Protocol hoofdluis - GGD Zeeland

6 oktober 2009 F:\IntraNet\Kwaliteit\Kwaliteitssysteem JGZ\- Protocollen\JGZ 4-19 jaar\PJ419.01.4_protocol hoofdluis.doc 

P r o t o c o l h o o f d l u i s 

Voor scholen 

Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland 

September 2009 

sociaalverpleegkundigen 

afdeling Jeugdgezondheidszorg


i n h o u d s o p g a v e 

omschrijving bladzijde 

1. taken en verantwoordelijkheden ........................................................................... 5 

1.1. ouders ..................................................................................................... 5 

1.2. scholen.................................................................................................... 5 

1.3. de GGD ................................................................................................... 5 

2. achtergrondinformatie over de hoofdluis ............................................................... 6 

2.1. inleiding ................................................................................................... 6 

2.2. hoofdluis, vroeger en nu............................................................................. 6 

2.3. wat is hoofdluis eigenlijk?........................................................................... 6 

2.4. hoe kom je aan luizen? ............................................................................... 7 

2.5. wat zijn de gevolgen? ................................................................................ 8 

2.6. hoe ontdek je hoofdluis? ............................................................................ 8 

3. wat doet de school als er hoofdluis heerst? ........................................................... 9 

3.1. inleiding ................................................................................................... 9 

3.2. stappenplan voor de basisprocedure ............................................................ 9 

3.3. vervolgprocedure .................................................................................... 11 

3.4. knelpunten ............................................................................................. 11 

3.5. hoe bereiken we de bronnen van herbesmetting? ......................................... 12 

3.6. schoolverzuim en leerplicht ....................................................................... 12 

4. de ouderwerkgroep .......................................................................................... 13 

4.1. inleiding ................................................................................................. 13 

4.2. functie van de ouderwerkgroep ................................................................. 13 

4.3. instellen ouderwerkgroep ......................................................................... 13 

4.4. ondersteuning van de werkgroep door school .............................................. 14 

4.5. ondersteuning door de GGD ...................................................................... 14 

4.6. werving van de ouderwerkgroep ................................................................ 14 

4.7. profiel van de werkgroep .......................................................................... 14 

4.8. tijdsinvestering ....................................................................................... 15 

5. controle ......................................................................................................... 16 

5.1. inleiding ................................................................................................. 16 

5.2. organisatie van instructiebijeenkomst en controle ......................................... 16 

5.3. uitvoering instructiebijeenkomst en controle ................................................ 17 

5.3.1. procedure bij de instructie 17 

5.3.2. procedure bij de controle 17 

5.3.3. procedure na afloop van de controle 18 

6. opsporing en behandeling van hoofdluis .............................................................. 19 

6.1. inleiding ................................................................................................. 19 

6.2. adviezen aan ouders met betrekking tot opsporing en behandeling ................. 19


6.3. adviezen aan ouders ter voorkoming van hoofdluis ....................................... 20 

6.4. algemene behandelingsadviezen met betrekking tot hoofdluis thuis ................ 20 

6.5. wanneer huisbezoek aanvragen door een sociaal verpleegkundige van de GGD? 20 

6.6. weerstanden .......................................................................................... 21 

6.7. vervolgprocedure bij hardnekkige hoofdluis ................................................. 21 

7. behandeling van hoofdluis: methoden en middelen ............................................... 24 

7.1. inleiding ................................................................................................. 24 

7.2. luizencape .............................................................................................. 24 

7.3. chemische bestrijdingsmiddelen ................................................................. 24 

7.4. behandelingsmethoden en -middelen op natuurlijke basis .............................. 27 

7.5. neten verwijderende middelen ................................................................... 28 

Hoofdluisbehandeling thuis ........................................................................................ 31 

Bijlagen 

Als er geen hoofdluis is gevonden ........................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 

Als er hoofdluis of levende neten zijn gevonden ........ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 

1. alarmbrief voor ouders na hoofdluismelding op school 

2. hoofdluisbehandeling thuis 

3. werving voor de ouderwerkgroep 

4. bevindingen van een controle op hoofdluis 

5. aankondiging van een standaardcontrole op hoofdluis + evt. her-controle op hoofdluis 

6. aankondiging van een controle op hoofdluis na melding 

7. hoofdluis.pools 

8. hoofdluisbehandeling thuis.pools


inleiding 

Hoofdluis komt regelmatig voor en iedereen kan het krijgen. Belangrijk is de vroegtijdige 

onderkenning en effectieve behandeling om voortduren en verspreiding van hoofdluis tegen te 

gaan. Het structureel, regelmatig controleren van kinderen is een goede manier om het 

hoofdluisprobleem aan te pakken. 

De vele hulpvragen van schoolteams en ouders met betrekking tot hoofdluisbestrijding zijn 

aanleiding geweest voor de GGD Zeeland om een Schoolprotocol Hoofdluis voor scholen 

samen te stellen. 

Ervaring in den lande heeft geleerd dat er uitstekende resultaten worden bereikt wanneer op 

school ouders zelf betrokken worden bij de uitvoering van de hoofdluiscontrole en de 

voorlichting aan andere ouders. Door het opzetten van een ouderwerkgroep kan de hoofdluis 

zo vroeg mogelijk worden opgespoord en adequaat worden bestreden. 

Doelgroep 

Dit protocol is bedoeld voor schoolteams en ouderwerkgroepen hoofdluis van het 

basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs. 

Doelstelling 

De hoofddoelstelling van dit protocol is schoolteams en ouders zelfredzaam te laten zijn bij 

het vroegtijdig opsporen en bestrijden van hoofdluis. 

Subdoelstellingen zijn: 

- leerkrachten en ouders weten hoe een hoofdluisbesmetting verloopt; 

- leerkrachten en ouders weten hoe op hoofdluis gecontroleerd kan worden; 

- leerkrachten weten welke maatregelen op school getroffen moeten worden ter 

·3· 

bestrijding van hoofdluis; 

- leerkrachten weten hoe zij berichtgeving rondom het hoofdluisprobleem aan ouders 

kunnen verzorgen; 

- ouders weten wat ze moeten doen als ze (signalen van) hoofdluis bij hun kind 

ontdekken; 

- leerkrachten weten welke ondersteunende rol de sociaal verpleegkundige heeft ten 

aanzien van hoofdluisbestrijding; 

- leerkrachten en ouders kennen de bereikbaarheid van de sociaal verpleegkundige. 

Opzet 

In hoofdstuk 1 worden verantwoordelijkheden beschreven van de ouders, de scholen en de 

GGD. Hoofdstuk 2 geeft achtergrondinformatie over de hoofdluis zelf en de signalering ervan. 

Vervolgens komt aan bod wat de school moet ondernemen als er hoofdluis heerst, de rol van 

de ouders in een ouderwerkgroep en de functie van regelmatige controle op hoofdluis 

(hoofdstuk 3,4 en 5). In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op het opsporen en behandelen van 

hoofdluis, zodat scholen zelf in staat zijn ouders adequaat te informeren. Tenslotte treft u in


hoofdstuk 7 een opsomming aan van de diverse bestrijdingsmethoden en -middelen. Voor de 

informatie aan ouders kunnen de materialen gebruikt worden, die zijn opgenomen als bijlagen. 

Daar waar in dit protocol gesproken wordt over ouders, wordt bedoeld ouders/verzorgers/ 

opvoeders. Daar waar gekozen is voor een mannelijke (persoons)vorm kunt u ook een 

vrouwelijke (vorm) lezen. 

·4·


1. taken en verantwoordelijkheden 

In dit hoofdstuk worden de taken en verantwoordelijkheden beschreven van achtereenvolgens 

ouders, scholen en de GGD. 

1.1. ouders 

Ouders zijn de eerst verantwoordelijke personen voor opvoeding en verzorging van hun 

kind(eren). Ouders leren een kind omgaan met zijn persoonlijke verzorging. Bovendien zijn 

ouders verantwoordelijk voor de hoofdluisbehandeling van hun kind. Dit betekent dat de 

ouders verantwoordelijk zijn voor de controle op - en verwijdering van hoofdluis en neten uit 

de haren van de kinderen. Als een kind inderdaad hoofdluis heeft, is het heel belangrijk dat 

ouders de school en de ouders van vriendjes waarschuwen om verdere verspreiding van 

hoofdluis te beperken. Helaas gebeurt dit lang niet altijd, omdat veel ouders zich (ten 

onrechte) schamen dat hun kind hoofdluis heeft. Ouders kunnen meewerken aan een 

ouderwerkgroep ter bestrijding van hoofdluis. 

1.2. scholen 

De school heeft een aanvullende, stimulerende en bewakende rol in het voorkomen en 

bestrijden van hoofdluis. Zij is verantwoordelijk voor de hygiëne en voor het leefklimaat op 

school en voor het nemen van preventieve maatregelen. Leerkrachten kunnen er toe bijdragen 

dat het hebben van luizen uit de taboesfeer komt door met de kinderen over luizen te praten 

of door de ouders te informeren over hoofdluis. 

1.3. de GGD 

De GGD heeft een adviserende, coördinerende en zo nodig controlerende taak ten aanzien 

van hoofdluisbestrijding. Dit houdt in: 

Het geven van voorlichting aan scholen/leerkrachten en ouders d.m.v.: 

* het geven van informatie over hoofdluis via het Protocol Hoofdluis voor scholen 

* het aanleren van vaardigheden aan ouders/verzorgers (de ouderwerkgroep) en 

·5· 

leerkrachten met betrekking tot het controleren op hoofdluis, volgens protocol 

* het geven van individuele voorlichting en begeleiding aan die gezinnen waarop een 

hardnekkige manier hoofdluis voorkomt 

* het geven van een ouderbijeenkomst over hoofdluis


2. achtergrondinformatie over de hoofdluis 

2.1. inleiding 

In dit hoofdstuk komt allereerst de geschiedenis van de hoofdluis aan bod, de eigenschappen 

en de kenmerken. Vervolgens worden de vragen “wat is hoofdluis eigenlijk?” (eigenschappen 

en kenmerken), “hoe kom je er aan?”, “hoe ontdek je het?” en “wat zijn de gevolgen?” 

behandeld. 

2.2. hoofdluis, vroeger en nu 

Hoofdluis is door de eeuwen heen een bekend verschijnsel. Bij de mummies in Egypte zijn ook 

luizen aangetroffen. Vooral rond en in de tweede wereldoorlog kwam het zo vaak voor dat 

niemand er een probleem van maakte. Ook al was het erg vervelend, men accepteerde het als 

iets wat erbij hoorde. Hoofdluizen zaten toen veel minder in de taboesfeer. Na de tweede 

wereldoorlog kwamen er steeds meer chemische bestrijdingsmiddelen, zoals DDT, op de 

markt, die snel en effectief hun werk deden. Hierdoor verdween de hoofdluis bijna helemaal, 

maar daarmee ook de kennis over hoofdluis en neten en de bestrijding ervan. In de jaren '70 

is er weer een opmars van de hoofdluis. Het bestrijdingsmiddel DDT (nu verboden) bleek na 

verloop van tijd niet meer effectief de luizen te bestrijden. Mogelijke oorzaak hiervoor is het 

resistent (ongevoelig) worden van de hoofdluis. Mede daarom werden er nieuwe 

bestrijdingsmiddelen ontwikkeld met minder schadelijke bestanddelen. 

