trekken tussen goed opvoeden en te veel controleren. Een vader geeft aan dat hij niet
wil dat zijn kinderen ergens naartoe gaan zonder overleg. Zijn dochter van zestien jaar meent dat het
af en toe moet kunnen, er moet immers ook gekletst worden. Belangrijk is dat je als ouder je ervan
bewust bent waar je mee bezig bent.
32 33

Discussiepunten:
In welk stadium moet je ingrijpen bij huiselijk geweld? In de ontwikkeling van de relatie kan het
proces van geweld beginnen. Dit geweld beïnvloedt de familie, de kinderen etc. Hoe moet je dan
interveniëren? Aan het begin van het proces kun je preventief werken, ondersteuning in de opvoeding
en de relatie geven enzovoorts. Het verschijnsel ‘huiselijk geweld’ moet aangepakt worden in de vorm
van preventie en voorkomen. Cultuurverschillen spelen ook een rol: Marokkaanse mannen praten
vaak snel en hard. Men denkt daardoor ten onrechte dat ze gewelddadig zijn.
Huiselijk geweld gebeurt achter gesloten deuren en is taboe. Er is ook sprake van schaamte.
Daarnaast zijn mensen zich er niet altijd bewust van. Hoe kunnen we die deuren openmaken?
Zelforganisaties kunnen hierbij een rol spelen. Voorwaarde is wel dat de organisaties hiertoe uitgerust
zijn. Zij kunnen ook helpen het onderwerp huiselijk geweld meer bekendheid te geven. Huiselijk
geweld is immers niet goed, niet volgens het geloof en ook niet volgens de wet.
Een van de deelnemers meent dat het geloof ook misbruikt wordt. Ouders gebruiken het geloof
om te dreigen dat je in de hel komt als je je niet aan de regels houdt. De religie wordt niet met
liefde gebruikt. De Koran moet niet alleen gebruikt worden als ‘donker’ gereedschap. Hier moet
kritisch naar gekeken worden binnen de gemeenschap. De Moskee kan een ingangspunt zijn, maar
bijvoorbeeld ook zelforganisaties in de buurt, waar een groep van vertrouwenspersonen opgericht
kan worden.
Voorlichting voor imams zou ook kunnen helpen. Wanneer een meisje volwassen is en bijvoorbeeld
naar de disco is gegaan en om deze reden vervolgens mishandeld wordt, hoe kan de imam dan
interveniëren? Imams kunnen een rol spelen. Lastig is dat de moskee niet goed als centraal punt
fungeert. Dit is een groot verschil tussen de Turkse gemeenschap en de Marokkaanse gemeenschap.
Marokkanen opereren meer als individuen in de samenleving. Daarom hebben Marokkaanse
organisaties en Moskeeën minder mogelijkheden om de ‘achterban’ te mobiliseren.
Het zoeken van hulp is voor veel Marokkanen ingewikkeld. Men weet de weg niet, is niet
geïnformeerd en accepteert het geweld. Taal is ook een probleem. Liever lossen man en vrouw het
zelf op, de politie willen ze er niet bij halen. Door geduld te hebben en het oplossen met de familie
hopen ze eruit te komen.
Melden is een hele grote stap, want waar ga je melden en wie komt er dan bij je binnen? Mensen
vertrouwen eerder iemand van de eigen cultuur of van de eigen familie: zij hebben invloed, kennen de
cultuur, kunnen snel iets verbeteren aan de situatie en weten de wegen om iets op te lossen.
Er is behoefte aan vertrouwenspersonen waar mensen hun verhaal kwijt kunnen en er 100% op
kunnen vertrouwen dat het gesprek tussen hen blijft.
Een discussie hierbij blijft nog wel; wil die persoon die men vertrouwt ook wel een dergelijk grote
verantwoordelijkheid op zich nemen? Huiselijk geweld moet niet onderschat worden en vergt een
specifieke aanpak. Het moet niet zomaar op ieders bordje gegooid worden. De zelforganisatie moet
vooral huiselijk geweld signaleren en als het kan bespreekbaar maken. Het probleem bij signaleren
kan zijn dat het geheim blijft en er niets gebeurt. Daarom heeft de organisatie de taak om te laten
zien wat je kunt doen en/ of door te verwijzen naar instanties. Iedere hulpvrager heeft recht op
deskundigheid. Een andere vraag is hoe je veiligheid kunt garanderen? Want je loopt (wanneer je
als organisatie of persoon een slachtoffer helpt) een groot risico. Er moeten hierover duidelijke
afspraken gemaakt worden met bijvoorbeeld de politie en de andere instanties. Eer is ook een factor
van belang en maakt het een gevoelig punt. Het is voor zelforganisaties belangrijk om het onderwerp
bespreekbaar te maken. Dat kan ook in termen van de toekomst van kinderen en van het gezin.
Aanbevelingen:
• Maak gebruik van scholen en schoolmaatschappelijk werk voor bewustwording, preventie en
signalering.
• Preventie via opvoedingsondersteuning is van groot belang
• Geef voorlichtingsbijeenkomsten waar slachtoffers hun verhaal vertellen.
• Zorg voor goede vertrouwenspersonen die weten waar het over gaat.
• De moskee kan een belangrijke rol vervullen in het bespreekbaar maken van huiselijk geweld.
• Door voorlichting leren vrouwen over de verschillende vormen van huiselijk geweld.
• Hoe groter het sociale netwerk, hoe makkelijker vrouwen erover praten.
• Vrouwen willen graag vanuit de achtergrond ondersteund worden.
Marokkaanse vaders
De meeste vaders zijn bekend met dit groeiende fenomeen. Iedereen is het ermee eens dat geweld
in alle vormen een schadelijk effect heeft op de betrokkenen. Dat er meldcode bestaat, is niet bij
iedereen bekend. Een paar mensen weten dat bij verdenking van geweld gelijk met de politie gebeld
kan worden. Er ontstaat een discussie over twee vormen van huislijk geweld. Het gaat vooral over
opsluiting en beperking van vrijheid van een ander. Velen erkennen dat dit voorkomt. Het is niet
duidelijk wat bij de opvoeding hoort en wat als geweld wordt gekenmerkt. De grens is moeilijk te
bewaken en na te leven. Ook wat mag en niet mag in Nederland is niet altijd duidelijk.
34 35

Geweld wordt door sommigen gezien als iets erfelijks, wat van oudsher van vader op zoon werd
overgedragen. Iedereen is het ermee eens dat de Islamitische cultuur op geen enkele wijze geweld
toestaat. Het is iets dat van een generatie naar een andere generatie als een stukje eigen cultuur werd
getransporteerd. Reden temeer, vonden veel aanwezigen, dat zoiets niet tot deze beschaving hoort.
