Via Secura 69 - Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
Via Secura 69 - Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
Via Secura 69 - Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Afzen<strong>de</strong>r : BIVV, Haachtstesteenweg 1405, 1130 Brussel - Afgiftebureau: Brussel X P405038<br />
Belgique/België<br />
P.P/P.B<br />
B-010<br />
Zwarte doos :<br />
<strong>de</strong> oplossing<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> toekomst?<br />
• Racen op <strong>de</strong> openbare weg<br />
• Motorrij<strong>de</strong>rs en automobilisten:<br />
waaraan ergeren ze zich?<br />
• Winterkwaaltjes: niet zo onschuldig<br />
Driemaan<strong>de</strong>lijks tijdschrift van<br />
het <strong>Belgisch</strong> <strong>Instituut</strong><br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>Verkeersveiligheid</strong><br />
3 e trimester 2005<br />
Bron : Siemens VDO<br />
1<br />
<strong>69</strong>
16<br />
18<br />
22<br />
24<br />
Kort…<br />
Nieuws over verkeersveiligheid in een notendop.<br />
Voertuigen<br />
Heeft <strong>de</strong> aanwezigheid van een “zwarte doos” in voertuigen een<br />
impact op het gedrag van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r?<br />
Gedrag<br />
Het BIVV voer<strong>de</strong> een nationale studie uit om te achterhalen<br />
hoeveel bestuur<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r invloed rij<strong>de</strong>n en wat hun profiel is.<br />
Resultaten van een BIVV-opiniepeiling naar <strong>de</strong> mening van<br />
bestuur<strong>de</strong>rs over <strong>de</strong> grote verkeersveiligheidsthema’s.<br />
Er gebeuren steeds meer ongevallen met automobilisten die racen<br />
op <strong>de</strong> openbare weg.<br />
Weggebruikers<br />
We vroegen motorrij<strong>de</strong>rs en automobilisten naar hun grootste<br />
ergernissen ten opzichte van elkaar. Resultaten van <strong>de</strong>ze enquête.<br />
Rijgeschiktheid<br />
Winterse kwaaltjes kunnen aanzienlijke gevolgen hebben <strong>voor</strong><br />
het rijgedrag.<br />
Sommige studies wijzen uit dat rokers vaker betrokken raken in<br />
verkeersongevallen dan an<strong>de</strong>ren. Waarom is roken achter het stuur<br />
gevaarlijk?<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
Sinds vorig jaar organiseert het BIVV een specifieke cursus <strong>voor</strong><br />
snelheidsovertre<strong>de</strong>rs in het gerechtelijk arrondissement Mechelen.<br />
De Provincie Vlaams-Brabant wil het aantal verkeersongevallen<br />
met zware vrachtwagens terugdringen en startte een project in<br />
samenwerking met <strong>de</strong> lokale politie en het BIVV.<br />
Interview<br />
Gesprek met Jean-Pierre Verwichte, bekroon<strong>de</strong><br />
vrachtwagenchauffeur.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> is een uitgave van het <strong>Belgisch</strong> <strong>Instituut</strong> <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>Verkeersveiligheid</strong> vzw, Haachtsesteenweg 1405, 1130<br />
Brussel.<br />
Tel.: 02/244.15.11 - Fax: 02/216.43.42 - E-mail: info@bivv.be - Internet: www.bivv.be<br />
Hoofdredacteur: Werner DE DOBBELEER - e-mail: werner.<strong>de</strong>dobbeleer@bivv.be<br />
Hebben meegewerkt aan dit nummer: Koen BASTAERTS, Anne-Valérie DE BARBA, Werner DE DOBBELEER,<br />
Marilys DREVET, Anne-Marie GALLOY, Eddy GILISSEN (foto’s), Benoit GODART, Thérèse GUIGNET,<br />
Liesbeth HOLLANTS VAN LOOCKE, Jacqueline PRIGOGINE, Peter SILVERANS, Ward VANLAAR,<br />
Josiane VAN CAUWELAERT, Nathalie VANTILBORGH.<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijke uitgever: Christian VAN DEN MEERSSCHAUT - Haachtsesteenweg 1405 - 1130 Brussel<br />
Abonnementen: Een abonnement op <strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> kost 7,50 € per jaar.<br />
Inlichtingen: Jan BAETENS, tel. 02/ 244.15.18<br />
Layout: TAM TAM<br />
De artikels uit dit tijdschrift mogen overgenomen wor<strong>de</strong>n in an<strong>de</strong>re publicaties, op <strong>voor</strong>waar<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> bron dui<strong>de</strong>lijk wordt vermeld.<br />
De redactie kan niet verantwoor<strong>de</strong>lijk wor<strong>de</strong>n gesteld <strong>voor</strong> <strong>de</strong> inhoud van <strong>de</strong> advertenties.<br />
inhoud<br />
4<br />
8<br />
13<br />
14<br />
16<br />
18<br />
20<br />
22<br />
23<br />
24<br />
26<br />
3<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
4<br />
kort<br />
Zingen achter het<br />
stuur: het kan!<br />
Een Britse studie van <strong>de</strong> University<br />
of Sheffi eld toont aan dat<br />
automobilisten die zingen tij<strong>de</strong>ns<br />
het rij<strong>de</strong>n zich beter concentreren<br />
en min<strong>de</strong>r risico lopen om achter<br />
het stuur in slaap te vallen. Deze<br />
“zangers” moeten echter opletten<br />
<strong>voor</strong> meeslepen<strong>de</strong> of al te<br />
ritmische liedjes, die <strong>de</strong> aandacht<br />
zou<strong>de</strong>n kunnen afl ei<strong>de</strong>n van <strong>de</strong><br />
weg. Volgens Dr. Dibben “stimuleert<br />
zingen tij<strong>de</strong>ns het rij<strong>de</strong>n niet<br />
enkel <strong>de</strong> geest, maar ook het lichaam,<br />
waardoor <strong>de</strong> waakzaamheid<br />
van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r toeneemt<br />
en <strong>de</strong> vermoeidheid vermin<strong>de</strong>rt.<br />
Zingen is dus doeltreffen<strong>de</strong>r dan<br />
zwijgen, praten of naar <strong>de</strong> radio<br />
luisteren. Een zingen<strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r<br />
moet niet noodzakelijk na<strong>de</strong>nken,<br />
want hij kent <strong>de</strong> tekst<br />
van het liedje van buiten.” Maar<br />
opgelet: emotioneel gela<strong>de</strong>n liedjes<br />
of songs met onregelmatige<br />
ritmes zijn te vermij<strong>de</strong>n. Zo is<br />
“Firestarter” van “The Prodigy”<br />
af te ra<strong>de</strong>n. Hierdoor wordt <strong>de</strong><br />
bestuur<strong>de</strong>r immers aangezet tot<br />
agressief gedrag en een onverantwoor<strong>de</strong><br />
rijstijl. Liedjes van<br />
Frank Sinatra daarentegen kunnen<br />
<strong>de</strong> automobilist alleen maar<br />
ten goe<strong>de</strong> komen…<br />
ESP ook <strong>voor</strong><br />
caravans<br />
Het ESP-systeem (Electronic Stability<br />
Program), dat <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r<br />
helpt om <strong>de</strong> gewenste koers<br />
te volgen, is ook beschikbaar<br />
<strong>voor</strong> caravans en an<strong>de</strong>re aanhangwagens.<br />
Het zorgt er<strong>voor</strong><br />
dat <strong>de</strong> caravan <strong>de</strong> juiste richting<br />
blijft volgen, zelfs bij hevige<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
windstoten of bruuske stuurbewegingen.<br />
De intelligente ESPfunctie<br />
kan zigzagbewegingen<br />
van <strong>de</strong> auto herkennen en het<br />
voertuig vervolgens stabiliseren.<br />
Omdat een snelheidsvermin<strong>de</strong>ring<br />
meestal <strong>de</strong> beste oplossing<br />
is, remt het ESP-systeem op elk<br />
van <strong>de</strong> vier wielen afzon<strong>de</strong>rlijk,<br />
en doet het het motorvermogen<br />
afnemen, waardoor het slalomeffect<br />
vermin<strong>de</strong>rt.<br />
Rijopleiding geduren<strong>de</strong>…<br />
33 jaar!<br />
Een 50-jarige Engelse heeft zonet<br />
haar rijbewijs behaald na een rijopleiding<br />
van… 33 jaar. De dame<br />
uit <strong>de</strong> streek van Oxford was 17<br />
jaar toen ze haar eerste rijles<br />
nam. Naar eigen zeggen heeft ze<br />
Bob scoort ook in Ne<strong>de</strong>rland!<br />
Bob behaalt ook goe<strong>de</strong> resultaten<br />
bij onze noor<strong>de</strong>rburen: het percentage<br />
van bestuur<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r<br />
invloed van alcohol is er in 2004<br />
opnieuw gedaald. Vorig jaar had<br />
slechts 3,4% van <strong>de</strong> gecontroleer<strong>de</strong><br />
automobilisten in Ne<strong>de</strong>rland<br />
een alcoholgehalte boven <strong>de</strong><br />
wettelijke limiet (0,5‰). Volgens<br />
<strong>de</strong> jaarlijkse studie “Rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r<br />
invloed” van <strong>de</strong> Adviesdienst Verkeer<br />
en Vervoer is dit percentage<br />
het laagst sinds 1975. De helft<br />
van <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs komt uit een<br />
On <strong>de</strong>vine une légère surcharge…<br />
horecagelegenheid, maar in 2004<br />
is dit aantal gedaald met 5%. Het<br />
aantal weggebruikers dat thuis of Bob scoort ook in Ne<strong>de</strong>rland!<br />
bij vrien<strong>de</strong>n alcohol gebruikt, is<br />
verhoogd. De afname van het aantal overtre<strong>de</strong>rs is ongetwijfeld te danken aan een combinatie van<br />
handhaving en sensibilisatie. De Bob-campagne, die sinds 2001 regelmatig georganiseerd wordt in<br />
Ne<strong>de</strong>rland, speelt een belangrijke rol bij <strong>de</strong> sensibilisatie.<br />
zich “een veertigtal keer” aangebo<strong>de</strong>n<br />
<strong>voor</strong> het examen. In <strong>de</strong><br />
loop <strong>de</strong>r jaren is er zelfs een sterke<br />
vriendschapsband gegroeid<br />
met haar rij-instructeur die ze<br />
vorig jaar trouwens had uitgenodigd<br />
op haar huwelijksfeest. En<br />
nu maar hopen dat al <strong>de</strong>ze jaren<br />
rijopleiding haar tot <strong>voor</strong>zichtigheid<br />
aangezet hebben...<br />
Groot-Brittannië:<br />
min<strong>de</strong>r do<strong>de</strong>n in<br />
2004<br />
Volgens cijfers van het Britse Ministerie<br />
van Vervoer, is het aantal<br />
verkeersdo<strong>de</strong>n in het Verenigd<br />
Koninkrijk in 2004 met 8%<br />
gedaald ten opzichte van 2003<br />
(3221 do<strong>de</strong>n in 2004 tegen 3508<br />
do<strong>de</strong>n in 2003). Ook <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
indicatoren liggen in dalen<strong>de</strong><br />
lijn: - 8% <strong>voor</strong> <strong>de</strong> zwaargewon<strong>de</strong>n,<br />
- 3% <strong>voor</strong> <strong>de</strong> lichtgewon<strong>de</strong>n<br />
en - 3% <strong>voor</strong> alle slachtoffers<br />
samen. Het enige negatieve<br />
punt is dat het aantal gedo<strong>de</strong><br />
fi etsers met 18% gestegen is (van<br />
114 naar 134). Ter herinnering:<br />
Groot-Brittannië behoort tot het<br />
peloton van <strong>de</strong> veiligste Europese<br />
lan<strong>de</strong>n…<br />
De eerste verkeersdo<strong>de</strong><br />
in… 18<strong>69</strong>!<br />
Twee on<strong>de</strong>rzoekers 1 beweren<br />
dat <strong>de</strong> eerste offi ciële verkeersdo<strong>de</strong><br />
in 18<strong>69</strong> in Ierland geregistreerd<br />
werd. Het ging om Mary<br />
Ward, een befaam<strong>de</strong> artieste<br />
en sterrenkundige, die uit haar<br />
stoomvoertuig viel bij het nemen<br />
van een bocht, en door <strong>de</strong> wielen<br />
verpletterd werd. Vandaag<br />
<strong>de</strong> dag sterven er jaarlijks wereldwijd<br />
1,2 miljoen mensen aan<br />
<strong>de</strong> gevolgen van een verkeersongeval,<br />
en hou<strong>de</strong>n 25 miljoen<br />
mensen er blijven<strong>de</strong> letsels aan<br />
over. In 1990 waren ongevallen<br />
<strong>de</strong> 9<strong>de</strong> doodsoorzaak, maar het
is <strong>de</strong> verwachting dat ze tegen<br />
2020 <strong>de</strong> 3<strong>de</strong> plaats zullen innemen.<br />
Het is trouwens geen toeval<br />
dat <strong>de</strong> wereldgezondheidsdag in<br />
2004 in het teken stond van <strong>de</strong><br />
verkeersslachtoffers.<br />
1 The world’s fi rst automobile fatality,<br />
Isabelle Fallon, Desmond<br />
O’Neill, Acci<strong>de</strong>nt Analysis and<br />
Prevention 37, juli 2005.<br />
Onbeman<strong>de</strong><br />
camera’s doeltreffend<br />
in Lon<strong>de</strong>n<br />
Volgens een rapport van het<br />
Transport Research Laboratory<br />
hebben <strong>de</strong> onbeman<strong>de</strong> camera’s<br />
die zich in Lon<strong>de</strong>n op gevaarlijke<br />
plaatsen bevin<strong>de</strong>n, hun nut<br />
bewezen. Zo hebben <strong>de</strong> 77 camera’s<br />
het aantal ernstige ongevallen<br />
met 21% vermin<strong>de</strong>rd, en<br />
zijn <strong>de</strong> letselongevallen met 12%<br />
gedaald. De apparaten wor<strong>de</strong>n<br />
slechts aangebracht op plaatsen<br />
waar tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> 3 <strong>voor</strong>gaan<strong>de</strong> jaren<br />
ten minste 4 zware ongevallen<br />
wer<strong>de</strong>n geregistreerd.<br />
Ook in Lon<strong>de</strong>n bewijzen <strong>de</strong> camera’s<br />
hun nut.<br />
Triest record…<br />
In februari dit jaar werd een 37jarige<br />
Franse automobilist gecontroleerd<br />
in het Département<br />
<strong>de</strong> l’Ain. Hij had een alcoholgehalte<br />
van bijna 10 promille. Omdat<br />
men dit niet <strong>voor</strong> mogelijk<br />
hield, werd er een twee<strong>de</strong> test<br />
uitgevoerd in een an<strong>de</strong>r labora-<br />
torium, waar het resultaat uitkwam<br />
op 9,76 promille, aldus <strong>de</strong><br />
Gendarmerie. De man werd kort<br />
na <strong>de</strong> feiten via een snelrechtprocedure<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> rechtbank van<br />
Bourg-en-Bresse veroor<strong>de</strong>eld tot<br />
8 maan<strong>de</strong>n gevangenis, waarvan<br />
7 met uitstel. Zijn rijbewijs werd<br />
ongeldig verklaard en hij kreeg<br />
het verbod om binnen <strong>de</strong> drie<br />
jaar opnieuw een rijexamen af<br />
te leggen. Hij werd verplicht om<br />
zich te laten verzorgen, en moet<br />
drie jaar lang controles on<strong>de</strong>rgaan.<br />
Tenslotte moet hij nog een<br />
boete betalen van 150 euro. De<br />
man, een magazijnier, werd teruggevon<strong>de</strong>n<br />
in een gracht nadat<br />
hij <strong>de</strong> controle over zijn voertuig<br />
verloren had. Hij had gelukkig<br />
niemand verwond…<br />
Knipoog<br />
Fietsers hebben het niet altijd makkelijk…<br />
10 jaar driver<br />
improvement<br />
In 1994 bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> het BIVV<br />
<strong>de</strong> mogelijkheid om te starten<br />
met educatieve programma’s die<br />
specifi ek gericht zijn op personen<br />
die zware verkeersovertredingen<br />
begingen. Een jaar later<br />
werd er in samenwerking met <strong>de</strong><br />
toenmalige Minister van Justitie<br />
een pilootproject opgezet om<br />
sensibilisatiecursussen te organiseren<br />
als alternatieve gerechtelijke<br />
maatregel. De cel die <strong>voor</strong><br />
<strong>de</strong>ze opdracht werd opgericht,<br />
kreeg <strong>de</strong> naam “Driver Improvement”,<br />
zoals el<strong>de</strong>rs in Europa. In<br />
<strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren werd het Driver<br />
Improvement-programma<br />
uitgebreid naar alle gerechtelijke<br />
arrondissementen, en is het aantal<br />
aanvragen alsmaar gestegen.<br />
In overleg met <strong>de</strong> plaatselijke<br />
gerechtelijke instanties kwam<br />