Er zijn geen gegevens bekend over hoeveel mensen hoofdluis hebben. Wel is er meestal 

sprake van een plotseling verschijnen en vermenigvuldigen. Met name na de zomer en in het 

begin van de winter zien we oplevingen. Dit houdt verband met het terugkomen van een 

(zomer)vakantie. Veel mensen verblijven op plaatsen waar veel verschillende mensen van 

dezelfde faciliteiten gebruik maken. 

In de winter moet de oorzaak meer gezocht worden in het dragen van mutsen en sjaals die op 

kapstokken op scholen vaak tegen elkaar hangen waardoor een snelle verspreiding van 

hoofdluis kan plaatsvinden. Echter, een duidelijk seizoenspatroon is niet herkenbaar. 

2.3. wat is hoofdluis eigenlijk? 

Luizen zijn parasieten, ze hebben een ander dier nodig om te leven, om daar hun voedsel 

vandaan te halen. De hoofdluis haalt zijn voedsel uit mensenbloed. Elke diersoort en ook de 

mens heeft zijn eigen luizen. De luis van b.v. een hond kan niet overleven op een mens of 

omgekeerd. 

De volwassen hoofdluis is 2 - 3 mm. groot, en is grauw/grijs van kleur. Na het bloed zuigen 

kan hij echter een rodere kleur aannemen. Ook kunnen ze hun kleur aanpassen aan de kleur 

van het haar van de gastheer of -vrouw. Hierdoor zijn ze moeilijk te ontdekken. Iedereen die 

·6·


niet helemaal kaal is kan ze krijgen. Iemand met lang haar loopt wel een groter risico om 

besmet te raken met hoofdluis. Bovendien maken de luizen geen onderscheid tussen vies en 

schoon haar. Sterker nog, zij vertonen een voorkeur voor een schone hoofdhuid. Ze hebben 6 

pootjes, waarmee zij zich aan het haar vast houden, zelfs tijdens het wassen of het 

zwemmen. De kop van de luis is uitgerust met een zuigapparaatje. Hiermee prikt de luis een 

paar keer per dag door de hoofdhuid heen om bloed te drinken. Dit kan jeuk geven, maar dit 

hoeft niet. Door krabben kunnen wel korstjes op de hoofdhuid ontstaan en kunnen infecties 

optreden. Hoofdluizen brengen geen ziekten over. Over het algemeen is de besmetting met 

hoofdluis niet ernstig. 

De luis gedijt prima bij de lichaamstemperatuur van de mens. De temperatuur van de 

hoofdhuid is ongeveer 30 graden. Als het te warm wordt vinden ze dat niet prettig. Een 

persoon met koorts wordt door luizen verlaten. Ook een te lage temperatuur overleven ze 

niet. Men zegt dat de meeste luizen buiten de hoofdhuid bij kamertemperatuur (zo’n 21 

graden) maximaal 48 tot 55 uur kunnen overleven. Als ze dan nog geen gastheer hebben 

gevonden sterven ze. 

Een luis leeft ongeveer 4 - 6 weken. Ze vermenigvuldigen zich erg snel: een luis legt zo'n 6 

tot 8 eieren per dag. Deze eieren worden neten genoemd. In een heel "luizenleven" legt een 

luis wel 50 tot 100 neten. Na ongeveer 7 - 9 dagen komen de neten uit en vervolgens 

beginnen de jonge luizen na 7 - 9 dagen ook met eieren leggen. Het hoofdluizenvolk neemt 

per dag toe met 10 - 15%. 

Neten kunnen buiten de hoofdhuid, bij kamertemperatuur, maximaal 6 dagen overleven. Dit 

betekent dat een haar met een neet eraan vast, b.v. in een kam of op kleding, na een paar 

dagen gewoon uit kan komen en de luis op zoek gaat naar een nieuwe gastheer. 

Luizen leggen hun neten aan de basis van het haar, dicht op de hoofdhuid. 

Neten zitten vastgekleefd aan de haren. Ze zijn wit-grijs van kleur, 1 mm groot en lijken op 

roos of op zoutkorreltjes. Het verschil met roos is duidelijk: roos zit los en neten zitten vast. 

Bij een recente besmetting zitten ze meestal vlak onder de pony, achter de oren en in de nek, 

met andere woorden op de warme, donkere plaatsen van het hoofd. Als het haar veel 

opgebonden is in een paardenstaart vind je ze ook wel eens op de kruin. Waar neten zitten, 

zijn meestal ook luizen. Hoofdluis gaat niet vanzelf weg en behandeling is dus noodzakelijk. 

2.4. hoe kom je aan luizen? 

Luizen zijn overlopers. Zij kunnen niet springen. Dat betekent dat besmetting alleen kan 

gebeuren via direct contact. Kinderen zijn extra gevoelig omdat ze al spelend vaak letterlijk de 

koppen bij elkaar steken en gemakkelijker direct contact met elkaar hebben. Luizen kunnen 

overstappen via jassen, mutsen, sjaals (bijvoorbeeld aan de kapstok), beddengoed, 

autostoelen, knuffeldieren, verkleedkleren, in de poppenhoek, of door het gebruik van 

dezelfde kam/borstel. 

Vooral onder omstandigheden waar veel mensen dicht bij elkaar verblijven, bijvoorbeeld bij 

kampeervakanties of logeerpartijtjes, in volle bussen of treinen, wordt hoofdluis gemakkelijk 

verspreid. 

·7·


2.5. wat zijn de gevolgen? 

Kort na de eerste besmetting met hoofdluis, merkt men nog helemaal niets. Er kan dan wel 

hoofdluis aanwezig zijn. Pas als de luizen zich vermenigvuldigd hebben of bij een volgende 

besmetting, kan heftige jeuk ontstaan en gaat men krabben. Jeuk kan kinderen onrustig en 

ongeduldig maken. Soms verstoort het de nachtrust. Jeuk is altijd een reden om na te kijken 

of er hoofdluizen en neten op het hoofd te zien zijn. 

2.6. hoe ontdek je hoofdluis? 

- kleine grijze beestjes lopen door het hoofdhaar; 

- jeuk op het hoofd, veroorzaakt door het bloed zuigen. Kort na een besmetting hoeft 

·8· 

men nog helemaal geen jeuk te hebben, pas als de luizen zich gaan vermenigvuldigen, 

kan jeuk ontstaan; N.B. kinderen die permanent onder de luizen zitten hebben vaak 

weinig of geen last van jeuk; 

- kleine witte puntjes (de neten) dicht bij de hoofdhuid, die aan de haren vastgekleefd 

zitten; 

- neten die meer dan 2 cm van de hoofdhuid afliggen zijn gegarandeerd lege neten!


3. wat doet de school als er hoofdluis heer st? 


Bij een melding van hoofdluis maken we onderscheid tussen de basisprocedure en de vervolg- 

procedure. Onder de basisprocedure verstaan we die acties die school moet ondernemen als 

er hoofdluis heerst. Dit hoofdstuk beschrijft aan de hand van een stappenplan de 

basisprocedure en geeft een inleiding op de vervolgprocedure. In het kader van deze 

vervolgprocedure wordt in het volgende hoofdstuk uitgebreid ingegaan op (het vormen van) 

een ouderwerkgroep. 

Tenslotte wordt aandacht besteed aan knelpunten. 

3.2. stappenplan voor de basisprocedure 

stap 1 Informeer alle ouders over de hoofdluismelding d.m.v. een alarmbrief. Voeg 

·9· 

bij deze brief ook adviezen m.b.t. het opsporen en behandelen van hoofdluis 

thuis (zie bijlage). Daarnaast is er de mogelijkheid van het plaatsen van een 

schoolkrantartikel, het ophangen van posters, het organiseren van een 

ouderbijeenkomst enz. 

stap 2 De school dient zorgvuldig te worden schoongemaakt. Denk daarbij aan: 

- verkleedkleren, schorten, enz. Deze wassen op tenminste 60 graden; 

- spullen die niet gewassen kunnen worden: laten stomen òf 1 week in 

een afgesloten plastic zak bewaren òf een etmaal thuis in diepvries 

leggen (kan bij vriezend weer ook buiten). 

- meubels, kussens, speel/vloerkleden enz. stofzuigen en nadien de 

stofzuigerzak weggooien. Ook het behandelen met een anti- 

hoofdluisspray kan een oplossing zijn (zie hoofdstuk 7.3). 

stap 3 Organiseer een eerste controle op hoofdluis, eventueel voorafgegaan door een 

instructiebijeenkomst voor een ouderwerkgroep, gegeven door de sociaal 

verpleegkundige van de GGD (zie voor het instellen van een ouderwerkgroep 

hoofdstuk 5). Plan zo'n controle bij voorkeur voor een weekend of zo mogelijk 

een vakantie. Dit in verband met de mogelijkheid van gelijktijdige behandeling. 

stap 4 Verspreid een brief naar de ouders over de komende controle. Hiervoor kan 

gebruik gemaakt worden van de betreffende (voorbeeld)brief uit de bijlagen. 

stap 5 Denk ook aan controle van collega's (en hun evt. gezinsleden). 

stap 6 Aan de kapstokken moeten de jassen om de 25-30 cm worden gehangen. 

Indien dit niet mogelijk is , kunnen zogenaamde luizencapes worden aange- 

schaft (zie hoofdstuk 7.2)


·10· 

Ook kunnen de jassen per stuk in een plastic tas worden opgehangen (samen 

met evt. muts, sjaal, wanten). Geef ieder kind een eigen tas door er bv. een 

sticker met naam op te plakken.Plastic tassen die scheuren moeten tijdig 

vervangen worden. Jassen, mutsen en dergelijke zijn een bron van 

besmetting. 

stap 7 Het is aan te bevelen om in de lessen de luizenproblematiek onder de 

aandacht van de leerlingen te brengen. 

stap 8 Eerste controle vindt plaats, eventueel voorafgegaan door een 

instructiebijeenkomst voor ouders (zie hoofdstuk 4 en 5) 

NB: vergeet niet de zieke leerlingen meteen te controleren zodra ze weer op 

school zijn. 

stap 9 Twee weken na de eerste controle vindt een her-controle plaats in de groepen 

waar hoofdluis/neten zijn ontdekt. Bovendien worden dan de broertjes en/ of 

zusjes van de besmette leerlingen. 

