Beleidsplan 2011-2015 | Vormingplus Gent-Eeklo vzw

4. Externe analyse
vertrouwen in de politieke klasse verloren. Veel burgers zijn wantrouwig geworden ten
opzichte van de politieke klasse, zijn vervreemd van politieke participatie en zijn niet
meer in staat tot identificatie met een politieke partij. Niet het vertrouwen in het
democratisch credo is aangetast, maar de democratische instellingen liggen onder vuur.
Aan de basis van deze verstoorde relatie ligt enerzijds de toenemende individualisering:
mensen engageren zich minder lang, meer afstandelijk en vrijblijvend. Anderzijds spelen
ook de snelle opeenvolgende politieke wissels en het onvermogen van de democratische
instellingen om de samenleving op lange termijn te besturen een belangrijke rol. De
communautaire en institutionele crisis sinds 2007 voedt het scepticisme en de apolitiek
onder burgers.
4.2.4.2. Actief burgerschap als medicijn
Actief burgerschap 26 behelst het (leren) deelnemen aan en verantwoordelijkheid dragen
voor de publieke zaak. Actief burgerschap ontstaat in de wisselwerking tussen burgers en
de institutionele omgeving. Het vereist van burgers dat ze competenties ontwikkelen om
die verantwoordelijkheid te kunnen nemen en dragen, en het vereist van instituties dat
zij burgers daartoe uitnodigen, ondersteunen en toerusten.
Samen met de steden zoekt het Vlaamse stedenbeleid 27 naar een actief burgerschap,
door dynamiek in de stad te brengen, door bewoners, gebruikers en het
maatschappelijke middenveld in beweging te krijgen. Burgers en gebruikers moeten
meer en beter betrokken worden bij de besluitvorming, zowel bij de ontwikkeling van
stadsvisies, programma‟s en projecten, als bij kleine en grote keuzes en bij het
wijkbeheer. Ook de rol van het sociaal-cultureel verenigingsleven 28 is daarbij van groot
belang. Participatie aan het verenigingsleven speelt niet alleen een cruciale rol in het
behoud van de sociale stabiliteit en de sociale samenhang, maar het verenigingsleven
voedt vooral ook individuen op tot actieve, verantwoordelijke en democratische burgers.
Leden van verenigingen hebben een minder individualistisch waardepatroon, hechten
meer belang aan democratische waarden als solidariteit en gelijkheid, zijn minder
etnocentrisch ingesteld, voelen zich minder politiek machteloos en getuigen van een
grotere betrokkenheid bij hun woon- en leefomgeving.
4.2.5. Individualisering versus gemeenschapsvorming
4.2.5.1. Vrijheid en angst: twee zijden van dezelfde medaille
De toenemende individualisering van de maatschappij leidt tot het loskomen van
bevoogdende structuren met meer mogelijkheid tot emancipatie. Deze vrijheid wordt
door velen aanzien als een grote zege. Anderzijds bieden de referentiepunten geen
voldoende houvast meer voor onze identiteitsvorming. Mensen hebben behoefte aan
identitaire reddingsboeien. 29 Vrijheid is een potentiële bron voor angst. Vrijheid brengt
meer verantwoordelijkheid met zich mee: iedereen moet doorlopend zijn eigen keuzes
maken. De collectieve verantwoordelijkheid verliest aan gewicht; de individuele
verantwoordelijkheid wordt groter. Solidariteit wordt minder vanzelfsprekend;
ang=NL&lyt=1106745974281&pagename=nieuwsberichten%2FNB_Nieuwsbericht%2FNie
uwsbericht&site=nieuwsberichten
26 Tonkens, E. Over actief burgerschap; http://www.actiefburgerschap.nl/index.php
27 Vlaamse Overheid (2009) Een kijk op het Vlaams Stedenbeleid.
http://www.thuisindestad.be/fb111jxee1043lhtb1ynob143.aspx
28 Verschelden, G en Vanthuyne, T. (2007) Vrijwilligerswerk en participatie aan het
verenigingsleven binnenstebuiten. In: Sociale interventie, 2007, jrg. 16, nr 4.
29 Vrij naar: Bauman, Z. (2008). Does Ethics have a Chance in a World of Consumers?
Cambridge: Harvard University Press.
35