er een grotere differentiatie, en<br />
wer<strong>de</strong>n er diverse kleinschaliger<br />
proefprojecten opgezet. Vandaag<br />
<strong>de</strong> dag hebben <strong>de</strong> educatieve programma’s<br />
een weliswaar kleine,<br />
maar vaste plaats veroverd in het<br />
totale aanbod van gerechtelijke<br />
maatregelen. Het is niet <strong>de</strong> bedoeling<br />
om <strong>de</strong> rijvaardigheid van<br />
Meer dan 20% van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs<br />
is 65 jaar of ou<strong>de</strong>r<br />
In België is meer dan 20% van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs 65 jaar of<br />
ou<strong>de</strong>r. 65% van <strong>de</strong> gepensioneer<strong>de</strong>n is trouwens in het bezit<br />
van een voertuig, en drie vier<strong>de</strong>n van hen vindt autorij<strong>de</strong>n<br />
van fundamenteel of van groot belang. Het aantal afgeleg<strong>de</strong><br />
kilometers door senioren is in tien jaar tijd met bijna 25%<br />
gestegen, en hun verplaatsingsprofi el is vergelijkbaar met<br />
dat van an<strong>de</strong>re leeftijdscategorieën, behalve dan het woonwerkverkeer.<br />
Senioren reizen met <strong>de</strong> wagen, sommigen trekken<br />
regelmatig een caravan of zijn in het bezit van een motorhome,<br />
vertrekken op weekend of doen aan eendagstoerisme, bezoeken<br />
kin<strong>de</strong>ren en vrien<strong>de</strong>n, doen boodschappen in han<strong>de</strong>lscentra<br />
rond bebouw<strong>de</strong> kommen… Vanaf 2006 bereikt <strong>de</strong> babyboomgeneratie<br />
(personen die geboren wer<strong>de</strong>n na <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
wereldoorlog) <strong>de</strong> kaap van <strong>de</strong> 60 jaar, met als gevolg dat er<br />
geduren<strong>de</strong> het komen<strong>de</strong> <strong>de</strong>cennium nog meer 60-plussers een<br />
wagen zullen besturen: in 2030 zal het aan<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> 60plussers<br />
in <strong>de</strong> bevolking van <strong>de</strong> Europese Unie met bijna 35%<br />
toegenomen zijn, met als logisch gevolg ook een toename van<br />
het aantal bejaar<strong>de</strong> automobilisten.<br />
www.websenior.be.<br />
kort<br />
5<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
6<br />
kort<br />
<strong>de</strong> cursisten te vergroten, maar<br />
wel om hun sociale vaardigheid<br />
in het verkeer te verbeteren. Ter<br />
gelegenheid van <strong>de</strong> tien<strong>de</strong> verjaardag<br />
van <strong>de</strong> Driver Improvement-cursussen<br />
wordt er op 19<br />
oktober een studiedag georganiseerd<br />
<strong>voor</strong> een ruim publiek,<br />
gaan<strong>de</strong> van personen belast met<br />
het uitstippelen en toepassen van<br />
het beleid, justitie (magistratuur,<br />
justitiehuizen, alternatieve maatregelen…)<br />
tot vormingswerkers.<br />
Voor informatie: 02/244.15.11<br />
Gevaarlijk parkeren:<br />
een gevaar<br />
<strong>voor</strong> ie<strong>de</strong>reen!<br />
Allemaal hebben we al eens gesakkerd<br />
op automobilisten die<br />
geparkeerd staan op een zebrapad,<br />
een fi etspad of aan een bushalte.<br />
Maar ie<strong>de</strong>r van ons heeft<br />
ongetwijfeld ook al eens overwogen<br />
om dubbel te parkeren of om<br />
zijn auto even op het trottoir te<br />
zetten. Eigenlijk beseft niemand<br />
werkelijk in welke mate nietreglementair<br />
parkeren an<strong>de</strong>re<br />
weggebruikers in gevaar brengt.<br />
Dagelijks veroorzaakt gevaarlijk<br />
parkeren ongevallen met soms<br />
onherstelbare scha<strong>de</strong>: kin<strong>de</strong>ren<br />
lopen op <strong>de</strong> rijbaan omdat een<br />
auto het trottoir verspert, fi etsers<br />
verlaten het fi etspad om een<br />
fout geparkeer<strong>de</strong> bestelwagen<br />
te ontwijken, of buspassagiers<br />
zijn verplicht om op een nietbeveilig<strong>de</strong><br />
plaats uit te stappen<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
omdat <strong>de</strong> bus niet bij zijn halteplaats<br />
kan. Daarom wijd<strong>de</strong> het<br />
Brussels Gewest in oktober een<br />
campagne aan gevaarlijk parkeren.<br />
Drie thema’s wer<strong>de</strong>n daarbij<br />
belicht: parkeren op zebrapa<strong>de</strong>n,<br />
op busstopplaatsen en op fi etspa<strong>de</strong>n.<br />
Naast drie affi ches werd<br />
er ook een fol<strong>de</strong>r in grote oplage<br />
verspreid, en voer<strong>de</strong> <strong>de</strong> politie<br />
ook gerichte controles uit.<br />
www.verkeersveiligheid.irisnet.be<br />
Het BIVV nam<br />
<strong>de</strong>el aan <strong>de</strong> actie<br />
“Denk aan uw<br />
gezondheid”<br />
In <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren werd <strong>de</strong><br />
veiligheid van <strong>de</strong> voertuigen<br />
aanzienlijk verbeterd. Deze permanente<br />
evolutie is <strong>de</strong> afgelopen<br />
<strong>de</strong>cennia van groot belang gebleken<br />
bij <strong>de</strong> inperking van <strong>de</strong> verkeersonveiligheid.<br />
Ondanks <strong>de</strong>ze<br />
<strong>voor</strong>uitgang rij<strong>de</strong>n sommige bestuur<strong>de</strong>rs<br />
echter nog steeds met<br />
onveilige wagens. Zo kampt één<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> voertuigen in het<br />
<strong>Belgisch</strong>e wagenpark met een<br />
probleem aan <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n. Eveneens<br />
alarmerend is dat één vier<strong>de</strong><br />
van <strong>de</strong> voertuigen rijdt met minstens<br />
één versleten schok<strong>de</strong>mper.<br />
Tot slot wordt één op <strong>de</strong> vijf<br />
voertuigen afgekeurd omwille<br />
van een <strong>de</strong>fect aan <strong>de</strong> lichten.<br />
Daarom nam het BIVV van 3<br />
tot 31 oktober <strong>de</strong>el aan <strong>de</strong> actie<br />
“Denk aan uw gezondheid”,<br />
georganiseerd door Fe<strong>de</strong>rauto,<br />
Febiac en Goca. Deze actie was<br />
bedoeld om <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs te<br />
wijzen op het belang van <strong>de</strong> goe<strong>de</strong><br />
technische staat van hun voertuig.<br />
De belangrijke on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len<br />
van een wagen moeten steeds<br />
perfect functioneren. Daarom<br />
toont <strong>de</strong> campagne-affi chette<br />
een soort röntgenopname van<br />
een auto, waarop <strong>de</strong> belangrijkste<br />
veiligheidson<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len dui<strong>de</strong>-<br />
Twee-<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel afgeschaft<br />
lijk te zien zijn.<br />
www.<strong>de</strong>nkaanuwgezondheid.be<br />
Frankrijk: rijbewijs<br />
<strong>voor</strong> 1 euro per dag<br />
Het rijbewijs <strong>voor</strong> één euro per<br />
dag, door <strong>de</strong> Franse regering<br />
oorspronkelijk aangekondigd<br />
<strong>voor</strong> juli dit jaar, is ingevoerd op<br />
3 oktober <strong>voor</strong> jongeren van 16<br />
tot 25 jaar. Volgens een systeem<br />
dat opgezet werd met het akkoord<br />
van <strong>de</strong> banken en <strong>de</strong> rijscholen,<br />
moeten <strong>de</strong> jongeren een<br />
evaluatie on<strong>de</strong>rgaan, waarna ze<br />
een bestek ontvangen <strong>voor</strong> hun<br />
rijopleiding. De prijs van <strong>de</strong> opleiding<br />
varieert van 800 tot 1200<br />
euro, naargelang het niveau.<br />
Vervolgens kan <strong>de</strong> kandidaatbestuur<strong>de</strong>r<br />
bij <strong>de</strong> bank een soort<br />
van studiebeurslening afsluiten,<br />
waarbij hij een loonbriefje moet<br />
<strong>voor</strong>leggen, of waarbij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
zich borg stellen. Als <strong>de</strong> bankier<br />
het contract goedkeurt, wordt<br />
het geld onmid<strong>de</strong>llijk overgeschreven<br />
op <strong>de</strong> rekening van <strong>de</strong><br />
autorijschool. Na het behalen<br />
Sinds 1 september is <strong>de</strong> zogeheten twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel afgeschaft. Deze regel liet <strong>voor</strong>heen toe om 5<br />
kin<strong>de</strong>ren te laten plaatsnemen op een achterbank met 3 zitplaatsen. Men was wettelijk verplicht om<br />
slechts 3 kin<strong>de</strong>ren vast te klikken, aangezien éénzelf<strong>de</strong> gor<strong>de</strong>l maar één persoon kan beschermen.<br />
Er wer<strong>de</strong>n met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n twee kin<strong>de</strong>ren “opgeofferd”. Om <strong>voor</strong> <strong>de</strong> hand liggen<strong>de</strong><br />
veiligheidsre<strong>de</strong>nen heeft <strong>de</strong> wetgever in 2003 beslist om <strong>de</strong> twee-<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel af te schaffen. Om<br />
grote gezinnen echter <strong>de</strong> kans te geven om zich te schikken naar <strong>de</strong>ze regel, werd 1 september<br />
2005 gekozen als datum om <strong>de</strong> regel in werking te laten tre<strong>de</strong>n. Ter herinnering: het was ook<br />
<strong>voor</strong> die datum reeds verbo<strong>de</strong>n om in autocars meer<br />
kin<strong>de</strong>ren te vervoeren dan er zitplaatsen zijn. Het<br />
zou onlogisch geweest zijn om kin<strong>de</strong>ren niet <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
garantie op veiligheid te bie<strong>de</strong>n in personenwagens.<br />
De twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel behou<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> kroostrijke<br />
gezinnen zou betekenen dat een kind uit een groot<br />
gezin geen recht heeft op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> preventie- en<br />
veiligheidscriteria als een an<strong>de</strong>r kind. Vanaf <strong>de</strong><br />
leeftijd van 12 jaar was <strong>de</strong> twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel hoe<br />
dan ook niet meer van toepassing. Het is ook altijd<br />
mogelijk om een kind <strong>voor</strong>aan in <strong>de</strong> auto te zetten,<br />
op <strong>voor</strong>waar<strong>de</strong> dat het vastgeklikt is zoals het Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> recentste gor<strong>de</strong>lcampagne werd ook <strong>de</strong> nadruk<br />
hoort.<br />
gelegd op <strong>de</strong> afschaffi ng van <strong>de</strong> twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nregel
van zijn rijbewijs, moet <strong>de</strong> nieuwe<br />
bestuur<strong>de</strong>r <strong>de</strong> opleidingskosten<br />
zon<strong>de</strong>r interest terugbetalen<br />
tegen het tarief van één euro<br />
per dag. De overheid neemt <strong>de</strong><br />
rente op zich. De Franse regering<br />
wil jongeren zo helpen om<br />
<strong>de</strong> kosten van <strong>de</strong> rijopleiding te<br />
sprei<strong>de</strong>n. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rijopleiding<br />
kost in Frankrijk 1.000<br />
euro, een aanzienlijke fi nanciële<br />
last <strong>voor</strong> <strong>de</strong> meeste jongeren. Tegelijkertijd<br />
wil <strong>de</strong> overheid met<br />
<strong>de</strong>ze maatregel vermij<strong>de</strong>n dat<br />
sommige bestuur<strong>de</strong>rs, met name<br />
jongeren, zon<strong>de</strong>r rijbewijs achter<br />
het stuur kruipen. Volgens schattingen<br />
van “la Sécurité Routière”<br />
rij<strong>de</strong>n er in Frankrijk 700.000<br />
tot 800.000 bestuur<strong>de</strong>rs zon<strong>de</strong>r<br />
rijbewijs.<br />
Portugal: aantal<br />
verkeersdo<strong>de</strong>n<br />
gedaald in 2005<br />
Tussen 1 januari en 11 september<br />
2005 kwamen er in Portugal<br />
753 personen om het leven bij<br />
een verkeersongeval, goed <strong>voor</strong><br />
een daling van 4,7% in vergelijking<br />
met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> het<br />
jaar <strong>voor</strong>dien. Ook het aantal<br />
gewon<strong>de</strong>n is gedaald (- 18,8%<br />
<strong>voor</strong> zwaargewon<strong>de</strong>n en – 9,6%<br />
<strong>voor</strong> lichtgewon<strong>de</strong>n). Portugal<br />
maakt trouwens <strong>de</strong>el uit van <strong>de</strong><br />
drie lan<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> Europese Unie<br />
waar het aantal verkeersdo<strong>de</strong>n<br />
in 2004 het sterkst gedaald is.<br />
Met 108 verkeersdo<strong>de</strong>n per miljoen<br />
inwoners, werd zelfs Spanje<br />
<strong>voor</strong>bijgestoken (111 do<strong>de</strong>n).<br />
Waarom zijn <strong>de</strong><br />
30 km/u-bor<strong>de</strong>n<br />
kleiner?<br />
Sinds 1 september 2005 werd<br />
<strong>de</strong> wettelijk toegelaten snelheid<br />
in schoolomgevingen teruggebracht<br />
naar 30 km/u. Sommigen<br />
vragen zich af waarom <strong>de</strong><br />
verkeersbor<strong>de</strong>n “zone 30” zo<br />
klein zijn… Het antwoord is te<br />
vin<strong>de</strong>n in het reglement van <strong>de</strong><br />
wegbeheer<strong>de</strong>r. Dit reglement legt<br />
minima op <strong>voor</strong> <strong>de</strong> afmetingen<br />
van <strong>de</strong> verkeersbor<strong>de</strong>n. Hoe hoger<br />
<strong>de</strong> toegelaten snelheid, hoe<br />
groter het verkeersbord (omwille<br />
van <strong>de</strong> zichtbaarheid en <strong>de</strong> leesbaarheid).<br />
Het is dus logisch dat<br />
<strong>de</strong> signalisatie kleiner is in zones<br />
30. De verkeersbor<strong>de</strong>n moeten<br />
er een minimumafmeting hebben<br />
van 60 op 90 centimeter. In<br />
bepaal<strong>de</strong> plaatselijke omstandighe<strong>de</strong>n<br />
mag <strong>de</strong> wegbeheer<strong>de</strong>r nog<br />
kleinere bor<strong>de</strong>n gebruiken (40<br />
op 60 centimeter). Per school<br />
zijn er minstens 4 verkeersbor<strong>de</strong>n<br />
vereist, goed <strong>voor</strong> een bud-<br />
Wolken en een beetje regen<br />
get van ongeveer 200 tot 240<br />
euro per kit.<br />
Een nieuwe website<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong>rs<br />
van Verongelukte<br />
Kin<strong>de</strong>ren<br />
Sinds eind september heeft <strong>de</strong><br />
vereniging Ou<strong>de</strong>rs van Verongelukte<br />
Kin<strong>de</strong>ren (OVK) een gloednieuwe<br />
website met alle informatie<br />
over <strong>de</strong> activiteiten van <strong>de</strong><br />
organisatie. De site licht toe hoe<br />
OVK <strong>de</strong> gezinnen van slachtoffers<br />
helpt, bezoekers kunnen een<br />
charter on<strong>de</strong>rschrijven, en er is<br />
tevens een activiteitenkalen<strong>de</strong>r<br />
en ver<strong>de</strong>re informatie en documentatie.<br />
De website bevat ook<br />
een “sterrenhemel”, dit is een<br />
her<strong>de</strong>nkingsrubriek die in het<br />
teken staat van <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren die<br />
om het leven kwamen in een verkeersongeval.<br />
www.ovk.be<br />
kort<br />
Vorige maand ging in Antwerpen <strong>de</strong> theaterproductie<br />
“Wolken en een beetje regen” in première, een<br />
stuk van Dirk Dobbeleers en Mark Hendrickx<br />