Als beste manier om alle vormen van geweld te bestrijden wordt voorlichting genoemd.
Door mensen goed te informeren en hun bewust te maken van de ernstige gevolgen van geweld
moet er een gedragsverandering plaats vinden. De mannen denken dat er nu al veel over huiselijk
geweld wordt gesproken in moskeeën, zelforganisaties en vriendenkringen. Vrouwen moeten zich er
ook van bewust zijn dat geweld niet kan en niet mag. Zij moeten hier zeer consequent in zijn.
Als oorzaken van geweld wordt de psychische gesteldheid van een persoon genoemd. Ook maakt de
economische positie van mensen deel uit van de oorzaken, net als de grootte van het gezin en stress.
Plegers van geweld moeten geholpen worden hun problemen op een andere manier op te lossen.
Ondanks dat bijna alle aanwezigen van mening zijn dat geweld in alle vormen bespreekbaar moet zijn
is voor velen de drempel te hoog om het onderwerp thuis aan de kaak te stellen. Veel vaders vinden
het al moeilijk om gewone onderwerpen thuis te bespreken, laat staan het geweld. Een paar vinden
het belangrijker dat dit onderwerp binnen de moskeeën, zelforganisaties en vriendenkring besproken
wordt. Dit omdat bij velen het gevoel van schaamte het praten over geweld achter de voordeur in de
weg staat.
De aanwezigen gaven aan te weten dat zij bij vermoeden van geweld en mishandeling een anonieme
melding bij de politie moeten maken. Dit ondanks het feit dat velen daar nare ervaringen aan hebben
overgehouden. Een vader vertelde dat hij ooit de politie heeft gebeld en achteraf, door de dader op
straat werd aangesproken en bedreigd. Wie het verteld heeft, weet hij tot op heden niet!
Marokkaanse vrouwen
Vier vrouwen binnen deze groep hebben zelf huiselijk geweld aan den lijve ondervonden. Dit maakt
het een hele boeiende en informatieve bijeenkomst. Eerst worden de verschillende vormen van
huiselijk geweld en kindermishandeling besproken. Ook wordt het hulpverleningstraject uitgelegd.
De vrouwen reageren hier niet echt op totdat een vrouw van de groep opstaat en zegt: “Jullie durven
niet te praten, ik ga mijn verhaal vertelen.” Er volgen verschillende voorbeelden:
“De eerste maand dat mijn echtgenoot in Nederland kwam, heb ik een klap van hem gekregen. Ik was
7 maanden zwanger van mijn derde kind toen ik erachter kwam dat hij een vriendin had.
Ik heb hem geconfronteerd en wat denken jullie? Ik heb pak slag gekregen. Ik kon niks doen, ik was
bang van hem. Ik schaamde me om het te vertellen, ik hield het verborgen. Mijn moeder was bij mij
op bezoek en toen hadden wij weer ruzie. Hij had geen respect voor mijn moeder, hij noemt haar
hoer (sorry voor het woord). Op die dag voelde ik me zo sterk en zei: ‘Nu is over, klaar weg van
mijn leven’. Het was de juiste beslissing voor mij en voor mijn kinderen. Het was niet makkelijk, maar
gewoon doorzitten.” Om huiselijk geweld bespreekbaar te maken, vinden deze vrouwen het belangrijk
dat eerst het taboe doorbroken wordt. Het bespreken moet gebeuren binnen de gemeenschap, met
ouders, familie en vrienden. Het wordt gezien als een feit, de vraag is hoe ga je ermee om? Als ze
slachtoffers of daders tegen komen, willen de vrouwen zich er niet mee bemoeien. Ze zijn letterlijk
bang. Hun angst bestaat uit:
• De reactie uit de (gesloten) gemeenschap
• Imagobeschadiging
• Veiligheid, het slachtoffer kan doorvertellen door wie ze geholpen is.
• Wie beschermt haar tegen de dader.
3.8 Soedanese gemeenschap
Op zaterdag 24 april is er een themabijeenkomst gehouden voor de Soedanese gemeenschap. Na
het algemene gedeelte, waarin voorlichting gegeven wordt, ontstaat er discussie over het fenomeen
huiselijk geweld. Er is een groot verschil tussen hoe er in Soedan over huiselijk geweld gedacht wordt
en hier in Nederland. Als voorbeeld wordt genoemd dat in Soedan het slaan van kinderen door
ouders of docenten op school heel normaal is en niet wordt gezien als huiselijk geweld. Het is een
opvoedmethode. Een van de aanwezige moeders vindt dat kinderen slaan op school of thuis geen
goede manier van opvoeden is en moet wordt gezien als huiselijk geweld. Zij prijst het Nederlandse
systeem.
“De aanpak van huiselijk geweld in Nederland is heel effectief en beschermt de moeder en het kind.
In Afrika hebben de mishandelde vrouwen en kinderen geen plaats om te klagen of troost krijgen”.
Een andere vrouw herkent het in de voorlichting genoemde huiselijk geweld binnen de Soedanese
gemeenschap. Niemand praat er echter over, door schaamte. Het wordt als taboe beschouwd. Hier is
niet iedereen het mee eens. Volgens een van de mannen komt huiselijk geweld heel weinig voor in de
Soedanese gemeenschap. Ouderenmishandeling komt al helemaal bijna niet voor: “Er is veel respect
voor onze ouders”.
36 37

Aanbevelingen:
• De algemene mening is dat veel bijeenkomsten nodig zijn om het onderwerp huiselijk geweld
bespreekbaar maken.
• De Soedanezen moeten meer open staan voor de aanwezige hulp van de Nederlandse
overheid.
• Op het gebied van huiselijk geweld kan de zelforganisatie een grotere rol spelen door
bijeenkomsten te organiseren en voorlichting te geven.
3.9 Iranese gemeenschap
Binnen de Iranese vrouwengroep is het thema huiselijk geweld een bekend onderwerp. Er is in
voorgaande jaren vaker over dit onderwerp gesproken, maar volgens de meeste aanwezigen is het
probleem nog niet voldoende aangepakt. Een deelnemer vertelt over haar buren die vaak ruzie maken.
De politie komt daar geregeld langs. Ze heeft niet het idee dat er daadwerkelijk oplossingen worden
aangedragen voor het ruziënde gezin. Op de vraag hoe er met huiselijk geweld omgegaan wordt is
een grote groep deelnemers eenduidig: de gewoonte is dat er niet over de ruzie in de familie wordt
gesproken.
Het stellen van vragen over mogelijke problemen kan tot conflicten leiden en iedereen probeert dit
te vermijden. Een derde zegt dat ze wel actie durft te ondernemen, maar ze heeft weinig vertouwen
in de politie en andere betrokken organisaties. De vrouwen zijn positief over de huidige aanpak van
huiselijk geweld. Maar niet iedereen ziet het als een gemeenschappelijk probleem.
