nov 1983 - en Heemkundige Kring van Kinrooi

INHOUD VAN DIT NUMMER
* 3.
* UIT HEDEN EN VERLEDEN VAN KINROOI 4.
- Priesters, broeders en zusters van Geistingen en Ophoven.(aanvulling) 4. - Een kleine
aanvulling bij deze bijdrage voor wat betreft Molenbeersel.9.
- Een kapellenroute te Kinrooi. 10.
- Die goeie (?) ouwe tijd... (1913.. 1922) - vervolg. 12.
- Een co-produktie Geistingen-Ophoven: Kerstlied 1918. 14.
- Een Molenbeersel se dorpsfiguur: JOEP ! - vervolg. 16.
- De Kerstmis in een dorp. 21.
- De dorpsschool vroeger. 22.
- Herinneringen aan november 1918 en... een vergeten gesneuvelde. 24.
- Waat al vreuger in Ophoven raosjde. 26.
- Uit het Bisschoppelijk Archief te Luik... - vervolg. 29.
* WAAT MAAG PET IN GODSHIERENAAM BETEIKENE ? 34.
- He never swore than if necessary... 34.
* VRAAG- EN ANTWOORDRUBRIEK. 36.
- Gegevens schutterijen 36.
- Vroegere herbergen van Kinrooi 36.
* BERICHT VAN DE PENNINGMEESTER. 36.
* TENTOONSTELLINGEN. 36.
*

Uit heden en verleden van Kinrooi
PRIESTERS/ BROEDERS EN ZUSTERS VAN OPHOVEN EN GEISTINGEN
(EEN AANVULLING)
In het sinds geruime tijd uitverkochte boek: "Ophoven en Geistingen door de eeu-
wen heen", door D. Snijders en J. Geerkens, werd een toendertijd "nieuwigheid"
opgenomen: bij de geschiedenis van de parochies stond (blz. 269-281) een soort e-
relijst van de "priesters, broeders en zusters", die deze parochies aan de Kerk
schonken, waar ter wereld ook.
Ook P. Henkens heeft in zijn "De geschiedenis van Kessenich" (1979) dit goed
voorbeeld gevolgd voor wat Kessenich betreft.
Wij wachten op een lijst voor Kinrooi en Molenbeersel.. Wie pakt dat aan? Het is
toch wel "de moeite" waard !
Het bovengenoemde boek dateert van 1966. Geen wonder -en gelukkig!- dat: 1) de
lijst niet stilviel!, 2) dat er reakties loskwamen: "dit vergeten, dat niet gewe-
ten". Alle boeken over historie verschijnen met die risico's.. Ze weken iets los!
Wij nemen de lijst dus nog eens over, maar "aan-vullend".. Daarom zéér summiere
gegevens over wat er al staat en stond (gelieve dècir te kijken).
Wij geven wat wij weten. Wil ons, desgevallend, korrigeren. U dankend...
PRIESTERS UIT GEISTINGEN
4.

8. Gerard Graus (1884-1937).
9. Theodoor Hoedemakers. Geboren te
Geistingen 15 maart 1886, als zoon van
Willem en Elisabeth Quix. Zij huwden
en woonden te Geistingen. Daar werd
Theodoor dan ookgeboren. "Doorke"
werd priester van het bisdom Luik;
gewijd op 9 april 1912. Zijn eremis
deed hij te Bree op 15 april, waar de
familie toen woonde. Hij werd rektor te
Dorne-Opoeteren, pastoor teWijshagen
en te Opitter. Vandaar ging hij op rust
te Peer, waar hij overleed op 16
februari 1964. Hij werd begraven te
Opitter. In de hele streek herinnert men
zich nog zijn blijmoedige grappen., "de
H. Sarolea", e.a.
10. Matthieu Wieërs (1889-1964).
11. Jaak Wieërs (1894-1953).
12. Jaak Henckens (1893-1979).
13. Mathieu Gielen (1899-1959).
14. Pieter Silkens (1895-1951).
15. Jaak Silkens (1900-1960).
16. Pieter Vincentz, geboren te Geistingen
op 9 augustus 1905, geprofest
bij de Passionisten 30 augustus 1925.
Priester gewijd te Rome 26 juni 1932.
Eremis te Kinrooi (hij werd geboren
"op Huikes" en zijn ouders
verhuisden nadien naar Kinrooi) pp 4
juli 1933. Verbleef te Natoye,
St.-Katelijne Waver, Kortrijk. Pastoor
in Frankrijk (Cambrai = Kamerijk)
1950- 1959. Pastoor te Luik; (Grand
Mar- chin) 1959-1961. Pastoor te
Heks en godsdienstleraar te
Tongeren (1961-1969). Pastoor te
Tongeren (St.-Jan) en aalmoezenier
van de gevangenis 1969. Ere-pastoor
vanaf 1973 (Hasselt).
17. Renier Rutten (1909-1934).
18. Mathieu Vinken (1910-1974).
19. Lambert Dieben (1911-1958).
20. Al bert Wieërs (geb. 1914).
21. Jan Rutten (geb. 1916).
22. Donaat Snijders (geb. 1919).
23. Jan Henckens (geb. 1928).
24. Lambert Graus (geb. 1930)
25. Louis Henckens (geb. 1928).
26. Leopold Gorissen, geboren te Ophoven
28.07.1940. Grootgebracht te
Geistingen. Geprofest bij de Kruisheren
28.08.1961. Priester gewijd te
Geistingen 08.07.1967. Eremis aldaar
op 9 juli. Vertrokken naar
5.

6.
Verzameling: Donaat Snijders

Zaïre in september 1968 en na onderbreking
(parochiewerk te Hasselt)
daar nog steeds missionaris.
BROEDERS VAN GEISTINGEN
1. Jozef Henckens (1879-1964).
2. Jozef Brouns (1881-1949).
3. Leo Grispen (geb. 1917).
ZUSTERS VAN GEISTINGEN
1. Gertrudis Schalley (19e eeuw).
2. Hubertine Dirkx (1864-1901).
3. Gertrudis Verlinden (1866-1913).
4. Maria Anna Henckens (1870-1953).
5. Elisabeth Albertz (1873-1959).
6. Anna Henckens (1876-1948).
7. Jozefien Hermans (1878-1959).
8. Maria Silkens (1884-1925).
9. Maria Helena Graus (1888-1958).
10. Maria Theresia Leyen. Geboren te
Geistingen op 6 mei, aldaar gedoopt 7
mei 1891, als dochter van Jozef en
Maria Anna Hons, die gehuwd waren in
Al deneik.
Zij trad in bij de Zusters van het H
Graf te Bil zen als zuster Maria
Jozefine op 14 oktober 1916, 25 jaar
oud.
Professie op 23 april 1919. In het
onderwijs was zij bedrijvig te Kozen,
Sint-Truiden, Kinrooi en Bil - zen. Zij
was kloosteroverste te Kozen,
Sint-Truiden en Kinrooi. Ze overleed
te Bilzen op 16 augustus 1960, in de
leeftijd van 69 jaar.
11. Lucie Wieërs (1893-1948).
12. Antoinette Silkens (1903-1941).
13. Anna Verlaak (geb. 1903).
14. Helena Verlaak (geb. 1910).
15. Elisabeth Graus (geb. 1902).
16. Maria Smeets (geb. 1912).
17. Catho Vanthoor (1913-1974).
18. Ida Berben (geb. 1911).
19. Catho Silkens (geb. 1930).
20. Maria Henckens (geb. 1934).
21. Maria Hermans (geb. 1928).
22. Filomena Henckens (geb. 1934).
23. Kristien Poukens (geb. 1941).
24. Leonie Verstappen (geb. 1937).
PRIESTERS VAN 0PH0VEN __________________
1. Dirk van Ophoven (rond 1400).
2. Joannes Reynders (1718-1786).
3. Petrus Godefridus Reynders (1728-
1784).
4. Simon Reynders (18e eeuw).
5. Jan Mathijs Van Immissen (1794-
1867).
6. Jan Mathijs Severijns (1792-1878).
7. Joannes Renier Gielen (1823-1893).
7.

8. Arnold Rutten, geboren 1756 en o-
verleden in Sittard 1846. Laatste
kanunnik "der grote kerk" te Sittard.
Geboren te Ophoven 27.9.1756.
Priester gewijd 1781. Kapelaan te
Kessenich 1781-1783. Kapelaan en
rektor te Sittard vanaf 1783. Overleden
te Sittard 16.11.1846. Zijn
vader, Martinus Rutten was de bouwer
van "Merrenhof" te Ophoven.
9. Jozef Cuypers (1882-1968).
10. Leopold Aechten (1885-1953).
11. Jan Hubert Silkens (1889-1961).
12. Lambert Nulens (geb. 1911).
13. Damien Nulens (geb. 1914).
14. Antoon Ignoul (geb. 1918).
15. Jan Moors (1919-1976).
8.
16. Hubert Van Immissen (geb. 1923).
17. Jan Gorissen (geb. 1927).
18. Piet Pepels, geboren te Maaseik 24
maart 1938. Studies kollege te
Hechtel. Ingetreden bij de Sale^i-
anen van Don Bosco, waar professie
op 25 augustus 1958.
Priester gewijd te Hechtel op 15 april
1967 (eremis te Kinrooi op 2 juli
1967). Graduaat in orthope- dagogie
te Gent. Leraar in Zaïre en Rwanda
1960-1973. Daarna opvoeder.
Momenteel te Vremde.
19. Martin Moors, geboren te Ophoven
12 februari 1947. Studies kollege
Maaseik. Priester gewijd van het
bisdom te Hassel t?Runkst op 1 juli
1972, eremis te Ophoven 2 juli 1972.
Doctor in de wijsbegeerte Kath. Univ.
Leuven. Part-time leraar aan
St.-Jozefskollege Hasselt 1976-1980.
Sinds oktober 1981 assistent Hoger
Instituut voor Wijsbegeerte aan de
K.U.L.
20. Frans Gorissen, zoon van Jan en Anna
Petronella Dedroog. Geboren te
Ophoven 17 april 1938. Priester
gewijd op 15 maart 1964.
(Nadere gegevens ontbreken).
21. Mathieu Tielens, geboren te Bree 11
september 1957. Studies kollege
Bree. Priester van het bisdom gewijd
te Ophoven 27 juni 1981, eremis te
Ophoven daags nadien. Medepastoor
Heusden-Centrum sinds 1 september
1981.
- Antoon Reynders, diaken. Geboren te
Ophoven 1 augustus 1817. Als diaken
overleden te Luik.
- Ramaekers, een waarschijnlijk
te Ophoven geboren priester (vorige
eeuw) van wie wij het spoor bijster zijn.