over verkeersveiligheid. De productie richt zich<br />
tot <strong>de</strong> eerste en twee<strong>de</strong> graad van het secundair<br />
on<strong>de</strong>rwijs en wordt opgevoerd door het Educatief<br />
Theater Antwerpen (eta), een gezelschap dat<br />
toneel<strong>voor</strong>stellingen rond verschillen<strong>de</strong> actuele<br />
thema’s aanbiedt in heel Vlaan<strong>de</strong>ren en Brussel.<br />
“Wolken en een beetje regen” speelt zich af in <strong>de</strong><br />
typische leefwereld van een groepje jongeren. De fi etshelm en verliefdheid staan centraal in <strong>de</strong><br />
50 minuten duren<strong>de</strong> <strong>voor</strong>stelling. Het verhaal mondt uit in een drama dat ie<strong>de</strong>reen zou kunnen<br />
overkomen. Voor leerkrachten die <strong>de</strong> thematiek van het stuk na <strong>de</strong> <strong>voor</strong>stelling ver<strong>de</strong>r met <strong>de</strong><br />
leerlingen willen uitdiepen, is er een handleiding beschikbaar. Het is nu al dui<strong>de</strong>lijk dat <strong>de</strong> productie<br />
een succes zal wor<strong>de</strong>n: nog <strong>voor</strong> <strong>de</strong> première had<strong>de</strong>n reeds 70 scholen een <strong>voor</strong>stelling gereserveerd!<br />
Het eta heeft momenteel ook een <strong>voor</strong>stelling rond verkeersveiligheid <strong>voor</strong> 8 tot 11-jarigen,<br />
«Snelheidsduivels en an<strong>de</strong>re beesten».<br />
Info: www.educatieftheaterantwerpen.be<br />
Ook jij mag gezien<br />
wor<strong>de</strong>n<br />
Eind september lanceer<strong>de</strong> Minister<br />
Landuyt een actie over het<br />
belang van een goe<strong>de</strong> zichtbaarheid<br />
in het verkeer. Dit initiatief<br />
kreeg <strong>de</strong> naam “Ook jij mag gezien<br />
wor<strong>de</strong>n”, en kwam tot stand<br />
in samenwerking met het BIVV,<br />
<strong>de</strong> Voetgangersbeweging en Q8.<br />
De actie past in het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong><br />
Octopuscampagne, bedoeld om<br />
<strong>de</strong> zichtbaarheid in zones 30 in<br />
schoolomgevingen te verbeteren.<br />
Zo wer<strong>de</strong>n er 90.000 fl uojasjes<br />
uitge<strong>de</strong>eld aan <strong>de</strong> leerlingen van<br />
het eerste jaar basison<strong>de</strong>rwijs.<br />
7<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
Bron: Siemens VDO<br />
8<br />
voertuigen<br />
De “slimme” auto die weet wie je bent, waar je<br />
naartoe rijdt en <strong>voor</strong>al hoé je rijdt en of je ook je<br />
gor<strong>de</strong>l draagt: het lijkt nog steeds sciencefiction,<br />
maar het wordt stilaan steeds meer realiteit. En<br />
het wordt nog interessanter – of beklemmen<strong>de</strong>r,<br />
volgens sommigen – als je slimme auto al die<br />
gegevens ook nog eens doorstuurt naar je verzekeraar,<br />
je werkgever,…<br />
…of je ou<strong>de</strong>rs, gesteld dat je nog met <strong>de</strong> auto van pa of ma rijdt.<br />
Overdreven? Niet echt. Zo kunnen bezorg<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> VS sinds<br />
2003 een “zwarte doos” in <strong>de</strong> auto installeren en thuis achter <strong>de</strong><br />
computer perfect het doen en laten van zoon- of dochterlief aan<br />
het stuur volgen. Bruusk optrekken of remmen, te snel rij<strong>de</strong>n, door<br />
<strong>de</strong> bochten scheuren met <strong>de</strong> stereo op tien: het wordt allemaal<br />
netjes geregistreerd door <strong>de</strong> RS-1000, het “instapmo<strong>de</strong>l” van het<br />
Californische bedrijf Roadsafety.com. Kostprijs: 280 dollar, ongeveer<br />
225 euro, <strong>de</strong> prijs van een paar keer voltanken. In Amerika<br />
laaien <strong>de</strong> discussies over zin en onzin van het apparaatje alvast<br />
hoog op.<br />
Dichterbij, in het Verenigd Koninkrijk, introduceer<strong>de</strong> verzekeringsmaatschappij<br />
Norwich Union begin dit jaar een nieuw type<br />
autoverzekering <strong>voor</strong> jongeren, waarbij <strong>de</strong> prijs van <strong>de</strong> verzekering<br />
rechtstreeks wordt bepaald door het aantal gere<strong>de</strong>n kilometers en<br />
het tijdstip waarop men rijdt (“pay as you drive”). Het systeem is<br />
gebaseerd op een datarecor<strong>de</strong>r met GPS-ontvanger in <strong>de</strong> auto, die<br />
<strong>de</strong> exacte locatie van het voertuig via een GSM-verbinding rechtstreeks<br />
doorseint naar <strong>de</strong> verzekeraar. Die berekent vervolgens <strong>de</strong><br />
maan<strong>de</strong>lijkse verzekeringspremie in functie van <strong>de</strong> gere<strong>de</strong>n afstand<br />
en het tijdstip waarop wordt gere<strong>de</strong>n. Aangezien jonge bestuur<strong>de</strong>rs<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Toepassingen veroveren nu ook <strong>de</strong> privémarkt<br />
Zwarte doos<br />
maakt auto’s slim<br />
<strong>voor</strong>al ’s nachts een hoog risico lopen op ongevallen, is <strong>de</strong> verzekeringspremie<br />
het duurst <strong>voor</strong> ritten tussen 11 uur ’s avonds en 6 uur ’s<br />
ochtends. Jongeren die enkel overdag rij<strong>de</strong>n, kunnen op die manier<br />
al gauw tot 30% besparen op hun premie, aldus <strong>de</strong> verzekeraar.<br />
Daarmee lijkt ook <strong>de</strong> privé-autobestuur<strong>de</strong>r in Europa <strong>de</strong>finitief in<br />
<strong>de</strong> 21e eeuw te zijn beland.<br />
Bestuur<strong>de</strong>rs van bedrijfswagens, autocar- en vrachtwagenchaufeurs<br />
én fleet managers zijn al iets langer vertrouwd met datarecor<strong>de</strong>rs die<br />
automatisch ritgegevens opslaan en eventueel rechtstreeks doorseinen<br />
naar het bedrijf. Maar wat is zo’n zwarte doos nu precies, en<br />
wat zijn <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n en beperkingen van het systeem?<br />
Datarecor<strong>de</strong>r<br />
Een “black box” of datarecor<strong>de</strong>r is een elektronisch apparaatje<br />
dat continu een aantal gegevens in het voertuig registreert.<br />
Oorspronkelijk dien<strong>de</strong> het toestel om <strong>de</strong> airbags te activeren bij<br />
een botsing, maar on<strong>de</strong>rtussen zijn <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n sterk uitgebreid.<br />
De gegevens die wor<strong>de</strong>n geregistreerd zijn afhankelijk van<br />
het type recor<strong>de</strong>r. Meestal gaat het om basisdata als snelheid van<br />
het voertuig, vertragingskrachten in <strong>de</strong> lengte- en dwarsrichting,<br />
toerental van <strong>de</strong> motor, werking van <strong>de</strong> remmen, werking van <strong>de</strong><br />
lichten en richtingaanwijzers, rotatie van het voertuig, het functioneren<br />
van airbags en <strong>de</strong>rgelijke. Afhankelijk van <strong>de</strong> gebruiksdoelein<strong>de</strong>n<br />
van <strong>de</strong> recor<strong>de</strong>r kan nog an<strong>de</strong>re informatie wor<strong>de</strong>n<br />
opgeslagen, bv datum en tijdstip van <strong>de</strong> rit, i<strong>de</strong>ntificatie van <strong>de</strong><br />
bestuur<strong>de</strong>r, afgeleg<strong>de</strong> afstand, rij- en rusttij<strong>de</strong>n, gebruik van <strong>de</strong><br />
gor<strong>de</strong>l enzo<strong>voor</strong>t.<br />
Als <strong>de</strong> datarecor<strong>de</strong>r is aangesloten op een GPS-systeem <strong>voor</strong><br />
plaatsbepaling, kunnen ook gegevens over <strong>de</strong> locatie van het<br />
voertuig wor<strong>de</strong>n opgeslagen. Is <strong>de</strong> recor<strong>de</strong>r daarbij ook nog<br />
gekoppeld aan een mobiele telefoonverbinding, dan kunnen <strong>de</strong><br />
verzamel<strong>de</strong> gegevens rechtstreeks wor<strong>de</strong>n overgeseind naar een<br />
centrale databank zodat alle informatie in real time kan wor<strong>de</strong>n<br />
opgevraagd.<br />
Verschillen<strong>de</strong> types<br />
Er wordt een on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussen ongevalrecor<strong>de</strong>rs<br />
(acci<strong>de</strong>nt data recor<strong>de</strong>rs, ADR) en triprecor<strong>de</strong>rs (journey data<br />
recor<strong>de</strong>rs, JDR).<br />
Ongevalrecor<strong>de</strong>rs zijn vergelijkbaar met <strong>de</strong> zwarte doos in vliegtuigen,<br />
en registreren continu gegevens die het mogelijk maken<br />
om <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n van een ongeval te reconstrueren. Indien<br />
er een ongeval plaatsvindt, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze gegevens vastgelegd<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> van 30 secon<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>afgaand aan het ongeval
Principe van een datarecor<strong>de</strong>rsysteem met rechtstreekse gegevensoverdracht<br />
Rijgedrag<br />
Plaatsbepaling<br />
via GPS<br />
De zwarte doos in<br />
<strong>de</strong> auto registreert<br />
<strong>de</strong> gegevens en<br />
stuurt ze door<br />
tot en met 15 secon<strong>de</strong>n na het ongeval. Het ongeval zelf wordt<br />
automatisch ge<strong>de</strong>tecteerd doordat bij<strong>voor</strong>beeld bepaal<strong>de</strong> drempelwaar<strong>de</strong>n<br />
<strong>voor</strong> vertragingskrachten bij een sterke schok wor<strong>de</strong>n<br />
overschre<strong>de</strong>n. Ongevalrecor<strong>de</strong>rs kunnen in principe ook an<strong>de</strong>re<br />
“inci<strong>de</strong>nten” registreren, bij<strong>voor</strong>beeld een noodstop.<br />
Triprecor<strong>de</strong>rs leggen gegevens vast over een bepaal<strong>de</strong> gebruiksperio<strong>de</strong><br />
van het voertuig (een rit, een route, een werkdag of –<br />
week,…): rijsnelheid, tijdstippen waarop het voertuig stilstond,…<br />
De triprecor<strong>de</strong>r werd in <strong>de</strong> eerste plaats ontwikkeld <strong>voor</strong> logistieke,<br />
administratieve en managementdoelein<strong>de</strong>n. De informatie van<br />
dit type recor<strong>de</strong>r kan <strong>voor</strong> tal van toepassingen interessant zijn:<br />
rittenadministratie, berekening van rij- en rusttij<strong>de</strong>n, monitoren<br />
van het brandstofgebruik, tolberekening, maar ook bij<strong>voor</strong>beeld<br />
opvolging van het rijgedrag van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r (bruusk optrekken<br />
of remmen, bruusk uitwijken, slingeren,…)<br />
Intussen zijn er steeds meer apparaatjes op <strong>de</strong> markt die <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
van bei<strong>de</strong> types combineren. De kostprijs blijft over het<br />
algemeen beperkt tot enkele hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n euro’s.<br />
Gebruiksmogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
Ongevalrecor<strong>de</strong>rs fungeren als een objectieve informatiebron over<br />
<strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n van een ongeval, en kunnen een belangrijke<br />
rol spelen in <strong>de</strong> ophel<strong>de</strong>ring van <strong>de</strong> schuldvraag, <strong>voor</strong>al bij ernstige<br />
ongevallen. Om <strong>de</strong> informatie te interpreteren die het toestel heeft<br />
geregistreerd is echter nog steeds <strong>de</strong> tussenkomst van een ongevallenexpert<br />
vereist. De black box maakt het in alle geval mogelijk om<br />
het ongevallenon<strong>de</strong>rzoek te versterken door metho<strong>de</strong>n uit an<strong>de</strong>re<br />
transportsectoren op het wegverkeer toe te passen. Dit zou het<br />
aantal ongevallen dat onopgehel<strong>de</strong>rd blijft, kunnen vermin<strong>de</strong>ren.<br />
Gegevens wor<strong>de</strong>n<br />
doorgestuurd via<br />
gsm-netwerk<br />
voertuigen<br />
Computer<br />
slaat gegevens op<br />
De geregistreer<strong>de</strong> data geven echter geen inzicht in <strong>de</strong> motieven van<br />
<strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r.<br />
Wordt het systeem gekoppeld aan het GSM-netwerk en een GPSontvanger,<br />
dan zijn <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n meteen een stuk uitgebrei<strong>de</strong>r.<br />
Zo kunnen bij<strong>voor</strong>beeld <strong>de</strong> hulpdiensten automatisch wor<strong>de</strong>n<br />
verwittigd wanneer er een ernstig ongeluk is gebeurd, waarbij ook<br />
<strong>de</strong> plaatsbepaling rechtstreeks wordt doorgeseind. Een <strong>de</strong>rgelijk e-<br />
Call systeem zou vanaf 2009 in heel Europa wor<strong>de</strong>n ingevoerd (zie<br />
ka<strong>de</strong>r). Bij een ongeval beschikt ook <strong>de</strong> verzekeraar meteen over <strong>de</strong><br />
nodige informatie, en bij diefstal kan <strong>de</strong> auto onmid<strong>de</strong>llijk wor<strong>de</strong>n<br />
gelokaliseerd.<br />
De mogelijkhe<strong>de</strong>n van triprecor<strong>de</strong>rs gaan in principe nog een stuk<br />
ver<strong>de</strong>r, zeker wanneer <strong>de</strong> informatie uit <strong>de</strong> recor<strong>de</strong>r onmid<strong>de</strong>llijk<br />
beschikbaar is <strong>voor</strong> vloot- of netwerkbeheer<strong>de</strong>rs. Zo is <strong>de</strong> tolheffing<br />
<strong>voor</strong> vrachtwagens die sinds 1 januari 2005 op <strong>de</strong> Duitse autosnelwegen<br />
van kracht is, een typische toepassing van een triprecor<strong>de</strong>rsysteem.<br />
De tol wordt automatisch berekend aan <strong>de</strong> hand van <strong>de</strong><br />
gegevens over het afgeleg<strong>de</strong> traject die vanuit het voertuig aan het<br />
tolheffingsbedrijf Toll Collect wor<strong>de</strong>n doorgeseind. De klant krijgt<br />
<strong>de</strong> maan<strong>de</strong>lijkse afrekening thuis toegestuurd. <strong>Via</strong> variabele tolheffing<br />
kunnen verkeersstromen bovendien actief wor<strong>de</strong>n aangestuurd<br />
om files te <strong>voor</strong>komen. Zo kan het gebruik van cruciale snelwegen<br />
meer of min<strong>de</strong>r geld kosten, al naar gelang het tijdstip en <strong>de</strong> drukte.<br />
Ne<strong>de</strong>rland, Zwe<strong>de</strong>n, Tsjechië en Groot-Brittannië hebben al interesse<br />
betoond. De Europese Commissie ijvert <strong>voor</strong> een geavanceerd,<br />
uniform tolsysteem dat op termijn in heel Europa kan wor<strong>de</strong>n<br />
ingevoerd.<br />
9<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
10<br />
voertuigen<br />
Voertuigen met een zwarte doos verbeteren niet noodzakelijk <strong>de</strong> veiligheid van zwakke weggebruikers<br />
Invloed op het rijgedrag<br />
In <strong>de</strong> jaren ’90 opper<strong>de</strong>n verkeersexperts <strong>de</strong> mogelijkheid dat datarecor<strong>de</strong>rs<br />
een positieve bijdrage zou<strong>de</strong>n kunnen leveren om het<br />
gedrag van bestuur<strong>de</strong>rs te beïnvloe<strong>de</strong>n. Alleen al <strong>de</strong> wetenschap<br />
dat een apparaatje alle rijgedragingen nauwkeurig registreert, zou<br />
automobilisten kunnen intomen en het aantal ongevallen doen<br />
dalen, zo werd gehoopt.<br />
Binnen het Europese on<strong>de</strong>rzoeksproject DRIVE on<strong>de</strong>rzocht men<br />
