Melanoom Nieuws nr.2 2011 C.pdf - Stichting Melanoom - Nfk

Medisch
Door: Dr. M.G.E.H. Lam1 , Dr. M.A.A.J. van den Bosch1 ,
Dr. M.A.D. Vente1 , Dr. A.D. van het Schip1 ,
Dr. J.F.W. Nijsen 1 , Dr. B.A. Zonnenberg 1,2
Nieuw in Nederland:
YttRium-90-Radioembolisatie
TER BEHANDELING VAN
NIET-RESECEERBARE LEVERMALIGNITEITEN
Column
12 13
Begin 2009 werd in het UMC Utrecht een nieuwe therapie geïntroduceerd,
genaamd Yttrium-90 (90Y)-radioembolisatie. In samenwerking met de firma
SIRTeX Medical Ltd (Bonn, Duitsland) werd een team bestaande uit een
internist-oncoloog, een interventieradioloog en een nucleair geneeskundige
getraind in de uitvoering van deze behandeling. Inmiddels zijn een vijftigtal
patiënten behandeld en heeft de procedure zich uitgekristalliseerd.
Zoals ook uit dit stuk zal blijken is de goede samenwerking tussen de betrokken
specialisten cruciaal voor het slagen van de behandeling.
90Y-microsferen
Selectie van patiënten
Voor de behandeling van leverkanker door middel Een meerderheid van de patiënten komt van buiten
van radioembolisatie wordt gebruik gemaakt van de het UMC Utrecht. Zij worden net als interne patiën-
unieke anatomie van de lever. De lever wordt voor ten door hun behandelaar doorverwezen. Vervolgens
70% gevoed door de vena portae en voor 30% door vindt er een poliklinische evaluatie plaats in multidis-
de arteria hepatica, terwijl levertumociplinair
verband (internist-oncoren
vrijwel uitsluitend van bloed worden
voorzien door de arteria hepatica.
Toediening in de arteria hepatica zorgt
Yttrium-90 (90Y)-radioembolisatie
is een voor Nederland
nieuwe behandelmethode. Deze
loog, interventieradioloog en nucleair
geneeskundige). De belangrijkste
voorwaarde om in aanmerking te
voor selectieve behandeling van het
vorm van inwendige therapie
komen voor 90Y-radioembolisatie is
kwaadaardige weefsel. Het gezonde le-
behelst de toediening van
dat de lever de dominante lokalisatie
verweefsel wordt dus grotendeels ge-
radioactieve 90Y-microsferen in
is van de kwaadaardigheid. Het mag
spaard. Er zijn 2 geregistreerde produc-
de leverslagader (arteria
dus niet, of slechts beperkt, buiten
ten of 90Y-microsfeerpreparaten op de hepatica) voor de behandeling de lever gelokaliseerd zijn. 90Y-ra-
markt, te weten SIR-Spheres® (SIRTeX, van leverkanker (primair, maar dioembolisatie wordt niet gelimi-
Bonn, Duitsland) en TheraSphere® ook uitzaaiingen). Het levert teerd door het aantal en evenmin
(MDS Nordion, Ottowa, Canada), ge- patiënten een verbetering op door de grootte van de tumoren,
maakt van respectievelijk hars en glas. van zowel de overleving als de tenzij de tumorbelasting excessief is,
Beiden zijn bolletjes met de doorsnede
kwaliteit van leven. d.w.z. dat meer dan 70% van het
van een haar (30 micrometer).
totale levervolume is ingenomen
door tumor. Uiteraard dient de le-
In Utrecht hebben we vooralsnog gekozen voor raverfunctie adequaat te zijn, evenals de nierfunctie
dioembolisatie met de SIR-Spheres® vanwege de vanwege het gebruik van een contrastmiddel. Patiën-
grote internationale ervaring met dit product (verreten komen niet in aanmerking voor 90Y-radioemboliweg
grootste marktaandeel) en de gunstiger uitkomst
voor patiënten.
satie indien de algemene toestand te slecht is.