BROEDERS VAN OPHOVEN ________________
1. Jozef Jacob Henckens (1878-1901).
2. Willem Jozef Curvers (1884-1942).
3. Leo Ignoul (1908-1965).
4. Albert Ignoul (geb. 1916).
5. Louis Gorissen (1903-1981).
6. Louis Teuwen (geb. 1932).
7. Henri Cuypers (geb. 1928).
ZUSTERS VAN OPHOVEN __________________
1. Elisabeth Spranckenijs (16e eeuw).
2. Ida Elisabeth Reynders (18e eeuw).
3. Maria Elisabeth Reynders (18e eeuw)
4. Anna Gielen (1860-1934).
5. Maria Theresia Clooten (1868-1952).
6. Anna Maria Greefkens (1860-1945).
7. Suzanna Clooten (1871-1948).
8. Gertrudis Leenders (1869-1943).
9. Anna Gelissen (1871-1952).
10. Jozefien Cretskens (geb. 1880).
11. Maria Van Esser (geb. 1900).
12. Catharina Hornikx (geb. 1906).
13. Maria Wijnen (geb. 1903).
14. Catharina Van Hoef (geb. 1916).
15. Hubertine Van Hoef (geb. 1922).
16. Anna Van Hoef (geb. 1914).
17. Antoinette Wijnen (1912-1980).
18. Miet Ignoul (geb. 1938).
s
19. Maria Teuwen (geb. 1937).
Een toch wel indrukwekkende lijst van
102 mensen...
Eén van die 102 :
DONAAT SNIJDERS, o.s.c.
EEN KLEINE AANVULLING BIJ DEZE BIJ-
DRAGE VOOR WAT BETREFT
MOLENBEERSEL.
Zoals de auteur van deze bijdrage:
"Priesters, broeders en zusters van
Ophoven en Geistingen" in zijn in-
leiding schrijft, werd nog nooit 'n
volledig overzicht aangemaakt, res-
pektievelijk gepubliceerd voor Kin-
rooi en Molenbeersel.
Volledigheidshalve stippen we hier-
bij aan dat wel ooit een "momentop-
name" werd gemaakt voor
Molenbeersel.
Het betreft een overzicht dat ver-
scheen in "Geef Acht", soldatenblad
Milac Molenbeersel, nr. 14, 2 janu-
ari 1955, blz. 13-16 met de titel:
"Namenlijst van de priesters uit de
parochie - 2.1.1955" (15 personen);
"Namenlijst der broeders uit de pa-
rochie - 2.1.1955" (7 personen) en
"Namenlijst der zusters uit de pa-
rochie - 2.1.1955" (56 personen).
Het is een opsomming van de toen
(02.01.1955) levende priesters,
broeders en zusters van Molenbeersel.
Als zodanig vormt het wel een goede
basis voor verdere opzoekingen.
De periode vóór dat Molenbeersel een
zelfstandige parochie was -dadelijk
150 jaar geleden- zal wél voor de
nodige moeilijkheden zorgen... het
was (en blijft!) een ingewikkelde
situatie.
Niettemin hopen we in de nabije toe-
komst de lijst voor Molenbeersel te
kunnen vervolledigen. Wie helpt ?
Wie beschikt over gegevens ?
MATHIEU KUNNEN
9.

EEN KAPELLENROUTE TE KINROOI
In Kinrooi kan men nog heel wat kleine monumenten, kapellen en veldkruisen, aantreffen.
Aandacht hierop werd reeds getrokken met de uitgave van het boek: "Haar men gaat langs
onze wegen" en met de heroprichting van het gedachteniskruis op de Hagendoren te
Kinrooi.
Ook op negatieve wijze kwamen de kapelletjes in de belangstelling te staan wegens de
diefstallen die hier en daar gebeurden.
Door de V.V.V.-Infodienst Kinrooi werd op 11 september 1983 een zoektocht georganiseerd
langs de "Kapellenroute". Enkele moedigen trotseerden de regen en wandelden deze
nieuwe wandelroute in. Met deze nieuwe route wil men de aandacht voor de kleine
monumenten in Kinrooi levendig houden.
ENKELE GEGEVENS
De wandeling begint en eindigt aan de
Sint-Martinuskerk te Kinrooi. Ze is 9,2
kilometer lang (ingekort 6,5 kilometer) .
De wegen zijn goed begaanbaar en men
wandelt voorbij een tiental monumentjes,
het Sevenshuis en de Lemmensmolen.
Het is dus een echte "heemwandeling"
met ook veel natuur, onder andere op de
"Hagendoren" en langs het gemeentelijk
wandelbos "de Goort".
DE WANDELROUTE
We vertrekken aan de Sint-Martinuskerk te
Kinrooi en wandelen voorbij de pastorie en
de oude kerk naar de Breeër- steenweg.
Daar necien we de Melkerij- straat en gaan
voorbij de vroegere melkerij en de
"gildezaal" naar de eerste kapel: "Op den
Ans". Via de Kloosterstraat, Processieweg
en Schansstraat komen we op de
Hagendoren. We stóppen er even bij het
gedachtenis- kruis en wandelen dan verder
naar de 0. L. Vrouwkapel. Langs het
jeugdhuis "Hagenhoven" en de schutterij
"Sint-Ambrosius" volgen we de
Schepersheidestraat. Nabij het chi-
rolokaal volgen we links de Simpelstraat en
vervolgens de Hilvenstraat. Zo komen we
bij de "Leevenhiêr" langs de
Breeërsteenweg.
Daar wandelen we de baan over en volgen
de Lemmensstraat en Kampstraat. We
houden even halt bij de "Hennenkapel".
10.
De tocht gaat verder langs de Bele-
straat. Vóór we deze straat inwandelen
bemerken we links in een gevel een nis
met een kruis.
De Belestraat brengt ons in de Bomer-
straat, een straat met twee kapellen :
een O.L. Vrouwkapel en een merkwaardi-
ge maar vervallen kapel, (kruiskapel).
De korte wandeling gaat nu langs de
Weertersteenweg naar het vertrekpunt.
De gewone wandeling vervolgt over de
Weertersteenweg naar de Sevensstraat.-
We houden halt aan het Sevenshuis. en
het Sevenskruis. Dan trekken we langs
het wandelbos "de Goort" over de "Los-
sing". Langs de Hoverstraat wandelen
we voorbij het voetbal plein en berei-
ken de Breeërsteenweg. Op het kruis-
punt staat er nog een kleine kapel.
Vooraleer op het Dorpsplein te komen,
kunnen we rechts nog stoppen bij de
"Lemmensmolen".
Op het Dorpsplein wandelen we links
naar de ingebouwde "Berbenkapel" en
gaan door tot aan de Sint-Martinuskerk
waar onze wandeling ten einde is.
BROCHURE IN VOORBEREIDING
Door de V.V.V.-Infodienst Kinrooi wordt
gewerkt aan een brochure over deze wandeling.
Misschien kunnen we met onze kring
deze "kapellenroute" nog eens inwandelen
tijdens het voorjaar 1984 als de brochure zal
verschijnen.
WERNER SMET

DIE GOEIE (?) OUWE TIJD,., (1913... 1922)
In deze derde en voorlaatste bijdrage over vroegere jongensspelen, komen ditmaal de
"reip" en de "rommelpot" aan de beurt. In het volgende nummer volgen dan nog het
"knikkerspel" en de "klakkebus".
DE REIP (= De hoepel) _____________________
Een "reip" moest je bij de smid bestellen. Je
ging hem dus opzoeken in zijn smis. Op je
schuchter verzoek antwoordde hij niet zo
dadelijk. Hij bekeek je vrij kritisch.
Waarschijnlijk om je grootte te schatten. Hij
maakte je reip namelijk"naar maat" en hij
wilde bijgevolg een goed idee hebben van je
gestal te.
Dan vroeg hij: "Moet er een gaffel aan?" Als
je niet onmiddellijk begreep wat hij
bedoelde, werd hij wat kregelig, pakte
eeniibeitel of een ander plat tuig kromde er
zijn rechter wijsvinger rond en je wist meteen
wat hij gemeend had. Je stotterde:
"Neen..neen, ik heb thuis nog een houten
gaffel". Want de smid kon ge ook een reip
leveren met een ringetje daarrond gesmeed,
met een 20 cm. lang staafje en dat dan als
"stuurstang" diende. Zulk ding bleef dus aan
de reip bengelen en was eerder hinderlijk.
Daarbij... je moest op de kosten kijken. Zo'n
ringetje moest betaald worden !
De smid liet je gewoonlijk een paar dagen
wachten, vooraleer je hoepel klaar kon zijn.
Wanneer je dan op de afgesproken dag in de
smis kwam, had de man je totaal vergeten.
"Ach, ja", bromde hij, "kom, je mag de
blaasbalg trekken., ik maak ze., nu!"
Uit een duistere hoek haalde hij een ijzeren
staaf, een vingertje dik. Van tussen
allerhande rommel op de werkbank toverde
hij zijn duimstok voor de dag. Je hoefde hem
niet te leren hoe lang het stuk moest worden
om een passende reip te bekomen.
12.
Hij spande een der uiteinden tussen de
"wangen" van de bankschroef en hij wrong
het ijzer in een wijde boog. De preciese
vorm verkreeg hij pas, als hij de draad
door een soort mangel had geschoven.
Het volgende ogenblik had de zwarte kerel
de uiteinden al in 't vuur liggen.
Je moest de blaasbalg bedienen. Vakkundig..
wel te verstaan.. Niet met rukken,
maar ritmisch en de balg de nodige tijd
gunnen om lucht op te zuigen.
Witgloeiend lagen na een tijdje de
samenhorende delen van de draad op
het aambeeld.
Je kreeg van de smid een lange tang en je
moest meehelpen de punten zo dicht
mogelijk bij elkaar te houden. Ze
aaneensmeden was vlug gebeurd en met
een zwaai' plofte de smid het hete ijzer in
de koelbak. Daar siste en proestte het als
een troep krolse katten. Een dichte rook
sneed je haast de adem af.
Als je verschrikt achteruitweek, lachte de
smid.
De reip kwam nog eens in de bankschroef
terecht. De braam van de las werd er
afgevijld. De smid maakte alles nog mooi
glad met grof schuurpapier. Je speelgoed
was klaar. Had je nu inderdaad nog een
gaffel, dan kon je beginnen te "reipen".
Voor onervaren beginnelingen was zo'n
hoepel echter een "bokkig" ding. Ze
wakkei de nukkig een paar meter ver, als
een dronkaard en legde zich, met enkele
zotte bewegingen, plat op de grond.