NB: Deze her-controles blijven net zolang plaats vinden totdat er geen 

hoofdluis/ levende neten meer zijn gevonden. 

stap 10 Ter afsluiting van de actie kunt u nog een briefje aan de ouders sturen. Daarin 

kunt u vermelden wat de school heeft ondernomen en tevens aangeven dat 

het noodzakelijk is te blijven controleren. 

stap 11 Standaard na elke vakantie alle kinderen blijven controleren. (minstens 5x per 

jaar) 

stap 12 Vermeld in de schoolgids het schoolbeleid t.a.v. hoofdluis.


3.3. vervolgprocedure 

Ondanks de basisprocedure blijft het hoofdluisprobleem in sommige gevallen bestaan. Dit 

leidt zowel bij ouders als bij de school regelmatig tot frustraties. Om te komen tot een 

vervolgprocedure moet eerst helder gekregen worden waarom het hoofdluisprobleem blijft 

bestaan. Aan de hand daarvan kan gekozen worden voor een nieuwe aanpak. Hiertoe kunnen 

de volgende stappen gezet worden: 

stap 1 contact zoeken met de sociaal verpleegkundige van de GGD waarbij de 

·11· 

voorgaande fase wordt besproken. 

stap 2 met sociaal verpleegkundige wordt een verdere aanpak afgesproken 

Dit zou kunnen inhouden dat er door de sociaal verpleegkundige contact gezocht wordt met 

gezinnen waarbij hoofdluis hardnekkig blijft bestaan (zie hoofdstuk 6.5, bij aanvragen 

huisbezoek). 

3.4. knelpunten 

Het knelpunt in de aanpak van hoofdluis is herbesmetting. Een al reeds behandeld kind komt 

opnieuw in aanraking met hoofdluis waardoor het kind ondanks juist handelen van zijn/haar 

ouders opnieuw met hoofdluis wordt besmet. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom 

herbesmetting kan plaatsvinden. 

- niet alle ouders behandelen hun kind(eren) tegelijk; 

- ouders controleren hun kind niet of onvoldoende; 

Dit heeft niet altijd te maken met desinteresse van de ouder. Vaak heeft het te maken 

met het niet weten hoe te controleren en het niet herkennen van neten en hoofdluis. 

Het niet hebben van jeuk hoeft bijvoorbeeld niet te betekenen dat het kind ook geen 

hoofdluis heeft. 

- ouders behandelen hun kind niet of onvoldoende; 

In veel gevallen wordt het kind wel behandeld, maar niet op de juiste wijze. Men 

vergeet bijvoorbeeld de schoonmaakadviezen of volgt niet precies de gebruiks- 

aanwijzing passend bij het product. 

- het taboe; 

Ondanks alle voorlichting wordt hoofdluis toch nog vaak geassocieerd met 

onvoldoende hygiëne. Rondom hoofdluis heerst nog steeds een taboe. Dit leidt ertoe 

dat ouders niet altijd school of ouders van vriendjes melden dat hun kind hoofdluis 

heeft. Of ouders durven geen advies te vragen bij onduidelijkheid rondom de 

behandeling van hoofdluis; 

- soms staan ouders niet toe dat hun kind gecontroleerd wordt door een andere ouder. 

Dit kan worden ondervangen door in het schoolreglement op te nemen dat kinderen


·12· 

op hoofdluis worden gecontroleerd en dat ouders daarmee akkoord moeten gaan bij 

het aanmelden van het kind op school. 

3.5. hoe bereiken we de bronnen van herbesmetting? 

Voor een efficiënte vervolgprocedure is het noodzakelijk dat we inzicht hebben in de bronnen 

van herbesmetting. Met andere woorden er is een controlemethode nodig die inzicht 

verschaft in welke kinderen hoofdluis hebben, zodat de ouders van deze kinderen direct en 

persoonlijk benaderd kunnen worden. Bij deze controle methode is het belangrijk dat school, 

GGD en ouders structureel gaan samenwerken (zie verder hoofdstuk 6.7). 

3.6. schoolverzuim en leerplicht 

Op grond van de wet is het niet mogelijk een kind met hoofdluis van school te weren. Wel 

kunnen ouders verzocht worden om eerst hun kind thuis te behandelen en het pas daarna 

weer de school te laten bezoeken. Op grond van de wet is het tevens niet mogelijk dat 

ouders hun kinderen thuis houden als er hardnekkige hoofdluis op school heerst. 

Bij vragen of problemen hieromtrent is het verstandig contact op te nemen met de 

leerplichtambtenaar. Zie verder ook hoofdstuk 6.7


4. de ouderwerkgroep 


In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de scholen ouders meer kunnen betrekken bij de 

uitvoering van de hoofdluiscontrole, op basis van hun (stukje) verantwoordelijkheid in deze 

(zie ook hoofdstuk 2). 

Juist op deze wijze worden uitstekende resultaten bereikt, en blijft het hoofdluisprobleem niet 

beperkt tot een probleem van de scholen en de GGD. 

Door het opzetten van een ouderwerkgroep kan de hoofdluis zo vroeg mogelijk worden 

gesignaleerd en adequaat worden bestreden. 

Het al dan niet volgen van de gegeven voorstellen is vanzelfsprekend afhankelijk van o.a. de 

visie van de school en de mogelijkheden die er zijn om een en ander uit te voeren. 

4.2. functie van de ouderwerkgroep 

De ouderwerkgroep controleert op school met een zekere regelmaat alle kinderen op dezelfde 

dag op de aanwezigheid van hoofdluis. Het advies is om deze controle minimaal 5 x per jaar, 

na elke vakantie, uit te voeren en uiteraard bij tussentijdse meldingen. 

Het doel van deze controles is om het vóórkomen van hoofdluis bij schoolgaande kinderen te 

verminderen door: 

0 het direct signaleren op school van hoofdluis bij de kinderen, waarna ouders direct op 

·13· 

de hoogte gebracht kunnen worden, zodat zij kunnen behandelen. 

0 het regelmatig controleren (minstens 5x per jaar) van de kinderen op school stimuleert 

de ouders thuis extra alert te zijn op de aanwezigheid van hoofdluis bij hun kinderen. 

De kinderen die tijdens de eerste controle afwezig waren dienen bij terugkomst zo snel 

mogelijk te worden gecontroleerd. 

In de groep(en) waar hoofdluis heerst zal na 2 weken nogmaals een controle worden 

uitgevoerd. Dit geldt ook voor de de evt. broertjes/ zusjes van de besmette kinderen. Deze 

hercontroles blijven plaats vinden totdat de gehele school hoofdluisvrij is. 

4.3. instellen ouderwerkgroep 

Zowel het schoolteam als de ouderraad/medezeggenschapsraad moeten achter het instellen 

van een ouderwerkgroep staan. Ook zullen de ouders hiervan op de hoogte moeten worden 

gesteld door de ouderraad/medezeggenschapsraad of het schoolteam. Indien ouders bezwaar 

hebben tegen het beleid, dan kunnen zij hiervoor terecht bij de directeur van de school. Er zijn 

verschillende mogelijkheden om ouders op de hoogte te stellen van het beleid: 

0 middels een brief (zie bijlage) 

0 middels een ouderbijeenkomst (deze kan gegeven worden door de sociaal verpleeg- 

kundige) 

0 middels een schoolkrantartikel


4.4. ondersteuning van de werkgroep door school 

De volgende werkwijze wordt voorgesteld: op school wordt een leerkracht als contactpersoon 

aangesteld. Deze contactpersoon is het aanspreekpunt van de werkgroep naar school toe. 

Taken van de contactpersoon kunnen zijn: 

0 Berichtgeving naar ouders en rest van het schoolteam verzorgen (bijvoorbeeld 

·14· 

wanneer zijn de controles, datum en tijdstip) 

0 Zorgen dat de benodigdheden voor een controle aanwezig zijn en dat er ruimte 

beschikbaar is (zie hoofdstuk 5) 

0 Minimaal 1 x per jaar met de werkgroep evalueren 

0 Contact opnemen met ouders van kinderen bij wie hoofdluis geconstateerd is en deze 

ouders eventueel adviseren 

0 Bij vragen of problemen contact opnemen met de sociaal verpleegkundige van de 

GGD 

0 Bij weerstanden verwijzen naar de directeur van de school 

4.5. ondersteuning door de GGD 

De werkgroep kan voorafgaand aan de nieuwe werkwijze ondersteuning krijgen van de GGD. 

Er kan een instructiebijeenkomst worden georganiseerd waarbij de sociaal verpleegkundige 

aan de werkgroep praktische instructies geeft. Handig is het om zo'n instructie bijeenkomst 

te koppelen aan een eerste controle op hoofdluis (zie verder hoofdstuk 5). Vanzelfsprekend 

kan men altijd met vragen bij de sociaal verpleegkundige terecht. 

4.6. werving van de ouderwerkgroep 

Gekozen kan worden voor een algemene werving, bijvoorbeeld d.m.v. een brief (zie bijlage), 

waarbij alle ouders de gelegenheid hebben om zich in te schrijven voor de werkgroep. Dit kan 

vooraf gegaan worden door een ouderbijeenkomst omtrent hoofdluis. Er kan ook gekozen 

worden voor een meer persoonlijke benadering waarbij de ouderraad of de directie ouders 

persoonlijk vraagt om deel te nemen aan de werkgroep. 

4.7. profiel van de werkgroep 

De werkgroep bestaat uit: 

0 ouders voor controles, ga uit van minimaal 2 ouders per groep. Des te meer ouders 

geworven kunnen worden, des te beter kunnen eventuele verhinderingen opgevangen 

worden 

0 een contactpersoon als aanspreekpunt. Voor taken zie 4.4.


Van de werkgroepleden wordt verwacht dat zij bereid zijn om: 

0 minimaal 5 x per jaar te controleren (na de vakanties). 

0 bij tussentijdse meldingen te controleren 

0 deel te nemen aan een instructiebijeenkomst 

0 om kunnen gaan met de privacy van kinderen en hun ouders 

4.8. tijdsinvestering 

Een controlerende ouder kan ongeveer 15 leerlingen per half uur controleren (oefening baart 

kunst!) 

Dit betekent dat 4 ouders in 1 uur tijd zo’n 120 leerlingen kunnen controleren. 

De coördinator/contactpersoon moet wat meer tijd uittrekken voor het nodige voor- en 

nawerk. Hiervoor een uur extra tijd rekenen. 

·15·


5. controle 


In dit hoofdstuk wordt de procedure beschreven die gevolgd kan worden bij de eerste aanpak 

van het hoofdluisprobleem. Het gaat hierbij om de voorbereidingen bij de 

instructiebijeenkomst en de uitvoering van de controles. Zowel de procedures voor de 

controle, tijdens de controle als na afloop van de controle komen aan bod. 

5.2. organisatie van instructiebijeenkomst en controle 

Voordat met de controles gestart kan worden kan er een instructiebijeenkomst georganiseerd 

worden door de sociaal verpleegkundige van de GGD. In samenspraak met de sociaal 

verpleegkundige moeten de volgende stappen worden genomen: 

- ouders die deel gaan nemen in de werkgroep worden op de hoogte gesteld o.a. over 

·16· 

plaats en tijdstip van de bijeenkomst (zie hoofdstuk 4 bij 'profiel van de werkgroep'). 

