Melanoom Nieuws nr.2 2011 C.pdf - Stichting Melanoom - Nfk

maals. Voor de zekerheid snijdt hij één à twee centi-
meter extra weefsel weg. Vervolgens onderzoekt hij
de dichtstbijzijnde lymfklieren (het lichaam heeft er
honderden) op uitzaaiingen. Bij dunne melanomen
(van één millimeter of minder) is daarna in principe
geen controle meer nodig. Dikkere tumoren pakt
men aan met een schildwachtklierprocedure. Door
een heel kleine dosis radioactief eiwit in het mela-
noom in te spuiten, wordt de lymfkier zichtbaar waar
de mogelijke kankercellen zich als eerste naartoe ver-
spreiden. De chirurg verwijdert deze zogeheten
18 19
‘schildwachtklier’. De patholoog onderzoekt deze ver-
volgens op uitzaaiingen. Zijn die er, dan zal de chirurg
meerdere lymfeklieren in de buurt van de schild-
wachtklier weghalen. De patiënt blijft daarna nog
een aantal jaren onder controle.
Komt melanoomkanker veel voor?
9 Per jaar wordt de ziekte bij 4000 Nederlanders
ontdekt, ruim 10 procent van het totaal aantal geval-
len van huidkanker. In de andere gevallen is er sprake
van kanker in de opperhuid (een basaalcelcarcinoom
of plaveiselcelcarcinoom), die veel minder snel uit-
zaait dan een melanoom. Het aantal gevallen van
melanoomkanker stijgt met zo’n 4 procent per jaar.
Daarmee is het de snelst groeiende kankersoort. Die
snelle toename komt waarschijnlijk doordat Neder-
landers fervente zonaanbidders zijn. Bij vrouwen
staat melanoom op nummer 5 in de top 10 van meest
voorkomende kankersoorten, bij mannen op nummer
8. Dat het vaker voorkomt bij vrouwen, heeft er
waarschijnlijk mee te maken dat ze meer zonnen.
Sommige lichaamsdelen blijken ‘gevoeliger’ voor me-
lanomen dan andere. Bij mannen is dat vooral de rug,
bij vrouwen de rug en de benen.
Is een melanoom altijd gevaarlijk?
10 Melanoomkanker zaait zich veel sneller uit
dan andere vormen van huidkanker en is moeilijk te
behandelen. Gelukkig wordt de tumor meestal ont-
dekt en chirurgisch verwijderd voordat hij zich verder
door het lichaam kan verspreiden. In verreweg de
meeste gevallen hebben mensen met een melanoom
een heel goede prognose. Ruim 80 procent van hen
overleeft de eerste vijf jaar. Bij vroege opsporing stijgt
dat percentage zelfs naar boven de 90 procent. Het
overgrote deel van de patiënten zonder uitzaaiingen
(97 procent) krijgt nadat de tumor is verwijderd, nooit
meer een nieuw melanoom.
Als de melanoomkanker wel is uitgezaaid (bij 10 tot
20 procent van de patiënten het geval), is de prog-
nose veel minder goed. Van die patiënten is na één
jaar nog 25 procent in leven. Jaarlijks sterven er 600
à 700 mensen aan melanoomkanker. Dat is ongeveer
1,5 procent van het totaal aantal overlijdensgevallen
door kanker in Nederland.
Ontstaat een melanoom altijd uit een
11 bestaande moedervlek?
In veel gevallen wel. Maar het komt ook voor dat een
melanoom zich uit een nieuwe moedervlek vormt.
Een moedervlek is een ophoping van pigmentcellen
in de huid. De concentratie van de cellen en de hoe-
veelheid pigment die ze produceren, bepalen de om-
vang en de kleur. Waarom we moedervlekken heb-
ben, is onduidelijk, maar het is een normaal
verschijnsel. Onder invloed van uv-stralen in het zon-
licht of de zonnebank kan het genetisch materiaal in
moedervlekcellen, het DNA, echter beschadigd raken.
Normaliter repareert het lichaam de beschadigingen
zelf. Maar als de schade te groot is of als het repara-
tiemechanisme niet goed werkt, kunnen de cellen
ongecontroleerd gaan delen. Er ontstaat dan een
kwaadaardige tumor: een melanoom.
Hoe herken je een gevaarlijke moedervlek?
12 Gewone moedervlekken – bol, zacht en egaal
van kleur – worden zelden kwaadaardig. De kans
daarop is minder dan één op een miljoen. Maar er
bestaan ook onrustige – in medische termen ‘atypi-
sche’ – moedervlekken. Die kunnen uitgroeien tot
een melanoom. Zo’n onrustige moedervlek ziet er anders
uit dan een gewone moedervlek. Hij is asymme-
Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2011 www.stichtingmelanoom.nl
trisch (dus niet netjes rond of ovaal) en heel vlak. In
tegenstelling tot een normale moedervlek, die een
duidelijke, strakke omlijning heeft, zijn de contouren
van een verdachte moedervlek vaag. De vlek loopt
als het ware langzaam over in de normale huid. Vaak
heeft hij verschillende kleuren: van lichtbruin naar
donkerbruin en zelfs zwart. Ook grijstinten komen
voor. Een onrustige moedervlek is meer dan vijf millimeter
groot, een melanoom meestal meer dan tien
millimeter.