Er is wel enige twijfel over het effect van de aanpak in het algemeen.
Discussiepunten:
Om van de aanpak een succes te maken, is ontzettend veel behoefte aan allerlei soorten van
voorlichting. Een ander benadrukt de behoefte aan en het belang van het bespreekbaar maken
van het onderwerp en met name de manier waarop. Voorlichting in kleine groepen en in de eigen
taal zijn hierbij belangrijk. Het bewustzijn bevorderen dat huiselijk geweld overal voorkomt en dat
het op verschillende manieren “onzichtbaar/zichtbaar” kan zijn, is noodzakelijk. Ook verschillende
empowerment trainingen voor mannen en vrouwen in het kader van emancipatie zijn belangrijk.
Voor de zelforganisaties zien de vrouwen een grote rol weggelegd. Zij kunnen voorlichting geven en
sleutelfiguren activeren. Ook kunnen ze meedenken bij het op maat leveren van hulp en informatie
aanleveren aangaande cultuureigenschappen.
Aanbevelingen:
• Veel voorlichting geven om het thema bespreekbaar te maken is belangrijk
• Ook empowerment voor met name vrouwen is van belang
• Zelforganisaties moeten meedenken over het op maat leveren van hulp en informatie over de
cultuur naar buiten brengen
3.10 Koerdische gemeenschap
De Koerdische bijeenkomst is zeer goed bezocht en er is veel informatie overgedragen en er zijn
ervaringen gedeeld. De bijeenkomst start met de vraag of er mensen aanwezig zijn die direct of
indirect te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Meer dan de helft van de zaal steekt zijn hand
op. Na een inleidend gesprek wordt er een film getoond, waarna een discussie op gang komt aan de
hand van de volgende stellingen:
• Gewelddadig gedrag van een man komt door de opvoeding
• Gewelddadig gedrag van een man komt door zijn aanleg
• Gewelddadig gedrag is cultureel bepaald
• Huiselijk geweld is taboe
Elke cultuur heeft een andere definitie van gewelddadig gedrag. In veel culturen is het bijvoorbeeld
gewoon om in het opvoedingsproces lijfstraffen gebruiken. Ook het slaan van vrouwen kan een
gebruik zijn, omdat vrouwen en kinderen worden beschouwd als het eigendom van mannen. Dit geldt
vooral in een patriarchaal gedomineerde cultuur zoals bij de Koerdisch gemeenschap. Natuurlijk staat
nergens geschreven dat je vrouwen mag slaan, maar het is meer een kwestie van transgenerationele
overdracht in een familie. Via gezinshereniging zijn veel vrouwen en kinderen uit Koerdistan naar
Nederland gekomen. De patriarchale structuur van de familie, zoals die functioneerde in het land van
herkomst, blijft vaak bestaan.
De rollen van mannen, vrouwen en kinderen zijn in een dergelijke hiërarchische familiestructuur
nauwkeurig omschreven. Van iedereen wordt een bijdrage verwacht aan het geheel van de familieclan.
Het individuele belang is ondergeschikt aan het familiebelang. De positie van de Koerdische vrouw is
niet gelijkwaardig aan die van mannen. Als een vrouw verkracht wordt door iemand kan ze dat niet
melden. Naast dit alles is het van belang te weten dat factoren als werkloosheid, armoede en een
kleine behuizing de kans op huiselijk geweld groter maken.
38 39

Discussiepunten:
Wat kan er aan gedaan worden als er huiselijk geweld plaatsvindt binnen het gezin? Motivatie van
de pleger om behandeld te worden, wordt gezien als doorslaggevend voor het succes van deze
behandeling. De omgeving speelt een belangrijke rol, zeker bijzondere mensen als een dominee, imam,
politie of een gerespecteerde man uit de familie.
In de ruimere zin is het van belang om te streven naar een mentaliteitsverandering ten aanzien van
huiselijk geweld. Hiervoor moet het probleem een naam krijgen en niet meer ontkend of genegeerd
worden. Het gedrag moet slecht gevonden en veroordeeld worden. Het mag nooit begrepen
worden. Er moet een herijking komen van de mannelijke en vrouwelijke rol in het gezin en de
maatschappij met een economische gelijkheid tussen de seksen, gelijke toegang tot scheiding voor
beide huwelijkspartners. Ook moet de vrouw zich bewust worden van haar eigen rechten. Angst
over seksualiteit en gedrag van vrouwen moet gekanaliseerd en bespreekbaar gemaakt worden. Het
is belangrijk om te leren omgaan met de snelle sociale veranderingen, zeker na migratie. Normen die
het niet gewelddadig oplossen van conflicten buitenshuis bevorderen, moeten worden aangemoedigd
Aanbevelingen:
• Inzicht in de culturele achtergrond van deze doelgroepen is van groot belang
• Een mentaliteitsverandering ten opzichte van huiselijk geweld moet plaatsvinden
• Er moet tevens ingezet worden op het gelijk trekken van de rechten van vrouwen ten opzichte
van mannen
3.11 Kerngroep vluchtelingenvrouwen (SVOR)
Binnen deze bijeenkomst met vrouwen uit Afghanistan, Iran, Koerdistan/Irak, Eritrea, en Suriname
is iedereen het er over eens dat huiselijk geweld in alle culturen voorkomt. Bij de Iranese en
Afghaanse culturen wordt er niet makkelijk over gesproken, het is nog een taboe. Het wordt ook
niet geaccepteerd als buitenstaanders zich met een slachtoffer of pleger gaan bemoeien. Er is angst
om verwijten te krijgen en als ze hulp aanbieden is de angst groot dat ze vervolgd worden. Binnen de
familiekring wordt er wel over gepraat.
Bij de Koerden (Irak) is het wel bespreekbaar. Ook wordt er met vriendinnen en familieleden gepraat.
Bij de Koerden is er meer openheid dan bij andere vluchtelingengemeenschappen. Ze zijn ook niet
angstig om het slachtoffer hulp te bieden.
Kenmerkend voor de culturen van deze vrouwen is dat de mannen de baas zijn. Zij willen macht
en controle uitoefenen en zijn vaak jaloers. Er is heel weinig onderlinge communicatie. De man
accepteert het niet als een vrouw hoogopgeleid is. Op financieel gebied is de man baas. Door de
vrouwen wordt ook gesuggereerd dat zeker stiefvaders vaak daders zijn.
De vrouwen geven aan dat ze op de hoogte zijn van de aanpak met betrekking tot huiselijk geweld.