Van belang is ook aan te geven om makkelijk wasbare kleding te dragen (bv. 

katoenen overhemd/T-shirt) en lang haar op te steken of in een staart te dragen. Dit 

om eventuele besmetting bij de controle te voorkomen; 

- ouders van de leerlingen die gecontroleerd gaan worden, worden door de school 

hiervan op de hoogte gesteld, door middel van een brief (zie bijlage); 

- de leerkracht(en) van de groep(en) die gecontroleerd gaan worden, bereidt/bereiden de 

kinderen hierop voor en maakt/maken het luizenprobleem bespreekbaar; 

- afhankelijk van leeftijd van de kinderen, (taboe)sfeer in een groep, mate van 

voorbespreking enz. kan er gekozen worden voor een controle in de klas; 

- ook kan er een ruimte geregeld worden op school waar, ingeval van een controle, 

voldoende licht invalt en waar niet ingekeken kan worden door nieuwsgierige anderen. 

- er staan benodigdheden klaar zoals: 

* tafel 

* voldoende stoelen 

* pedaalemmer met plastic zak erin 

* leerlingenlijst en pen 

* cocktailprikkers (N.B. dit gebruiken i.p.v. een stofkam/netenkam omdat het 

direct weggegooid kan worden na een controle bij een kind en net zo 

makkelijk werkt om scheidingen mee te trekken) 

* mogelijkheid om handen te reinigen (wastafel in de buurt of desinfectans uit 

pompje) 

* evt. brieven voor ouders, waarin aangegeven wordt of er wel of niet 

luizen/neten zijn gevonden (zie bijlage) 

* eventueel nietmachine/enveloppen/schrijfbenodigdheden


5.3. uitvoering instructiebijeenkomst en controle 

Duur: ongeveer 1 uur voor instructie aan de ouders 

1-1/2 uur voor de controle van een groep. Dit is afhankelijk van de grootte van de groep en 

het aantal ouders. 

Werkwijze: er valt een onderverdeling te maken in: 

- procedure bij de instructie; 

- procedure bij de controle; 

- procedure na afloop van de controle (het maken van afspraken voor een vervolg). 

5.3.1. procedure bij de instructie 

A. theoretisch gedeelte: 

- wat zijn luizen, hoe kom je eraan, hoe herken je ze, voorkeursplaatsen, verschil tussen 

·17· 

roos en neten, verschil tussen levende en dode neten, wat kun je eraan doen etc.; 

- vooroordelen met betrekking tot luizen; 

- hoe om te gaan met privacy van de kinderen en heersende taboes; 

- de noodzaak van een structurele aanpak van het hoofdluisprobleem in verband met 

vroegtijdige ontdekking en snelle bestrijding. Dit betekent dat de ouderwerkgroep 

minimaal 5x per jaar alle groepen controleert. Zij doet dit tevens bij tussentijdse 

meldingen. 

B. praktisch gedeelte: 

- ouders oefenen bij elkaar met behulp van cocktailprikker; 

- ouders leren hoe ze de brieven meegeven, de leerlingenlijst bijhouden; 

- taken verdelen (wie kijkt mee, wie geeft de brieven mee etc.). 

5.3.2. procedure bij de controle 

- leerlingenlijsten buiten het gezichtsveld van de kinderen leggen; 

- enveloppen, schrijfbenodigdheden, cocktailprikkers, afvalemmer, handen desinfectans 

of wastafel binnen handbereik; 

- de kinderen om de beurt of met twee tegelijk laten komen. De keuze voor 1 of 2 

kinderen tegelijk is o.a. afhankelijk van eventuele voorbespreking in de les, de sfeer in 

de groep, onderbouw of bovenbouw, aantal ouders wat daadwerkelijk gaat 

controleren enz. Ook kan er in de klas zelf worden gecontroleerd. De school maakt 

hierin haar eigen keuze. 

- bij het roepen van de kinderen: de volgorde van de leerlingenlijst aanhouden; 

- als er 2 kinderen tegelijk geroepen worden en de sociaal verpleegkundige de enige is 

die controleert: terwijl het eerste kind wordt gecontroleerd, wacht het tweede kind 

even. Het eerste kind kan als het klaar is direct door naar de klas, en kan daar 

eventueel het volgende kind roepen; 

- controleren met behulp van cocktailprikker op de voorkeursplaatsen (achter de oren, 

in de nek, onder de pony, op de kruin). Vraag ondertussen of het kind wel eens luizen 

heeft gehad, of het wel eens jeuk heeft, wat er eventueel al gedaan is enz.


- registreer de bevindingen op de leerlingenlijst. Registreer als volgt (of maak een eigen 

·18· 

notatiesysteem) 

G = geen luizen of neten gevonden 

L = levende neten 

D = dode neten 

H = hoofdluis / luizen 

A = kind is afwezig 

- indien er is gecontroleerd in een aparte ruimte, het kind naar de klas terug laten gaan. 

Afhankelijk van de cultuur en sfeer op school/in de groep, heersende taboes, de 

leeftijd van het kind, al of niet aan het kind het resultaat van de controle meedelen. 

- gooi na iedere controle de cocktailprikker weg. 

- niet vergeten de leerkracht(en) controleren! 

N.B. Gaandeweg kunnen ouders ingeschakeld worden bij de controle. 

- De contactpersoon benadert de ouders van de kinderen met hoofdluis en/of levende 

neten telefonisch. Men kan dan direct navragen of deze ouders al op de hoogte waren 

en behandeld hebben. Zo nodig geeft de contactpersoon aanvullende informatie en de 

behandelingsadviezen (zie bijlage). 

- Een alternatief is om aan alle kinderen, via de leerkracht, een brief met de 

bevindingen mee te geven in een envelop met de naam van de ouders erop (zie ook 

de bijlagen) Belangrijk is dat de informatie of er dode neten/levende neten/hoofdluis 

geconstateerd is, duidelijk aangegeven staat. Dit om verwarring en frustraties bij de 

ouders te voorkomen. 

5.3.3. procedure na afloop van de controle 

Bevindingen evalueren: 

- datum plannen voor de hercontrole door de ouderwerkgroep. De hercontrole vindt 2 

weken na de eerste controle plaats. Zo krijgen de ouders de gelegenheid hun kind 

goed te behandelen; 

- als er in een groep hoofdluis is geconstateerd, de hele groep hercontroleren 

- als er in een groep geen hoofdluis is geconstateerd, alleen de kinderen die de eerste 

keer afwezig waren; 

- vergeet ook de broertjes en/of zusjes niet van de besmette kinderen. 

- aangeven dat bij hardnekkige gevallen of problemen met ouders dit in eerste instantie 

met de contactpersoon en/of de directeur van de school doorgesproken moet worden; 

Zo nodig kan hulp van de sociaal verpleegkundige ingeroepen worden voor een 

eventueel huisbezoek (zie hoofdstuk 6.5).


6. opsporing en behandeling van hoofdluis 


Dit hoofdstuk biedt informatie en richtlijnen over de wijze waarop ouders adequaat kunnen 

worden geadviseerd. Aan bod komen adviezen m.b.t. opsporing, behandeling en voorkoming 

van hoofdluis. Ook wordt ingegaan op de mogelijkheid van een huisbezoek door een sociaal 

verpleegkundige van de GGD en het omgaan met weerstanden. Uitgebreide informatie over 

de verschillende behandelingsmethoden en bestrijdingsmiddelen komen in het volgende 

hoofdstuk aan bod. Voor achtergrondinformatie over de hoofdluis wordt verwezen naar het 

voorgaande hoofdstuk. 

6.2. adviezen aan ouders met betrekking tot opsporing en behandeling 

De luizen zijn met behulp van een plastic stofkam te verwijderen (NB: neten niet!). Deze 

stofkam is te koop bij drogist of apotheek. De tanden gaan echter vrij snel wijken en de neten 

kan je met deze kam niet verwijderen. 

De voorkeur gaat uit naar de aanschaf van een speciale metalen netenkam (Nitcomb-M2 of de 

NISSKA-kam) waarmee je zowel de luizen als de neten uit de haren kamt. De Nitcomb-M2 

heeft de voorkeur vanwege zijn gebruiksvriendelijkheid en goedkopere prijs. 

Gebruik van de metalen luizen/netenkam: 

- Was het haar met gewone shampoo 

- Wrijf het natte haar in met veel crème spoeling (niet uitspoelen). 

- Kam de klitten uit het haar met een gewone kam 

- Houdt het hoofd voorover boven een wasbak en kam het haar van achter naar voor 

·19· 

met de netenkam, tegen de hoofdhuid aan; start bij het ene oor en schuif na elke kam 

beweging op naar het andere oor. 

- Controleer op de aanwezigheid van luizen/neten door de metalen kam regelmatig af te 

vegen aan een wit papieren servet of stuk keukenrol . 

- Kam nu in rechtop zittende houding met de metalen kam van voor naar achter; start 

bij het ene oor en schuif weer door naar het andere oor 

- Hierna het haar uitspoelen en de kam goed reinigen 

N.B.: neten zitten vaak bij de nekharen, onder de pony, achter de oren of op de kruin.


Omdat luizen overlopers zijn, is de kans groot dat andere gezinsleden ook hoofdluis hebben. 

Het is daarom van belang om met behulp van een metalen netenkam het hele gezin te 

controleren op hoofdluis. Voordat een ander deze kam gebruikt moet deze wel eerst worden 

schoongemaakt: uitkoken of een hoofdluisbestrijdingsmiddel gebruiken (of iedereen zijn eigen 

kam laten gebruiken). Daarna wekelijks blijven controleren , zolang er hoofdluis heerst op 

school. 

Stap voor stap 

Zie bijlage hoofdluisbehandeling thuis. 

6.3. adviezen aan ouders ter voorkoming van hoofdluis 

Zoals gezegd kan iedereen hoofdluis krijgen. Voorkomen dat hoofdluizen van de één naar de 

ander overlopen kan dus niet. Het preventief gebruik van bestrijdingsmiddelen (lotion, 

shampoo of spray, zie hoofdstuk 7) heeft geen zin. Het werkt niet om hoofdluis tegen te 

gaan en het kan bijdragen aan het resistent (ongevoelig) worden van de hoofdluis. Ook kan 

overbehandeling schadelijk zijn voor de gezondheid van het kind. 

Het enige wat je kunt doen is zorgen dat de luizen niet blijven zitten en zich 

vermenigvuldigen. De beste manier hiervoor is controleren: nat kammen met een metalen 

luizen/netenkam (zie 6.2) . Dit kun je iedere week doen of zelfs dagelijks ingeval van een 

epidemie, b.v. op school. 