Je moest er een beetje aan wennen de reip
al lopend aan de gang te krijgen en ze niet
van de gaffel los te laten. Een ring rond de
draad en een "stuur- stangetje"
vergemakkelijkten het spel, maar met een
houten gaffel leek 't me toch gezelliger. Er
was meer vaardigheid voor vereist. Och., dat
speelgoed verschafte maar luttel genot,
maar we waren toen met weinig tevreden.
"Reipen" ging trouwens niet bij smerig
regenweer. We waren steeds aangewezen
op de verharde paadjes langs de binnenwegen,
om te kunnen spelen met de
reip. Er was wel de "steenweg" naar Maaseik
en naar Weert, maar alle andere straten
waren zandwegen, met links en rechts een
vast-aangetreden pad, dat soms over het
akkerland liep, tot grote ergernis van de
eigenaars.
Wij reden met onze hoepels naar school in
Oud-Kevel aar en "stalden" ze bij "Mechel"
of bij "Nentje" Breukers. De reip was voor
ons, bengels, zoveel als een fiets. Jongens
van nu, zullen wellicht geen hoepel meer
willen!
DE ROMMELPOT (= De Foekespot) _____________
De rommelpot is een zeer oud "instrument".
Je vindt hem afgebeeld op schilderijen van
oude meesters die 't volkse leven als
onderwerp gekozen hadden. Pieter Bruegel
bijvoorbeeld en A. van Ostade.
Wat is eigenlijk een rommelpot ? Ik citeer
van Dale : "Rommelpot = pot die met een
varkensblaas is overspannen, door welke
men in het midden een rietje gestoken heeft
dat men vochtig maakt en op en neer
beweegt, wat de blaas in trilling brengt."
En verder: "met de rommelpot lopen" =
op Driekoningen daarmee langs de deur
lopen onder het zingen van Idédjes.
Hoe eenvoudig... Althans volgens
schoolmeester van Dale. Een duidelijke
"definitie" geven van een voorwerp is beslist
moeilijk en een beschrijving ervan kan
langdradig uitvallen en dan nog in het vage
blijven. In ieder geval: het kostte heel wat
moeite om een goede "foekespot" gebruiksklaar
te maken. Hoe aan een
varkensblaas geraken ? Je moest er Sus, de
slager, voor aanspreken, ofwel er ergens bij
zijn, wanneer op een boerderij een varken
werd geslacht. De blaas mocht niet te "vers"
zijn en evenmin te "oud".
Het rietje, 15 a 20 cm. lang, moest je in het
midden van de op-te-spannen blaas
"inplanten", zonder het dunne vel te
scheuren en dan vastbinden met een
touwtje. (En hier zit van Dale fout: het rietje
mocht niet DOOR de blaas steken!)
De blikken pot had je lang te voren reeds
weggezet., want zo'n potten waren destijds
vrij zeldzaam. Een doodgewoon
konservenblik was niet geschikt. Een
serieuze "foekespot" moest ongeveer 10
cm. dik zijn. Nu diende de blaas precies om
de opening van de pot vastgebonden te
worden. Het rietje stak er dan rechtop
boven uit.
De rommelpot hield je tussen de linker
vóór- en bovenarm geklemd. Je spuwde
eens duchtig in je rechterhand en je wreef
het rietje lustig op en neer, zodat de pot
werkelijk een knorrend geluid gaf.
En als we dan met z'n drieën met dergelijke
"instrumenten", vóór een huisdeur een
koncert aan 't geven waren, stormden de
kinderen naar buiten. De boerin kwam ook
eens kijken.. Ze gaf ons één of andere
versnapering: een paar noten... een stuk
peperkoek..maar nóóit "een stuk van de
verkensvot", zoals ons liedje telkens
eindigde. We trokken naar huis als we moe
waren of... geen speeksel meer hadden...
(vervolgt) MAARTEN JOZEF
BOON
13.

EEN CO-PRODUKTIE GEISTINGEN-OPHOVEN
KERSTLIED 1918
uieevw'len ole V>eem' lêm vicin
vree

Mevr. Mia Rutten-Greefkens was zo vriendelijk ons enkele onbekende teksten te bezorgen
van liederen, cedicht door Alfons Overman, pastoor te Geistingen 1903-1950, getoonzet
door Henri Hamoir, pastoor te Ophoven 1912-1932. Vrienden en Ophoven- Geistingen
destijds overbruggend.
Hiernaast drukken we er één van af. Muziek en tekst werden overgeschreven door ons lid
Chris Geris van Molenbeersel.
ENKELE NOTA'S BIJ HET OORSPRONKELIJKE
HANDSCHRIFT. ________ _________ _________
Door ouderdom en toestand van het geschrift
stelden zich enkele problemen bij
het overschrijven.
- In het oorspronkelijk handschrift worden
de "achtste-rusttekens" door 'n komma in
de notenbalk weergegeven in de 7de, 19de,
22ste, 24ste, 26ste, 30ste en 42ste maat.
- Door een plooi in het blad waren enkele
noten moeilijk leesbaar, vaag of helemaal
verdwenen :
maat 10 : si op de tweede tel maat 20 : do
op de tweede tel maat 35 : mi op de tweede
tel maat 40 : de noten op de eerste tel
waren onleesbaar. Volgens de melodielijn
koos ik voor een gemoduleerde la en een fa.
- De dynamische tekens waren in de notenbalk
geschreven. Het piano-teken in
maat 41 kan ook een bemol-teken zijn. In
maat 34 is het duidelijk een dubbele piano.
- Boven maat 26 op de derde tel staat
een teken dat ik onmogelijk kan definiëren
(misschien een tempo-teken?).
- Omwille van de toonaard zijn verschillende
modulatie-tekens onduidelijk of
verwarrend in het handschrift: maat 21: de
tweede noot la-bemol krijgt nog een
bemol-teken. Alhoewel er geen
verbindingsboog staat, vermoed ik dat de
melodielijn in maat 21 en 22 van do naar sol
voortschrijdt (of is het orgel-solo?)
maat 41: in plaats van de dubbele mi-
bemol schreef ik een gemoduleerde re
(re-mineur akkoord) voor een vlottere
leesbaarheid.
- Vanaf de tweestemmige zetting lijken
mij enkele noten harmonisch niet te
verantwoorden (of werden ze te slordig
genoteerd?) :
maat 27: tel 1 een do genoteerd i.p.v. de
si.
tel 3 een do genoteerd i.p.v. de
si.
maat 28: tel 2 een do genoteerd i.p.v. de
si.
Uitvoering
Een lied dat door de melodielijn met de
vele modulaties heel wat spanning en
verrassende wendingen bezit.
Omwille van de hoge notering (in maat 39
een sol-kruis) geen volks-lied. Voor
massazang zeker anderhalve toon lager
uitvoeren.
De bedoeling van de komponist om voor
deze bijzondere toonaard te kiezen, gaat
dan wel gedeeltelijk verloren, maar het
lied wordt dan meer bereikbaar.
CHRIS GERIS
15.

EEN NOLENBEERSELSE DORPSFIGUUR : J O E P ! ( VERVOLG)
Tijdens een zomeravond kwam Joep over een
eenzame aarde weg naar huis toe gegaan. Hij
vorderde maar langzaam ter- wille van de
vele waterplassen, die bijna de hele baan
bedekten. Er had 'n zwaar onweder gewoed
dat een hevige regenneerslag had
veroorzaakt.
Als hij zo behoedzaam voortschreed werd
opeens zijn aandacht gaande gemaakt door
het blaffen van een hond. Hij bleef staan,
keek scherp toe en zag een donkerte langs
de weg, van een niet juist te bepalen
omvang. "Hei daar!", riep Joep, "zijn hier
maar alleen honden, of zijn hier ook
mensen?"
De hond begon nog harder te bassen -----
"Koes Hector!", riep een mannenstem en
een mensengedaante kwam onder dat donker
gedoe uitgekropen.
n de Slijper en Hector in hun nachtverblijf. Tekening: Chris Geris ('83)
16.
"Kom maar gerust door", zei de man, "ge
hoeft geen bang te hebben, ik ben een
eerlijk en vreedzaam persoon". "Dat kan ik
niet weten", zei Joep, "omdat ik uw tronie
niet kan zien! Uw eigenaardige handelswijze
vertoont trouwens het tegendeel! Angst heb
ik echter helemaal niet, al waart ge de
duivel zelf, in hoogsteigen persoon! Maar
zeg me eens eerlijk wat ge hier eigenlijk in
het schild voert?"
"Dat zal ik U uitleggen", zei die man, "ge
moet weten dat ik het nederig vak van
scharenslijper uitoefen.." "Och jakkes!", zegt
Joep, "nu ken ik U! Gij zijt Toon de Slijper!"
"Juist!" beaamde Toon, "ik hoor dat ge me
kent... Zoals ge misschien zult weten heb ik
mijn vakgerief gemonteerd

Toon de Slijper en zijn vrouw Griet.
op een wagentje, waarmee ik mijn ronde
doe.. Dit wagentje stuw ik voort, van huis tot
huis, met behulp van mijn hond. Nu is het
vandaag gebeurd dat ik op deze plaats
verrast werd door een hevig onweder. Ik
heb mijn wagentje onderste boven gekeerd
om mij en mijn hond daaronder te kunnen
schuilen.
Als het tempeest ophield was het al vrijwel
donker geworden, zodat ik besloot ook hier
maar te blijven overnachten. .."
"Zo, zo", viel Joep hem in de rede, "als ik dat
geweten had, dan had ik U liever maar
rustig laten tabernakelen!" "Dat is geen erg
man", zei Toon, "het is me trouwens meer
gebeurd dat ik op mijn wagen lag te slapen
en dat een late voorbijganger me kwam
zeggen: ga naar uw bed man, en dat ik dan
zei: ik ben toch te bed, laat me maar met
rust..!
Ja ziet ge, dat is zo mijn gewoonte: als het
goed weder is, dan slaap ik op mijn wagen
en als het slecht weder is, dan slaapt de
wagen boven op mij !"
"En hoe is het gesteld met uw vak.... kunt ge
ook iets verdienen?" wilde Joep weten.
Tekening: Chris Geris ('83)
"Och man, de tijden zijn slecht", zei Toon.
"Sedert mijn vrouw gestorven is ben ik er
nog meer op achteruitgegaan. Die goei
Griet zaliger, daar heb ik e- norm aan
verspeeld.. Zij kon heel goed oude sokken
stoppen. Haar vakkundig werk bezorgde
haar veel klanten en zo kon ze een schone
cent bijverdienen.."
"Maar, ge hadt toch ook een dochter meen
ik?' r
"0 ja!", zei Toon, "ons Keetje.. Ach, ach, die
heeft op den dag dat ze éénentwintig
werd het ouderlijk dak verlaten en ik heb
sedertdien nooit meer
iets van haar gehoord of gezien --------
Mens", vervolgde Toon, "daar heb ik
ontzaglijk veel van geleden. Aan haar had ik
toch nog een steun toen mijn vrouw
gestorven was. Ze haalde overal de scharen
en messen op die ik sleep en ze bracht ze
ook weer weg.. Nu moet ik dat allemaal zelf
doen. Zo kwam ik laatst op een plaats waar
ik aanklopte en de vrouw kwam opendoen...
"Madame, niets te slijpen?", vroeg ik.
"Nee man", zie ze, "we houden ons niet
op met schooiers, zie maar dat ge weg-
komt" en ze smakte de deur voor mijn
neus dicht.