in welke mate <strong>de</strong> installatie van datarecor<strong>de</strong>rs het aantal en <strong>de</strong><br />
aard van <strong>de</strong> ongevallen beïnvloedt 1 . Daarbij wer<strong>de</strong>n gegevens<br />
verzameld over 840 commerciële voertuigen met verschillen<strong>de</strong><br />
karakteristieken. Het gebruik van een datarecor<strong>de</strong>r bleek het aantal<br />
ongevallen met gemid<strong>de</strong>ld 20% te reduceren 2 .<br />
De Duitse Bun<strong>de</strong>sanstalt für Straßenwesen (Bast) verrichte een<br />
grootschalig on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> invloed van datarecor<strong>de</strong>rs op het<br />
rijgedrag van jonge, mannelijke bestuur<strong>de</strong>rs van privéwagens. In<br />
tegenstelling tot hetgeen men verwachtte, werd bij <strong>de</strong> jongeren die<br />
een datarecor<strong>de</strong>r in <strong>de</strong> auto had<strong>de</strong>n geen betekenisvolle vermin<strong>de</strong>ring<br />
van het aantal ongevallen, <strong>de</strong> materiële scha<strong>de</strong> of het aantal<br />
verkeersovertredingen vastgesteld 3 .<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Ook an<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoeksresultaten geven geen uitsluitsel over <strong>de</strong><br />
vraag of <strong>de</strong> aanwezigheid van een datarecor<strong>de</strong>r op zich voldoen<strong>de</strong><br />
is om het gedrag van een bestuur<strong>de</strong>r op een duurzame manier te<br />
wijzigen. Vermoe<strong>de</strong>lijk is <strong>de</strong> permanente opvolging en bijsturing<br />
van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> hand van <strong>de</strong> gegevens die via het systeem<br />
wer<strong>de</strong>n verkregen, van veel groter belang dan aanvankelijk werd<br />
aangenomen.<br />
De Ne<strong>de</strong>rlandse Stichting Wetenschappelijk On<strong>de</strong>rzoek<br />
<strong>Verkeersveiligheid</strong> (SWOV) pleit in alle geval <strong>voor</strong> ver<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek<br />
om na te gaan of een ongevalsdatarecor<strong>de</strong>r <strong>voor</strong> jonge beginnen<strong>de</strong><br />
automobilisten al dan niet zin heeft 4 .<br />
Omka<strong>de</strong>ring<br />
De kern van <strong>de</strong> vraag lijkt niet te zijn in welke mate datarecor<strong>de</strong>rs<br />
het gedrag kunnen bijsturen, maar wel welke organisatorische<br />
omka<strong>de</strong>ring nodig is om tot positieve resultaten te lei<strong>de</strong>n.<br />
Dat <strong>de</strong>rgelijke omka<strong>de</strong>ring veel gemakkelijker tot stand komt<br />
1 Fincham, W.F; Kast. A.; Lambourn, R.F. (1995). The Use of a High Resolution<br />
Acci<strong>de</strong>nt Data Recor<strong>de</strong>r in the Field, Paper No. 950351, SAE<br />
2 Wouters, P.I.J. & Bos, J.M.J. (1997). The impact of driver monitoring with vehicle data<br />
recor<strong>de</strong>rs on acci<strong>de</strong>nt occurrence, R-97-8, SWOV, Leidschendam<br />
3 Heinzmann, H.-J. & Scha<strong>de</strong>, F.-D. (2003). Mo<strong>de</strong>rne Verkehrstechnologie -<br />
Fahrdatenspeicher und Junge Fahrer. Berichte <strong>de</strong>r Bun<strong>de</strong>sanstalt für Straßenwesen, Reihe<br />
Mensch und Sicherheit, Heft M 148, Bergisch Gladbach<br />
4 Vlakveld, W.P. (2005). Jonge beginnen<strong>de</strong> automobilisten, hun ongevalsrisico en maatregelen<br />
om dit terug te dringen. Een literatuurstudie. R-2005-3. SWOV, Leidschendam
innen <strong>de</strong> context van een bedrijf of grote organisatie dan bij <strong>de</strong><br />
individuele privé-autobestuur<strong>de</strong>r, spreekt <strong>voor</strong> zich.<br />
In 2004 verrichte <strong>de</strong> SWOV een kosten-batenon<strong>de</strong>rzoek van verschillen<strong>de</strong><br />
maatregelen om het vrachtvervoer veiliger te maken.<br />
Daaruit bleek dat zowel een scha<strong>de</strong>preventieprogramma in <strong>de</strong><br />
transporton<strong>de</strong>rnemingen als het gebruik van datarecor<strong>de</strong>rs een<br />
gunstig ren<strong>de</strong>ment opleveren. De essentie is dat <strong>de</strong> chauffeur<br />
weet dat zijn gedragingen kunnen wor<strong>de</strong>n gevolgd, en dat hij op<br />
zijn rijgedrag aangesproken kan wor<strong>de</strong>n. Datarecor<strong>de</strong>rs hebben<br />
dan ook alleen maar effect in bedrijven met een hiërarchische<br />
werkrelatie, aldus <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers 5 .<br />
De Franse Conseil National <strong>de</strong> Sécurité Routière (CNRS) kwam<br />
in 2002 tot gelijklopen<strong>de</strong> conclusies. Volgens <strong>de</strong> experts is een<br />
veralgemeen<strong>de</strong> invoering van acci<strong>de</strong>nt data recor<strong>de</strong>rs (het E-Call<br />
systeem) <strong>voor</strong> alle voertuigen wenselijk. Specifiek <strong>voor</strong> bedrijfsvoertuigen<br />
wor<strong>de</strong>n journey data recor<strong>de</strong>rs sterk aangera<strong>de</strong>n,<br />
niet alleen omwille van <strong>de</strong> verkeersveiligheid maar ook <strong>voor</strong> een<br />
beter bedrijfsbeheer 6 .<br />
Wat het gebruik in privévoertuigen betreft, on<strong>de</strong>rzocht <strong>de</strong><br />
SWOV <strong>de</strong> toepassings- en invoeringsmogelijkhe<strong>de</strong>n van datarecor<strong>de</strong>rs<br />
reeds in 1999. Naast een probleemanalyse werd<br />
in het on<strong>de</strong>rzoek ook breed ingegaan op <strong>de</strong> mening van een<br />
aantal rechtstreeks betrokken organisaties, zoals <strong>de</strong> overheid,<br />
<strong>de</strong> autosector, <strong>de</strong> verzekeraars en belangenorganisaties zoals <strong>de</strong><br />
automobilistenvereniging ANWB. De on<strong>de</strong>rzoekers kwamen tot<br />
<strong>de</strong> conclusie dat een verplichte invoering van datarecor<strong>de</strong>rs niet<br />
te ver<strong>de</strong>digen valt, <strong>de</strong>els omdat har<strong>de</strong> bewijzen van <strong>de</strong> effectiviteit<br />
van <strong>de</strong>rgelijke recor<strong>de</strong>rs ontbreken, an<strong>de</strong>rzijds omdat<br />
er zich aanzienlijke problemen stellen inzake privacygevoeligheid,<br />
rechtsbescherming en rechtsgelijkheid, maatschappelijke<br />
weerstan<strong>de</strong>n en <strong>de</strong>rgelijke. Wel zien ze <strong>de</strong> mogelijkheid om in<br />
te spelen op <strong>de</strong> ontwikkelingen in het zakelijke verkeer en het<br />
toenemen<strong>de</strong> gebruik van informatica in <strong>de</strong> auto om <strong>de</strong> markt<br />
te sturen. Daarbij zou het vrijwillig gebruik van datarecor<strong>de</strong>rs<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n bevor<strong>de</strong>rd door tussenkomst van <strong>de</strong> overheid<br />
en <strong>de</strong> verzekeraars 7 .<br />
Discussiepunten<br />
Datarecor<strong>de</strong>rs blijven evenwel nog steeds omstre<strong>de</strong>n, zeker <strong>voor</strong><br />
toepassingen in privévoertuigen. On<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> autoconstructeursfe<strong>de</strong>ratie<br />
Febiac twijfelt aan <strong>de</strong> doeltreffendheid <strong>de</strong> “black<br />
5 Langeveld, P.M.M. & Schoon, C.C. (2004). Kosten-batenanalyse van maatregelen<br />
<strong>voor</strong> vrachtauto’s en bedrijven. Maatregelen ter reductie van het aantal verkeersslachtoffers<br />
en scha<strong>de</strong>gevallen. R-2004-11.<br />
6 Conseil National <strong>de</strong> la Sécurité Routière (2002). L’utilisation <strong>de</strong>s boîtes noires pour la<br />
sécurité routière. Observatoire national interministériel <strong>de</strong> sécurité routière, La Défense<br />
7 Roszbach, R., Heidstra, J. & Wouters, P.I.J. (1999). Datarecor<strong>de</strong>rs in voertuigen. Een<br />
verkenning van toepassingsmogelijkhe<strong>de</strong>n in het privépersonenvervoer. R-99-26. SWOV,<br />
Leidschendam<br />
voertuigen<br />
box” om <strong>de</strong> verkeersveiligheid te verbeteren. Ten eerste registreert<br />
het apparaat <strong>voor</strong>namelijk <strong>de</strong> snelheid, en slechts in zeer beperkte<br />
mate an<strong>de</strong>re factoren van het rijgedrag die aan <strong>de</strong> basis van een<br />
ongeval kunnen liggen, aldus Febiac. Gevaarlijke manoeuvres<br />
zoals overschrijding van een doorlopen<strong>de</strong> witte lijn, onverantwoord<br />
inhalen, door een rood licht rij<strong>de</strong>n,... blijven immers verborgen.<br />
Het toestel zou ook geen aanrijdingen met voetgangers<br />
of fietsers registreren, omdat <strong>de</strong> vertragingen ten gevolge van <strong>de</strong><br />
impact te klein zijn. Voor <strong>de</strong> veiligheid van <strong>de</strong> ‘zachte’ weggebruikers<br />
biedt <strong>de</strong> datarecor<strong>de</strong>r dus geen extra waarborg. Volgens<br />
Febiac registreert het toestel als een koele getuige, maar doet het<br />
niets om het ongeval te vermij<strong>de</strong>n (actieve veiligheid) noch om <strong>de</strong><br />
gevolgen ervan te verzachten (passieve veiligheid).<br />
Een an<strong>de</strong>r discussiepunt is <strong>de</strong> beveiliging van <strong>de</strong> gegevens zelf, en<br />
<strong>de</strong> mogelijke schending van <strong>de</strong> privacy van bestuur<strong>de</strong>rs. Gsm’s<br />
en credit cards vertellen natuurlijk ook al een heleboel over het<br />
doen en laten van hun eigenaars, maar in principe gaat het nog<br />
steeds om vrijwillig gebruik. Bij een datarecor<strong>de</strong>r ligt dat toch<br />
even an<strong>de</strong>rs, omdat het doen en laten van mensen in principe<br />
van minuut tot minuut kan wor<strong>de</strong>n gevolgd. En hoe “vrijwillig”<br />
is het gebruik van zo’n apparaat nog als je zon<strong>de</strong>r datarecor<strong>de</strong>r<br />
pakweg een veel hogere verzekeringspremie moet betalen, of niet<br />
op <strong>de</strong> autosnelweg mag rij<strong>de</strong>n? Het bedrijf of <strong>de</strong> organisatie die<br />
<strong>de</strong> gegevens inzamelt is natuurlijk strikt on<strong>de</strong>rworpen aan <strong>de</strong> privacywetgeving,<br />
maar wie kent <strong>de</strong> risico’s als <strong>de</strong> database wordt<br />
gehackt, of <strong>de</strong> gegevens wor<strong>de</strong>n doorverkocht?<br />
Conclusie<br />
Het gebruik van datarecor<strong>de</strong>rs breidt vanuit <strong>de</strong> bedrijfswereld<br />
langzaam uit naar toepassingen <strong>voor</strong> privévoertuigen.<br />
11<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
12<br />
voertuigen<br />
Europese Commissie schaart zich achter E-Call<br />
Bij zware letselongevallen is het van levensbelang dat<br />
<strong>de</strong> hulpdiensten zo snel mogelijk wor<strong>de</strong>n ingelicht en<br />
ter plaatse kunnen zijn. Deze interventietijd duurt soms<br />
(te) lang omdat op <strong>de</strong> plaats van het ongeval geen<br />
communicatiemid<strong>de</strong>len <strong>voor</strong>han<strong>de</strong>n zijn, of <strong>de</strong> mel<strong>de</strong>r van<br />
het ongeval overstuur is of zelf gewond is geraakt, en niet<br />
in staat is om <strong>de</strong> exacte plaats en omstandighe<strong>de</strong>n van het<br />
ongeval te beschrijven. Het E-call systeem is ontwikkeld om<br />
<strong>de</strong> correcte ongevallocatie door te seinen en <strong>de</strong> interventietijd<br />
van <strong>de</strong> hulpdiensten te verkorten, om zo <strong>de</strong> gevolgen van <strong>de</strong><br />
verwondingen te beperken. E-Call maakt het ook mogelijk<br />
om het achteropkomen<strong>de</strong> verkeer tijdig te waarschuwen,<br />
zodat het risico op secundaire ongevallen verkleint. Ver<strong>de</strong>r<br />
kunnen alternatieve routes sneller aangeduid wor<strong>de</strong>n via<br />
variabele signalisatiebor<strong>de</strong>n, wat <strong>de</strong> congestie ten gevolge<br />
van het ongeval vermin<strong>de</strong>rt..<br />
Triprecor<strong>de</strong>rs bie<strong>de</strong>n onmiskenbaar <strong>voor</strong><strong>de</strong>len op het vlak van<br />
verkeersveiligheid, vlootbeheer en mobiliteitsmanagement. De<br />
positieve effecten op het rijgedrag van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r schijnen echter<br />
<strong>voor</strong>al samen te hangen met <strong>de</strong> mate waarin het gebruik van<br />
systeem wordt geïntegreerd in een bre<strong>de</strong>r ka<strong>de</strong>r, bij<strong>voor</strong>beeld het<br />
actieve veiligheidsbeleid van een on<strong>de</strong>rneming. Ongevalrecor<strong>de</strong>rs<br />
bie<strong>de</strong>n daarentegen ook grote <strong>voor</strong><strong>de</strong>len bij gebruik in privévoertuigen,<br />
aangezien ze juridisch waar<strong>de</strong>volle informatie kunnen<br />
leveren over <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n van een ongeval.<br />
Een aantal discussiepunten dient echter nog te wor<strong>de</strong>n opgeklaard<br />
<strong>voor</strong>aleer er sprake kan zijn van een invoering op grote<br />
schaal. Vermoe<strong>de</strong>lijk zal <strong>de</strong> toenemen<strong>de</strong> Europese aandacht <strong>voor</strong><br />
een veralgemeend gebruik van datarecor<strong>de</strong>rs, samen met initiatieven<br />
vanuit bij<strong>voor</strong>beeld <strong>de</strong> verzekeringswereld, <strong>de</strong>ze evolutie<br />
versnellen. ■<br />
Interessante links<br />
http://europa.eu.int/information_society/activities/esafety/<br />
in<strong>de</strong>x_en.htm<br />
http://www-nrd.nhtsa.dot.gov/edr-site<br />
www.payasyoudriveinsurance.co.uk<br />
www.roadsafety.com<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Werner DE DOBBELEER<br />
Bron: Siemens VDO<br />
Hoe werkt E-Call?<br />
Zodra een voertuig overkop gaat of <strong>de</strong>rmate botst dat <strong>de</strong><br />
airbags en <strong>de</strong> gor<strong>de</strong>lspanners zijn geactiveerd, wordt dit<br />
door een sensor geregistreerd. <strong>Via</strong> een mobiele telefoonlijn<br />
wor<strong>de</strong>n automatisch <strong>de</strong> voertuiggegevens en <strong>de</strong> plaats van<br />
het ongeval (gemeten door het GPS) doorgezon<strong>de</strong>n naar<br />
<strong>de</strong> hulpdiensten. Indien mogelijk kan E-call een verbinding<br />
tot stand brengen met <strong>de</strong> inzitten<strong>de</strong>n van het voertuig en<br />
ver<strong>de</strong>re bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n vragen. On<strong>de</strong>rzoek van <strong>de</strong> politie<br />
in Stuttgart leert dat <strong>de</strong> interventietijd op een noodoproep<br />
via het E-call systeem met meer dan een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> kan verkort<br />
wor<strong>de</strong>n. E-call is ook nuttig bij min<strong>de</strong>r ernstige ongevallen<br />
of als één van <strong>de</strong> inzitten<strong>de</strong>n plots onwel wordt. Het E-call<br />
center oproepen kan dan manueel door een noodknop in<br />
het voertuig in te drukken. Ook hier wor<strong>de</strong>n automatisch<br />
<strong>de</strong> gegevens en locatie van het voertuig gesignaleerd. Luttele<br />