6.4. algemene behandelingsadviezen met betrekking tot hoofdluis thuis 

De behandeling van hoofdluis geeft het beste resultaat wanneer zowel een bestrijdingsmiddel 

als een metalenluizen/netenkam wordt gebruikt (zie bijlage: hoofdluisbehandeling thuis) 

Het bestrijdingsmiddel zorgt ervoor dat vermenigvuldiging effectief tegengegaan wordt. Er zijn 

veel bestrijdingsmiddelen in de handel, zowel op niet-natuurlijke, als op natuurlijke basis. 

Alleen natuurlijke producten met als werkzame stof dimeticon zijn bewezen effectief als 

bestrijdingsmiddel. Verder wordt aangeraden kinderen onder de 6 maanden niet te 

behandelen met chemische bestrijdingsmiddelen evenals zwangere vrouwen en vrouwen die 

borstvoeding geven, tenzij onder medisch toezicht. Er wordt aangeraden dan contact op te 

nemen met de huisarts. 

6.5. wanneer huisbezoek aanvragen door een sociaal verpleegkundige van 

·20· 

de GGD? 

Als door de school al regelmatig advies is gegeven aan eenzelfde ouder en het probleem blijft 

bestaan, kan de sociaal verpleegkundige van de GGD ingeschakeld worden voor een 

huisbezoek. De sociaal verpleegkundige zal in dit huisbezoek samen met de ouder, zoeken 

naar de mogelijke oorzaak van het hardnekkige probleem. 

Afhankelijk van deze oorzaak kan een oplossing gezocht worden. Soms kan extra, op maat 

gegeven, uitleg helpen. Als uit het huisbezoek blijkt dat de ouder(s) om een andere reden niet


het vermogen heeft/hebben om het probleem aan te pakken, kan in het uiterste geval 

geprobeerd worden andere hulp in te schakelen, bijvoorbeeld gespecialiseerde gezinszorg. 

Hierbij kunnen mogelijk ook andere hulpverlenende instanties een rol spelen (zie hoofdstuk 

6.7) 

6.6. weerstanden 

Weerstand heeft veelal te maken met het taboe rondom het hoofdluisprobleem. 

Waar let je op als je bij een ouder weerstand ervaart? 

- benoem dat je weerstand ervaart. Maak hierbij gebruik van de 'ik-boodschap', 

·21· 

bijvoorbeeld: "ik merk dat u deze situatie heel vervelend vindt." 

- benoem dat iedereen het kan krijgen, probeer het taboe te doorbreken; 

- benoem nogmaals het belang van een goede behandeling; 

- probeer te voorkomen dat het gesprek in de persoonlijke sfeer wordt getrokken. 

Wijs er op dat de gevolgde handelwijze/methode onderdeel is van schoolbeleid wat 

gevolgd wordt. 

6.7. vervolgprocedure bij hardnekkige hoofdluis 

Als gevolg van controles door hoofdluiswerkgroepen komen de zgn. ‘hardnekkige gevallen’ 

van hoofdluis sneller in beeld. Het gaat daarbij om kinderen, waarbij regelmatig tot 

voortdurend hoofdluis geconstateerd wordt. In samenspraak met de sociaal verpleegkundige 

zijn er meerdere interventies mogelijk. 

Mogelijke interventies zijn de volgende: 

Telefonisch contact 

De sociaal verpleegkundige neemt, met toestemming van de ouders, met het betreffende 

gezin telefonisch contact op. In een aantal gevallen zal dit telefonisch contact voldoende zijn. 

Doel is te achterhalen: 

- Wat de mogelijke oorzaak is waardoor het probleem steeds terugkeert 

- Welke aanpak tot dan toe heeft plaatsgevonden 

Huisbezoek 

Bij vermoedens van complexere hoofdluisproblematiek in de gezinssituatie is een huisbezoek 

door de sociaalverpleegkundige zinvol om in beeld te krijgen hoe de thuissituatie is. Mogelijke 

acties/interventies zijn: 

- Extra toelichting geven over de juiste aanpak bij bestrijding (schriftelijke info 

“hoofdluisbehandeling thuis” meegeven). 

- Uitleg/instructie geven bij de spullen/materialen die in huis zijn m.b.t. 

hoofdluisbestrijding. 

- Opnieuw motiveren de hoofdluisbestrijding uit te voeren.


·22· 

- Achterhalen welke mogelijkheden er zijn om de bestrijding zelf te doen of welke hulp 

(mantelzorg) ingeschakeld moet worden. 

Soms kan er een beroep worden gedaan op financiële bijstand door de gemeente in het kader 

van bijzondere bijstand. 

Bespreek met de ouder/verzorger of en hoe van het telefonische contact of het huisbezoek 

verslag uitgebracht gaat worden aan de contactpersoon van school. 

Hoofdluiscontrole op school bijwonen 

In het geval dat de school geen preventieve hoofdluiscontroles uitvoert, wordt met de school 

de mogelijkheden besproken van het installeren van een hoofdluiswerkgroep. 

Als er al een hoofdluiswerkgroep actief is kan het zinvol zijn dat de sociaalverpleegkundige 

een hoofdluiscontrole bijwoont. De directeur kan hiervoor tevens de ouder/verzorger 

uitnodigen. Dit is met name zinvol, wanneer de ouder geneigd is de verantwoordelijkheid voor 

het hoofdluisprobleem bij de school te leggen. De verpleegkundige ziet tijdens de controle toe 

op een juiste wijze van signaleren en constateren van hoofdluis, dan wel levende neten, en 

kan de ouder hierbij betrekken. Belangrijk is alle kinderen op te sporen die 

besmettingsbronnen zouden kunnen zijn op school. Aansluitend kan een gesprek plaatsvinden 

tussen de sociaalverpleegkundige, de directeur/leerkracht en de ouder. In een gesprek kan het 

accent vooral liggen op de verantwoordelijkheid van de ouder/ de aanvullende maatregelen 

die de school neemt en de te volgen procedure. 

Aanvullende maatregelen op school 

Vanuit de schoolsituatie kunnen aanvullende maatregelen genomen worden als hardnekkige 

hoofdluis bij een kind blijft bestaan. Voor de ouder(s) moet duidelijk worden welke acties de 

school onderneemt in geval het probleem blijft bestaan. Te denken valt aan: 

- leerling mag niet met verkleedkleren/ in poppenhoek spelen; 

- kleding apart houden in een plastic zak of luizencape die door de school wordt 

beschikbaar gesteld. 

Inschakelen professionele hulp 

Na toestemming van de ouder kan de situatie besproken worden met eventuele andere hulp- 

verleners van het gezin. Als blijkt dat de ouders om een andere reden niet het vermogen 

hebben om het probleem aan te pakken kan in het uiterste geval geprobeerd worden 

professionele hulp in te schakelen, zoals de gespecialiseerde gezinszorg. Bij het inschakelen 

van gespecialiseerde gezinszorg moeten ouders een inkomens afhankelijke financiële bijdrage 

leveren. Ouders moeten door middel van een intake door het CIS een indicatie krijgen voor 

gespecialiseerde gezinshulp. Aanvraagformulieren zijn te verkrijgen bij het CIS. 

Kinderen verwijderen van school ten behoeve van hoofdluisbehandeling 

Indien het gezin niet bereid is hulp te accepteren kan in overleg met de leerplichtambtenaar 

een plan opgesteld worden met betrekking tot het naar huis sturen van de kinderen voor 

hoofdluisbehandeling, alvorens ze weer op school komen.


Wanneer de school statutair melding maakt van mogelijke schorsing van kinderen met 

hoofdluis, kan het kind geweerd worden van school. Statutair vastleggen van schorsing van 

kinderen met hoofdluis kan slechts na overleg met de onderwijsinspecteur. Bij dergelijke 

beslissingen is belangenafweging een belangrijk aspect; een dergelijke onsympathieke 

maatregel kan voor het kind nadelige gevolgen hebben in de sociaal-emotionele sfeer. 

Schriftelijk vastleggen van gemaakte afspraken is in dergelijke situaties altijd zinvol, waarbij 

een afschrift verstuurd wordt aan alle betrokkenen. 

·23·


7. behandeling van hoofdluis: methoden en 

·24· 

middelen 


De bestrijding van de hoofdluis valt op te delen in opsporing en behandeling van hoofdluis en 

neten en overige maatregelen om voortduren van de 'hoofdluisbesmetting' tegen te gaan. 

Voor ontdekking, opsporing en algemene behandelingsadviezen wordt verwezen naar de 

hoofdstukken 2 en 6. 

In dit hoofdstuk komt eerst de zogenaamde luizencape/luizenzak aan bod. Daarna worden 

diverse bestrijdingsmethoden en -middelen beschreven. In de eerste plaats worden de 

(chemische) middelen beschreven die ook door apothekers en huisartsen aanbevolen worden. 

Vervolgens wordt ingegaan op de natuurlijke bestrijdingsmethode met behulp van speciale 

metalen netenkammen (Nitcomb-M2 en Nisska-kam). De werkzaamheid van natuurlijke 

middelen met als werkzame stof Dimeticon is voldoende bewezen en kan ook gebruikt 

worden. Tenslotte besteden we aandacht aan de middelen waarmee neten verwijderd kunnen 

worden. 

We maken u erop attent dat er zeer regelmatig nieuwe producten op de markt gebracht 

worden. Met vragen hierover kunt u contact opnemen met de sociaalverpleegkundige van de 

GGD, afdeling jeugdgezondheidszorg. 

7.2. luizencape 

Om te voorkomen dat luizen via de kapstok van de ene jas naar de andere gaan overlopen, 

kan er, naast het gebruik van een plastic tas (zie hoofdstuk 3.2) ook gebruik gemaakt worden 

van verschillende soorten luizencapes. Deze luizentent hangt over de jas van het kind heen en 

is bovenaf (bijna) volledig afgesloten en beneden open. Het materiaal en de prijs van deze 

luizencapes verschilt per producent. Ook zijn er zogenaamde luizenzakken op de markt. Voor 

meer informatie hierover kunt u contact opnemen met de sociaalverpleegkundige van de 

GGD. 

7.3. chemische bestrijdingsmiddelen 

In dit gedeelte wordt informatie gegeven over de middelen die een chemische stof als 

werkzaam bestanddeel hebben. 

Het is van belang bij gebruik van deze middelen de ogen en oren goed te beschermen. 

Frequent gebruik van hetzelfde middel (overbehandeling) wordt afgeraden omdat hierdoor 

ongevoeligheid (resistentie) van de hoofdluis tegen dat middel kan ontstaan. 

N.B. als een kind last heeft van astma, dan is het verstandig om een bestrijdingsmiddel te 

kiezen in overleg met de apotheek.


Uit onze ervaring blijkt dat lotions iets beter werken dan shampoos, maar soms iets minder 

gebruiksvriendelijk zijn (bijvoorbeeld bij de producten met het werkzame bestanddeel 

malathion: onaangename reuk, lange inwerktijd). 