"Ach", zuchtte hij,"wat zijn er toth
hardvochtige mensen, maar daar goddank
ook nog goeie. Zo heb ik laatst nog een
mooie jas en broek gekregen, zo goed als
nieuw".
"Hier"zegde die vrouw, "neem het maar
gerust aan, het is van mijn overleden man.
Ik hoop dat deze klederen U wel zullen
passen.."
"0 ja vrouw, zijt maar gerust, dat past altijd
!"
"Enne.., zeker nog van de laatste snit?
plaagde Joep.. "Daar geef ik niks om", zei
Toon, "hoofdzaak is dat ik mijn schamelheid
kan bedekken."
"Maar, zeg eens Toon", viel Joep hem in de
rede, "ge zegde daarstraks dat uw dochter
het ouderlijk dak had verlaten. Hebt gij dan
toch een huis?" "Ja en neen", zei Toon,
luister! Daar was een rijke boer die een
huisje had staan aan de heikant dat vroeger
gediend had voor beestenstal. De boer
Toon trekt wijsjes uit de "trekzak",
18.
liet mij daar voor een godsloon in wonen. Ik
had daar een bed, een tafel, een kacheltje
en een paar stoelen, daar kon ik me heel
goed mee bedienen. Het was alleen in de
winter dat ik daar mijn intrek nam. 's
Zomers was ik altijd op de baan.
Voor een paar, tijdens het warme seizoen,
toen ik er niet woonde, is door een
onbekende oorzaak het huisje met mijn
meubeltjes in de vlammen opgegaan. Zo
sta ik nu met mijn wagentje, mijn enige
bezit, moederziel alleen op de we reld...
Ge kunt U niet voorstellen wat dat is op
mijn (leeftijd, als de ouderdomsgebreken
met de dag erger worden..." De tranen
kwamen de armen stakker in de ogen en
de stem stokte hem in de keel.
Om hem van deze nare gedachten af te
leiden, vroeg hem Joep: "Gaat ge 's
zondags ook ooit op café?"
Tekening: Chris Geris ('83)

"Neen, nooit!", zei Toon, "in de week neem
ik wel eens een borreltje aan van de mensen
die er mij een geven, 's Zondags ga ik altijd
naar de eerste mis in het dorp waar ik
vertoef, omdat mijn sjofel plunje niet in
overeenstemming is met de kleding van
andere mensen. Daarom blijf ik dan de hele
dag bij mijn wagen en vermaak mij verder
met wat muziek te maken op mijn oude
trekzak.."
"Kunt gij dan ook harmonica spelen?",
vraagt Joep. "Kent ge wat van muziek?" zegt
Toon. "Zoveel als een kalf van saffraan
slikken" antwoordt Joep, "maar dat wil niet
zeggen dat ik niet graag muziek hoor!
Integendeel!" "Zou ik dan eens iets voor U
spelen?" vroeg Toon. "Ja, doe maar, als ge
wilt"
Toon trok zijn instrument onder het
wagentje uit, zette zich op de handboom en
begon te spelen. Als hij een wijsje gespeeld
had zegde hij: "Dit was het lievelingsstukje
van mijn vrouw..."
"Sakkerdjas", zei Joep, "ik weet waarachtig
niet waar ge dat allemaal zitten hebt Toon!"
De muziek klonk betoverend inde maan-
verlichte zomernacht. Toon ging maar altijd
door met spelen. Joep zat nevens hem en
luisterde... Twee eenzame zwervers...
Als dat zo een tijd geduurd had dacht Joep
in zijn eigen: "wat is dat toch een
eigenaardige muziek.." Eindelijk waagde hij
het te vragen: "Wat zijt ge toch aan het
loedelen Toon?" Toon hoorde niet en ging
maar altijd door. Zijn bevende vingers
gleden over de glinsterende toetsen. De
muziek werd hoe langer hoe meer
weemoedig en klagend, dat de hond er van
begon te janken...
Joep keek Toon eens aan, en zag dat z'n
hoofd heel voorover gezakt was, de tranen
biggelden hem over zijn wangen en vielen
neer op de blaasbalg van zijn harmonica...
"Wat mag er bij Toon omgaan?" peinsde
Joep..
"Denkt hij aan zijn vrouw, zijn dochter of
aan zijn geknakt leven?" ..Joep wist het
niet.. Hij voelde zijn gemoed vertederen,
hem ook sprongen de tranen in zijn ogen,
terwille van Toon. Hij voelde een groot
medelijden met hem. Hij liet zelfs de dertig
centen, die hij uit zijn broekzak haalde en
zijn heel bezit aan geld was, heimelijk in
Toon zijn jaszak glijden. Hij geraakte
helemaal overstuur, zozeer was hij
aangegrepen door het lot van die arme
dompelaar.
Als hij enige kennis van muziek had gehad,
dan zou hij zeker gezegd hebben: "Dat is de
Nocturne, Opus 1 van Toon de SI ijper.."
"Toon", zegde Joep, "het is middernacht ik
heb het horen slaan in de toren, kruip in uw
nest man, ik ga naar huis."
Als Joep heengegaan was dacht hij onderweg:
"daar heb ik een beroerde nacht
beleefd, en toch zou ik die voor geen liter
snaps hebben willen missen".
* * *
* *
In een naburig dorp was Joep aan het
metselen. De zoon des huizes was aangewezen
om als handlanger te fungeren.
Deze was zo onhandig en dom dat Joep
zegde, wanneer de baas hem vroeg hoe het
met hem ging: "hij is nog te lomp om te
helpen donderen en daarbij ook nog een
grote luierik!" "Ja", zegde de vader, "het is
erg, ik weet er geen raad mee en
toekomend jaar zal hij naar de troep
moeten.." "Gaat hij 's zondags ook ooit uit?"
vroeg Joep. "Och nee", zegde de vader, "hij
bljjft altijd thuis". "Dat is verkeerd", zei
Joep, "gij moet hem centen geven dat hij
meer onder de mensen komt".
"Ach", zuchtte de vader, "dat heb ik ook al
geprobeerd. Met vastenavondmaandag gaf
ik hem geld en zegde tot hem: hier Jan, ga
maar eens vastenavond vieren, er is bal in
het dorp en gij moet U maar eens goed
amuseren."
19.

"Ja", zei hij, "dat is goed" en hij ging
weg.. Hij was niet lang weg geweest of
daar trad hij 't huis weer binnen.
20.
"Gij zijt al gauw terug. Heeft het U
niet aangestaan?"
"Och vader", zei Jan, "daar heb ik wat
meegemaakt, daar zult ge morgen nog
van horen".
"Wat is er dan toch gebeurd?"
"Dat zal ik U eens vertellen", zei Jan.
"Ik zat daar in de hoek van de herberg
en de vrouw had mij bier gebracht. Er
kwamen altijd maar jongens en meisjes
binnen.
Dan opeens verscheen er een man met
een zwart pak aan en een heel hoge
hoed op. Hij droeg een kistje onder
de arm. Hij ging achter door en zette
het kistje op de grond. Hij maakte het
open en'haalde daar wat uit, waarvan
ik niet kon zien wat het was. Hij nam
het op de arm en streek daar met een
stok over.
Toen hoorde ik wat het was: het was
was een klein kindje dat erbarmelijk
jankte... Op de duur ging hij heel
snel met de stok over dat kindje zijn
buikje strijken.. Het schreeuwde
dat het mij door merg en been
drong !
Brave boerenzoon voor de eerste keer op café.
Tekening: Chris Geris ('83)
En toen, oh jé, dat hadt ge moe-
ten zien vader ! De jongens pak-
ten de meisjes en de mèasjes
pakten de jongens vast en het
ging maar rond als een heksen-
werk, en er was niemand die
het deurgat kon vinden,
maar ik wel vader !
Ge kunt niet gelo-
ven hoe bljj ik
vas toen ik buiten-
kwam, en toen ben
ik heel hard naar
huis gelopen vader!"
+ HAARDJE LAVEAUX
(vervolgt)

DE KERSTMIS IN EEN DORP
De in Kinrooi geboren dichter, archivaris, enz. THEODOOR SEVENS, liet zeventig jaren geleden zijn
bundel "Huisgezin en Vaderland" verschijnen (Antwerpen,1912). "Kerstmis in een dorp" -toepasselijk
voor de tijd van het jaar- ontnamen we aan deze uitgave. We behielden de oorspronkelijke (oude) spelling
en schrijfwijze.
Bijtend blaast het sneeuwend Noorden
Door de boomen, lang ontblaSrd;
Blanke velden, blanke daken,
Waar het vorschend oog ook staart.
In het dorpje staat een kerkje,
Over eeuwen daar gesticht;
Door de hooge, groote vensters
Straalt een overvloed van licht.
Bom, bam! schalt het uit den toren;
En de menschen, vroeg te been,
Komen langs de blanke straten,
Rijken, armen ondereen.
De oude herder doet de misse,
En zijn hart is aangedaan;
Majestatisch zingt het orgel:
Puer natus est (1)... Bidt aan !
In de kribbe rust het Kindje,
Lachend, de armpjes uitgestrekt;
Komt tot mij om heil en vrede,
Als een zonde uw ziel bevlekt !
(1) Een kind is geboren
21

DE DORPSSCHOOL VROEGER,,,
Zoals sommige lezers van dit blad wellicht weten, heeft het "Verbond voor Heemkun de"
voor het jaar 1984 als hoofdthema voor onderzoek en werking gekozen: de dorps school
vroeger...
In dit verband meenden wij dat de lezers zeker belang zullen stellen in een vier- bladig
school register over Kessenich uit het jaar 1853, dat wij toevallig vonden in een zwaar
beschadigde bundel dokumenten uit het Maaseiker kerkarchief.
We drukken de inhoud van dit register hieronder dan ook volledig af, daar de in houd der
vragenlijst voor zichzelf spreekt.
Merkwaardig is wel het grote verschil in aantal schoolgaande kinderen in het winter- en in
het zomerseizoen. In het zomerseizoen was er werk op het veld en er konden geen handen
gemist worden.
Op de voorpagina :
Dit register moet in dubbel worden gehouden. Ieder jaar op het einde van Augus tus, zullen
de Eerw. HH. Pastoors een exemplaer of afschrift daervan aen den gees tel ijken
Schoolopziener van het canton zenden. Het andere, door dezen laats ten on dertekend zal
in de archieven der parochie bewaerd blyven.
Pagina 2 en 3 :
SCHOOLREGISTER
INGERIGT
PAROCHIAEL
VOLGENS DEN OMZENDBRIEF VAN DEN 26 JANUARY 1843
PAROCHIE : KESSENICH
MARTIN BOONEN
Maeseyck, ter Drukkery van Demartea
Zone
n
Naem, voornaam, ouderdom van den Meester of de Meesteresse : Lamberigts Joannes,
oud 35 jaeren.
Hoe lang is hij in bediening
Bedient hij nog andere plaetsen? Welke?
Is hij getrouwd
Is het eene gemeenteschool
Aangenomen school ?
Of privaet school ?
Aen wie behoort het lokael ?
22.
sedert 1842
Ja, die van Orgelist.
Neen.
Ja.
H
ii
Aen de gemeente.