Ze zijn zich bewust van de mogelijkheden die de gemeente beschikbaar heeft gesteld om huiselijk
geweld te bestrijden. Zelfs zijn ze bereid training en voorlichting te gegeven aan hun achterban. Indien
nodig willen ze graag verder getraind worden om meer kennis over dit onderwerp te vergaren.
Als bij het geweld kinderen betrokken zijn, zijn de vrouwen bereid hun nek uit te steken, eventueel
door anoniem de politie te bellen.
40 41

42
Om de geïnterviewde te
beschermen, zal haar naam
hier niet bekend gemaakt
worden. Het gaat om een
vrouw van Marokkaanse
afkomst uit Rotterdam.
Interview
Acht jaar geleden zijn we getrouwd. Hij kwam uit Marokko en toen hij
hier kwam heb ik hem met alles geholpen. Met het leren van de taal, het
vinden van werk; alles.
Vanaf het begin ging het eigenlijk al niet goed. Het slaan begon vanaf het
moment dat hij in Nederland kwam. Ik dacht steeds, als het bij slaan blijft
dan kan ik het wel aan. We kregen een dochter en ik richtte me op haar.
Toen we op vakantie naar Marokko gingen, zag ik dat zijn familieleden naar
elkaar ook agressief waren. Ik zag zijn broer hun moeder slaan en toen
begreep ik de situatie. Hij was hierin opgegroeid en in zekere zin dus ook
een slachtoffer. Terug in Nederland wilde ik hem helpen. Ik wilde therapie
voor hem zoeken maar hij weigerde. Alles lag aan mij bleef hij volhouden
en ik geloofde hem. Ik ben toen naar een maatschappelijk werker gegaan
om hulp te zoeken. Ze zei dat ik aangifte moest doen, maar daar was ik
nog niet klaar voor.
Lange tijd ben ik hem blijven geloven. Tot we op een dag zo’n ruzie hadden
dat hij zelfs een mes op mijn keel zette. Ik vond op de een of andere
manier de kracht in me en beet me los. Dit was voor mij het einde.
Ik heb aangifte gedaan bij de politie, maar omdat ik gebeten had,
behandelden ze mij als een dader. Ik ben twee maanden bij mijn ouders
gaan wonen. Hij heeft mij gesmeekt om terug te komen en we zijn het
opnieuw gaan proberen. Gedurende een half jaar ging het goed. Toen belde
hij zijn familie in Marokko en de knop ging om; we waren weer terug bij af.
Toen was het voor mij echt klaar. Ik ben begonnen met het zoeken naar
een huis in de buurt van mijn ouders om weg te kunnen. Ik ben nog wel
met hem op bezoek gegaan in Marokko en toen we terug kwamen, bleek
ik zwanger te zijn. Toen ik hem dit na drie maanden vertelde, deed het
hem niets. Toen wist ik dat ik door moest zetten.
Ik heb mijn huis gevonden en ben gaan verhuizen. Hij wilde niet scheiden.
Hij vond het wel goed dat we getrouwd zouden blijven, maar apart
zouden wonen.
Dan had ieder een eigen leven. Toen ons tweede kindje geboren werd, bleek dit een zoon te zijn.
Hij had dit altijd graag gewild, maar hij kwam niet eens langs in het ziekenhuis. In de Marokkaanse
cultuur is het gebruikelijk om een feest te geven bij de geboorte van een kind. Hij wilde niet en ik heb
alles zelf betaald.
Drie maanden later wilde hij ineens wel. Ik heb hem zijn zin gegeven en er kwam een tweede feest.
Op dit feest heeft hij mijn vrienden en familie uitgescholden en toen was het echt klaar voor mij.
Vanaf dat moment was het mijn beslissing om gescheiden te zijn van tafel en bed en heb ik niets meer
voor hem gedaan. Pas anderhalf jaar later heb ik mijn ouders verteld dat we uit elkaar waren.
Dit was voor hun heel moeilijk. Binnen onze cultuur ga je niet makkelijk scheiden. Dat tast de eer van
de familie aan. Mijn familie heeft er alles aan gedaan om mij over te halen bij hem te blijven. Niemand
stond achter me, zelfs familie die ik helemaal niet kende belde me op om op me in te praten. Toen ik
op vakantie ging naar Marokko was dat erg. Iedereen probeerde te bemiddelen en niemand begreep
mijn situatie. Ik kreeg de schuld van alles. Terug in Nederland zocht ik hulp bij het maatschappelijk
werk, maar er was een wachtlijst van zeker zes maanden.
Maar ik heb doorgezet. Ik ben mezelf gaan helpen en ben nu vrij. Ik heb mijn leven weer opgepakt en
ben gelukkig. Hij heeft het nu geaccepteerd. Eerst was er een bezoekregeling voor de kinderen maar
dat heeft hij na zes maanden opgegeven. Mijn dochter vindt het moeilijk om contact met haar vader
te hebben. Ze kan hem niet vergeven.
Ondanks dat ik mijn leven weer op orde heb, zie ik nog steeds de pijn in mijn moeders ogen.
Door de omgeving wordt zij nog steeds als schuldige aangewezen dat haar dochter is gaan scheiden.
Dat is een probleem van onze cultuur. De druk van de omgeving weegt vaak zwaarder dan het leed
van het slachtoffer.
De hulpverlening hier in Nederland heeft mij pijn gedaan. Twee keer heb ik hulp gezocht en twee
keer kon niemand mij helpen. En dat terwijl dat ik de taal goed spreek en zelf sterk ben. Als iemand
de taal niet begrijpt, wat moet er dan van zo iemand worden? Ik wil de gemeente dit echt op het hart
drukken. Laagdrempelige hulpverlening is zo belangrijk en wachtlijsten mogen gewoon niet bestaan.
Je kan een slachtoffer van huiselijk geweld niet naar huis sturen met de mededeling kom over zes
maanden maar terug.
43

4. Geweld achter de voordeur, aanbevelingen
Vanuit de verschillende bijeenkomsten zijn veel aanbevelingen gekomen ten aanzien van culturele
aspecten van huiselijk geweld. In dit hoofdstuk zetten we de belangrijkste nogmaals onder elkaar.
Kijken vanuit de cultuur
Een belangrijk punt dat uit diverse bijeenkomsten naar voren kwam, is het vanuit een wij-cultuur
denken en handelen. De mening van de sociale omgeving speelt een belangrijke rol bij de beleving van
en het reageren op huiselijk geweld. Andere belangrijke culturele aspecten die naar voren zijn gekomen
en die belangrijk zijn voor het bespreken van huiselijk geweld zijn: religie, eer, schaamte, hiërarchische
verhoudingen en (huwelijkse) status. Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen de eerste, tweede en
derde generatie. Sommige van de bovengenoemde punten komen erg overeen bij de groepen, andere
zijn weer heel verschillend. Het blijft dus belangrijk te kijken om welke groep het gaat en in welke
context deze groep aangesproken wordt.