minuten later brengt het E-call center <strong>de</strong> relevante diensten<br />
uit <strong>de</strong> regio waar het voertuig zich bevindt, op <strong>de</strong> hoogte.<br />
Volgens Viviane Reding, Europees commissaris bevoegd <strong>voor</strong><br />
<strong>de</strong> informatiemaatschappij, kan E-call <strong>de</strong> verkeersveiligheid<br />
in Europa aanzienlijk verbeteren. Recente studies wijzen uit<br />
dat in <strong>de</strong> EU 2.000 levens per jaar kunnen wor<strong>de</strong>n gered<br />
als het systeem overal is ingevoerd. De Europese Commissie<br />
heeft zich daarom achter het E-call project geschaard en<br />
bereikte in februari dit jaar een akkoord met <strong>de</strong> Europese<br />
autoconstructeurs (ACEA) over <strong>de</strong> invoering van het<br />
systeem. Tegen 2007 moeten volgens het actieplan alle<br />
nooddiensten in <strong>de</strong> EU-lan<strong>de</strong>n uitgerust zijn met <strong>de</strong> nodige<br />
technologie om <strong>de</strong> oproepen te ontvangen. Tegen 2009 zou<br />
het systeem in alle nieuwe auto’s moeten zitten.<br />
Bronnen: Febiac, Europese Commissie
Rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed: resultaten van <strong>de</strong> gedragsmeting<br />
Steeds min<strong>de</strong>r<br />
bestuur<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r invloed<br />
In 2003 heeft het BIVV <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> keer een<br />
nationale meting uitgevoerd om te achterhalen<br />
hoeveel bestuur<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed rij<strong>de</strong>n, en<br />
om het profiel van <strong>de</strong>ze bestuur<strong>de</strong>rs te schetsen 1.<br />
Het gedrag werd <strong>voor</strong> het eerst gemeten op alle<br />
tijdstippen van <strong>de</strong> dag en niet enkel op zaterdag-<br />
en zondagnacht, zoals dat wel het geval was<br />
in 1998 en 2000. De controleplaatsen wer<strong>de</strong>n<br />
bovendien aselect bepaald.<br />
Bijna alle <strong>Belgisch</strong>e politiediensten stem<strong>de</strong>n ermee in om hun me<strong>de</strong>werking<br />
te verlenen aan het project. In oktober en november 2003<br />
hebben <strong>de</strong> lokale en fe<strong>de</strong>rale politie 12.891 bestuur<strong>de</strong>rs gecontroleerd.<br />
Het ging om systematische controles, dit wil zeggen dat alle<br />
bestuur<strong>de</strong>rs die <strong>voor</strong>bij het controlepunt re<strong>de</strong>n een a<strong>de</strong>mtest moesten<br />
afleggen.<br />
Uit <strong>de</strong>ze studie blijkt dat 3,31 % van <strong>de</strong> <strong>Belgisch</strong>e bestuur<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r<br />
invloed rijdt van alcohol. De meeste positieve bestuur<strong>de</strong>rs (2,26 %)<br />
hebben een alcoholgehalte van 0,35mg/l (0,8 ‰) of meer.<br />
Vooral in <strong>de</strong> weekends<br />
Vooral tij<strong>de</strong>ns het weekend ligt het percentage positieve bestuur<strong>de</strong>rs<br />
het hoogst (zie on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel): 7,68 %, dus twee keer<br />
zoveel als het globale percentage positieven.<br />
Geen grote verschillen tussen <strong>de</strong> gewesten<br />
Er zijn geen opvallen<strong>de</strong> verschillen vastgesteld tussen Vlaan<strong>de</strong>ren,<br />
Brussel en Wallonië, ongeacht het tijdstip van <strong>de</strong> week. Het valt<br />
alleen op dat <strong>de</strong> percentages in Vlaan<strong>de</strong>ren en Wallonië tij<strong>de</strong>ns<br />
weeknachten hoger liggen dan in Brussel.<br />
Tabel 1: spreiding van het aantal positieve bestuur<strong>de</strong>rs volgens gewest en tijdstip<br />
Wallonië Vlaan<strong>de</strong>ren Brussel België<br />
Weekdagen 2,3% 1,5% 3,1% 1,76%<br />
Weeknachten 3,6% 3,2% 0% 2,99%<br />
Weekenddagen 3,4% 2,1% 4% 2,98%<br />
Weekendnachten 9,3% 6,1% - 7,68%<br />
Overdag: tussen 8 u en 22 u. ’s Nachts: tussen 22 en 8 u)<br />
In dalen<strong>de</strong> lijn…<br />
Als men zich enkel baseert op <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> van zaterdagavond 22 uur<br />
tot zondag 4 uur ’s ochtends (<strong>de</strong> enige perio<strong>de</strong> waarop in 1998 en<br />
2000 controles wer<strong>de</strong>n uitgevoerd), stelt men vast dat het aantal<br />
positieve bestuur<strong>de</strong>rs tussen 1998 en 2003 met 3,6 % is afgenomen<br />
1 “Drink driving in Belgium: Results from the Third and Improved Roadsi<strong>de</strong> Survey”,<br />
Ward Vanlaar, December 2004.<br />
verkeersgedrag<br />
(zie tabel hierna). Het percentage positieve controles in Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
bedraagt 4,1% en in Wallonië 6,5%, maar er is geen bedui<strong>de</strong>nd<br />
verschil tussen bei<strong>de</strong> gewesten.<br />
Tabel 2: evolutie van het aantal positieve bestuur<strong>de</strong>rs tij<strong>de</strong>ns nachten van zaterdag op<br />
zondag* en spreiding per gewest<br />
Wallonië Vlaan<strong>de</strong>ren Brussel België<br />
1998 10,1% 8,5% 6,5% 8,9%<br />
2000 8,4% 8,3% 7,6% 8,4%<br />
2033 6,5% 4,1% - 5,4%<br />
* Van zaterdag 22 u tot zondag 4 u ’s morgens<br />
Vanaf 0,8 ‰<br />
Wat <strong>de</strong> verschillen inzake alcoholgehalte betreft, tellen we een meer<strong>de</strong>rheid<br />
positieve bestuur<strong>de</strong>rs vanaf 0,35 mg/l (0,8 ‰) in Wallonië<br />
en ook in het totaalcijfer <strong>voor</strong> België, behalve tij<strong>de</strong>ns weeknachten.<br />
In Vlaan<strong>de</strong>ren doet dit verschijnsel zich enkel overdag tij<strong>de</strong>ns het<br />
weekend <strong>voor</strong>. In het Brussels gewest lijken er tenslotte geen opvallen<strong>de</strong><br />
verschillen te zijn.<br />
Besluit<br />
De meeste personen die on<strong>de</strong>r invloed van alcohol rij<strong>de</strong>n, zijn mannen<br />
van 40 tot 54 jaar oud. Ze komen zowel uit Wallonië, Brussel<br />
als Vlaan<strong>de</strong>ren. De meeste van hen had<strong>de</strong>n een alcoholgehalte<br />
van meer dan 0,35 mg/l (0,8 ‰) en <strong>de</strong> meeste positieve controles<br />
von<strong>de</strong>n plaats tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> weekendnachten. Sinds 1998 is het rij<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r invloed tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> nachten van zaterdag op zondag echter<br />
afgenomen. ■<br />
Marilys DREVET<br />
13<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
14<br />
verkeersgedrag<br />
België heeft zich in 2001 tot doel gesteld om het<br />
aantal do<strong>de</strong>n en zwaargewon<strong>de</strong>n tegen 2005 met<br />
50 % te vermin<strong>de</strong>ren. Om <strong>de</strong>ze doelstelling te<br />
bereiken wer<strong>de</strong>n allerlei maatregelen genomen<br />
die erop gericht zijn het gedrag en <strong>de</strong> attitu<strong>de</strong>s<br />
van <strong>de</strong> weggebruikers te wijzigen. Tegelijk wer<strong>de</strong>n<br />
ook indicatoren ontwikkeld die moeten toelaten<br />
om <strong>de</strong> evolutie van nabij op te volgen. Hierbij<br />
werd gepeild naar <strong>de</strong> meningen van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs<br />
over <strong>de</strong> grote verkeersveiligheidsthema’s…<br />
Sinds 2003 organiseert het BIVV gedrags- en attitu<strong>de</strong>metingen<br />
met betrekking tot rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed, snelheid en gor<strong>de</strong>ldracht.<br />
In dit artikel wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> belangrijkste resultaten samengevat van<br />
<strong>de</strong> grootschalige opiniepeiling die in 2003 werd uitgevoerd om<br />
<strong>de</strong> mening van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs te kennen over <strong>de</strong>ze verkeersveiligheidsthema’s.<br />
Daarnaast waren er ook vragen over het gedrag en <strong>de</strong> pakkans.<br />
Het gaat hier om een attitu<strong>de</strong>meting die om <strong>de</strong> twee jaar zal wor<strong>de</strong>n<br />
uitgevoerd om <strong>de</strong> evolutie van <strong>de</strong> attitu<strong>de</strong>s van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs<br />
doorheen <strong>de</strong> tijd te kunnen meten.<br />
Voor dit on<strong>de</strong>rzoek wer<strong>de</strong>n 1063 bestuur<strong>de</strong>rs op hun thuisadres<br />
door <strong>de</strong> enquêteurs on<strong>de</strong>rvraagd. Aangezien dat <strong>de</strong>ze bestuur<strong>de</strong>rs<br />
op toevallige wijze uit het rijbewijzenbestand van <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>rale<br />
Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer geselecteerd wer<strong>de</strong>n, waren<br />
zij uiteraard in het bezit van een rijbewijs. Om aan <strong>de</strong> enquête te<br />
kunnen <strong>de</strong>elnemen moest men geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste 6 maan<strong>de</strong>n<br />
minstens 1500 km zelf met <strong>de</strong> wagen hebben gere<strong>de</strong>n.<br />
Snelheid: vrije interpretatie van <strong>de</strong> snelheidsbeperkingen<br />
Om te peilen naar <strong>de</strong> attitu<strong>de</strong>s inzake snelheid, leg<strong>de</strong>n we <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong>n<br />
drie stellingen <strong>voor</strong> die reeds in 2001, 2002 en 2003<br />
wer<strong>de</strong>n gebruikt bij een soortgelijke opiniepeiling. Hieruit bleek in<br />
<strong>de</strong> eerste plaats dat 84 % van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong>n akkoord ging met<br />
<strong>de</strong> stelling dat snel rij<strong>de</strong>n het eigen leven en dat van an<strong>de</strong>ren op het<br />
spel zet. Dit percentage ligt twintig procentpunten hoger dan in <strong>de</strong><br />
vergelijkbare metingen van <strong>de</strong> <strong>voor</strong>gaan<strong>de</strong> jaren, en lijkt dus in <strong>de</strong><br />
beoog<strong>de</strong> richting te evolueren. Ten twee<strong>de</strong> blijkt uit <strong>de</strong> resultaten<br />
dat 70 % akkoord gaat met <strong>de</strong> stelling dat snel rij<strong>de</strong>n sociaal<br />
onaanvaardbaar is. Dit resultaat ligt ongeveer tien procentpunten<br />
hoger dan in <strong>de</strong> metingen van 2001 tot 2003, en ook hier kan men<br />
dan ook spreken van een gunstige evolutie. Het percentage respon<strong>de</strong>nten<br />
dat akkoord gaat met <strong>de</strong> stelling dat snel rij<strong>de</strong>n een manier<br />
is om tijd te winnen lag met 38 % eveneens meer dan tien procent-<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Snelheid, alcohol, drugs en gor<strong>de</strong>ldracht on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> loep genomen<br />
Nieuwe opiniepeiling over<br />
punten lager dan bij <strong>de</strong> metingen van <strong>de</strong> <strong>voor</strong>gaan<strong>de</strong> jaren. Steeds<br />
min<strong>de</strong>r bestuur<strong>de</strong>rs lijken snel rij<strong>de</strong>n dus een manier te vin<strong>de</strong>n om<br />
tijd te winnen. Aangezien men effectief sneller ter plaatse is wanneer<br />
men snel rijdt dan wanneer men traag rijdt, achtten <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers<br />
<strong>de</strong>ze laatste attitu<strong>de</strong> echter het minst relevant <strong>voor</strong> het<br />
inschatten van <strong>de</strong> houding van <strong>de</strong> <strong>Belgisch</strong>e bestuur<strong>de</strong>r ten aanzien<br />
van overdreven snelheid. Samengevat kunnen we stellen dat al <strong>de</strong>ze<br />
resultaten samen erop wijzen dat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs snel<br />
rij<strong>de</strong>n min<strong>de</strong>r verantwoord vin<strong>de</strong>n dan in <strong>de</strong> <strong>voor</strong>gaan<strong>de</strong> jaren.<br />
Uit <strong>de</strong> resultaten blijkt ver<strong>de</strong>r dat <strong>de</strong> Belgen <strong>de</strong> maximumsnelhe<strong>de</strong>n<br />
niet al te letterlijk nemen. Het percentage respon<strong>de</strong>nten dat beweert<br />
in het algemeen <strong>de</strong> snelheidsbeperkingen met meer dan 5 km/u te<br />
overschrij<strong>de</strong>n, ligt met 56 % immers aan <strong>de</strong> hoge kant. Dit percentage<br />
neemt zoals verwacht toe naarmate <strong>de</strong> maximum toegelaten<br />
snelheid hoger ligt: waar op autosnelwegen maar liefst 62 % zegt<br />
<strong>de</strong> snelheidsbeperkingen met meer dan 5 km/u te overschrij<strong>de</strong>n, ligt<br />
dit percentage bij een snelheidsregime van 30 km/u bij<strong>voor</strong>beeld<br />
nog maar op 23 %. Ondanks <strong>de</strong> steeds toenemen<strong>de</strong> aandacht <strong>voor</strong><br />
snelheidscontroles vindt 21 % van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten <strong>de</strong> kans om<br />
betrapt te wor<strong>de</strong>n op een snelheidsovertreding toch nog altijd klein<br />
of zeer klein.<br />
Alcohol: te kleine pakkans<br />
Bij <strong>de</strong> analyse van <strong>de</strong> resultaten inzake rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van<br />
alcohol hebben <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers zich in eerste instantie op <strong>de</strong> subjectieve<br />
pakkans geconcentreerd. Alhoewel het beleid erop gericht<br />
is om zoveel mogelijk bestuur<strong>de</strong>rs te overtuigen van het feit dat <strong>de</strong><br />
kans om gepakt te wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed reëel is, blijkt<br />
uit <strong>de</strong> resultaten dat <strong>de</strong> <strong>Belgisch</strong>e bestuur<strong>de</strong>rs hier niet onver<strong>de</strong>eld<br />
van overtuigd zijn. Wel integen<strong>de</strong>el. De meer<strong>de</strong>rheid vindt <strong>de</strong> kans<br />
om gecontroleerd te wor<strong>de</strong>n immers klein (13 % heel weinig kans<br />
antwoor<strong>de</strong>n en 31 % weinig kans antwoor<strong>de</strong>n). Al is er ook een<br />
min<strong>de</strong>rheid van 21 % die <strong>de</strong> pakkans groot vindt (18 % grote kans<br />
antwoor<strong>de</strong>n en 2,5 % zeer grote kans antwoor<strong>de</strong>n).<br />
Deze resultaten liggen geheel in <strong>de</strong> lijn van het feit dat 76 % van<br />
<strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten zegt nog nooit in zijn leven gecontroleerd geweest<br />
te zijn op rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van alcohol. Deze resultaten pleiten<br />
dan ook <strong>voor</strong> een intensivering van <strong>de</strong> handhaving <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r invloed van alcohol. Uit het zelfgerapporteer<strong>de</strong> gedrag blijkt<br />
immers dat 38 % van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs toegeeft niet altijd <strong>de</strong> wettelijke<br />
limiet <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van alcohol te respecteren,<br />
terwijl slechts 2 % van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten aangeeft ooit beboet of<br />
veroor<strong>de</strong>eld geweest te zijn <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van alcohol.