Is het goed gelegen ?
Zyn de meisjes en jongens samen ?
Is er mogelykheid ze af te scheiden ?
Hoe is het gedrag van den meester ?
Hoe is zyne bekwaemheid en iever ?
Hoe is zyn gezag in de parochie ?
Betrekkingen met geestelyke en burgerlyke overheid n. ? : Goed.
Getal der kinderen
maart
G
juny
august
dec.'5
- jongens : die betalen
'5
o
'
u
3 24
die niet betalen
4
e
5
s
22
- meisjes : die betalen
2
d.
4
'
22
die niet betalen
7
id 2
5
18
2
Getal der kinderen die niet naer de school gaen :
4
- jongens : 1
2
- meisjes : 8
2
.
id
.
4
1
15
5
17
2
4
1
8
1
Onderhoudt men den Bisschoppelyken omzendbrief
2
van
1
den 26 January 1843
0
aengaende:
- de gebeden ?
4 Ja. 1
1
- den Catechismus ?
id. 1
2
- de Gewijde Geschiedenis ?
id.
6
- de Godsdienstige opvoeding ?
ja.
- de schoolboeken ?
ja.
2
- de scheiding der geslachten ?
Voor zoo veel mogelyk.
2
- Worden de kinderen naer de kerk geleid? Door wie? Welke dagen? 3
Gaen zij op geregelde tijden te biechten ?
Worden zy daertoe ook voorbereid ?
0
Zijn er onderwijzers in de school? Welke ?
Hoe is hun gedrag, bekwaamheid en iever ?
Worden de kinderen goed bewaekt voor en na de school, 's middags,
in den speeltyd en in het t'huis gaen ?
Doen de kinderen voortgang ?
Is er niets gevaerlyks voor de zeden in of omtrent de school?
Bijvoorbeeld by het uitgaen, het doen der behoeften, in den aerd
der spelen ?
Hoe dikwyls hebben de E.E.H.H. Pastoor of Kapellaen de school
bezocht ?
Aenmerkingen over de Bewaerscholen, Avondscholen, Zondagscholen,
enz. die in de parochie zyn ?
Ja
.
Ja
.
N
ee
Goed.
J
a
.
J
Ik hoop neen.
a
Dikwijls. niets.
.
23.

HERINNERINGEN AAN NOVEMBER 1918 EN..,,
AAN EEN VERGETEN GESNEUVELDE
Zoals iedereen wel weet, trad op 11 november 1918, om 11 uur, de "Wapenstilstand"
in., dadelijk weer 65 jaren geleden.
Duitsland had zogezegd de strijd nog niet helemaal verloren... de geallieerden
hadden nog niet volledig gewonnen. Aan beide zijden zwegen de wapens en de mili-
tairen die aan de frontlijnen tegenover elkaar hadden gestaan, mochten zomaar naar
huis terugkeren.
De Duitsers moesten dus de bezette gebieden ontruimen... ongehinderd.
DE AFTOCHT UIT MOLENBEERSEL
In Molenbeersel waren de Duitsers nogal
talrijk vertegenwoordigd, want de grens met
Nederland (toch een hele lengte) was
jarenlang versperd geweest met metershoge
prikkeldraad en hoogspanning.
Op regelmatige afstanden stond er een
"Blockhaus", bemand met een aantal soldaten,
die elke sabotage- of ontsnappingspoging
verijdelden en met scherp
schoten. De meesten van hen waren gehuisvest
in de ontruimde woningen langsheen
de grens, onder andere in het huis "De
Heibloom"...
Enkele dagen na "Wapenstilstand" zijn de
bezetters per stoomtram vanuit Molenbeersel
vertrokken, richting Maaseik. Ze
mochten over de brug, dwars door
Nederlands Limburg, richting hun eigen land.
Waarom het neutrale Nederland dit toeliet is
me een raadsel. Ik heb me later laten
vertellen dat vele Duitsers hun wapens in de
Maas wierpen. Geen wonder., zij waren de
oorlog beu en in Duitsland woedde een echte
revo- 1utie.
Ze kwamen in vrij goede orde naar de
dorpskom afgezakt., allesbehalve luidruchtig!
Vroeger hadden ze eerder uitdagend op ons
neergeblikt, nu keken ze nogal sip, als
geslagen honden.
24.
Het nam heel wat tijd in beslag vooraleer ze
allen, als haringen in een ton, op de tram
waren gesukkeld. De akelige, gebrulde
bevelen, hoorde men niet meer. Een
twintigtal-dertigtal mensen stonden toe te
kijken hoe de laatste vijanden aftrokken.
Hier en daar grijnslachte er een... maar
iedereen was wel beducht voor een
onverwachte reaktie van een der
verslagenen, die nog een kogel in de loop
van zijn geweer kon hebben. .
Toen de lokomotief het stel aantrok, begon
een van de toeschouwers te zingen: "In der
Heimat, in der Heimat, da gibt's kein Essen
mehr!" De Duitsers keken ons met
verdwaasde blikken aan, maar reageerden
verder niet.
Er viel een grote stilte over 't dorp.
Natuurlijk was iedereen blij dat de "Pruisen"
weg waren. De oorlog was wel gedaan maar
er heerste nog grote angst over het lot van
onze eigen soldaten., over het lot van de
talrijke weggevoerden... over de zo
moeilijke bevoorrading, want er was gebrek
aan eten en aan zoveel andere
noodzakelijke dingen.
Er verliepen enige weken vóór de eerste
Belgische soldaten terugkwamen en het
mocht wel een wonder heten: de mannen
van Molenbeersel keerden allen behouden
weer.

Een paar van hen hadden verwondingen
opgelopen, maar allen leefden. Een
"mirakel" inderdaad, want er waren weinig
gemeenten waar geen slachtoffers te
betreuren vielen. Groot was de vreugde in
Molenbeersel ! Dankmissen werden
opgedragen.. In 1919 trok een feestelijke
stoet door de straten. Onze helden werden
in de bloemen gezet en toegejuicht. Ze
hadden het zeker verdiend !
Verzameling: Mathieu Kunnen
EEN VERGETEN GESNEUVELDE...
En toch werd één gevallen inwoner van
Molenbeersel totaal vergeten. Waarom?
Och., hij was maar een "toevallig
inwoner"... een doeanier namelijk en hij
was nog lang niet ingeburgerd in de
gesloten dorpsgemeenschap van die tijd...
Michel SEGERS was zijn naam. Hij was
verwant aan Godfried Segers (Hubes
Friedje) van de Manestraat en was af
komstig van Rotem. Hij was gehuwd met
Catharina Aerts en woonde sedert enkele
jaren in Oud-Kevelaer (red. thans Oude
Kerkstraat te Molenbeersel).
Michel Segers had middelbare studies
gedaan. Ik heb nog lang een Franse
"Grammaire" van hem bewaard, waarin hij
met een fijne hand aantekeningen had
gemaakt.
Je kon vóór 1914 niet zonder een mondvol
Frans zomaar doeanier worden. Er waren te
Molenbeersel zelfs een paar Waalse
tolbeambten, die met moeite wat Vlaams
konden brabbelen.
Ik heb Michel nog gekend, omdat zijn vrouw
een halfzuster was van mijn moeder. Hij was
een zachtmoedig, bezadigd man, die zeer
gehecht was aan zijn gezin.
Vlaamsvoelend was hij ongetwijfeld... Hij
had zijn merel de eerste tonen van de
Vlaamse Leeuw leren fluiten. In de stille
avonduren klonk dat "krijgshaftig" lied tot in
de dorpskom.
Soms kwam nonk Sjèl even bij ons binnenwippen,
als hij op nachtdienst trok. Als
"wapen" had hij een wandelstok en op de
rug droeg hij een houten stel dat
opengeplooid kon worden tot een soort
rustbed en een schapenvacht om zich
enigszins te verwarmen. Hij was in
burgerpak. Onze tolbeambten kregen pas na
1919 een uniform. (Hun Nederlandse
kollega's nog later).
Begin augustus 1914 werd Michel Segers
opgeroepen. Enkele weken later is zijn
zoontje, Jeanke, overleden. Het jongentje
had een zwak hartje, dat herinner ik mij nog
duidelijk. Tante Kaat heeft dan een tijdje bij
ons ingewoond. Niet lang echter., want in
september (of oktober?) is pastoor Gubbels
haar het droevige nieuws van Michels dood
komen mededelen. Zulke dramatische
momenten blijven in je geheugen kleven.
Mijn tante, die in verwachting was van haar
tweede kindje, is dan naar haar moeder in
Rotem teruggegaan. Begin 1915 is daar haar
zoon Pierre geboren. Die
25.

is later onderwijzer geworden in zijn
eigen dorp.
* * «
Waarom werd de goede Michel Segers nergens
als "gesneuvelde" vermeld? Noch te
Molenbeersel, noch te Rotem? Doeaniers
waren in die tijd niet erg geliefd, bijna zo
weinig als "gendarmen" Wat meer is: je
familie moest zowat twee generaties lang in
Molenbeersel gewoond hebben, eer je als
volwaardig dorpsgenoot aanvaard werd.
Maar, zo'n man, die toch zijn leven geofferd
had, totaal verzwijgen, is haast
onbegrijpelijk.
WAAT AL VREUGER IN OPHOVEN RAOSJDE
Wellicht is het zó gegaan: in Molenbeersel
oordeelde men: Michel zal te
Rotem als "held" worden vereerd., die
van Rotem zijn zo naief geweest te
veronderstellen: Michel woonde in Molenbeersel,
dus...
Wat er ook van zij: het komt me gepast
voor, al is het zoveel later, vandaag nog
hulde te brengen aan een slachtoffer uit de
eerste oorlogsdagen van 1914.
MAARTEN JOZEF BOON
We kijken even terug in het OPHOVEN 1935 - 1937....
In die tijd had Ophoven ook nog zijn speciale figuren. Meester Poukens zaliger
heeft erover verteld, over die nog vroeger hebben geleefd, en zijn vertelselkens
zijn gelukkig bewaard gebleven. (1)
Sommigen van deze aparte figuren mogen nog wel eens uit de vergeethoek worden
gehaald; ik bedoel de herinnering aan hen!
WULMKE VAN DE SPAANJERT
Zo bijvoorbeeld Willem Coonen. Als men
deze naam uitspreekt, zou bijna niemand
meer van de huidige Ophovenaren weten
wie daarmee werd bedoeld, maar bij het
uitspreken van "Wulmke van de Spaanjert"
zal menigeen nog beamen: "Och, jao, dét
menneke".
26.
Ik herinner me hem nog zeer levendig. Zoals
hij zich zelf altijd betitelde met "einen
Hollenjer", van Susteren afkomstig, stevig
gebouwd, niet al te groot, blozende kop en
eerst stalknecht bij Jef van de Spaanjert.
Vandaar zijn tweede naam, alom bekend:
"Wulmke van de Spaanjert".