Noury Lotion 

aantal behandelingen per verpakking: 5 

werkzaam bestanddeel: malathion / herhalen na: één week 

toepassing: 

Laat de lotion uit het flesje op het hoofd druppelen tot het haar goed nat is. Masseer de 

hoofdhuid. Oppassen met open vuur want de lotion is zeer brandbaar. Laat daarna het haar 

drogen en na 12 uur kunnen de dode luizen en neten er met een stofkam of netenkam 

uitgekamd worden. Daarna kan het haar gewassen worden. De behandeling na een week 

herhalen. 

Malathion heeft een onaangename geur en de lotion heeft een lange inwerktijd. Malathion is 

een insecticide, dat deels wordt opgenomen door de huid. Het is voor de mens echter niet 

giftig, als het op de juiste manier wordt toegepast. Indien door her-besmettingen regelmatig 

een hoofdluisbehandeling noodzakelijk is, is het wel verstandig om af te wisselen met een 

ander werkzaam bestanddeel zoals permetrine. 

N.B.: Omdat chloor de werkzaamheid van malathion beïnvloedt wordt het afgeraden om in 

Prioderm lotion 

·25· 

de week na de behandeling te gaan zwemmen in een chloorbad. Bij de behandeling 

met malathion kunnen veel neten overleven, deze komen uit in de loop van de daarop 

volgende dagen. 


werkzaam bestanddeel: malathion, zie bij Noury lotion / herhalen na: één week 

toepassing: 

zie bij Noury Lotion 

Prioderm crème-shampoo 


werkzaam bestanddeel: malathion, zie bij Noury lotion / herhalen na één week 

toepassing: 

Het haar moet 2 maal achter elkaar gewassen worden. Het schuim moet 5 minuten op het 

haar blijven zitten voordat het wordt uitgespoeld met water. Na het uitspoelen het haar goed 

uitkammen met een stofkam of netenkam. Het haar mag niet eerder dan 12 uur na de 

behandeling gewassen worden.


Loxazol lotion 

aantal behandelingen: 2 

werkzaam bestanddeel: permetrine / herhaling: na één week 

Permetrine doodt de luizen (en in veel gevallen ook de neten) na ongeveer een half uur. Ook 

bij dit middel kan het voorkomen dat na de behandeling nog een levende luis wordt 

aangetroffen. Deze zal zich niet meer voortplanten. Permetrine dringt nauwelijks door de 

hoofdhuid heen. 

toepassing: 

Loxazol is gebruiksvriendelijk: het heeft een korte inwerkingstijd (10 minuten) en ruikt niet 

onaangenaam. De lotion wordt na het wassen met een gewone shampoo en licht drogen van 

het hoofd, in het nog vochtige haar gebracht. 

Na 10 minuten kan Loxazol worden uitgespoeld en is het haar weer normaal te verzorgen. Na 

deze behandeling kunnen de dode neten worden verwijderd met de stofkam/netenkam. De 

neten blijven vastgekleefd aan het haar, deze zullen echter veelal niet meer uitkomen. In de 

week na de eerste behandeling is het regelmatige controle met de stofkam of netenkam dus 

noodzakelijk. 

Para speciaal spray 


werkzaam bestanddeel: bioalletrine en piperonylbutoxide (afgeleid van de natuurlijke 

permatrinen) / herhaling: na één week 

toepassing: 

het doodt de luizen en wellicht ook neten na enkele minuten. 

Op het haar spuiten. Omdat een spray moeilijk te doseren is, het sproeistuk vooral tussen de 

haren steken om de hele hoofdhuid goed te bevochtigen. Ogen goed beschermen en de spray 

gebruiken in een goed geventileerde ruimte. Na 30 minuten kan het haar gewassen worden. 

Daarna moet het haar worden uitgekamd met een stofkam of netenkam. Een tweede 

behandeling, na een week, zal veelal nodig zijn aangezien de spray de neten niet altijd doodt. 

Hiertoe het haar en de hoofdhuid in de week na de eerste behandeling goed inspecteren. 

Omdat dit middel een spray is, kunnen ook grotere oppervlakten (meubels, autostoelen e.d.) 

goed worden behandeld. 

·26·


7.4. behandelingsmethoden en -middelen op natuurlijke basis 

Alleen natuurlijke middelen met als werkzame stof Dimeticon kunnen gebruikt worden in de 

hoofdluisbestrijding. Een voorbeeld hiervan is het product XT-luis 

XT-luis 

Aantal behandelingen per verpakking: 3 

Werkzaam bestanddeel: 4% dimeticon 

Toepassing: 

Dimeticon verstikt de hoofdluis. De lotion wordt aangebracht op droog haar. Inwerktijd van 

minimaal 8 uur. Hierna het haar met gewone shampoo wassen en uitspoelen. Na een week 

de behandeling herhalen. 

NB: het is een erg brandbare lotion! 

Een alternatief is dagelijks kammen met een metalen luizen/netenkam als de Nitcomb-M2 of 

de metalen netenkam Nisska- kam en de Assykam 

N.B.: Deze metalen kammen moeten niet verward worden met de plastic stofkam. De 

·27· 

functie van deze kammen is verschillend: 

- de plastic stofkam kan alleen hoofdluizen verwijderen; 

- de metalen kammen verwijderen zowel hoofdluizen als neten. 

Nitcomb-M2 

toepassing: 

De metalen Nitcomb-M2 verwijdert luizen en neten. Het kammen moet nauwkeurig gebeuren 

dagelijks gedurende 14 dagen. De kam is erg gebruiksvriendelijk. 

Voor het uitkammen van de neten met behulp van de Nitcomb-M2 dient men vooraf het haar 

nat te maken met water en gebruik te maken van crèmespoeling (zie 6.2.). Om het 

uitkammen van de neten wat te vergemakkelijken kan gebruik gemaakt worden van een 

speciale crèmespoeling (zie 7.5). Men kan ook de haren met een plantenspuit inspuiten met 

een mengsel van water en azijn (1:1) Dit mengsel lost ook de lijmlaag van de neten op. 

Nisska-kam 

toepassing: 

Zie Nitcomb- M2. 

Belangrijk is om de Nisska-kam voor gebruik in te vetten met vaseline en de kam door een 

hydrofiel gaasje te steken. Bij lang krullend haar is deze behandeling moeilijk. Qua 

gebruiksvriendelijkheid en prijs wordt de voorkeur gegeven aan de Nitcomb-M2.


Assy-kam 

toepassing: 

Zie de Nitcomb-M2. 

Het grote verschil met de andere metalen kammen is dat er in de tanden een spiraalachtige 

schroef is gemaakt. Hierdoor worden de opgevangen neten meteen stuk gemaakt. 

7.5. neten verwijderende middelen 

Neetex crèmespoeling 

toepassing: 

Neetex is geen insecticide, maar een crèmespoeling die alleen bedoeld is om lege neten uit 

het haar te verwijderen en het haar makkelijk kambaar te maken. Neetex moet gebruikt 

worden na behandeling met een hoofdluisbestrijdingsmiddel. Deze crèmespoeling lost de 

lijmlaag op waarmee de neten aan het haar vastgeplakt zitten. 

Voorzorgsmaatregelen betreffen alleen het vermijden van contact met de ogen. Na de 

behandeling moet het haar zorgvuldig worden uitgekamd met een metalen netenkam. 

Priolox crèmespoeling 

toepassing: 

Zie Neetex crèmespoeling. 

Para crèmespoeling 

toepassing : 

Zie Neetex crèmespoeling. 

Azijn/water mengsel 

toepassing: 

Een mengsel van half water, half azijn lost ook de lijmlaag op waarmee de neten aan de haren 

zitten vastgekleefd. Hierdoor zijn de neten makkelijk(er) te verwijderen. Met behulp van een 

plantenspuit is deze methode ook doeltreffend. 

NB: dit mengsel maakt het haar erg stug. Dit is te verhelpen door het gebruik van 

crèmespoeling. 

·28·


Bijlagen 

1. alarmbrief voor ouders na hoofdluismelding op school 

2. hoofdluisbehandeling thuis 

3. werving voor de ouderwerkgroep 

4. bevindingen van een controle op hoofdluis 

5. aankondiging van een standaardcontrole op hoofdluis + evt. her-controle op hoofdluis 

6. aankondiging van een controle op hoofdluis na melding. 

·29·


alarmbrief voor ouders na hoofdluismelding op school 

Geachte ouder / verzorgen, 

Er heerst hoofdluis! 

Een van de ouders is zo attent geweest ons direct te informeren over het feit dat er bij hun 

kind hoofdluis is ontdekt. Om verspreiding in de school en bij u thuis te voorkomen sturen 

wij u deze brief. 

Hoofdluizen verspreiden zich snel en iedereen kan met hoofdluis besmet worden. Het is 

daarom van belang dat u het haar van uw kind en van de andere gezinsleden (inclusief uzelf) 

controleert. Hoe u dit het beste kunt doen, en wat te doen als u hoofdluizen aantreft, kunt u 

lezen in bijgevoegde hoofdluisbehandeling thuis. 

Wij dringen er bij u op aan deze adviezen zorgvuldig op te volgen, om te zorgen dat het 

luizenprobleem zo snel mogelijk achter de rug is! 

Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de school of met een 

sociaalverpleegkundige van de GGD Zeeland telefoon: 0113 - 249406. 

Met vriendelijke groet, 

·30·

Hoofdluisbehandeling thuis, v e r s i e s e p t e m b e r 2 0 0 9 

Kijk of uw kind hoofdluis heeft 

Koop een metalen luizen/netenkam (bv. Nitcomb-M2 of Nisska-kam bij apotheek) 

Controleer uw kind(eren) als volgt op luizen/neten: 

> Maak het haar nat (bv. boven wastafel) 

> Was het haar met een gewone shampoo 

> Wrijf het natte haar in met crème spoeling (niet uitwassen) 

> Het haar met de metalen kam goed uitkammen boven de wastafel/ wit papier/ sloop 

> Regelmatig de kam met een tissue of papieren zakdoek controleren op neten/ luizen 

> Hierna het haar weer uitspoelen met water en de kam goed reinigen (Na het vinden 

·31· 

van hoofdluis/neten met alcohol 70% of 5 minuten in kokend water) 

Controleer alle gezinsleden en vergeet ook u zelf niet 

Voor de duidelijkheid: 

Luizen en eitjes die nog uit moeten komen (levende neten) zitten dicht bij de hoofdhuid; 

meestal tussen de nekharen, onder de pony en achter de oren. 

Reeds uitgegroeide, dode/oude neten, bevinden zich op ongeveer 2 cm of verder van de 

hoofdhuid. Deze oude neten zijn al uitgekomen en zijn slechts lege hulsjes. Zowel levende als 

oude/dode neten zitten vastgeplakt aan het haar, dit in tegenstelling tot roos. 

Als er geen hoofdluis is gevonden 

Minimaal gedurende 2 weken dagelijks blijven controleren. Preventief behandelen met een 

hoofdluisbestrijdingsmiddel heeft geen zin. 