verkeersveiligheid in België<br />
Rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van illegale drugs: veel te kleine pakkans<br />
De subjectieve pakkans <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van illegale drugs<br />
blijkt nog kleiner te zijn dan <strong>voor</strong> alcohol: maar liefst 70,5 % van<br />
<strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten vindt dat er heel weinig of weinig kans is om<br />
betrapt te wor<strong>de</strong>n op rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van illegale drugs. Uit<br />
het zelfgerapporteerd aantal controles <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed<br />
van illegale drugs blijkt dat <strong>de</strong> objectieve pakkans <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r<br />
invloed van illegale drugs effectief zeer klein is. Slechts 2 % van<br />
<strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten beweert immers ooit in zijn leven gecontroleerd<br />
geweest te zijn <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van illegale drugs. Ook<br />
hier pleiten <strong>de</strong> resultaten dus <strong>voor</strong> een intensivering van het handhavingsbeleid<br />
inzake rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van illegale drugs.<br />
Gor<strong>de</strong>ldracht: zelfgerapporteer<strong>de</strong> versus geobserveer<strong>de</strong> gor<strong>de</strong>ldracht<br />
Inzake gor<strong>de</strong>ldracht bleek dat <strong>de</strong> zelfgerapporteer<strong>de</strong> gor<strong>de</strong>ldracht<br />
als bestuur<strong>de</strong>r en als passagier <strong>voor</strong>in relatief hoog ligt: op <strong>de</strong> vraag<br />
hoe vaak men <strong>de</strong> gor<strong>de</strong>l draagt als bestuur<strong>de</strong>r antwoord<strong>de</strong> immers<br />
87 % «altijd» of «vaak». Ook <strong>de</strong> zelfgerapporteer<strong>de</strong> gor<strong>de</strong>ldracht<br />
als passagier <strong>voor</strong>in haal<strong>de</strong> 87 % «altijd» of «vaak» antwoor<strong>de</strong>n.<br />
Gegeven dat <strong>de</strong> gor<strong>de</strong>ltellingen slechts 60 % gor<strong>de</strong>ldracht bij<br />
<strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs en slechts 61,5 % gor<strong>de</strong>ldracht bij <strong>de</strong> passagiers<br />
<strong>voor</strong>in aantoon<strong>de</strong>n, ligt dit resultaat dui<strong>de</strong>lijk in <strong>de</strong> lijn van <strong>de</strong><br />
verwachting dat zelfrapporteringen meestal een overschatting van<br />
<strong>de</strong> geobserveer<strong>de</strong> gegevens opleveren. Vanuit dit oogpunt bekeken<br />
bleek <strong>de</strong> zelfgerapporteer<strong>de</strong> gor<strong>de</strong>ldracht achterin <strong>de</strong> wagen echter<br />
zorgwekkend te zijn. Hier gaf namelijk slechts 48 % van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten<br />
aan <strong>de</strong> gor<strong>de</strong>l achterin altijd of vaak te dragen. Dit laat<br />
verkeersgedrag<br />
vermoe<strong>de</strong>n dat het moeilijk zal wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> gedragsdoelstelling<br />
<strong>voor</strong> 2004 inzake gor<strong>de</strong>ldracht achterin <strong>de</strong> wagen te halen (52 %<br />
gor<strong>de</strong>ldracht).<br />
Voor <strong>de</strong> zelfgerapporteer<strong>de</strong> beveiliging van jonge kin<strong>de</strong>ren achterin<br />
<strong>de</strong> wagen geven <strong>de</strong> zelfgerapporteer<strong>de</strong> gegevens een min<strong>de</strong>r pessimistisch<br />
beeld, gezien 76 % van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten beweert altijd hun<br />
kin<strong>de</strong>ren achterin <strong>de</strong> wagen te beveiligen, en 15 % vaak. Aangezien<br />
dat <strong>de</strong> gedragsdoelstelling <strong>voor</strong> 2005 ligt op 95 % beveilig<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren<br />
achterin <strong>de</strong> wagen, baren <strong>de</strong> percentages respon<strong>de</strong>nten die nooit<br />
of zel<strong>de</strong>n antwoor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong>ze vraag echter wel enige zorgen. Met<br />
3 % van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten die beweren nooit hun kin<strong>de</strong>ren achterin<br />
<strong>de</strong> wagen te beveiligen, en 6 % die beweren dat zel<strong>de</strong>n te doen,<br />
zit men wellicht immers nog maar aan een on<strong>de</strong>rschatting van het<br />
reële percentage respon<strong>de</strong>nten dat zijn kin<strong>de</strong>ren niet beveiligt.<br />
Besluiten<br />
Om het aantal do<strong>de</strong>n en zwaargewon<strong>de</strong>n tegen 2005 met 50 %<br />
te vermin<strong>de</strong>ren, wer<strong>de</strong>n een aantal verkeersveiligheidsindicatoren<br />
<strong>voor</strong>opgesteld. Uit <strong>de</strong> huidige resultaten blijkt dat op het niveau<br />
van <strong>de</strong> attitu<strong>de</strong>doelstellingen in <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> jaren nog veel <strong>voor</strong>uitgang<br />
moet geboekt wor<strong>de</strong>n. Vooral <strong>de</strong> subjectieve en objectieve<br />
pakkans <strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed van alcohol en illegale drugs<br />
moet drastisch verhogen. Daarnaast vragen <strong>de</strong> huidige resultaten<br />
ook blijven<strong>de</strong> inspanningen op het vlak van onaangepaste snelheid<br />
en gor<strong>de</strong>ldracht. ■<br />
Peter SILVERANS<br />
15<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
16<br />
verkeersgedrag<br />
De jongste maan<strong>de</strong>n hebben racen<strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs<br />
tal van ongevallen veroorzaakt. Hoewel hierover<br />
geen cijfers bestaan, lijkt dit soort ongevallen<br />
meer en meer <strong>voor</strong> te komen. Naast <strong>de</strong>ze<br />
“geïmproviseer<strong>de</strong>” wedstrij<strong>de</strong>n, maakt ook een<br />
an<strong>de</strong>re vorm van competitie zijn opgang op<br />
parkings van warenhuizen en in industriezones. <strong>Via</strong><br />
<strong>Secura</strong> geeft toelichting bij bei<strong>de</strong> problemen…<br />
Geïmproviseerd…<br />
Er bestaan geen cijfers over <strong>de</strong> botsingen veroorzaakt door<br />
bestuur<strong>de</strong>rs die een race improviseren op <strong>de</strong> openbare weg.<br />
De dramatische ongevallen die onlangs <strong>de</strong> media haal<strong>de</strong>n,<br />
herinneren ons echter aan het bestaan van dit alsmaar uitbrei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
fenomeen.<br />
… dus moeilijk te bestrij<strong>de</strong>n<br />
Met “racen op <strong>de</strong> openbare weg” bedoelen we een (doorgaans)<br />
geïmproviseer<strong>de</strong> wedstrijd tussen twee bestuur<strong>de</strong>rs die elkaar niet<br />
per se hoeven te kennen. Een provocatie van één van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs<br />
of een eenvoudig teken aan een rood licht kan het startsein zijn<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> wedstrijd. Wegens <strong>de</strong> hoge snelhe<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> “would-be”<br />
piloten, zijn <strong>de</strong> gevolgen meestal zeer ernstig als het tot een ongeval<br />
komt. Maar erger nog is dat personen die eigenlijk niets te maken<br />
hebben met <strong>de</strong> race er het slachtoffer van wor<strong>de</strong>n. Bovendien is het<br />
na een ongeval niet vanzelfsprekend om na te gaan of het al dan<br />
niet werd veroorzaakt door een snelheidsrace. De aanwezigheid<br />
van getuigen kan hierbij van pas komen.<br />
Het is echter bijzon<strong>de</strong>r moeilijk om dit fenomeen te bestrij<strong>de</strong>n.<br />
Net als bij verkeersagressie gaat het om een vorm van mobiele<br />
criminaliteit die onmogelijk te <strong>voor</strong>spellen is en dus moeilijk<br />
te bestrij<strong>de</strong>n. Er lijkt dus heel wat werk aan <strong>de</strong> winkel inzake<br />
sensibilisatie. Ie<strong>de</strong>reen moet inzien dat <strong>de</strong> openbare weg niet geschikt<br />
is <strong>voor</strong> dit soort activiteiten, ook al omdat <strong>de</strong> verkeersdrukte nog<br />
steeds toeneemt.<br />
… of georganiseerd<br />
Naast <strong>de</strong>ze geïmproviseer<strong>de</strong> races maakt ook een georganiseer<strong>de</strong><br />
vorm van racen zijn opgang. Ook dit fenomeen is moeilijk zichtbaar<br />
in <strong>de</strong> gerechtelijke statistieken. In juni 2002 moest <strong>de</strong> Antwerpse<br />
politie optre<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> parking van een grootwarenhuis in Deurne<br />
om een ein<strong>de</strong> te maken aan zo’n competitie. Naar aanleiding<br />
van <strong>de</strong>ze interventie kwam er een parlementaire vraag waarin <strong>de</strong><br />
aandacht gevestigd werd op dit soort van clan<strong>de</strong>stiene races, en<br />
waarin erkend werd dat het gaat om een moeilijk af te bakenen<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Racen op <strong>de</strong> openbare weg wordt alsmaar populair<strong>de</strong>r<br />
Waanzin op wielen<br />
Sommigen racen zelfs tegen <strong>de</strong> klok!<br />
In juli 2003 werd een motorrij<strong>de</strong>r tij<strong>de</strong>ns een race tegen <strong>de</strong><br />
klok in een tijdsspanne van 23 minuten maar liefst 22 keer<br />
geflitst. De bewuste man had <strong>de</strong> onbeman<strong>de</strong> camera niet<br />
opgemerkt en draai<strong>de</strong> rondjes in een Mechelse industriezone.<br />
Hij verwar<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze plaats klaarblijkelijk met een Grand<br />
Prixcircuit, want zijn gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> snelheid was 105 km/u in<br />
plaats van… 50 km/u! Het prijskaartje was navenant: hij<br />
moest maar liefst 6000 euro ophoesten. Maan<strong>de</strong>nlang hebben<br />
Brusselse en Antwerpse motorrij<strong>de</strong>rs afgesproken in <strong>de</strong>ze<br />
industriezone om er hun voertuigen te testen. Na klachten<br />
van bewoners en zwakke weggebruikers heeft <strong>de</strong> politie<br />
er geduren<strong>de</strong> verschei<strong>de</strong>ne dagen een onbeman<strong>de</strong> camera<br />
geplaatst. Meer dan 400 motorrij<strong>de</strong>rs wer<strong>de</strong>n gecontroleerd,<br />
velen on<strong>de</strong>r hen liepen meermaals tegen <strong>de</strong> lamp. Maar het<br />
“record” is onbetwistbaar in han<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> motorrij<strong>de</strong>r die<br />
22 keer werd geflitst. Hopelijk heeft hij inmid<strong>de</strong>ls een legaal<br />
trainingsparcours gevon<strong>de</strong>n…<br />
en dus moeilijk te bestrij<strong>de</strong>n fenomeen 1 . In juni 2003 moest een<br />
veertigtal personen zich eveneens verantwoor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> racen op<br />
<strong>de</strong> N 63 in Tinlot (provincie Luik). De <strong>de</strong>elnemers schrokken er<br />
niet <strong>voor</strong> terug om bei<strong>de</strong> rijstroken te gebruiken en om uiterst<br />
gevaarlijke rechtsomkeermanoeuvres te maken.<br />
Het verschijnsel van clan<strong>de</strong>stiene races is niet nieuw. Het is<br />
afkomstig uit <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten, waar het jaarlijks tientallen<br />
do<strong>de</strong>n maakt. Zo heeft <strong>de</strong> National Highway Traffic Safety<br />
Administration (NHTSA) in 2001 in totaal 135 ongevallen<br />
opgetekend die te wijten waren aan racen (tegen 72 in 2000).<br />
Alleen nog maar in San Diego, waar het fenomeen zeer populair is,<br />
vielen er tij<strong>de</strong>ns clan<strong>de</strong>stiene races 16 do<strong>de</strong>n en 31 gewon<strong>de</strong>n.<br />
… maar al even moeilijk te bestrij<strong>de</strong>n<br />
Het principe van <strong>de</strong>ze wedstrij<strong>de</strong>n is even eenvoudig als gevaarlijk.<br />
Twee bestuur<strong>de</strong>rs plaatsen hun wagen naast elkaar en vertrekken<br />
als een wervelwind zodra het startsignaal wordt gegeven. De eerste<br />
die <strong>de</strong> afgesproken afstand, meestal enkele hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n meters,<br />
overbrugt, wordt uitgeroepen tot winnaar.<br />
De <strong>de</strong>elnemers aan <strong>de</strong>ze clan<strong>de</strong>stiene races zijn meestal heel goed<br />
georganiseerd en spreken af op geheime plaatsen, die pas op het<br />
laatste ogenblik bekend gemaakt wor<strong>de</strong>n via sms. Meestal gaat<br />
het om industiezones of parkings van grootwarenhuizen, die zich<br />
bijzon<strong>de</strong>r goed lenen tot <strong>de</strong>ze praktijken. Sommigen bekennen dat<br />
1 Vraag nr. 2196 van dhr. Van<strong>de</strong>nberghe van 24 juni 2002.
ze bijna elk weekend bezig zijn met hun hobby, wat veel zegt over<br />
<strong>de</strong> omvang van het fenomeen… Velen zijn beïnvloed door films of<br />
series waarin autoraces verheerlijkt wor<strong>de</strong>n.<br />
Naast <strong>de</strong> risico’s <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers zelf, lopen ook <strong>de</strong> talrijke<br />
toeschouwers bij dit soort wedstrij<strong>de</strong>n enorme gevaren. De<br />
wedstrij<strong>de</strong>n winnen steeds meer aan populariteit en niet zel<strong>de</strong>n<br />
komen er verschillen<strong>de</strong> hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n toeschouwers af op <strong>de</strong> illegale<br />
evenementen. Soms wor<strong>de</strong>n er ook wed<strong>de</strong>nschappen uitgeschreven,<br />
wat natuurlijk ook wettelijk verbo<strong>de</strong>n is.<br />
De politiediensten lijken machteloos te staan tegenover dit fenomeen.<br />
De races duren nooit lang en vaak wor<strong>de</strong>n er uitkijkposten<br />
<strong>voor</strong>zien in <strong>de</strong> buurt die waarschuwen wanneer <strong>de</strong> politie eraan<br />
komt. Kortom: doeltreffend optre<strong>de</strong>n is niet altijd gemakkelijk…<br />
Wat zegt <strong>de</strong> wet?<br />
Momenteel behoort “zon<strong>de</strong>r vergunning <strong>de</strong>elnemen aan snelheids-<br />
of sportwedstrij<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> openbare weg” tot <strong>de</strong> zware overtredingen<br />
van <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> graad, waarop <strong>de</strong> zwaarste straffen staan. Ook vanaf<br />
1 februari komt er geen veran<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong>ze strenge aanpak. Racen<br />
op <strong>de</strong> openbare weg wordt dan on<strong>de</strong>rgebracht bij <strong>de</strong> overtredingen<br />
van <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> graad, dit zijn gedragingen die bij een ongeval<br />
quasi onherroepelijk lei<strong>de</strong>n tot lichamelijk letsel. Deelnemers aan<br />
snelheidsraces zullen automatisch <strong>voor</strong> <strong>de</strong> rechter verschijnen en<br />
zullen gestraft wor<strong>de</strong>n met een boete van 220 tot 2750 euro (+<br />
gerechtskosten), en krijgen een verval van het recht tot sturen<br />
opgelegd.<br />
Het is niet meer dan logisch dat dit type overtredingen heel streng<br />
wordt bestraft door <strong>de</strong> wet. Nu komt het er alleen nog op aan<br />
om dit juridische instrument zo goed mogelijk in <strong>de</strong> praktijk te<br />
gebruiken…<br />
Oplossingen?<br />
Om oplossingen te vin<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> het probleem van snelheidsraces<br />
op <strong>de</strong> openbare weg, moet men eerst een bre<strong>de</strong> kijk hebben op<br />
het fenomeen, nagaan wat <strong>de</strong> oorzaken en bestaansre<strong>de</strong>nen zijn,<br />
welk publiek erop afkomt, om tenslotte tot mogelijke oplossingen<br />
te komen.<br />
Een mogelijkheid om het fenomeen uit te roeien is een wettelijk<br />
ka<strong>de</strong>r te creëren om competities te organiseren, waarbij doeltreffen<strong>de</strong><br />
veiligheidsmaatregelen genomen wor<strong>de</strong>n. Sommige gemeenten<br />
kiezen in elk geval <strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze oplossing. Zo kunnen jongeren, die<br />
an<strong>de</strong>rs een gevaar op <strong>de</strong> weg zou<strong>de</strong>n betekenen, het tegen elkaar<br />
opnemen in georganiseer<strong>de</strong> en beter gestructureer<strong>de</strong> competities.<br />
verkeersgedrag<br />
“Gumball races”,<br />
HET <strong>voor</strong>beeld van hoe het niet moet!<br />
In mei <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> jammer genoeg beruchte “Gumball Race”<br />
ons land aan. Het gaat om een race langs Europese wegen,<br />
waaraan een reeks beken<strong>de</strong> en/of gefortuneer<strong>de</strong> personen<br />
<strong>de</strong>elneemt. Deze “gekken op wielen” vertrokken vanuit<br />
Lon<strong>de</strong>n, om na 5.000 kilometer in 7 dagen aan te komen<br />
in Monaco. Ze hiel<strong>de</strong>n op zijn zachtst uitgedrukt niet<br />
bepaald rekening met <strong>de</strong> verkeersregels. Bij controles<br />
in ons land ontvingen <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers in totaal 21 PV’s<br />
<strong>voor</strong> snelheidsovertredingen, en wer<strong>de</strong>n er verschillen<strong>de</strong><br />
rijbewijzen ingetrokken. Tevens wer<strong>de</strong>n er radar<strong>de</strong>tectors<br />
en apparatuur om <strong>de</strong> nummerplaat te maskeren ont<strong>de</strong>kt<br />
en in beslag genomen. Verbazingwekkend, maar waar:<br />
sommige bestuur<strong>de</strong>rs hebben op <strong>de</strong> autosnelweg tussen<br />
Namen en Charleroi zelfs geprobeerd om mee te racen met<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers! Kortom: laten we hopen dat België in <strong>de</strong><br />
toekomst van dit trieste <strong>voor</strong>beeld bespaard blijft.<br />
Er zijn echter heel wat struikelblokken <strong>voor</strong> <strong>de</strong> legalisering van<br />
straatraces. Er hangt immers een behoorlijk prijskaartje aan vast. Zo<br />
zijn er bij<strong>voor</strong>beeld artsen, ambulances, stewards, veiligheidshekken<br />
en <strong>de</strong>rgelijke nodig. Kortom: <strong>de</strong> organisatoren moeten algauw<br />
tienduizen<strong>de</strong>n euro’s neertellen. Bovendien is het niet steeds evi<strong>de</strong>nt<br />
om een terrein te vin<strong>de</strong>n dat zich leent tot <strong>de</strong>rgelijke wedstrij<strong>de</strong>n,<br />
en waar <strong>de</strong>rgelijke verregaan<strong>de</strong> veiligheidsmaatregelen kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n genomen. Het slechte imago van dit soort competities kan<br />
eveneens afschrikkend werken <strong>voor</strong> <strong>de</strong> autoriteiten. Bovendien valt<br />
het nog te bekijken of er nog evenveel <strong>de</strong>elnemers zullen zijn als <strong>de</strong><br />
wedstrij<strong>de</strong>n legaal georganiseerd wor<strong>de</strong>n. Sommigen vermoe<strong>de</strong>n<br />
dat het succes <strong>de</strong>els toe te schrijven is aan het clan<strong>de</strong>stiene karakter<br />
van <strong>de</strong> races. ■<br />
Benoit GODART<br />
17<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
18<br />
weggebruikers<br />
In <strong>de</strong> lente heeft het BIVV een campagne<br />
georganiseerd om <strong>de</strong> automobilisten erop te<br />
wijzen dat zij <strong>de</strong> openbare weg <strong>de</strong>len met<br />
on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> motorrij<strong>de</strong>rs, en om hen aan<br />
te sporen tot meer hoffelijkheid en respect<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze weggebruikers. Bij <strong>de</strong> evaluatie<br />
van <strong>de</strong>ze campagne werd bij motorrij<strong>de</strong>rs en<br />
automobilisten gepeild naar <strong>de</strong> gedragingen<br />
waaraan ze zich we<strong>de</strong>rzijds ergeren …<br />
Van 11 april tot 8 mei 2005 organiseer<strong>de</strong> het BIVV <strong>de</strong> campagne<br />
“Verlies motorrij<strong>de</strong>rs niet uit het oog.” Hoewel motorrij<strong>de</strong>rs zich<br />
niet steeds <strong>voor</strong>beeldig gedragen in het verkeer, zal bij een ongeval<br />
met een automobilist <strong>de</strong> onevenwichtige krachtverhouding steeds in<br />
hun na<strong>de</strong>el spelen. Deze campagne was bedoeld om dit onevenwicht<br />
in <strong>de</strong> verf te zetten.<br />
Na afloop werd <strong>de</strong> campagne geëvalueerd door INRA Belgium<br />
bij een staal van 960 personen die representatief waren <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Belgisch</strong>e bevolking van 15 jaar en ou<strong>de</strong>r. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ze evaluatie wer<strong>de</strong>n<br />
er vragen gesteld over <strong>de</strong> gedragingen waaraan automobilisten<br />
en motorrij<strong>de</strong>rs zich het meest storen bij elkaar.<br />
Motorrij<strong>de</strong>rs? Ze slalommen er op los!<br />
Op <strong>de</strong> vraag aan welk gedrag van motorrij<strong>de</strong>rs automobilisten zich<br />
het meest storen, staat slalommen tussen wagens afgetekend aan <strong>de</strong><br />
leiding, gevolgd door het niet-gebruik van <strong>de</strong> richtingaanwijzers bij<br />
het invoegen in een file. De <strong>de</strong>r<strong>de</strong> plaats wordt ingenomen door drie<br />
gedragingen: inhalen op <strong>de</strong> pechstrook of op schuine strepen, tussen<br />
<strong>de</strong> rijstroken in rij<strong>de</strong>n en terug invoegen in een file door <strong>de</strong> doortocht<br />
af te dwingen zon<strong>de</strong>r <strong>voor</strong>rang te geven.<br />
Meer dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> automobilist, nemen 35-54-jarigen<br />
<strong>voor</strong>al aanstoot aan motorrij<strong>de</strong>rs die inhalen op <strong>de</strong> pechstrook.<br />
Automobilisten van 55 jaar en ou<strong>de</strong>r storen zich het meest aan<br />
motorrij<strong>de</strong>rs die invoegen door <strong>de</strong> doortocht af te dwingen.<br />
In Vlaan<strong>de</strong>ren wordt het niet-gebruik van <strong>de</strong> richtingaanwijzers bij<br />
het invoegen beschouwd als het meest irritante gedrag. In Wallonië<br />
stoort meer dan <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs zich aan het invoegen in<br />
een file zon<strong>de</strong>r <strong>voor</strong>rang te geven, door <strong>de</strong> doortocht af te dwingen.<br />
Automobilisten? Ze openen plotseling het portier!<br />
Ook bij motorrij<strong>de</strong>rs werd er gepeild naar hun <strong>voor</strong>naamste bron<br />
van ergernis in het verkeer. Het bruusk openen van een portier is<br />
veruit het gedrag waaraan ze zich het meest storen bij automobilis-<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
De grootste bronnen van on<strong>de</strong>rlinge ergernis<br />
Moeizame verstandhouding<br />
en automobilisten<br />
ten. Vervolgens komen rakelings <strong>voor</strong>bijrij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> wagens en het feit<br />
dat automobilisten niet voldoen<strong>de</strong> plaats geven, of dit nu tij<strong>de</strong>ns het<br />
inhalen is of niet.<br />
Er zijn belangrijke verschillen. Zo stoort meer dan <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong><br />
jonge motorrij<strong>de</strong>rs zich aan het plaatsgebrek, <strong>de</strong> 35-54-jarigen storen<br />
zich aan plots opengaan<strong>de</strong> auto<strong>de</strong>uren en het veran<strong>de</strong>ren van<br />
rijstrook zon<strong>de</strong>r gebruik van <strong>de</strong> richtingaanwijzers, terwijl personen<br />
van 55 jaar en ou<strong>de</strong>r zich <strong>voor</strong>al storen aan rakelings <strong>voor</strong>bijrij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
automobilisten en aan het onvermogen om in te halen in een file.<br />
In Brussel stoort meer dan 80% van <strong>de</strong> gemotoriseer<strong>de</strong> tweewielers<br />
zich aan het bruusk openen van auto<strong>de</strong>uren! Brusselse motorrij<strong>de</strong>rs<br />
on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n ook grote hin<strong>de</strong>r van bestuur<strong>de</strong>rs die plotseling een arm<br />
uit het venster steken. In Wallonië is het meest irritante gedrag het<br />
veran<strong>de</strong>ren van rijstrook zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> richtingaanwijzers te gebruiken.<br />
In Vlaan<strong>de</strong>ren zijn <strong>de</strong> meest gelaakte gedragingen het plots openen<br />
van <strong>de</strong> portieren en het feit dat automobilisten motorrij<strong>de</strong>rs niet<br />
voldoen<strong>de</strong> plaats laten.