Naderhand in dezelfde funktie bij Mat- hieu
Vanlaar in de Hoogstraat. Jonggezel
gebleven. Geen tijd gehad om te trouwen,
zou Wulmke zeggen, altijd aan de muziek
verslaafd geweest. Bij de fanfare in Susteren
gespeeld, in het kerkkoor gezongen en
noem maar op. Een vent met een hart van
koekebrood, zou het kleinste kind geen
kwaad kunnen doen, werkte alsof één uur
120 minuten duurde en ook navenant zijn
stappen, zijn arbeid, zijn dagelijks leven. Ik
herinner me nooit hem schoenen te hebben
zien dragen, immer met klompen aan.
Hij was echter wel fantasierijk of mocht men
dit naïeviteit noemen, God weet het.
Hij wist te vertellen dat in "zijnen tijd" bij
het leger men de vijand, verdoken achter
een muur, van alle kanten kon
doodschieten.
"Mér Wulm, wie lapste dét dén?" "Heel
simpel", antwoordde onze vriend, "met een
geweer met een gebogen loop". Vandaar !
Hij kon, achter in de kerk staande, de
juffrouw vóór op het koor doen wiegen met
zijn eigen adem. En weerom wij verbaasd:
"Mér Wulmke toch!?"
Zijn antwoord was klaar. Zo scherp kon hij
zijn "adem pitsen" dat hij de juffrouw wel
kon omverblazen. Hemi nooit gevraagd of
het een spitse of formidabele juffrouw was.
Wij, toehoorders van die tijd, luisterden en
deden of wij zijn daden voor waarheid
geloofden.
Maar door de muziek kwam Wulmke toch bij
de fanfare terecht en werd hij aanvaard als
direkteur.. bij wijze van spreken. Bij de
repetities mocht hij wel eens het
dirigeerstokje overnemen, de muzikanten
deden alsof en ons ventje kropte van
fierheid. Zo bracht hij de liggende maat in
de mode, wat beduidde dat de dirigent zijn
taak moest verrichten al liggende op de
vloer -in het uiterste geval- maar als een
zetel bij de hand was, was het hem
veroorloofd in deze houding de maat te
slaan.
En met een ernst en gesloten ogen liet hij
het dirigeerstokje gaan en de muzikanten..
ja, zij hadden meer last van niet in lachen
uit te barsten dan hun noten te blazen. Ook
de hangende maat (Wulm onder de armen
in een open deur opgehangen) werd ook al
door hem ingevoerd, maar een zeer lastige
karwei voor het manneke en daar had
iedereen begrip voor omdat niemand
Wulmke kwaad wilde.
Het ventje had nog meer pijlen op zijn
boog. Toneelopvoering "De Aap van Eindhoven"
en "De Ontriggelde Trein". Stel je
voor: kleine dikke Willem op de scène met
een tiental medespelers. Hoofdpersonage
Wulmke die als een aap omhoogspringt en
dezelfde sprong door zijn medespelers
moet nagedaan worden. Na enkele van
deze sprongen lag het hele stel spartelend
op de vloer met onze Wulm er onder. Dan
geraakte hij recht en kwaad en ademloos
verweet hij de anderen "dat ze er niks van
kenden". Een opvoering van onnozelheid,
om zich een bult te lachen. Maar Wulm
vond dit niettemin een sukses en genoot er
van.
En als hij in de scène "De Ontriggelde
Trein" ten tonele verscheen, laveerde hij
gehurkt over de vloer, gevolgd door een
hoop jonge lui die in dezelfde houding over
de planken schoven maar elkaar bij de
schouders vasthielden. Op zeker ogenblik
liet de laatste in de rij zich vallen, de
anderen volgden en als allerlaatste ging
ook onze Wulm een gang.En of er
geschaterd werd moet wel niet gezegd
worden! Maar hij, de toneelmeester, genoot
er van en liefst zou hij iedere zondag na de
hoogmis willen herbeginnen want zijn
woorden waren altoos: "Dao wurdj temin
gerepeteerd". Hij werd flink getrakteerd en
ons bier versmaadde hij in die tijd al niet.
Ja, waarlijk, hij zocht de mensen op, werd in
de kring opgenomen, tot vertellen en
fantaseren aangezet en daar genoot hij
zichtbaar van. Zijn uitdrukking: "ze moeten
mich", was oprecht gemeend.
27.

Maar het liep ook wel eens uit de hand,
werd zelfs éénmaal op het randje af een
drama. Het kliekske dat van elke
maandagavond haast een feest maakte,
werd bij een geboorte door de fiere vader
flink getrakteerd, na aan het bedje van het
boorlingske een koncert weggegeven te
hebben met Wulmke als dirigent en
Gabriëls, bijgenaamd "Ave Maria", als
tenor.
Deze Gabriëls kwam van over de grens;
vervallen glorie als zanger.
Maar zijn stem verraadde nog zijn vroegere
zangkunst en voor enkele pinten bier zong
hij nog een hemels Ave Maria. En alzo
kreeg hij zijn bijnaam, alzo werd hij
nageroepen door de jeugd van Ophoven
als hij in ons dorp per fiets passeerde.
Waarlijk een verlopen en verzopen genie.
Het kliekske trok hem aan en hij werd
aanvaard en bij de geboorteviering van het
kindje was hij ook present.
Daar werden meerdere flessen wijn leeggedronken
zodat Wulmke piepel zat werd
en met de kruiwagen midden in de nacht
naar huis moest gevoerd worden. In zijn
kamertje bij boer Vanlaar kon men niet
binnen geraken. Dan maar van de nood een
deugd gemaakt. De kalveren (de échte) uit
de stal gedreven de nacht in en aldaar ons
Wulmke op wat stro gedeponeerd.
Toen 's anderendaags 's morgens Trees- ke
de koeknecht moest gaan wekken, vond ze
hem daar liggen, liep verschrikt naar
binnen en... "Baas, kon eens gauw, Wulmke
is voorzeker dood want hij heeft veel bloed
gespuwd!". Het leek er inderdaad op! Dat
rode wijn en bloed veèl gelijkenis vertonen
kon Treeske toen nog niet weten. En als
dokter Vanderzijl , op ziekenbezoek, er die
morgen nog een schepke bijdeed én
toevallig de kerkklokken een mens
overluidden (toen en nu nog in gebruik in
Ophoven), ging alras de mare dat men
Wulmke van de Spaanjert dood had
gevonden en... menigeen van het kliekske
kreeg het even benauwd. Alles draaide
tenslotte nog goed af. Wulmke vertelde
later dat hij meende een flink stuk in zijn
kraag te hebben gehad en "dét den belsche
wien nog bé
28.
ter waas dén den hollense!"
Wulmke ging verder door het leven zoals
elkeen, maar de jaren gingen ook aan hem
niet voorbij. Hij geraakte stilaan van de
been en zijn vrienden voelden aan dat met
hem pret maken ook geen zin meer had..
Dit was het wedervaren van Wulmke van
de Spaanjert tijdens zijn verblijf in
Ophoven. Wellicht waren dit voor het
eenvoudig, goedhartig ventje de schoonste
jaren van zijn leven, zijn droomwereld.
En als hij dit epistel moest lezen ben ik
zeker dat zijn kommentaar zou zijn:
"Ederein zaag mich géér, zelfs de
mééchtjes!"
En wellicht zingen Wulmke en Gabriëls
daarboven nu samen alle dagen hun Ave
Maria. En zijn oude bazen, Jef van de
Spaanjert en Thieuke Vanlaar en reeds
enkele anderen van het kliekske luisteren
mee .....................
G.C.
(1) "Van Nu en Straks - Alleen voor mensen van
boven de zestig.." door Jules Poukens. Bundeling
van de verhalen die verschenen in '"t Bazuintje"
Opho- ven-Geistingen 1953-1954, uitgegeven door
de Geschied- en Heemkundige Kring Kinrooi, 1979.

UIT HET BISSCHOPPELIJK ARCHIEF TE LUIK... (vervolg)
PAROCHIALE GEGEVENS UIT HET TWEEDE KWART VAN DE NEGENTIENDE EEUW
MET BETREKKING TOT GEISTINGEN/ KESSENICH/ KINROOI,
MOLENBEERSEL EN OPHOVEN ____________________________________
In deze vierde bijdrage geven we de gegevens weer die pastoor Peters in 1833 en
1836 over de parochie Geistingen noteerde en de gegevens die pastoor Van den
Eijnde voor Kessenich opschreef in 1836.
Hierdoor krijgt U ondermeer een overzicht van het personeel van de Kerkfabriek,
de inventaris van de kerkmeubelen, de lijst van de stichtingen en getijden, de
lijst der inkomsten, de lijst der broederschappen en het getal der kommunikanten.
Bij de lijst der inkomsten valt het op dat de "schuldenaren" hun schuld konden
vereffenen in rogge en/of geld. Hierdoor wordt ons een interessant beeld geboden
van de waarde van dergelijk graan.
In de volgende bijdragen kunt U de resterende gegevens vinden betreffende Kinrooi,
Molenbeersel en Ophoven
G E I S T I N G E N
Indexen en inventaris van de hulpkerk
van Geistingen (Archief van Bommel,
341) uit 1833.
NUMMER AANTAL OBJEKTEN SOORT VAN DE OBJEKTEN
1. 1 Geprivilegieerd hoofdaltaar
2. 2 Aflaat bij de "Gedurige Aan-
bidding" en het "Veertiguren-
gebed".
3. 1 Relieken van het H. Kruis van
Onze Heer Jezus Kristus
AANMERKINGEN
14 januari 1833
Sinds onheuglijke
tijden, maar ik
vond niet de
authentieke
stukken.
NUMMER AANTAL OBJEKTEN INVENTARIS VAN DE GEWIJDE VOORWERPEN AANMERKINGEN
AARD VAN DE OBJEKTEN _________________ ______________
1. 1 Zilveren Remonstrans
2. 1 Idem ciborie
3. 1 Zilveren kelk
4. 3 Zilveren H.O. Vatjens
5. 6 Zilveren hartjens voor vereering van
het beeld BMV
29.