Figuur 1: De vaatvoorziening van de lever bij een patiënte met
leveruitzaaiingen. De arteria gastroduodenalis, een belangrijke
zijtak, wordt bij alle patiënten afgesloten ter voorkoming van
complicaties.
Opname
Rond de procedure is een opname gepland van 3 dagen
(opname om 15.00 uur de dag voor angiografie,
ontslag om 11.00 uur de dag na angiografie). Er is
een voorbereidende procedure nodig en een procedure
voor de eigenlijke therapie. Soms kan de lever
niet in één keer behandeld worden en moet zowel de
voorbereidende procedure als de eigenlijke therapie
herhaald worden.
Voorbereiding voor behandeling
Ter voorkoming van complicaties worden de zijtakken
van de arteria hepatica afgesloten met behulp van
coils (zie figuur 1). De microsferen mogen namelijk
niet op een andere plaats terecht komen dan de lever.
Vanwege de collaterale vaatvoorziening van de bovenbuikorganen
(namelijk ook bloedvoorziening via
andere wegen) worden deze organen door het afsluiten
van de zijtakken van de arteria hepatica niet beschadigd.
Als gekozen wordt voor behandeling van
de gehele lever in één keer wordt na het afsluiten van
de zijwegen de catheter (dit is het slangetje waardoor
de microsferen toegediend worden) met de tip in de
arteria hepatica gelegd. Dan wordt er een zogenaamde
testdosis toegediend. Deze dosis wordt gebruikt
als test voor de therapeutische SIR-Spheres. Omdat
deze testdosis een geringe hoeveelheid activiteit bevat
kunnen plaatjes gemaakt worden m.b.v. een
gammacamera op de afdeling Nucleaire geneeskunde.
Aan de hand van de beoordeling van de distributie
wordt besloten of de verdeling van de SIR-Spheres
Figuur 2: Het toedieningsysteem. Het flesje met de microsferen
wordt door een perspex omhulsel afgeschermd. Het systeem
heeft twee toegangen voor intermitterend gebruik. Een lijn (B)
voor toediening van contrast en een lijn (D) voor toediening
van water voor injectie, waarmee de microsferen uit het flesje
richting patiënt gespoeld worden (rechts).
gunstig c.q. veilig zal zijn. Dat wil zeggen, alleen in de
lever en niet daarbuiten.
Dosisberekening
Als de voorbereidende procedure gunstig verlopen is,
dan kan de eigenlijke therapie plaatsvinden. Aan de
hand van de gemaakte beelden kan per individu een
dosis berekend worden. Deze dosis wordt besteld
voor de dag van therapie.
Therapie
Circa een week na de voorbereiding vindt de daadwerkelijke
therapie plaats. De interventieradioloog
plaatst de tip van de catheter (dit is het slangetje
waardoor de microsferen toegediend worden) op
exact dezelfde plaats als tijdens de voorbereidende
testdosis. Dit is cruciaal, omdat immers in deze positie
gecontroleerd is hoe de distributie na injectie zal zijn.
De therapie wordt gezamenlijk uitgevoerd door de
interventieradioloog en de nucleair geneeskundige.
De 90Y-microsferen worden met behulp van water
voor injectie uitgespoeld uit een flesje (afgeschermd
met een perspex omhulsel) dat middels een slangensysteem
is aangesloten op de catheter (zie figuur 2).
De nucleaire geneeskundige dient via het toedieningsysteem
de microsferen toe aan de patiënt. De interventieradioloog
controleert met behulp van contrast
of de bloedvoorziening goed blijft. Een dag na therapie
vindt beeldvorming plaats om te controleren of
alle toegediende microsferen daadwerkelijk in de lever
terecht zijn gekomen en niet daarbuiten. >>
Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2011 www.stichtingmelanoom.nl www.stichtingmelanoom.nl Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2011