Rol van zelforganisaties
De rol van de zelforganisaties wordt eigenlijk door alle groepen als zeer belangrijk gezien. Om deze
rol goed uit te kunnen voeren, zouden de organisaties verdere training in het signaleren van huiselijk
geweld moeten krijgen. Zij kunnen verder, naast signaleren, een belangrijke functie vervullen ten aanzien
van bewustwording en het begeleiden naar de juiste hulpverlening. Daar waar nodig kunnen ze als
intermediair dienen. Tevens kunnen deze organisaties op een laagdrempelige manier preventief te werk
gaan.
Het zoeken naar hulp, de bereidheid tot melden.
Een ander opvallend punt is de onbekendheid over verschillende instellingen zoals het Steunpunt
Huiselijk Geweld, Jeugdzorg en politie. Angst speelt een rol in het betrekken van deze organisaties
als het gaat om problemen binnen het gezin. Deze angst bestaat uit het verlies van controle over de
situatie, de verliezen van de kinderen, schaamte en verlies van eer als buitenstaanders achter
de familieproblemen komen.
Er is grote behoefte aan bemiddelende gesprekken voordat er gelijk allerlei indringende
maatregelen genomen worden. Maak gebruik van mensen binnen de eigen gemeenschap, imams,
vertrouwenspersonen. Hier wordt meer resultaat en vertrouwen van verwacht.
Om de bereidheid tot melden te vergroten, is er vraag naar een campagne met veel aandacht voor
geweld en met uitleg over de vraag naar welke instantie je toe kunt gaan en wat je daar dan kunt
verwachten. Andere suggesties die gegeven zijn:
• Melden is laagdrempelig als het ook anoniem kan, via de telefoon of een website.
• Melden bij een telefoonlijn met verschillende talen en kennis van culturen.
• Melden met hulp van een derde, bijvoorbeeld vanuit een zelforganisatie.
Om de barrière tussen de hulpverlening en de slachtoffers kleiner te maken, wordt geadviseerd de
zelforganisaties en de hulpverlening meer samen te laten werken. Een manier om deze barrière te
verkleinen is een betere samenwerking tussen de zelforganisaties en de hulpverlening.
Het geven van informatie en voorlichting.
Waar duidelijk een grote behoefte aan is, is informatie. Er bestaat nog veel onduidelijkheid over
wat huiselijk geweld nu precies inhoudt. Zolang de term niet duidelijk is, helpen de folders niet.
Iemand fysiek aanvallen wordt door iedereen wel gezien als geweld, maar het vele malen controleren
van partner of kind maakt veel discussie los en wordt niet door iedereen gezien als een vorm van
geweld. Uitleg en voorlichting moet hier duidelijkheid over geven. Voorlichting in de eigen taal en
‘laagdrempelige’ terminologie zijn hierbij belangrijk. Gegeven suggesties zijn:
• Voorlichting: begin bij de scholen!
• Gebruik bij voorlichting niet het begrip huiselijk geweld maar gebruik de invalshoek ‘omgaan
met elkaar’ of ‘huiselijke rust’.
• Bij het geven van voorlichting vooral klein beginnen over het onderwerp en vaak herhalen.
• Het combineren van een activiteit met de voorlichting maakt het aantrekkelijk om te komen.
• Mensen iets geven tijdens deze bijeenkomsten is een goede manier om ze over de drempel te
trekken.
• Tijdens de bijeenkomst is goed te zien dat ouders een belangrijke rol spelen als het gaat om
huiselijk geweld. Hoe meer ouders erover worden ingelicht, hoe beter de opvoeding wordt.
• Geef voor een persoonlijke benadering bij voorlichting een belangrijke rol aan sleutelfiguren,
imams, vertrouwenspersonen en de zelforganisaties.
• Het is zinvol een ervaringsdeskundige aan de voorlichting te laten meedoen. Mocht die er niet
zijn, dan kan een DVD of een toneelstuk heel veel duidelijk maken.
• Hou rekening met cultuurgebonden mechanismen zoals geloof en bijgeloof.
• De moskee kan een belangrijke rol vervullen in het bespreekbaar maken van huiselijk geweld.
44 45

46
Om de geïnterviewde te
beschermen, zal haar naam
hier niet bekend gemaakt
worden. Het gaat om een
vrouw van Russische afkomst
uit Rotterdam.
Interview
Het was mijn eerste werkdag, drie jaar geleden, toen ik hem leerde
kennen. Hij werkte op contractbasis voor het ICT-bedrijf in Rusland waar
ik ook werkte.
Hij vertelde mooie verhalen over het leven in Nederland; over de kansen
en de welvaart die je daar had. Misschien ben ik ook wel te snel verliefd
geworden of droomde ik teveel van een toekomst in Nederland. We zijn
snel getrouwd en het bedrijf waar hij voor werkte regelde alles, zodat ik
niet lang na hem naar Nederland mocht komen.
Hier aangekomen veranderde alles. Ik was alleen, kende niemand.
Met goede moed begon ik aan de inburgering en leerde ik een beetje
Nederlands. Na de cursus wilde ik verder leren om hier aan het werk te
kunnen gaan. Dat was niet nodig zei hij. Hij wilde geen vrouw die werkte,
hij wilde een vrouw die thuis bleef en een gezin met hem begon. Hier
begonnen onze ruzies. Ik was niet helemaal naar Nederland gekomen om
niets te gaan doen. We maakten een paar weken ruzie, toen was hij het zat.
Met zijn vuisten maakte hij mij duidelijk dat ik zijn vrouw was en naar hem
moest luisteren. Als ik weg wilde, zou hij me terugsturen naar Rusland,
waar ik helemaal niets had. Ik wilde terug en sprak met mijn moeder maar
zij wilde dat ik bleef. Mijn man stuurde iedere maand wat geld aan hen met
mooie foto’s van wat wij hier allemaal hadden. Mijn moeder wilde dat ik
zo’n toekomst had.
Na een paar maanden kwam er een pincode op de telefoon om naar het
buitenland te kunnen bellen. Toen kon ik dus alleen nog maar naar mijn
familie bellen als hij thuis was.
Ik begon steeds eenzamer te worden. In de buurt kende ik niemand, ik
mocht steeds minder naar buiten en door mijn gebrekkige Nederlands
was het ook moeilijk om contacten te leggen.
Boodschappen deden we altijd samen en verder mocht ik niet naar buiten. Als ik met hem praatte
over mijn leven werd hij boos. Hij bleef zeggen dat ik dankbaar moet zijn dat ik hier ben. Hij had me
ook in Rusland achter kunnen laten bij mijn familie en dan had ik niets gehad. Had hij dat maar gedaan.