6. 2 Idem septers
7. 2 Idem kroonen
8. 1 Koper Godslamp
9. 1 Koper kroon lus ter
10. 18 Altaar kandelaars groote
11. 4 Altaar kandelaars kleine
12. 2 Missalen met zilveren beset
13. 2 Idem zonder zilver
14. 1 Graduaal
15. 2 Antiphonalen
16. 2 Processionalen
17. 2 Rituelen
18. 1 Koper wierookvat en schepje
19. 1 Koper wijwaterketel
20. 2 Kleine schelle
21. 1 Coorcap zijde
22. 2 Velums zijde
23. 2 Kasuifels wit
24. 2 Idem rood
25. 2 Idem groen
26. 2 Idem violet
27. 2 Idem zwart
28. 6 alben
29. 6 Kleine Rekkelaars voor de Koralen
30. 6 Altaarlakens voor de hoogen altaar
31. 6 Idem voor de kleine altaars
32. 10 Aldus corporalen opgemaakt te Geistingen, den 2 october 1833 J.
33. 5 Peters, hand-doeken Rector en andere kleinigheden A. Hermans
34. 1 zijde antependium
In 35. hetzelfde archief 2 Van Bommel vinden Idem we geschilderde
onder nummer 358 een register waarin
vermeld staan :
1. Het Personeel van het Fabrijk
2. Inventaris der Kerkmeubelen
3. Lijst der fundatiën en Jaargetijden
4. Lijst der Inkomsten van het Fabrijk
5. Lijst der Broederschappen
6. Getal der Communicanten
De gegevens werden opgemaakt door "het Kerkfabrijk van Geijstingen, Canton Maes- eyck"
voor het jaar 1836.
■■HSfl

1. Staat van het personeel van het fabrijk der auxiliaire Kerk van Geijstingen
Naam en voornamen
der leden
Te uwen Jan
Peters Jan Rutten
Lambert Notten
Hendrik Rutten
Renier
Vangeneijgen
Jan Henkens
Leonard
Teuwen Jan
Peters Jan
Notten Hendrik
Henkens
Leonard
2. Inventaris der Kerkmeubelen.
Hoedanigheid bij het
Kerkbestuur
President
Vicaris
Burgemeest
er
Secretaris
Lid Lid ld.
Kamer der kerkmeesters
President
Vicaris
Secretaris
Tresuarier
Dagteekening der Aanmerkingen Kiezing
of herkiezing
3 april 1836
ii
n
3 april 1836 23
februari 1833 3
april 1836 23
februari j 1833
3 april 1836 ii
4 april 1834
3 april 1836
Deze is gelijk aan die van 1833 (zie hierboven). Erbij gekomen zijn 2 rukkelaars
en 3 nieuwe cazuifels.
3. Lijst der fundatiën en jaargetijden binnen de kerk van Geystingen.
Er is slechts een stichting binnen deze kerk. Schuldenaar is de borggraaf (hui-
ze rhof); de aard en aantal der diensten: drie messen en zondags de "proundiis in
miserere", waarvoor 21,20 betaald worden, die volledig naar de pastoor gaan.
4. Staat der inkomsten van het fabrijk.
Zie de tabel hierna.
5. Lijst der broederschappen
Er bestaat één onder de benaming: "Gedurige aanbidding van het allerheiligste Sa-
crament" .
6. Het getal der communicanten.
Dit bedraagt 300. In potlood staat hierbij geschreven: 38: conf. (vormelingen?).
31.

c
NAMEN EN
VOORNAMEN
BEDRAG DER INKOMSTEN
IN ROGGE
TOEGESTAAN AANDEEL AAN
| DEN KAPELAAN
DEN PASTOOR
| HET FABRIJK
I of ZANGER
Doende in geld volgens de wettige waardering
CJ3
_
J
O
DER
SCHULDENAREN
MUD KOP
IN GELD
Fr. - cn Fr. - cn. Fr. 1.93 cn, 1.93
1. Henkens Leonard
23
21.20
2.
3.
4.
5.
6.
De Borggraaf
Houben Jan
Kreemers Matthijs
Snijders Renier
Idem
5
3
2
9
1
21.20
2.41
1.44
1.44
1.44
2.41
1.44
1.44
1.44
7. Joosten Matthijs
8. Graus Matthijs
9. Notten Jan
10. Graus Matthijs
11. Notten Jan
4
8
1
8
1
8
1.44
4.77
6.70
34.92
1.44
4.77
6.70
34.92
12.
13.
14.
15.
16.
Deben Jan
Schreurs Mathijs
Houben Jan
Verstraten Cornelis
Janssen Peter
4
3
1
1
8
5
7
8
2.72
35.53
10.52
31.08
9.72
35.53
10.52
31.08
9.72
17. Vangeneygen
Mathijs
18. Dirkx Jan
19. Vangeneygen Arnold
20. Vangeneygen Jan
2
8
0
1
8
24
9
2.68
8.5
7
8.21
17.51
68.21
23.05
8.21
17.51
68.21
23.05
21.
22.
23.
24.
25.
Gerards Peter
Franssen Severien
Donders Jan
Meyers Weduwe
Gielen Ruth
2
1
7
3
7
1
56
9
2.9
6
8.9
2
15.38
69.32
60.45
21.49
15.38
69.32
60.45
21.49
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Hermans Arnold
Houben Theodoor
Snieders Renier
Joosten Mathijs
Dierrix Jacob
Goijens Peter
Henkens Jan
TOTAAL
8
6 0
9
1 1
4
2 4
3
1 8
68 02 37.23
3 6
25
4 8
1 6
5
4.5
4
6.8
4
21.20
22.38
9.72
26.24
4.77
35.11
10.14
583.74 27.32
9.72
4.54
6.84
22.38
9.72
26.24
4.77
35.11
10.14
604.74
27.32
9.72
4.54
6.84

K E S S E N I C H
Inventaris der Kerkelijke meubelen en
andere effecten (Van Bommel, 341) uit
1833 :
- een beste ostensorium in zilver
- een zilver verguld ciborium
- een beste zilvere Kelk
- nog een zilvere voor dagelijks gebruyck
- een zilver Wierook-vat, met zilvere Schipke
- een paar zilvere ampullen met zilvere
Schootel.
- een zilver of geplateneerd Kruys, met een
zilver omhuld crucifix er op
- een zilver Kruys met de H. Partikel des H.
Kruys
- een klein zilver pixis binnen over- guld pro
Des.--- SS. Viatico
- een klein zilver Vatye pro oleo in- f i rm.
- twee aen een zilvere vatjens voor de crisma
et ol. cath.
- twee beste boeken met zilver beslaegen
- een dagelijks missaal met twee zilv.
Krammen
- twee zilvere herten en dry goude Kruiskens
aan Maria
- eenen aspersorium met zilvere handvat
- eenen zilveren Kramp aen een choor Kap
- 6 groote houte overzilverende luchters
- nog 4 kleine dito
- 4 groote kopere luchters
- 6 wat mindere dito
- 4 kleine dito
- een kopere godslamp
- 7 kopere hangluchters
- twee paar dagelijkse tiene ampullen
- een kopere lucht
- eenen kooper ketel voor het gewijd water
- een lavacrum in koper
- nog twee missaals met koopere Krammen
- 10 alben met soo veele amicten
- 12 autaars mappen
- een rood communiekleed
- een blauw zijde communie Kleed
- een beste rukelier, en dry mindere
- dry beste roode liene rukkeleer voor
de misdieners
- nog dry dagelijksche
- 4 choor cappen, een witte, roode,
swarte, violette
- een capelle in wit, een capelle in
rood
- 22 antipendia
- eenen violetten casuyfel
- eenen groenen met zijde damast
- eenen groenen met goud doorwerkt
- dry roode met verschillige kleuren
- eenen witten met groote bloemen
- eenen besten zwarten, een dagelijkse
- een violetten met witte, groene en
blauwe bloemen
- een beste blauw vaan en een gemein
- vijf dagelijksche casuyfels
- 12 corporalia, 12 purificatoria
- dry beste tabellen, 6 gemeine, 5 vela
- dry taal aars, een bonet, een
lykschen rituale
- eenen graduale, twee processionaals
- twee violette stoelen en twee witte
- een baar-kleed in zwart, 7 hand-
doeken .
Van Den Eynden, JBP Pastor /
M. Lamberigts, Custer
lDd§x_van_de_inkgmsten_yan_dé_ker
- Roggen in pacht 140 - 3 copp.
- Erfpacht 61 3
- Pacht van de capelanie 16 0
- Inkomst van geld (guld.) 20 18
- Inkomsten van geld voor
de Kerck 39-8-2
(vervol gt)
HUBERT HEYMANS
33.