13
Wat zijn de belangrijkste risicofactoren
voor melanoomkanker?
Verreweg de grootste risicofactor is de zon. Vooral
periodes van korte, maar intense zonnestraling met
verbranding (zoals onder de zonnebank of ‘bakken’
op het strand) zijn gevaarlijk. Andere factoren die de
kans op het ontstaan van een melanoom zouden
kunnen vergroten, zijn: a) een lichte huid die moeilijk
bruin wordt en snel verbrandt; 2) meer dan honderd
gewone of meer dan drie onrustige moedervlekken;
3) twee of meer eerstegraads familieleden met een
melanoom. Melanoomkanker treft vooral mensen
boven de 50 jaar. Krijgt iemand op jongere leeftijd
een melanoom, dan is er vaak sprake van een erfelijke
variant van de ziekte (10 procent van de gevallen).
Heeft het zin om je moedervlekken
14 regelmatig zelf te checken?
Absoluut. De meeste moedervlekken ontstaan tussen
het derde en het twintigste jaar. Een nieuwe moedervlek
op latere leeftijd is per definitie ‘verdacht’.
Na het vijftigste jaar neemt het aantal moedervlekken
bij de meeste mensen af. Kwaadaardige moedervlekken
verdwijnen niet met het ouder worden. Reden
om vanaf die leeftijd regelmatig op nieuwe of
veranderende plekjes te controleren. Doe dat bijvoorbeeld
op de eerste dag van elk kwartaal. Vaker heeft
geen zin, want dan vallen veranderingen niet meer
op. Vergeet hierbij de rug niet.
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van prof. dr. John
Haanen, internist en onderzoeker bij het Nederlands Kanker
Instituut–Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in
Amsterdam, dr. Wim Kruit, oncoloog in het Erasmus Medisch
Centrum in Rotterdam en voorzitter van de Nederlandse
Melanoom Werkgroep, en prof. dr. Wilma Bergman,
dermatoloog en bijzonder hoogleraar melanoom in het Leids
Universitair Medisch Centrum (LUMC).
Bron: www.kankernieuws.info
10 zonnetips
vooR u op een Rij
De zomer is vroeg begonnen dit jaar: tijdens de paasdagen
lagen veel Nederlanders alweer prinsheerlijk op het
strand. Ondanks dat u goed op de hoogte bent van alle
do’s en don’ts wat betreft preventie van huidkanker, sommen
wij toch nog kort tien zonnetips voor u en uw naasten
op.
1. Geniet van de zon, maar zorg dat u niet verbrandt.
2. Draag in de volle zon een zonnehoed/pet, beschermende
kleding en een goede UV-werende zonnebril met CE-markering
3. Smeer onbeschermde huid in met een anti-zonnebrandmiddel
(met UVA- en UVB-bescherming). Doe dit royaal en
herhaal het insmeren elke 2 uur, en vaker indien u sterk
transpireert. Smeer u ook in direct na het zwemmen.
4. Ga niet zonnebaden tussen 12:00 en 15:00 uur; zoek dan de
schaduw op. Ga gemiddeld niet langer dan 3 uur per dag in de
zon.
5. Laat de huid geleidelijk wennen aan de zon. Houd rekening
met uw huidtype.
6. Pas extra op met zonnen als je jonger bent dan 18 jaar
omdat de huid dan nog in ontwikkeling is.
7. Maak geen verschil tussen straling van de zon buiten en de
straling van de zonnebank. De huid reageert daar hetzelfde
op. Op de zonnebank krijgt u ongeveer evenveel zon als in
de zomer aan de Middellandse Zee.
8. Volg in een zonnestudio het advies en de aanwijzingen van
de medewerkers op. Gebruik van zonnebanken is alleen
toegestaan aan personen van 18 jaar of ouder, met huidtype
2 of hoger. Draag op de zonnebank altijd een goedgekeurde
beschermingsbril.
9. Ga uit de zon als uw huid vreemd reageert met uitslag, jeuk
of erg snelle verbranding en raadpleeg een arts.
10. Vraag informatie bij een arts als u een huidaandoening hebt.
Bij sommige aandoeningen helpt UV-licht, bij andere brengt
die straling juist extra schade toe. Denk ook aan gebruik van
medicijnen die de gevoeligheid voor zonnestraling kunnen
vergroten. Lees de bijsluiter.
Bron: KWF
www.stichtingmelanoom.nl Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2011