Hij heeft mijn paspoort, dus uit mezelf vertrekken zit er ook niet in.
Een keer gilde ik zo hard toen hij me sloeg dat de buren de politie belden. Ze kwamen aan de deur
en mijn man sprak met ze. Hij lachte met hen en zei dat we aan het stoeien waren en ik misschien te
hard had gegild. Ik wilde met de buren praten, maar ik wist niet goed hoe ik het moest zeggen.
Ze begrepen me niet en ik was bang.
Het is ook niet zo erg als het lijkt. Hij is meestal een lieve man en hij zorgt goed voor me.
Het leven dat ik hier heb, zou ik in Rusland niet hebben.
Sinds een half jaar heb ik voorzichtig contact met een Nederlandse vrouw verderop uit de straat.
Ze helpt me met Nederlands leren en heeft voor mij bij de dokter geregeld dat ik stiekem de pil heb
gekregen. Hij wil kinderen, maar ik wil geen kinderen grootbrengen in een gezin als dit. Mijn vriendin
heeft beloofd dat ze me gaat helpen. Als ik goed Nederlands spreek, gaan we samen hulp zoeken.
Want dan kan ik mijn verhaal doen. Ik wil niet weer zo’n gesprek hebben als toen met de politie.
Ze denken dat ik een domme allochtoon ben, die na al die tijd hier nog steeds geen Nederlands
spreekt, terwijl ik zelfs een Nederlandse man heb.
Mijn vriendin is ook aan het uitzoeken of ik zonder hem hier mag blijven en een eigen leven op mag
bouwen. Ik word steeds sterker en kom er wel.
Ik geloof niet in hulpverlening. Omdat ze je niet begrijpen, kunnen ze je niet helpen. Je moet zelf de
weg vinden en zorgen dat ze je begrijpen. Het is niet alleen het geweld waar je mee te maken hebt,
maar je bent ook alleen. Ik ken hier niemand, ik heb geen familie om me te steunen en ik mag niet
blijven als ik ga scheiden. Ik moet blijven want mijn familie heeft mijn steun en het geld dat hij stuurt
nodig.
Het is wel moeilijker om als Russische hier slachtoffer van huiselijk geweld te zijn. Mijn man is een
Nederlander en hij begrijpt alles hier beter. Ik ken hier niemand waar ik op terug kan vallen en mijn
Nederlands is niet zo goed. Ik mis de steun van mijn familie en ik kan ook niet weg bij hem, want dan
moet ik terug.
47

5. Methodiekbeschrijving Geweld achter de
voordeur
Met dit project wilde de 4M een bijdrage leveren aan het bespreekbaar maken van het thema en het
terugdringen van huiselijk geweld onder de verschillende bevolkingsgroepen in Rotterdam. In het laatste
hoofdstuk van dit boekje geven we informatie en aanbevelingen omtrent het bespreekbaar maken van
huiselijk geweld onder verschillende doelgroepen. Binnen dit project waren de volgende fasen van
belang:
5.1 Expertmeetings
Om een goede bijdrage te kunnen leveren aan het bespreekbaar maken van huiselijk geweld is het
in eerste instantie van belang om inzicht te krijgen in hoe de verschillende gemeenschappen kijken
naar huiselijk geweld. Hoe wordt ermee omgegaan en hoe kijken ze naar het hulpverleningsaanbod,
zoals dat op dit moment in Rotterdam bestaat. Er hebben 18 expertmeetings plaatsgevonden voor 13
verschillende bevolkingsgroepen.
Tijdens deze expertmeetings is een professionele gespreksleider in gesprek gegaan met kaderleden
van zelforganisaties, sleutelfiguren, hulpverleners en vertegenwoordigers van de verschillende
bevolkingsgroepen. De expertmeetings zijn op voor de doelgroep geschikte tijden en laagdrempelige
locaties georganiseerd om deelname te bevorderen. Per bijeenkomst waren rond de 15 personen
aanwezig om zorg te dragen voor voldoende ruimte voor uitwisseling van ervaringen en standpunten.
Het is belangrijk om bij het organiseren van expertmeetings over gevoelige thema’s kaderleden en
sleutelfiguren uit de gemeenschappen te betrekken. Zij zijn bekend met de cultuur, werken veel samen
met hun achterban en vangen veel signalen van hen op. Hun inbreng kan inzicht verschaffen in hoe
bevolkingsgroepen omgaan met verschillende thema’s.
Tevens is het van belang om de expertmeetings per doelgroep apart te organiseren. Zo is er meer
ruimte om in te zoemen op de specifieke kijk van een doelgroep naar in dit geval huiselijk geweld.
Binnen dit project hebben we gemerkt dat iedere doelgroep hier anders mee omgaat en ook de
oplossingen op verschillende niveaus zoekt.
Wat we ook als belangrijk hebben ervaren, is dat tijdens de expertmeetings mannen en vrouwen
betrokken moeten zijn. Ze hebben beiden een verschillende kijk op het thema, maar als we zoeken
naar oplossingen voor het bespreekbaar maken en het verminderen van huiselijk geweld is het toch
van belang om zowel mannen als vrouwen hierbij te betrekken.
In de expertmeetings stonden de volgende vragen centraal:
• Wat verstaan we onder geweld achter de voordeur?
• Rotterdamse meldcode
• Hoe komen de aanwezigen in aanraking met huiselijk geweld?
• Hoe gaan ze daar mee om?
• Hoe kijken ze naar de aanpak van huiselijk geweld zoals die er nu is?
• Past deze aanpak bij de doelgroep?
• Hoe kan je het thema bespreekbaar maken bij de achterban?
• Waar heeft de achterban behoefte aan als het gaat om de bestrijding van huiselijk geweld?
• Welke rol kunnen zelforganisaties daarbij spelen (ook in relatie tot de meldcode)?
5.2 Doelgroepen
Met de resultaten van de expertmeetings in het achterhoofd zijn we overgegaan tot het organiseren
van 33 themabijeenkomsten voor verschillende bevolkingsgroepen in Rotterdam.
Uit de expertmeetings is veel naar voren gekomen over hoe je het bespreekbaar maken van
dit thema kan aanpakken. Daar zijn de voorlichters (getraind door Scala), die vaak ook bij de
expertmeetings aanwezig waren, mee aan de slag gegaan.
Vanuit de vertrouwenspositie die de 4M organisaties hebben ten opzichte van haar achterban, zijn we
in gesprek gegaan met verschillende organisaties en hebben hen gevraagd of ze mee wilden werken
aan dit project.