Als er hoofdluis of levende neten zijn gevonden 

1. Kammen 

Het is van belang om zo snel mogelijk actie te ondernemen en de behandeling zorgvuldig uit 

te voeren. Dagelijks nat kammen met een metalen luizen/netenkam (bv. Nitcomb-M2 of 

Nisska-kam) is het belangrijkste wapen bij het bestrijden van de hoofdluis. Dit kammen gaat 

op dezelfde wijze als bij de controle op hoofdluis. De kam na elke persoon goed schoonmaken 

(5 minuten uitkoken, met alcohol 70%; of voor ieder een eigen kam) 

Het kammen dient u minimaal 14 dagen vol te houden. 

6 oktober 2009 F:\IntraNet\Kwaliteit\Kwaliteitssysteem JGZ\- Protocollen\JGZ 4-19 jaar\PJ419.01.4_protocol hoofdluis.doc

Voor het gemakkelijker verwijderen van de neten zijn er speciale crèmespoelingen te koop 

(o.a. Neetex, Priolox). Ook kunt u voor dit doel gebruik maken van azijn. Dep het natte haar 

met azijn, de azijn werkt in op de lijmlaag waarmee de neten zitten vastgeplakt aan het haar. 

2. Behandelen met hoofdluisbestrijdingsmiddel 

Naast het dagelijks kammen is het behandelen met een hoofdluisbestrijdingsmiddel een goed 

hulpmiddel. Behandelen kunt u met een speciale shampoo, spray of lotion tegen hoofdluis 

(Prioderm, loxazol, Para speciaal spray). Ga hiervoor naar uw drogist of apotheek. 

NB: bestrijdingsmiddelen op natuurlijke basis worden afgeraden. 

Uitzondering hierop zijn producten met als werkzame stof dimeticon (bv. XT-luis). Met vragen 

over bestrijdingsmiddelen kunt u terecht bij de sociaal verpleegkundige van de GGD Zeeland. 

Het is bij deze producten van belang goed de gebruiksaanwijzing te raadplegen en de 

behandeling altijd na 1 week te herhalen. Te veel behandelen heeft geen zin en kan zelfs 

schadelijk zijn. Ook kan overgevoeligheid in de hand gewerkt worden. 

3. Schoonmaakactie 

Hiermee begint u gelijktijdig met de hoofdluisbehandeling en na 7 dagen de actie herhalen. 

·32· 

Kleding, jassen, mutsen, beddengoed, sjaals, haarbanden enz. wassen op minimaal 

60 graden. 

Het gaat hier om alle spullen die tot 48 uur voor de constatering van de hoofdluis 

gebruikt zijn. 

Spullen die niet gereinigd kunnen worden: tenminste 2 dagen in een afgesloten plastic 

zak doen of minimaal 48 uur buiten laten luchten. 

Ook is het mogelijk spullen die niet gereinigd kunnen worden òf met een anti- 

hoofdluis spray te behandelen, òf 24 uur in de diepvriezer. Klop of borstel de spullen 

daarna goed uit. 

Grondig stofzuigen van vloerbedekking, meubels, autostoelbekleding, matrassen enz. 

Borstel en kammen goed reinigen (5 minuten in kokend water of met alcohol 70%) 

Vergeet niet het door te geven aan school en vertel het ook (ouders van)vriendjes, enz. 

Tenslotte kan iedereen het krijgen! 

Bij vragen en/of problemen kunt u contact opnemen met een sociaal verpleegkundige van de 

GGD tel: 0113-249406. 

6 oktober 2009 F:\IntraNet\Kwaliteit\Kwaliteitssysteem JGZ\- Protocollen\JGZ 4-19 jaar\PJ419.01.4_protocol hoofdluis.doc


werving voor de ouderwerkgroep 

Geachte ouder / verzorger, 

Op het moment dat u dit schrijven onder ogen krijgt is er op school al het een en ander 

ondernomen om hoofdluis de baas te worden. Tot nu toe helaas zonder het gewenste 

resultaat. Vandaar dat uw hulp wordt ingeroepen. 

Elders zijn er goede ervaringen met ouderwerkgroepen in de strijd tegen hoofdluis. 

Het is de bedoeling ook op deze school een ouderwerkgroep op te zetten. Deze ouder- 

werkgroep zal met goede begeleiding zorg dragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole 

op school en de voorlichting aan ouders. 

Als u gaat deelnemen aan de ouderwerkgroep wordt u door de sociaal verpleegkundige van 

de GGD 'bijgeschoold' op het gebied van hoofdluis. U zult dan het beestje goed weten te 

herkennen en voldoende informatie hebben om het probleem adequaat aan te kunnen pakken. 

Tevens krijgt u inzicht in de acties die ondernomen moeten worden om de hoofdluis uit 

school te krijgen. 

Hierna bent u in staat om als ouderwerkgroep het luizenprobleem op school aan te pakken. 

Om een indruk te krijgen van de tijdsinvestering: minstens 5 keer per jaar zal een 

hoofdluiscontrole plaatsvinden. Deze controle wordt door de ouderwerkgroep uitgevoerd. 

Vervolgens zullen de ouders van kinderen bij wie luizen zijn geconstateerd door de 

vertegenwoordiger/coördinator van de ouderwerkgroep geïnformeerd moeten worden. 

Als u het uitdagend vindt om de strijd aan te binden tegen de hoofdluis, dan kunnen wij uw 

hulp goed gebruiken. 

U kunt u opgeven en/of meer informatie krijgen bij: 

…………………………………………………………………………………………………………………. 

De instructie door de sociaal verpleegkundige vindt plaats op: 

………………………………………………………………………………………………………………… 


·33·


bevindingen van de controle op hoofdluis 


Bij de onlangs gehouden hoofdluiscontrole is gebleken dat uw zoon / dochter: 

O hoofdluis en/of levende neten in het haar had 

O dode neten in het haar had 

O geen luizen of neten had 

Als bij uw kind wel hoofdluis en/of levende neten zijn geconstateerd 

Allereerst: besmetting met hoofdluis kan bij iedereen voorkomen. Uw kind is niet de enige! 

Belangrijk is onder andere dat u het hele gezin controleert op hoofdluis met een speciale 

metalen luizen/neten kam (Nitcomb-M2, Assykam of Nisska-kam) 

De beste manier om luizen/ neten op te sporen en te verwijderen gaat als volgt: 

- Maak het haar nat. 

- Was het haar met een gewone shampoo. 

- Wrijf het natte haar in met veel crème spoeling (niet uitwassen). 

- Het haar kammen met een gewone kam. 

- Het haar met de speciale kam goed uitkammen boven de wastafel/ wit papier/ sloop. 

- Regelmatig de kam met een tissue of papieren zakdoek controleren op neten/ luizen. 

- Hierna het haar weer uitspoelen met water en de kam goed reinigen. 

Misschien heeft u al behandeld met een anti-hoofdluismiddel of bent u er mee bezig. Wanneer 

dit kort geleden is gebeurd zijn de luizen waarschijnlijk dood maar kunnen er nog neten leven. 

Het is belangrijk om een eerste behandeling na een week te herhalen omdat levende neten 

na een week nog uit kunnen komen! 

Verder blijft het van belang om het haar van uw kind dagelijks, zorgvuldig te blijven kammen 

met een speciale kam zoals hierboven en de schoonmaakactie thuis niet te vergeten. 

Als bij uw kind slechts dode neten zijn ontdekt 

Uw kind heeft hoofdluis en neten gehad, maar waarschijnlijk heeft u al met succes 

behandeld. Met een speciale metalen netenkam en een speciale crème-spoeling zoals bv. 

Neetex (verkrijgbaar bij apotheek of drogist) of een oplossing van azijn en water (verhouding 

1:1) kunt u deze dode neten (lege hulsjes) die nog aan het haar vast geplakt zitten, 

makkelijker uitkammen. 

Als bij uw kind geen luizen/neten zijn geconstateerd 

Het is verstandig om voorlopig attent te blijven op eventuele aanwezigheid van hoofdluis/ 

neten. Regelmatige controle met een metalen luizen/netenkam kan er voor zorgen dat u er 

snel bij bent als uw kind alsnog besmet wordt. 

Als u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met de school of een sociaal 

verpleegkundige van de GGD Zeeland telefoon: 0113 – 249406. 

·34·


aankondiging van een standaardcontrole + evt. hercontrole op hoofdluis 


Binnenkort zullen alle leerlingen van de school op hoofdluis gecontroleerd worden. 

Deze controle is gepland op: ………………………………………………………………. 

en zal uitgevoerd worden door de werkgroep hoofdluis. 

Als er hoofdluis wordt geconstateerd, zal er na twee weken een her-controle plaats vinden op 

school. 

Als hoofdluis/ levende neten bij uw kind wordt geconstateerd, wordt er contact met u 

opgenomen. 

Heeft u vragen over de controle, dan kunt u contact opnemen met de directie. 


·35·


aankondiging van een controle op hoofdluis na melding 


Naar aanleiding van een melding van hoofdluis op school zal binnenkort een extra controle op 

hoofdluis plaatsvinden in alle groepen. 

Deze controle is gepland op: …………………………………………………………………………….. 

en zal uitgevoerd worden door de werkgroep hoofdluis. 

Als er hoofdluis wordt geconstateerd, zal er na twee weken een her-controle plaats vinden op 

school. 

Als hoofdluis/ levende neten bij uw kind wordt geconstateerd, wordt er contact met u 

opgenomen. 

Heeft u vragen, dan kunt u contact opnemen met de directie. 


·36·


·37· 

WESZ GŁOWOWA 

Czym jest wesz głowowa i jak wygląda? 

Wesz głowowa występuje jedynie u ludzi i żyje we włosach na skórze głowy. Są to małe, szare owady. 

Dorosła postać wszy głowowej jest prawie tak duża jak główka zapałki. Jajeczka wszy (gnidy) są silnie 

przyklejone do włosów. 

Wszy głowowe same w sobie są nieszkodliwe, jednakże mogą z łatwością przechodzić na innych ludzi. 

Mogą również (ale nie muszą!) powodować silne swędzenie. Dzieci mogą wówczas odczuwać uciążliwy 

dyskomfort, taki że będą drapać skórę głowy, a to może z kolei prowadzić do uciążliwych infekcji. 

Dlatego też należy jak najszybciej pozbyć się wszy głowowej. 

Skąd u ludzi biorą się wszy? 

Wiele osób uważa, że wszy głowowe występują tylko i wyłącznie w brudnych włosach. Jest to nieporozumienie. 

Każda osoba, która nie jest całkowicie łysa, może zostać zarażona. Wszy głowowe przechodzą, a nie przeskakują. 

Przechodzą z jednej głowy na drugą lub mogą być przenoszone za pomocą czapki, szalika, pościeli, mebli lub 

też w wyniku używania tego samego grzebienia przez kilka osób. Dzieci są szczególnie narażone, ponieważ 

bawiąc się często dosłownie stykają się głowami i są w bliskim kontakcie cielesnym ze sobą nawzajem. 

