Via Secura 69 - Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid

innen de context van een bedrijf of grote organisatie dan bij de
individuele privé-autobestuurder, spreekt voor zich.
In 2004 verrichte de SWOV een kosten-batenonderzoek van verschillende
maatregelen om het vrachtvervoer veiliger te maken.
Daaruit bleek dat zowel een schadepreventieprogramma in de
transportondernemingen als het gebruik van datarecorders een
gunstig rendement opleveren. De essentie is dat de chauffeur
weet dat zijn gedragingen kunnen worden gevolgd, en dat hij op
zijn rijgedrag aangesproken kan worden. Datarecorders hebben
dan ook alleen maar effect in bedrijven met een hiërarchische
werkrelatie, aldus de onderzoekers 5 .
De Franse Conseil National de Sécurité Routière (CNRS) kwam
in 2002 tot gelijklopende conclusies. Volgens de experts is een
veralgemeende invoering van accident data recorders (het E-Call
systeem) voor alle voertuigen wenselijk. Specifiek voor bedrijfsvoertuigen
worden journey data recorders sterk aangeraden,
niet alleen omwille van de verkeersveiligheid maar ook voor een
beter bedrijfsbeheer 6 .
Wat het gebruik in privévoertuigen betreft, onderzocht de
SWOV de toepassings- en invoeringsmogelijkheden van datarecorders
reeds in 1999. Naast een probleemanalyse werd
in het onderzoek ook breed ingegaan op de mening van een
aantal rechtstreeks betrokken organisaties, zoals de overheid,
de autosector, de verzekeraars en belangenorganisaties zoals de
automobilistenvereniging ANWB. De onderzoekers kwamen tot
de conclusie dat een verplichte invoering van datarecorders niet
te verdedigen valt, deels omdat harde bewijzen van de effectiviteit
van dergelijke recorders ontbreken, anderzijds omdat
er zich aanzienlijke problemen stellen inzake privacygevoeligheid,
rechtsbescherming en rechtsgelijkheid, maatschappelijke
weerstanden en dergelijke. Wel zien ze de mogelijkheid om in
te spelen op de ontwikkelingen in het zakelijke verkeer en het
toenemende gebruik van informatica in de auto om de markt
te sturen. Daarbij zou het vrijwillig gebruik van datarecorders
kunnen worden bevorderd door tussenkomst van de overheid
en de verzekeraars 7 .
Discussiepunten
Datarecorders blijven evenwel nog steeds omstreden, zeker voor
toepassingen in privévoertuigen. Onder andere de autoconstructeursfederatie
Febiac twijfelt aan de doeltreffendheid de “black
5 Langeveld, P.M.M. & Schoon, C.C. (2004). Kosten-batenanalyse van maatregelen
voor vrachtauto’s en bedrijven. Maatregelen ter reductie van het aantal verkeersslachtoffers
en schadegevallen. R-2004-11.
6 Conseil National de la Sécurité Routière (2002). L’utilisation des boîtes noires pour la
sécurité routière. Observatoire national interministériel de sécurité routière, La Défense
7 Roszbach, R., Heidstra, J. & Wouters, P.I.J. (1999). Datarecorders in voertuigen. Een
verkenning van toepassingsmogelijkheden in het privépersonenvervoer. R-99-26. SWOV,
Leidschendam
voertuigen
box” om de verkeersveiligheid te verbeteren. Ten eerste registreert
het apparaat voornamelijk de snelheid, en slechts in zeer beperkte
mate andere factoren van het rijgedrag die aan de basis van een
ongeval kunnen liggen, aldus Febiac. Gevaarlijke manoeuvres
zoals overschrijding van een doorlopende witte lijn, onverantwoord
inhalen, door een rood licht rijden,... blijven immers verborgen.
Het toestel zou ook geen aanrijdingen met voetgangers
of fietsers registreren, omdat de vertragingen ten gevolge van de
impact te klein zijn. Voor de veiligheid van de ‘zachte’ weggebruikers
biedt de datarecorder dus geen extra waarborg. Volgens
Febiac registreert het toestel als een koele getuige, maar doet het
niets om het ongeval te vermijden (actieve veiligheid) noch om de
gevolgen ervan te verzachten (passieve veiligheid).
Een ander discussiepunt is de beveiliging van de gegevens zelf, en
de mogelijke schending van de privacy van bestuurders. Gsm’s
en credit cards vertellen natuurlijk ook al een heleboel over het
doen en laten van hun eigenaars, maar in principe gaat het nog
steeds om vrijwillig gebruik. Bij een datarecorder ligt dat toch
even anders, omdat het doen en laten van mensen in principe
van minuut tot minuut kan worden gevolgd. En hoe “vrijwillig”
is het gebruik van zo’n apparaat nog als je zonder datarecorder
pakweg een veel hogere verzekeringspremie moet betalen, of niet
op de autosnelweg mag rijden? Het bedrijf of de organisatie die
de gegevens inzamelt is natuurlijk strikt onderworpen aan de privacywetgeving,
maar wie kent de risico’s als de database wordt
gehackt, of de gegevens worden doorverkocht?
Conclusie
Het gebruik van datarecorders breidt vanuit de bedrijfswereld
langzaam uit naar toepassingen voor privévoertuigen.
11
Via Secura nr. 69