Het is erg belangrijk om de organisaties op een open en vertrouwde basis te benaderen. We wilden
graag gebruik maken van hun krachten en betrokkenheid. Organisaties worden vaak benaderd om
mee te werken aan projecten en dialogen en het is belangrijk dat ze zich niet overvraagd voelen maar
dat hun belangen en interesses mee genomen worden in de vraag.
48 49

Ze worden partners in het project. Tevens is het van belang om het te bespreken onderwerp vanuit hun
positie te bekijken. Hoe kijken doelgroepen naar huiselijk geweld? Is dit iets waar reeds over gesproken
wordt? Is het beter om de voorlichting aan mannen en vrouwen gescheiden te geven of juist gemengd?
Is het goed om jongeren of ouderen apart of samen voor te lichten?
5.3 Voorlichters/gespreksleiders
Omdat het een gevoelig onderwerp is, is het van belang om voorlichters te zoeken die zich kunnen
relateren aan de doelgroep, die enigszins bekendheid hebben binnen de doelgroep en die bereid zijn
het onderwerp te bespreken. Binnen verschillende culturen wordt verschillend omgegaan met huiselijk
geweld. Om een vertrouwde en open sfeer tijdens de themabijeenkomsten te creëren, is het aan te
bevelen dat de voorlichters van dezelfde culturele afkomst zijn. Bij sommige doelgroepen kan het ook
wenselijk zijn de voorlichting in de eigen taal aan te bieden, zodat de boodschap door alle aanwezigen
goed begrepen wordt.
Voor dit project zijn voorlichters ingezet die reeds ervaring hadden met het geven van voorlichting en
een aantal van hen was reeds betrokken bij projecten rondom huiselijk geweld. De voorlichters hebben
een training gekregen van Scala om hen van informatie en inzicht te voorzien in de Rotterdamse situatie
rondom huiselijk geweld en het hulpverleningsaanbod. Het is van belang om de voorlichters een korte
training aan te bieden om te zorgen dat zij inhoudelijk voldoende gevoed zijn om de boodschap over te
brengen. Doordat de voorlichters de training gezamenlijk gevolgd hebben, was er ook de mogelijkheid
om onderling ervaringen uit te wisselen.
Door de grootte van de groep is de training op twee momenten georganiseerd. Één groep heeft de
training overdag gevolgd en een tweede groep in de avond. Op deze manier is het mogelijk voor
bijvoorbeeld vrouwen om overdag deel te nemen, terwijl hun kinderen op school zitten en voor de
mensen die overdag werken bestaat de mogelijkheid om in de avond deel te nemen.
5.4 Themabijeenkomsten
In de periode van januari tot en met mei 2010 hebben de 4M organisaties 33 themabijeenkomsten
georganiseerd voor Rotterdammers van meer dan 20 verschillende etniciteiten.
De bijeenkomsten zijn georganiseerd voor vrouwen, mannen, jongeren, ouderen, slachtoffers en
oudergroepen op scholen.
Er is bewust ingezet op het aanbieden van de themabijeenkomsten voor zoveel mogelijk verschillende
groepen om de discussie op zoveel mogelijk plaatsen in gang te zetten. Per bijeenkomst werd de
insteek afgestemd op de specifieke doelgroep. De basis van wat huiselijk geweld is en waar mensen
terecht kunnen voor hulp was bij alle bijeenkomsten gelijk maar bij jongeren werd bijvoorbeeld
gesproken over ‘wat is een gezonde relatie?’, bij vrouwen vooral over slachtofferschap, bij mannen lag
de nadruk meer op hoe je met elkaar omgaat in een gezin en waar de grenzen liggen en bij ouderen
werd gekeken naar hun ervaringen met huiselijk geweld en werd gekeken naar de veel voorkomende
afhankelijkheidsrelatie waar zij zich in bevinden. We hebben mede gekozen voor deze diversiteit om
achteraf te kunnen kijken naar de manier waarop over het onderwerp gesproken is. We wilden graag
weten waar de verschillende groepen aan toe waren en hoe ze reageren op het onderwerp.
De themabijeenkomsten hebben plaatsgevonden in groepen van 25 tot 70 personen. In totaal hebben
meer dan 1250 personen deel genomen aan de dialogen.
5.5 Adviezen
Tot slot willen we nog een aantal adviezen geven over het bespreekbaar maken van huiselijk geweld:
• Het is van belang om eerst inzicht te krijgen in de cultuur van de doelgroep waar u een
onderwerp wilt gaan bespreken. Huiselijk geweld is overal hetzelfde maar de manier waarop
ermee omgegaan wordt verschilt per groep.
• Het creëren van een open en vertrouwde sfeer maakt het mogelijk om meer open over het
onderwerp te praten. Dit resulteert erin dat bijeenkomsten soms voor mannen en vrouwen of
zelfs per generatie apart georganiseerd moeten worden. Het kunnen spreken in de eigen taal
kan soms ook van belang zijn.
• De voorlichters/gespreksleiders die ingezet worden, zullen bij voorkeur van dezelfde culturele
afkomst zijn, zodat zij de manier waarop de cultuur kijkt naar een thema zullen begrijpen.
• Er bestaat niet één gezicht van huiselijk geweld. De afkomst, generatie en leeftijd van mensen
heeft hier een grote invloed op.
50 51

52
Om de geïnterviewde te
beschermen, zal haar naam
hier niet bekend gemaakt
worden. Het gaat om een
vrouw van Kaapverdiaanse
afkomst uit Rotterdam.
Interview
Ik ben in Kaapverdië met mijn moeder, zonder vader, opgegroeid. Ik weet
nog goed dat ik op 27 mei 1984 naar Nederland ben gekomen. Ik was
toen 18 jaar en verloofd. Mijn verloofde is achtergebleven. Het was de
bedoeling om niet langer dan twee jaar in Nederland te verblijven. Nadat
ik hoorde dat mijn verloofde een andere vrouw zwanger had gemaakt,
heb ik de verloving verbroken. Toen heb ik besloten om in Nederland te
blijven.
Op 19 jarige leeftijd leerde ik mijn ex-man (Kaapverdiaan) kennen. Hij was
toen 24 jaar. Het was liefde op het eerste gezicht. Hij was lief, zachtaardig,
romantisch en knap. Tevens was hij goed bevriend met mijn broer en dus
enigszins bekend in de familie. Mijn vader was fel tegen mijn relatie met
hem. Volgens mijn vader deugde hij niet; hij was een vrouwenversierder.
Toch luisterde ik niet naar mijn vader. Ik ben niet met mijn vader
opgegroeid, dus wat had hij nou te zeggen. En nog belangrijker, ik was
verliefd. Binnen een korte tijd ben ik bij hem gaan wonen en ik raakte
zwanger van mijn eerste kindje. Samen hebben we drie kinderen gekregen.