tussen motorrij<strong>de</strong>rs<br />
Aan welk gedrag van motorrij<strong>de</strong>rs stoort u zich het meest?<br />
Basis = automobilisten<br />
% Totaal<br />
Besluit<br />
Slalommen tussen auto’s is het meest irritante gedrag <strong>voor</strong> automobilisten.<br />
Het bruusk openen van een portier is het gedrag van <strong>de</strong> automobilisten<br />
waar <strong>de</strong> motorrij<strong>de</strong>rs zich het meest aan storen, <strong>voor</strong>al<br />
dan in Brussel. Motorrij<strong>de</strong>rs verwijten automobilisten ook dat ze<br />
hen onvoldoen<strong>de</strong> plaats geven. Eén gedrag wordt unaniem afgekeurd<br />
langs bei<strong>de</strong> zij<strong>de</strong>n: het niet gebruiken van <strong>de</strong> richtingaanwijzers bij<br />
het veran<strong>de</strong>ren van rijstrook. Zowel automobilisten als motorrij<strong>de</strong>rs<br />
storen zich hieraan.<br />
Het ge<strong>de</strong>eld weggebruik en het on<strong>de</strong>rlinge respect kunnen alleen<br />
maar verbeteren als bei<strong>de</strong> categorieën van weggebruikers elkaar<br />
beter leren kennen. Daarom zijn campagnes zoals <strong>de</strong>ze van het BIVV<br />
bijzon<strong>de</strong>r belangrijk. Om tot een reële gedragswijziging te komen<br />
en het ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> weggebruik tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> categorieën<br />
van weggebruikers vlotter te laten verlopen, moeten <strong>de</strong> campagnes<br />
bovendien ook wor<strong>de</strong>n herhaald. ■<br />
Benoit GODART<br />
Jacqueline PRIGOGINE<br />
weggebruikers<br />
Leeftijd Gewest<br />
- 35 35 - 54 55 + Vlaan<strong>de</strong>ren Brussel Wallonië<br />
Slalommen tussen auto’s 57 54 58 57 52 62 62<br />
Invoegen in een file zon<strong>de</strong>r richtingaanwijzers te gebruiken 49 47 49 36 57 40 39<br />
Inhalen via <strong>de</strong> pechstrook of op schuine strepen 44 42 51 36 50 38 35<br />
Tussen <strong>de</strong> rijstroken rij<strong>de</strong>n 42 43 41 41 42 38 42<br />
Invoegen in een file door <strong>de</strong> doortocht af te dwingen 42 41 37 48 42 21 47<br />
Geruime tijd in <strong>de</strong> do<strong>de</strong> hoek van een auto rij<strong>de</strong>n 25 30 23 24 22 41 25<br />
Te snel rij<strong>de</strong>n 5 7 3 6 1 5 13<br />
Wat is volgens u het meest storen<strong>de</strong> gedrag van automobilisten?<br />
Basis = motorrij<strong>de</strong>rs<br />
% Totaal<br />
Leeftijd Gewest<br />
- 35 35 - 54 55 + Vlaan<strong>de</strong>ren Brussel Wallonië<br />
Het portier bruusk openen 59 52 68 51 61 83 44<br />
De motorrij<strong>de</strong>rs rakelings <strong>voor</strong>bijrij<strong>de</strong>n 43 47 36 53 38 51 45<br />
Niet genoeg plaats laten 39 52 26 42 44 26 41<br />
Niet genoeg plaats laten om in te halen 39 41 40 30 37 37 42<br />
Van rijstrook veran<strong>de</strong>ren zon<strong>de</strong>r te knipperen en zon<strong>de</strong>r te kijken 35 31 49 4 26 28 48<br />
Een motorrij<strong>de</strong>r beletten om een file in te halen 28 28 21 52 29 17 33<br />
Arm bruusk buitensteken 17 18 17 15 8 47 13<br />
Geen rekening hou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> acceleratiesnelheid van <strong>de</strong> motor 16 14 20 9 37 0 1<br />
Zon<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>n slalommen 6 11 3 0 8 0 7<br />
Motoren met ingeschakel<strong>de</strong> grootlichten<br />
overdag geven het slechte <strong>voor</strong>beeld!<br />
We laten in het mid<strong>de</strong>n of het nu gaat om een<br />
mo<strong>de</strong>verschijnsel of om slechte kennis van het<br />
verkeersreglement, maar het is een feit dat steeds meer<br />
motorrij<strong>de</strong>rs rij<strong>de</strong>n met hun grootlicht aan. Dit is niet<br />
alleen verbo<strong>de</strong>n, maar op <strong>de</strong> koop toe heel irritant<br />
(dit gedrag werd bij <strong>de</strong> evaluatie van <strong>de</strong> campagne niet<br />
<strong>voor</strong>gelegd aan <strong>de</strong> bevraag<strong>de</strong>n). Ter herinnering: art. 30<br />
bis van het verkeersreglement stelt dat «(…) het dimlicht<br />
en het ro<strong>de</strong> achterlicht van <strong>de</strong> tweewielige bromfietsen<br />
bestendig gebruikt moeten wor<strong>de</strong>n.” Het grootlicht mag<br />
dan niet gebruikt wor<strong>de</strong>n. Wie <strong>de</strong>ze regel overtreedt,<br />
riskeert een onmid<strong>de</strong>llijke inning van 50 euro.<br />
19<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
20<br />
Rijgeschiktheid<br />
Koorts, hoest, keelpijn, verkoudhe<strong>de</strong>n… Veel<br />
Belgen hebben er elk jaar opnieuw last van.<br />
Deze schijnbaar onschuldige winterziekten<br />
kunnen toch aanzienlijke gevolgen hebben <strong>voor</strong><br />
het rijgedrag. De geneesmid<strong>de</strong>len tegen <strong>de</strong>ze<br />
ziekten hebben immers vaak een nefast effect op<br />
<strong>de</strong> waakzaamheid van <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r. Wees dus<br />
<strong>voor</strong>zichtig…<br />
Studies tonen aan dat gebruikers van geneesmid<strong>de</strong>len die inwerken<br />
op <strong>de</strong> hersenfunctie en die <strong>de</strong> rijvaardigheid beïnvloe<strong>de</strong>n, in vergelijking<br />
met an<strong>de</strong>re weggebruikers, 2 tot 5 keer meer gevaar lopen<br />
op een verkeersongeval. Eénzelf<strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>l heeft uiteraard niet<br />
bij ie<strong>de</strong>reen <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> invloed op <strong>de</strong> rijvaardigheid. Tal van factoren,<br />
zoals leeftijd, persoonsgebon<strong>de</strong>n gevoeligheid, lichamelijke en psychische<br />
toestand, combinatie met an<strong>de</strong>re geneesmid<strong>de</strong>len, spelen<br />
hierbij een rol…<br />
Onschuldige aandoeningen, min<strong>de</strong>r onschuldige remedies<br />
Schattingen wijzen uit dat elke volwassene 2 tot 5 keer per jaar<br />
verkou<strong>de</strong>n is. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ze perio<strong>de</strong> van <strong>de</strong> eerste kou, zijn onstekingen<br />
van <strong>de</strong> neus-keelholte ook schering en inslag. Velen gebruiken<br />
siropen, griepbestrij<strong>de</strong>rs en an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>congestiva om <strong>de</strong>ze normaal<br />
gezien onschuldige infecties te behan<strong>de</strong>len. Maar in tegenstelling tot<br />
<strong>de</strong> gangbare opinie kunnen <strong>de</strong>ze geneesmid<strong>de</strong>len die “boven elke<br />
ver<strong>de</strong>nking staan” een nefaste invloed hebben op <strong>de</strong> waakzaamheid.<br />
Zo bevat gewone hoestsiroop vaak opium<strong>de</strong>rivaten met een slaapverwekkend<br />
effect. Bepaal<strong>de</strong> pijnstillers en koortsweren<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len<br />
bevatten eveneens substanties waardoor <strong>de</strong> gebruiker in slaap kan<br />
vallen. Kortom: als men bepaal<strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>len gebruikt, moet<br />
men zich aan een aantal regels hou<strong>de</strong>n.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Siropen, griepbestrij<strong>de</strong>rs… niet boven elke ver<strong>de</strong>nking<br />
Opgepast <strong>voor</strong> <strong>de</strong> effecten<br />
van geneesmid<strong>de</strong>len op het<br />
Frankrijk: nieuwe pictogrammen<br />
<strong>voor</strong> geneesmid<strong>de</strong>len<br />
In Frankrijk komen er binnenkort nieuwe pictogrammen<br />
op <strong>de</strong> verpakkingen van geneesmid<strong>de</strong>len die het rijgedrag<br />
beïnvloe<strong>de</strong>n. Sinds 1999 stond er op <strong>de</strong> verpakkingen<br />
van <strong>de</strong>ze geneesmid<strong>de</strong>len, die omwille van hun sedatieve<br />
werking <strong>de</strong> rijgeschiktheid beïnvloe<strong>de</strong>n, een ro<strong>de</strong> driehoek<br />
met daarin een zwarte auto op een witte achtergrond. De<br />
nieuwe pictogrammen <strong>voor</strong>zien in een gradatie van het<br />
risico, waardoor er meer gerichte boodschappen kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n overgebracht.<br />
Zo zullen geneesmid<strong>de</strong>len van niveau 3 (rood), zoals<br />
slaapmid<strong>de</strong>len of anesthetica, <strong>de</strong> boodschap “Gevaar!<br />
Niet rij<strong>de</strong>n” dragen. Geneesmid<strong>de</strong>len van niveau 2<br />
(oranje), zoals anti<strong>de</strong>pressiva of allergiebestrij<strong>de</strong>rs,<br />
krijgen als boodschap “<strong>voor</strong>zichtig, neem geen plaats<br />
achter het stuur zon<strong>de</strong>r medisch advies”. Tenslotte zijn er<br />
nog producten van niveau 1 (geel), waaron<strong>de</strong>r bepaal<strong>de</strong><br />
ontstekingsremmers, die <strong>voor</strong>zien zijn van <strong>de</strong> vermelding<br />
“<strong>voor</strong>zichtig, niet rij<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bijsluiter gelezen<br />
te hebben”. Volgens La Prévention Routière werd in<br />
10% van <strong>de</strong> verkeersongevallen <strong>de</strong> aanwezigheid van<br />
geneesmid<strong>de</strong>len vastgesteld, meestal ging het om slaap-<br />
of kalmeermid<strong>de</strong>len.<br />
Heersen<strong>de</strong> opvattingen niet altijd juist<br />
Hoewel geneesmid<strong>de</strong>len zon<strong>de</strong>r <strong>voor</strong>schrift in principe geen zware<br />
neveneffecten hebben als men <strong>de</strong> aangewezen hoeveelheid respecteert<br />
en rekening houdt met eventuele tegenindicaties, kunnen ze<br />
toch een invloed hebben op <strong>de</strong> rijgeschiktheid. De eventuele effecten<br />
van <strong>de</strong>ze geneesmid<strong>de</strong>len staan vermeld in <strong>de</strong> bijsluiter. Daarom is<br />
het aan te ra<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bijsluiter te lezen en erover te spreken met <strong>de</strong><br />
dokter en/of apotheker. Zij kunnen <strong>de</strong> patiënt het beste informeren<br />
over <strong>de</strong> mogelijke effecten op <strong>de</strong> rijgeschiktheid.<br />
Verkeersgevaarlijke geneesmid<strong>de</strong>len<br />
De meeste pijn- en koortsbestrij<strong>de</strong>rs en hoestmid<strong>de</strong>ltjes werken ook<br />
kalmerend, wat kan lei<strong>de</strong>n tot slaperigheid.<br />
Hoestsiropen<br />
Hoestsiropen met co<strong>de</strong>ïne(<strong>de</strong>rivaten) moeten verme<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n als<br />
men overdag rijdt, en moeten wor<strong>de</strong>n ingenomen vóór het slapengaan.<br />
Niet-sedatieve, slijmoplossen<strong>de</strong> siropen om <strong>de</strong> luchtpijptakken<br />
vrij te maken, mogen ook overdag gebruikt wor<strong>de</strong>n.