Gdzie gromadzą się wszy i jak można sprawdzić czy dziecko je ma? 

Wszy główne gromadzą się na głowie, szczególnie w ciepłych miejscach, takich jak kark, za uszami 

i pod kucykiem. Należy kontrolować te miejsca. Jeżeli zauważymy białe „punkty” (gnidy), które są 

mocno przyczepione do włosów (nie pomylić z łupieżem, który jest luźno rozsypany na włosach), 

wówczas oznacza to, że dziecko ma wszy lub też wszy pozostawiły gnidy. Czasem widać po prostu 

chodzące wszy. 

W wyniku regularnego (1 x w tygodniu) szczotkowania włosów, najlepiej mokrych, specjalnym 

grzebieniem na wszy/gnidy, nad białą ściereczką można w szybki sposób sprawdzić czy dziecko 

ma wszy. Jeżeli tak jest, należy sprawdzić włosy i skórę głowy wszystkich domowników, 

również rodziców i w razie potrzeby jak najszybciej zastosować leczenie. Ponadto zaleca się 

powiadomienie szkoły i ewentualnie klubów, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wszy. 

Jak należy leczyć wszawicę? 

Leczenie odbywa się za pomocą środka zwalczającego wszy głowowe i przez codzienne 

szczotkowanie włosów metalowym grzebieniem na wszy/gnidy (Nitcomb-M2 lub Nisskakam). 

Połączenie środka zwalczającego i wyczesywania działa bardzo skutecznie. 

Środki do zwalczania wszy głowowych to między innymi: 

• Prioderm – płyn lub szampon 

• Loxazol lotion 

• Para-speciaal spray 

Sposób stosowania zależy od wybranego środka. W tym celu należy zapoznać się z instrukcją obsługi. 

Czasem wydaje się, że zastosowanie jednego środka będzie lepsze niż innego. Jest to kwestia wypróbowania 

oraz zasięgnięcia informacji w aptece lub u swojego lekarza pierwszego kontaktu. 

Wobec wszystkich produktów zastosowanie ma zasada, by po pierwszym tygodniu leczenia powtórzyć terapię. 

Jest to powodowane tym, że niektóre gnidy mogą przeżyć i przepoczwarzyć się w ciągu tygodnia. 

Regularnie na rynku pojawiają się nowe produkty. 

W przypadku naturalnych środków, jak dotąd nie dowiedziono (wystarczającej) skuteczności. 

GGD Zeeland - Westwal 37, Skrzynka Pocztowa 345, 4460 AS Goes - T: (0113) 249400 , F: (0113) 249449, I: www.ggdzeeland.nl


·2· 

·38· 

Codzienne wyczesywanie za pomocą metalowego grzebienia pozostaje najbardziej godną zaufania metodą. 

Uwaga: zbyt często lub prewencyjne stosowanie środków zwalczających nie ma żadnego sensu i może być nawet 

szkodliwe. W ten sposób można również wzmocnić odporność (nieczułość) wszy. 

Jak usuwać gnidy? 

Żyjące gnidy trzymają się włosów za pomocą specjalnej kleistej substancji. Odnosi się to również do 

martwych gnid. Można je w prosty sposób wyczesać za pomocą specjalnej płukanki kremowej na gnidy. 

Powoduje ona również rozpuszczenie się warstwy klejącej. Ta płukanka kremowa nie zabija wesz ani gnid 

i powinna być stosowana dopiero po użyciu środka zwalczającego. 

Aby usunąć gnidy można również spłukać włosy ciepłym roztworem octu i wody (1:1). Można to robić 

spryskując pasma włosów za pomocą spryskiwacza do kwiatów. Następnie wyczesać włosy. 

Co jeszcze należy zrobić? 

Samo leczenie włosów głowy nie wystarczy, istotne są również następujące punkty: wyprać ręczniki, 

pościel, ubrania, czapki itd. w temperaturze minimum 60°C. Rzeczy, które nie mogą zostać wyprane 

w tej temperaturze, można zależnie od wielkości zanieść do pralni chemicznej, lub też przechowywać 

przez tydzień w zamkniętej plastikowej torbie, lub 24 godziny w zamrażarce. Meble, wykładziny itp. 

można dokładnie odkurzyć (torbę z odkurzacza wyrzucić) i ewentualnie spryskać sprayem przeciw wszom. 

Co należy zrobić jeżeli problem nie zostanie rozwiązany? 

Jeżeli zwalczanie nie powiedzie się lub też macie Państwo pytania odnośnie niniejszej broszury, 

prosimy o kontakt z oddziałem GGD Zelandia. Możecie Państwo zapytać o pomoc pielęgniarkę/pielęgniarza 

dziecięcego, numer telefonu: 0113 - 249406. Email: secretariaat-JGZ@ggdzeeland.nl 

Wydanie zaktualizowano w 2006 roku 

JGZ 10


·39· 

Terapia zwalczania wszy głowowych w domu 

Sprawdź czy Twoje dziecko ma wszy 

Kup metalowy grzebień przeciwko wszom/gnidom (Nitcomb-M2 lub Nisskakam, oba dostępne w aptece) 

Sprawdź czy Twoje dziecko (dzieci) ma (mają) wszy/gnidy w następujący sposób: 

> 

> 

> 

> 

> 

> 

Zmocz włosy (np. nad umywalką) 

Umyj włosy zwykłym szamponem 

Przeczesz mokre włosy kremową płukaną (nie spłukiwać) 

Dokładnie wyczesz włosy metalowym grzebieniem nad umywalką/ białym papierem/ poduszką 

Regularnie sprawdzaj grzebień chusteczką lub papierem pod kątem obecności wszy/gnid 

Następnie ponownie spłucz włosy wodą i dokładnie umyj grzebień (Po stwierdzeniu obecności 

wszy głowowej /gnid oczyść grzebień alkoholem 70% lub też opłucz w wodzie w temperaturze przynajmniej 

60 stopni lub gotuj przez 5 minut). 

Sprawdź wszystkich członków rodziny, nie zapomnij przy tym o sobie 

Dla pełnej jasności: 

Wszy i jajeczka, które jeszcze nie przepoczwarzyły się (żyjące gnidy) znajdują się blisko skóry głowy; 

zazwyczaj pomiędzy włosami na karku, pod kucykiem lub za uszami. 

Te, które przybrały już dorosłą formę oraz martwe/stare gnidy, znajdują się w odległości 2 cm lub dalej od skóry 

głowy. Te stare gnidy, już się przepoczwarzyły i są to jedynie puste powłoki. Zarówno żyjące jak i stare/martwe 

gnidy są mocno przyklejone do włosów, w przeciwieństwie do łupieżu. 

Jeżeli nie znajdziesz żadnych wszy 

Przynajmniej przez 2 tygodnie należy codziennie sprawdzać włosy i skórę głowy. Prewencyjne leczenie za 

pomocą środka przeciw wszom nie ma żadnego sensu. 

Jeżeli znajdziesz wszy lub żyjące gnidy 

1. 

Leczenie za pomocą środka przeciw wszom 

Istotne jest by możliwie jak najszybciej podjąć działania i przeprowadzić dokładnie leczenie. Można użyć 

specjalnego szamponu, aerozolu lub płynu przeciw wszom (Prioderm, loxazol, para speciaal spray). 

Kupisz je w aptece lub drogerii. 

UWAGA: nie zaleca się środków zwalczających na bazie naturalnej! Wyjątek stanowi tutaj produkt „XT 

Luis”. Istotne przy tych produktach jest dokładne zapoznanie się z instrukcją stosowania i powtórzenie leczenia 

zawsze po 1 tygodniu. Zbyt częste stosowanie takiej terapii nie ma sensu i może być nawet szkodliwe. 

Może również spowodować uodpornienie się wszy na dany środek. 

GGD Zeeland - Westwal 37, Skrzynka pocztowa 345, 4460 AS Goes - T: 0113 - 24 94 00, F: 0113 - 24 94 49 I: www.ggdzeeland.nl


·40· 

2. 

Wyczesywanie 

Poza leczeniem specjalnym środkiem zwalczającym wszy, istotne jest codzienne wyczesywanie 

mokrych włosów za pomocą metalowego grzebienia przeciwko wszom/gnidom (Nitcomb-M2 lub 

grzebień Nisska-kam). Wyczesywanie odbywa się w taki sam sposób, jak w przypadku kontroli obecności wszy. 

Wyczesywać należy przez minimum 14 dni. 

Grzebień dokładnie wyczyścić po wyczesaniu każdej osoby (w wodzie o temperaturze 60 stopni, 

gotując przez 5 minut lub 70% alkoholem; lub też stosować osobny grzebień dla każdej osoby). 

Dla ułatwienia usuwania przyklejonych gnid dostępne są specjalne płukanki kremowe (m.in. Neetex, Priolox). 

W tym celu można użyć również ciepłego roztworu octu i wody (1:1), którym spłukuje się włosy. 

Następnie nakłada się wilgotny ręcznik na głowę i pozostawia na kwadrans. Roztwór ten można nanosić na 

włosy również za pomocą spryskiwacza do roślin. 

UWAGA: Osoby, które nie chcą używać środka do zwalczania wszy głowowych, mogą również spróbować 

zastosować jedynie metodę wyczesywania za pomocą metalowego grzebienia przeciw pchłom i gnidom. 

Należy to robić konsekwentnie 2 x dziennie, wyczesując wszystkich zarażonych domowników. 

Należy wyczesywać, aż do pozbycia się wszystkich wszy i gnid z włosów (minimum 14 dni!). Metoda ta 

jest skuteczna, ale bardzo czasochłonna. 

3. 

Sprzątanie 

Należy zacząć sprzątanie jednocześnie z leczeniem przeciw wszom. 

> Ubrania, płaszcze, czapki, pościel, szale, opaski na głowę, itp. prać w minimum 60 stopniach. 

> Rzeczy, których nie można prać: trzymać przynajmniej przez tydzień w zamkniętej plastikowej torbie 

> Istnieje również możliwość spryskania rzeczy sprayem przeciw wszom, tych których nie można prać, lub trzymania ich 

przez 24 godziny w zamrażarce, czy też wywieszenia ich na mróz. 

> Dokładnie odkurzyć wykładziny, meble, pokrycia w samochodzie, materace, itp. 

> Dobrze oczyścić szczotki i grzebienie (70% alkoholem lub w wodzie o temperaturze przynajmniej 60 stopni lub 

Gotując je przez 5 minut). 

Nie należy zapominać o przekazaniu tej informacji do szkoły i (rodzicom) kolegów i koleżanek dziecka, itd. W końcu każdy 

jest zagrożony! 

W przypadku pytań i/lub problemów możecie się Państwo skontaktować z pielęgniarką/pielęgniarzem dziecięcym GGD 

Zelandia tel: 0113-249406. 

Wydanie wrzesień 2007

Protocol hoofdluis - GGD Zeeland

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?