Kort na de komst van onze eerste dochter in 1986 zijn we getrouwd.
Mijn vader is niet naar mijn bruiloft gekomen.
Ik was jong, naïef en heel erg verliefd op mijn ex-man. De signalen waren
er wel, maar ik wilde ze niet zien. Het begon met de jaloezie, maar dat
zag ik niet als een probleem. Ik vond het eerder normaal; het hoort
erbij, dacht ik. De jaloezie werd steeds erger en uitte zich in agressief en
gewelddadig gedrag. Wij gingen vaak naar feestjes en daar hoefde maar
een man met mij te praten of mijn ex-man nam mij apart naar buiten en
sloeg mij ter plekke tot aan thuis. Volgens hem lokte ik zelf uit dat een
andere man naar mij keek. Ik kreeg harde en rake klappen van mijn man.
En dit alles terwijl ik hoogzwanger was van ons tweede kindje. We waren
inmiddels drie jaar getrouwd. Hij heeft mij bont en blauw geslagen. Het
enige waar ik aan kon denken was mijn ongeboren kindje. Ik deed alles om
geen klappen te krijgen in de buik.
Ik ben wel eens in het bijzijn van zijn familie in elkaar geslagen en niemand deed wat. Van zijn broer
kreeg ik te horen dat hun vader ook zo reageerde op hun moeder. De mishandeling heb ik altijd
verborgen gehouden voor mijn familie. Om het te verbergen, droeg ik brillen en wijde kleren. Ik
mocht geen contact hebben met mijn familie. Ik werd dagelijks geslagen ook in het bijzijn van mijn
kinderen. Mijn kinderen, met name de oudste, vreesden voor mijn leven. Uit pure angst verzonnen
zij allerlei smoesjes om niet naar school te gaan, zodat zij bij mij konden blijven. Naast de fysieke
mishandeling, vond ook psychische mishandeling plaats. Dat vond ik nog het ergste. Ik was niks waard
volgens hem. Toen ik begon met studeren, kreeg ik vaak te horen dat ik dom, lelijk en mager was en
dat ik beter als prostituee kon gaan werken in plaats van studeren.
Mijn ex-man had mij in zijn macht. Ik hield zoveel van hem dat ik hem ondanks de mishandeling,
gok- en alcoholverslaving niet kon verlaten. Ik was nog het meest bang voor hem als hij dronken thuis
kwam. Ik sloot mezelf en mijn drie kinderen op in een kamer, zodat hij niet bij ons kon komen. Door
zijn gokverslaving raakten wij diep in de schulden en raakten we ons huis kwijt. Uit schaamte zijn we,
buiten mijn familie om, naar Luxemburg vertrokken. Door het plotselinge vertrek, kwam mijn familie
erachter wat ik meemaakte met die man. Na negen maanden waren de kinderen en ik weer terug
in Nederland. We zijn bij mijn ouders ingetrokken en ik probeerde mijn leven weer op te pakken. Ik
haalde mijn MBO-diploma en ging werken. In 1995 heb ik de scheiding aangevraagd. Inmiddels was hij
ook weer terug in Nederland. Hij accepteerde de scheiding niet en vertelde dat hij veranderd was en
ik geloofde hem. We zijn toen samen in therapie gegaan. Maar mijn ex-man bleef hetzelfde.
Toen mijn oudste dochter 12 jaar was, kreeg mijn leven een andere wending. Mijn dochter heeft
jarenlang toe moeten kijken hoe ik mishandeld werd en dit deed haar natuurlijk ook geen goed. Haar
ontwikkeling ging hierdoor achteruit. In een gesprek met haar en haar mentor op school vertelde
zij in tranen wat de mishandeling met haar deed en dat ze vaak heeft gedacht aan zelfmoord, zodat
er een einde zou komen aan deze ellende. Dit was mijn redding, oftewel onze redding. Ik heb haar
toen belooft haar vader voor altijd te verlaten. Ik ben op zoek gegaan naar hulp. Via de huisarts ben
ik in aanraking gekomen met een maatschappelijk werkster. De woorden van deze maatschappelijk
werkster zal ik nooit vergeten: `De persoon die jou kan helpen, ben jij zelf. Ik kan jou alleen helpen als
je er klaar voor bent`. Deze woorden hebben mij de kracht gegeven om door te zetten.
Toen heb ik de scheiding doorgezet. Ik heb keihard gewerkt om de torenhoge schuld, door toedoen
van mijn ex-man, af te betalen. Via mijn werk ben ik in therapie gegaan, wat mij heel goed heeft gedaan.
Verder heb ik mijn drie mooie dochters zo goed als ik kan opgevoed. Ik volg nu een HBO-opleiding
en het gaat heel goed met mij!!!
53

Met dank aan
De 4M organisaties willen hun dank uitspreken richting alle personen die betrokken zijn geweest
bij en hun input hebben geleverd binnen de verschillende expertmeetings. Het zijn hun inzichten en
aanbevelingen die ons ondersteund hebben bij het bespreekbaar maken van huiselijk geweld bij de
verschillende doelgroepen.
Ook willen we alle professionals en vrijwilligers bedanken die betrokken waren bij het organiseren en
uitvoeren van de verschillende bijeenkomsten.
De GGD willen we bedanken voor de bijdrage en ondersteuning die ze gegeven hebben om dit
project mogelijk te maken.
Tot slot gaat onze speciale dank uit naar de Rotterdammers die hun persoonlijke verhaal aan ons
hebben willen vertellen om zo huiselijk geweld een gezicht te geven.
54 55

De 4M
Platform Buitenlanders Rijnmond
Grote Kerkplein 5, 3011 GC Rotterdam, telefoon: 010 - 4122057,
faxnummer: 010 - 4111739, E-mail: info@pbr.nu
Stichting Avanco
Robert Fruinstraat 26-32, 3021 XE Rotterdam, telefoon: 010 - 4484300,
faxnummer: 010 - 4484301, E-mail: info@avanco.nl
Stichting Welzijnsbevordering Antillianen en Arubanen
Grote Kerkplein 5, 3011 GC Rotterdam, telefoon: 010 - 4332966,
faxnummer: 010 - 2332143, E-mail: info@s-w-a.nl
Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond
‘s-Gravendijkwal 28, 3014 EC Rotterdam, telefoon: 010 - 2019667,
faxnummer: 010 - 4367214, E-mail: info@svor.nl
Stichting Spirit
Avenue Concordia 107, 3062 LE Rotterdam, telefoon: 010 - 4144290,
faxnummer: 010 - 4046051, e-mail: secretariaat@spirit-rotterdam.nl