Waat maag dét in godshiêrenaam beteikene
"Filologie" houdt zich bezig met talen.
Meervoud. Want van de ene taal springt er
algauw iets over op een andere.. Het is als
met vlooien die wel eens van pels willen
veranderen. Zei de ene vlo tegen de
andere: "Rijdt gij met dezelfde hond terug,
of zullen we eens wisselen?"
Het is een "lelijk" geval waar ik deze
bijdrage een begin mee wilde maken: het...
"vloeken".. Allerlei minder fraaie
"toevoegsels" horen er eigenlijk óók bij ..
Daar werd vroeger (och, vroeger!) in mijn
geboortedorp Geistingen, toen ik
"Koerjóng" was -meer dan een halve eeuw
geleden- na het zondagslof gebeden "tegen
het vloeken en de slechte praat". Wat
vaderonzen; ik weet niet meer hoeveel... Ik
weet wél dat er nogal wat herbergen waren.
De"properste" trouwens bij ons. Wat niet
zó het geval was in de "statiewijk" van
Maaseik bijvoorbeeld. .
Bij ons hing er dan niet alleen ergens, bruin
en berookt, de wettelijk voorgeschreven en
"uit te hangen" tekst: "Beteugeling van het
drankmisbruik", meestal hoog ergens tegen
de zolder. Maar er hing ook -meestal toch-
dat grote "Oog": "Hier vloekt men niet"..
Om van "slechte praat" nog maar te
zwijgen. Met dit laatste viel het wel erg
mee. De herbergbazin was niet té jong of té
onervaren, ofwel was het 'n "pront ding"
dat bediende, jawel; maar vader en moeder
waren in de buurt en zij was "deftig
gekleed". Overigens wist zij meestal de
toog en de klant tussen zich. Nee, dèt viel
érg mee...
Maar dat "vloeken".. Het Engels, wat
hierboven staat (ik doe ook "modern" mee:
Engels is "in") komt uit een oud verhaal uit
het Amerikaanse "Wilde Westen".
34.
HE NEVER SWORE THAN IF
NECESSARY,.,..
(Hij vloekte nooit... tenzij 't
nodig was)
Daar was, in die wilde jaren, zo'n honderd
jaar of meer geleden, een "vloekbeest" naar
het schijnt. Het zal wel waar zijn, want dat
kwam zelfs hier voor. (Ik denk aan de
voerman met de "huts" van Opdekamp: één
resem "vloeken", waar wij -die dat niet
mochten- met ontzag naar luisterden.. Ik
denk aan een rijkswachtkommandant C. die,
toch een beetje ongerust, aan de moeder
van de buurjongetjes vroeg: "Nondedju, ze
vloöke toch neet, mil- jaar..?"
Ik denk aan nonk Soê en zijn broer (vooral
die), die ongekende"kracht- woorden"
bezigde. Bezigde? Neen, steeds vóóraan in
de mond had.. Ik denk...
Welnu: onze Amerikaan vertrok naar "de
eeuwige jachtvelden", zoals dat vroeg of
laat ervan komen moet. Zijn verbale
prestaties hadden hoofdzakelijk bestaan uit
enkele engelse woorden. Ze wisten er niet
goed raad mee. Neen, een "leugebeest":
dat was hij niet geweest; maar het viel niet
te ontkennen: een "vloekbeest" wél.. En dus
stond er die regel op zijn kruis. Vertaald:
"Hij vloekte nooit dan tenzij het nodig
was.."
Gij kent ongetwijfeld óók het verhaal van
de pastoor, die op zijn dorpswandeling een
voerman "afgrijselijk" hoorde "vloeken" bij
paard en kar, die tot aan de as in "den
toter" zaten. Met de vinger tussen zijn
brevier maande hij die man toch maar
zoetjes aan het eens "zachtekens" te
proberen. En toen ging het ineens.. Waarop
de pastoor: "Mér, verdomme..!"
Vloeken. Echt vlóeken. Vér-vloeken: héél
erge dingen. Echt vloeken: zich de "vloek"
over het hoofd halen. Een dochter of zoon
"ver-vloeken": ge wordt er koud van als ge
eraan denkt.

Een vader die zijn eigen "vlees en
bloed" naar de hel wenst.. Menens...!
Het bestèèt !
Maar met dat "Oog"; och, het loopt zo
'n vaart niet! Het betekent eerder:
"zeêtj-e-bitje-medést.. fetsoenlik...
-Kèn 't neet gët stil der?- Es-se niks
anges wéts..- Maar het ontsnapt ü
soms "in ene vloök".. Vooral als ge zo
geen échte verweermiddelen hebt..
Wij kennen dat allemaal, vooral als we
een beetje in het nauw gedreven zijn.
We maken er ons dan maar vanaf met wat
1 uchtverplaatsing, stemverheffing,
forse gebaren, dreigende blikken, ver-
schuiven van de kwestie.. Kortom: een
"miljaar" of zo.. Eventueel: "miljaar
de miljaar!" Of: miljaar.. de miljaar..
de miljaar = een "superlatief".
En zo komt men in een eigenlijk gehei-
ligde sfeer: het God tot getuige roe-
pen van uw onschuld in dit of in dat !
Gene "kattepis": "God moge mij verdoe-
men, als het niet zo is.."
Doemen, Oudnederlands, is: oordelen.
En bij schuld: ver-oordelen !
Vandaar al die "domme's", "tomme's",
"stomme's" van ons. Nondedomme.
Dedom-
me. Potverdomme. Godverdomme (het
meest
écht: God verdoeme mij, indien..), Pot-
domme. Stomme. Tomme(-toch): vervor-
mingen van dat "God".
Maar wij leerden ook Frans. Soms zonder
er ons van bewust te zijn.. "Au
nom de Dieu":"In de naam van God" (be)
zweer ik (U).. enz.
In de naam van God.. Wie denkt daaraan
bij al die vormen met "nondedjeu, nondedjie,
manjiê, manjeü, dedjuu, dedjiê,
kerdjiê, potverdjiê"?
En dan is er het Frans:
"sacré" =(ge)
heilig(d)..
Vandaar al ons gesakker.
Ene sakkernon, sakkerdjuu, sakkerdjiê,
sakkerhél..
Wij roepen, als ge nè-denkt -maar dat
doet geen mens daarbij- "het heilige"
tot getuige van de waarheid van onze,
veelal onnozele, beweringen..
Kracht-woorden. Om, bij gebrek aan
ters (= getuigen, bewijzen) kracht bij
te zetten: men behelpt zich "zoals
be
me
n kèn".
Er zijn, toen men niet beter wist wèt
doen, hele boeken geschreven over "hoe-
vér" dat nog verkeerd = zondig was :
sakkerloot, saprébleu, enz. Niet te
geloven, maar wAèr. Wij hebben nu wel
Andere katten te geselen, rond: abor-
tus, echtscheiding, raketten en zo
meer.
Ik kan mij heel goed voorstellen dat
ge iemand een "sakkernon" vindt, of
"eine sakkerhél". Het is wél, alles-
zins, niet zó "cultureel" als uw
woordenschat hoofdzakelijk zou bestaan
uit die "eed-formules"..
"Vloek" maar niet, "tenzij het écht
nódig is".
Het hoeft niet op uw grafsteen te
staan, dat gij niet té veel "gevloekt"
hebt...
FILOLOGUS
35.

Vraag- en
antwoordruföriek
83/08 GEGEVENS SCHUTTERIJEN
Naar aanleiding van de viering "Vier eeuwen
schutterij Sint-Martinus Kessenich", volgend
jaar met Pinksteren, werkt ondergetekende
aan de samenstelling van een gedenkboek
dat bij die gelegenheid zal verschijnen. In
verband hiermee zijn alle gegevens welkom
over de schutterij Sint-Martinus Kessenich
doch ook over de zeven andere schutterijen
van Kinrooi. Ook deze laatsten zullen in de
voorgenomen publikatie aan bod komen.
Tevens trachten we de lijst van de inrichters
van het "Oud Limburgs Schuttersfeest"
(O.L.S.) te vervolledigen. We zoeken speciaal
de inrichters van het O.L.S. van vóór 1902.
Alle inlichtingen, hoe gering ook, worden
ingewacht bij Werner Smet,
Venlosesteenweg 133 te 3688 Kessenich.
Tel. 011/566.799.
83/09 VROEGERE HERBERGEN VAN KINROOI
In Kinrooi kon men blijkbaar steeds en goed
feesten... er moeten vroeger nogal wat
herbergen geweest zijn ! Wij trachten een
lijst aan te leggen, liefst met de originele
benaming, de. eigenaars en/of uitbaters,
enz. Een kleine bevraging leverde voor Molenbeersel
reeds een lijst op van VEERTIG
kafees !!
Wie kan ons gegevens bezorgen van de
overige deelgemeenten én uiteraard ook
nog van Molenbeersel ? Mathieu Kunnen,
Middenstraat 2 te 3688 Molenbeersel.
36.
BERICHT VAN DE PENNI NGMEESTER !
Langs deze weg danken we iedereen
die spontaan en na de oproep in het
vorige nummer, het abonnementsgeld
voor de volgende jaargang overmaak-
ten.
Zéér erkentelijk zijn we diegenen
die meer overmaakten dan de vastge-
stelde 200,-fr.! Een tijdschrift als
het onze uitgeven, met dergelijke om-
vang, kost uiteraard veel geld. Daar-
bij komen nog de normale werkings-
kosten voor onze kring.. U zult be-
grijpen dat er dan niet veel meer
overblijft van die 200,-fr.
Daarom, nogmaals dank aan iedereen !
Hernieuwde U het abonnement nog niet?
Doe het dan a.u.b. vandaag nog want
dit is het laatste nummer dat we U
kunnen toesturen.
We hopen dat ook U ons werk zult wil-
len blijven steunen in het komende
jaar.
Mathieu Kunnen
Tentoonstellingen
LANGS DE ROMEINSE WEG VAN TONGEREN
NAAR BAVAY
Tot 5 februari 1984 kan men naar deze
tentoonstelling in het Provinciaal Gal -
lo~Romeins Museum, Kielenstraat 15 te
Tongeren.
De tentoonstelling wordt georganiseerd
in het kader van de Sector Cultuurcon-
servering van de provincie Limburg door
de Provinciale Dienst van het Kunstpatrimonium
en het Provinciaal Galle-Ro-
meins Museum, in samenwerking met het
"Musée archéologique" van Bavay.

LICENTIAAT IN DE GESCHIEDENIS !
Ons lid MIET HEYMANS (Dwarsstraat 7 te
Geistingen) behaalde met grote onderscheiding
de graad van "Licentiaat in de
Geschiedenis, Afdeling Oudheid" aan de
Katholieke Universiteit Leuven. Haar
proefschrift draagt als titel : "De liberalitas
principis tijdens de eerste en tweede eeuw
na Christus - Aspekten uit de
sociaal-ekonómische geschiedenis van de
Romeinse Keizertijd" en behandelt door
middel van ondermeer munten en teksten
de vrijgevigheid van de keizer in
voornoemde periode.
HARTELIJK GEFELICITEERD !
Uit onze ledenfamilie
EEN ORIGINEEL GEBOORTEKAARTJE !
Geboortekaartjes (de aankondiging van
een blijde gebeurtenis!) bestaan in vele
vormen, formaten, uitvoeringen...
Eigenlijk is er maar weinig afwisseling,
weinig nieuws bij die modernere dingen.
Ons lid Guido Tijskens (Haverstraat 79 te
Hamont-Achel) maakte de laatste
gezinsuitbreiding op een wel erg originele
wijze kenbaar! Zijn HANNEKE werd
bij wijze van spreken geboren met haar
kwartierstaat... de hobby van de vader is
hierdoor wel te raden.
Guido, echtgenote en familie van harte
proficiat, in de hoop dat vele hun kreativiteit
in de toekomst zullen botvieren op het
familiedrukwerk ! Hieronder een afdruk van
hét geslaagde geboortekaartje.
37.