ij<strong>de</strong>n<br />
Griepbestrij<strong>de</strong>rs<br />
Alleen paracetamol en acetylsalicylzuur (aspirine) mogen overdag<br />
gebruikt wor<strong>de</strong>n. Je moet ze echter lang genoeg op <strong>voor</strong>hand innemen,<br />
zodat <strong>de</strong> koorts is gezakt vóór het vertrek. De an<strong>de</strong>re geneesmid<strong>de</strong>len<br />
(o.a. antihistaminica) bevatten één of meer<strong>de</strong>re producten<br />
met een kalmerend effect. Het gebruik ervan overdag is uit <strong>de</strong>n<br />
boze, ze moeten ingenomen wor<strong>de</strong>n vóór het slapengaan.<br />
Lokale <strong>de</strong>congestiva<br />
Deze moeten eerst getest wor<strong>de</strong>n als men niet rijdt, om na te gaan<br />
of er eventueel neveneffecten zijn. Zo kunnen vaatvernauwers het<br />
gezichtsveld negatief beïnvloe<strong>de</strong>n. De <strong>voor</strong>geschreven dosis en<br />
innameperio<strong>de</strong> moeten gerespecteerd wor<strong>de</strong>n.<br />
Toegenomen risico’s<br />
Het gebruik van geneesmid<strong>de</strong>len is het gevaarlijkst bij het begin<br />
van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>ling, wanneer men <strong>de</strong> <strong>voor</strong>geschreven dosis overschrijdt,<br />
of wanneer men ze on<strong>de</strong>rling combineert. Ook het gebruik<br />
van alcohol samen met bepaal<strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>len verveelvoudigt<br />
<strong>de</strong> ongewenste effecten op <strong>de</strong> perceptie, <strong>de</strong> concentratie en <strong>de</strong> het<br />
reactievermogen. Welke infectie men ook heeft, het is dus beter om<br />
geen alcohol te drinken.<br />
Wat zegt <strong>de</strong> wet?<br />
Volgens <strong>de</strong> reglementering op het rijbewijs, moet je lichamelijke en<br />
geestelijke toestand als bestuur<strong>de</strong>r van een motorvoertuig in overeenstemming<br />
zijn met <strong>de</strong> medische minimumnormen. Je bent niet<br />
rijgeschikt als je regelmatig, in welke vorm dan ook, geneesmid<strong>de</strong>len<br />
gebruikt die een na<strong>de</strong>lige invloed op je rijgeschiktheid kunnen<br />
hebben, of als <strong>de</strong> hoeveelhe<strong>de</strong>n die je gebruikt je rijgedrag ongunstig<br />
beïnvloe<strong>de</strong>n. Hetzelf<strong>de</strong> geldt <strong>voor</strong> alle an<strong>de</strong>re geneesmid<strong>de</strong>len<br />
en geneesmid<strong>de</strong>lencombinaties die <strong>de</strong> zintuiglijke waarneming en<br />
het concentratievermogen ongunstig beïnvloe<strong>de</strong>n. ■<br />
Benoit GODART<br />
Rijgeschiktheid<br />
Als je geneesmid<strong>de</strong>len neemt tegen een<br />
winterinfectie…<br />
Tips:<br />
• Lees altijd <strong>de</strong> bijsluiter en besteed <strong>voor</strong>al aandacht aan<br />
<strong>de</strong> tegenindicaties bij het besturen van een voertuig<br />
• Vraag je geneesheer of apotheker om raad als je twijfelt<br />
over <strong>de</strong> neveneffecten<br />
• Gun je lichaam <strong>de</strong> tijd om zich aan te passen aan<br />
het geneesmid<strong>de</strong>l alvorens achter het stuur plaats te<br />
nemen<br />
• Als je toch <strong>de</strong> auto moet gebruiken tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> eerste<br />
dagen van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>ling, probeer je dan te laten<br />
vervoeren<br />
• Rij bij <strong>voor</strong>keur overdag in plaats van ‘s nachts<br />
• Stop bij het minste ongemak<br />
Niet doen:<br />
• Zon<strong>de</strong>r doktersadvies geneesmid<strong>de</strong>len innemen<br />
• Alcohol gebruiken samen met geneesmid<strong>de</strong>len, hierdoor<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> neveneffecten groter<br />
• Zon<strong>de</strong>r medisch advies verschillen<strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>len<br />
combineren, dit kan lei<strong>de</strong>n tot catastrofale interacties<br />
• Lange trajecten afleggen<br />
De fol<strong>de</strong>r “Wist je… dat<br />
sommige geneesmid<strong>de</strong>len<br />
een invloed kunnen hebben<br />
op je rijvaardigheid?”<br />
is gratis verkrijgbaar op<br />
02/224.15.11 of via een<br />
e-mail naar shop@bivv.be .<br />
21<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
22<br />
Rijgeschiktheid<br />
Volgens bepaal<strong>de</strong> studies kan roken tij<strong>de</strong>ns het<br />
autorij<strong>de</strong>n een negatieve impact hebben op <strong>de</strong><br />
verkeersveiligheid. Bij <strong>de</strong> risico’s van het roken<br />
komen blijkbaar nog an<strong>de</strong>re fysiologische en<br />
psychologische problemen kijken…<br />
Op pakjes sigaretten staat <strong>de</strong> vermelding “Roken kan <strong>de</strong> gezondheid<br />
ernstig scha<strong>de</strong>n”. Als men sommige Amerikaanse studies 1 mag<br />
geloven, kan hieraan binnenkort “… en <strong>de</strong> verkeersveiligheid…”<br />
toegevoegd wor<strong>de</strong>n. Amerikaanse on<strong>de</strong>rzoekers zijn immers tot<br />
het besluit gekomen dat rokers vaker overtredingen begaan en<br />
ongeveer an<strong>de</strong>rhalve keer meer verkeersongevallen veroorzaken dan<br />
niet-rokers. Deze resultaten wor<strong>de</strong>n bevestigd door an<strong>de</strong>re studies.<br />
Zo stelt het Centre français <strong>de</strong> Documentation et d’Information <strong>de</strong><br />
l’Assurance (CDIA) dat 5 % van <strong>de</strong> verkeersongevallen te wijten zou<br />
zijn aan overmatig tabaksgebruik. Deze oververtegenwoordiging van<br />
rokers zou toe te schrijven zijn aan verschillen<strong>de</strong> factoren.<br />
Lichamelijke factoren<br />
Roken irriteert <strong>de</strong> ogen, men produceert meer traanvocht en men<br />
gaat vaker met <strong>de</strong> ogen knipperen, waardoor min<strong>de</strong>r aandacht<br />
wordt besteed aan het verkeer. Terwijl men een sigaret uit het pakje<br />
haalt, <strong>de</strong> as aftipt en <strong>de</strong> peuk uitdooft, is men genoodzaakt om een<br />
hand van het stuur te nemen. De bestuur<strong>de</strong>r heeft dus niet <strong>voor</strong>tdurend<br />
<strong>de</strong> controle over het voertuig en kan in principe niet alle<br />
noodzakelijke manoeuvres uitvoeren.<br />
Men kan <strong>de</strong>snoods aannemen dat bepaal<strong>de</strong> automatismen weinig<br />
moeite kosten, maar tabaksgebruik veroorzaakt ook “kleine ongevallen”:<br />
as op <strong>de</strong> kledij, een sigaret die op <strong>de</strong> benen, op <strong>de</strong> grond<br />
of op <strong>de</strong> zetel valt, of erger nog: <strong>de</strong> ventilatie die er<strong>voor</strong> zorgt dat er<br />
bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> as of gloeien<strong>de</strong> <strong>de</strong>eltjes in het oog belan<strong>de</strong>n! Een opiniepeiling<br />
uit 2000 van <strong>de</strong> Britse «Automobile Association» toont aan<br />
dat 85 % van <strong>de</strong> rokers verklaart dat ze tij<strong>de</strong>ns het rij<strong>de</strong>n ooit al een<br />
bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> sigaret lieten vallen.<br />
Fysiologische factoren<br />
Door <strong>de</strong> koolstofmonoxi<strong>de</strong> (CO) die rokers inhaleren, bevat hun<br />
bloed tot 10% min<strong>de</strong>r zuurstof dan bij an<strong>de</strong>re personen. Hierdoor<br />
raken <strong>de</strong> spieren sneller vermoeid en vermin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> reflexen. Ook<br />
<strong>de</strong> concentratie heeft te lij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> koolstofmonoxi<strong>de</strong>. Zo verhoogt<br />
<strong>de</strong> polsslag, ontstaat er hypoglycemie, komt er een bepaal<strong>de</strong><br />
hoeveelheid adrenaline vrij, allemaal symptomen die bekend staan<br />
als reactie op stress. Bijgevolg on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n rokers meer stress tij<strong>de</strong>ns<br />
het rij<strong>de</strong>n dan niet-rokers.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Bepaal<strong>de</strong> studies wijzen op een oververtegenwoordiging van rokers in verkeersongevallen<br />
Roken schaadt …<br />
<strong>de</strong> verkeersveiligheid<br />
Psychologische factoren<br />
De psychologische re<strong>de</strong>nen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> “oververtegenwoordiging” van<br />
rokers in ongevallen valt samen te vatten in een grotere aanvaarding<br />
van <strong>de</strong> risico’s. Zo betekent een overmatig tabaksgebruik op zich<br />
al dat men een risico aanvaardt (gezondheid), dus neemt men er <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re risico’s (verkeer) ook maar bij. De Amerikaanse on<strong>de</strong>rzoeken<br />
wijzen tevens op een grotere nonchalance bij roken<strong>de</strong> automobilisten<br />
op het vlak van gor<strong>de</strong>ldracht en alcoholgebruik. Zo tonen sommige<br />
Amerikaanse studies aan dat rokers 3 à 4 keer zoveel wor<strong>de</strong>n bestraft<br />
<strong>voor</strong> rij<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r invloed.<br />
De stelling dat rokers meer risico’s lopen in het verkeer werd trouwens<br />
ook al aangenomen door <strong>de</strong> Britse verzekeringswereld. Zo<br />
ligt <strong>de</strong> verzekeringspremie in het Verenigd Koninkrijk lager <strong>voor</strong><br />
bestuur<strong>de</strong>rs die beloven om niet te roken tij<strong>de</strong>ns het rij<strong>de</strong>n.<br />
Besluit<br />
Samenvattend kan men stellen dat roken blijkbaar negatieve gevolgen<br />
heeft <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verkeersveiligheid, niet alleen vanwege <strong>de</strong> bijkomen<strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>lingen die <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r moet uitvoeren, maar ook<br />
door fysiologische en psychologische factoren die verbon<strong>de</strong>n zijn aan<br />
<strong>de</strong> sigaret. Het is bijgevolg belangrijk om rokers te sensibiliseren over<br />
<strong>de</strong> risico’s, en om hen aan te zetten om het roken zoveel mogelijk<br />
achterwege te laten tij<strong>de</strong>ns het rij<strong>de</strong>n. ■<br />
Benoit GODART<br />
Gsm’s zijn <strong>de</strong> gevaarlijkste<br />
bron van afleiding<br />
Van alle bronnen van verstrooiing blijft gsm-gebruik het<br />
gevaarlijkst. Door te telefoneren houdt <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r<br />
zijn aandacht niet langer bij <strong>de</strong> weg. In zekere zin laat hij<br />
<strong>de</strong> bediening van het voertuig in <strong>de</strong> steek om zich bij zijn<br />
onzichtbare gesprekspartner te voegen. Een bestuur<strong>de</strong>r<br />
die zijn autoradio afstelt, zal bij<strong>voor</strong>beeld min<strong>de</strong>r<br />
afgeleid zijn omdat hij <strong>de</strong> rijbaan slechts even uit het oog<br />
verliest. Aan <strong>de</strong> telefoon daarentegen, gaat zijn aandacht<br />
groten<strong>de</strong>els uit naar het gesprek en houdt hij <strong>de</strong><br />
rijbaan slechts sporadisch in het oog. Rij<strong>de</strong>n en bellen<br />
is dan ook <strong>de</strong> <strong>voor</strong>naamste bron van afleiding.<br />
Artikel 8.3 van het verkeersreglement stelt trouwens<br />
dat elke bestuur<strong>de</strong>r in staat moet zijn alle nodige<br />
rijbewegingen uit te voeren en <strong>voor</strong>tdurend zijn voertuig<br />
goed in <strong>de</strong> hand moet hebben. De politie kan zich op dit<br />
artikel beroepen om een uiterst verstrooi<strong>de</strong> weggebruiker<br />
te bestraffen.<br />
1 P. GROUT, K.S. CLIFF, M.L. HARMAN,D MACHIN, «Cigarette smoking, road traffic and seat belt usage», The Society of<br />
Community Medicine, 1983.<br />
J.R.D. DIFRANZA, T.H. WINTERS, R.J. GOLDBERG, L. CIRILLO, T. BILIOURIS: «The relationship of smoking on motor vehicle<br />
acci<strong>de</strong>nts and traffic violations», New York State Journal of Medicine, Septembre 1986.
Speciale cursus <strong>voor</strong> verkeersovertre<strong>de</strong>rs<br />
Sta even stil bij snelheid<br />
Snelheid is wereldwijd nog steeds een belangrijke<br />
oorzaak van verkeersongevallen, een oorzaak<br />
die niet zo gemakkelijk aan te pakken is. Sinds<br />
ongeveer een jaar organiseert <strong>de</strong> cel Driver<br />
Improvement van het BIVV daarom een specifieke<br />
cursus <strong>voor</strong> snelheidsovertre<strong>de</strong>rs in het gerechtelijk<br />
arrondissement Mechelen.<br />
Opzet<br />
Het parket van Mechelen geeft aan ie<strong>de</strong>reen die betrapt werd op een<br />
snelheidsoverschrijding met meer dan 40 km/u of die in herhaling<br />
valt en een twee<strong>de</strong> snelheidsovertreding pleegt binnen een perio<strong>de</strong><br />
van drie jaar, <strong>de</strong> kans om zich op vrijwillige basis in te schrijven <strong>voor</strong><br />
een speciale cursus. De <strong>de</strong>elnemers betalen zelf <strong>de</strong> cursus, die 350<br />
euro kost, en krijgen nadien een attest van <strong>de</strong>elname overhandigd.<br />
Dit attest kunnen zij later op <strong>de</strong> rechtbank <strong>voor</strong>leggen, wat aan<br />
<strong>de</strong> rechter <strong>de</strong> mogelijkheid biedt om met <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> <strong>voor</strong>nemens<br />
van betrokken persoon rekening te hou<strong>de</strong>n bij het bepalen van <strong>de</strong><br />
strafmaat. Het volgen van <strong>de</strong> cursus heeft echter geen vrijspraak of<br />
seponering door het parket tot gevolg.<br />
Geen ‘klassieke’ alternatieve maatregel<br />
De werkwijze die <strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze cursus gehanteerd wordt, is an<strong>de</strong>rs dan<br />
<strong>de</strong>ze <strong>voor</strong> <strong>de</strong> alternatieve gerechtelijke maatregelen.<br />
Ten eerste krijgt <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>r vanuit het parket onmid<strong>de</strong>llijk<br />
<strong>de</strong> mogelijkheid om zich op vrijwillige basis <strong>voor</strong> <strong>de</strong> cursus in<br />
te schrijven. Dit zorgt er<strong>voor</strong> dat <strong>de</strong> tijd die verstrijkt tussen <strong>de</strong><br />
overtreding en <strong>de</strong> cursus, beperkt blijft. Iemand kan al enkele<br />
maan<strong>de</strong>n na <strong>de</strong> feiten aan <strong>de</strong> vorming <strong>de</strong>elnemen, terwijl er in het<br />
ka<strong>de</strong>r van een probatiemaatregel gemakkelijk twee jaar overheen<br />
gaat <strong>voor</strong>dat iemand daadwerkelijk een cursus volgt. Feiten en<br />
“remedie” volgen elkaar dus veel sneller op, wat <strong>de</strong> impact van <strong>de</strong><br />
educatieve maatregel alleen maar ten goe<strong>de</strong> komt.<br />
Ten twee<strong>de</strong> betalen mensen zelf <strong>voor</strong> hun <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> cursus.<br />
Hier geldt dus het principe dat ‘<strong>de</strong> vervuiler betaalt’, zodat <strong>de</strong><br />
kost <strong>voor</strong> <strong>de</strong> maatregel niet op <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> maatschappij<br />
rust. Een gezond principe volgens ons, aangezien ie<strong>de</strong>reen zo <strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>voor</strong> zijn eigen gedrag moet opnemen.<br />
Combinatie van theorie en praktijk<br />
Doel van <strong>de</strong> cursus is om alle <strong>de</strong>elnemers in staat te stellen <strong>voor</strong><br />
zichzelf aan te geven wanneer en waarom ze snel rij<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> mogelijke<br />
risico’s van hun snelheidsgedrag realistisch in te schatten en hun eigen<br />
snelheid aan te passen in functie van <strong>de</strong> verkeerssituatie. In <strong>de</strong>ze<br />
cursus werd geopteerd <strong>voor</strong> een combinatie van theorie en praktijk<br />
(in een rijvaardigheidscentrum) zodat <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers een aantal<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
gevolgen van snelheid ook ‘aan <strong>de</strong>n lijve’ kunnen on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n. Het<br />
gedragsmo<strong>de</strong>l van Ronis 1 , waar we van uit gaan om <strong>de</strong> factoren<br />
te beschrijven die van invloed zijn op snelheidsgedrag, duidt<br />
immers op <strong>de</strong> grote rol die gewoonte hierin speelt. Volgens ons kan<br />
snelheidsgedrag daarom onvoldoen<strong>de</strong> beïnvloed wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
hand van louter theoretische re<strong>de</strong>neringen.<br />
Deze <strong>de</strong>nkpiste wordt on<strong>de</strong>rsteund door ervaringen in het<br />
Verenigd Koninkrijk: daar wor<strong>de</strong>n al langer cursussen <strong>voor</strong><br />
snelheidsovertre<strong>de</strong>rs ingericht die <strong>voor</strong>namelijk praktijkgericht zijn,<br />
en dit met gunstige resultaten 2 .<br />
Resultaten<br />
De eerste reacties zijn zon<strong>de</strong>r meer positief te noemen. De meeste<br />
<strong>de</strong>elnemers geven aan door <strong>de</strong> cursus een an<strong>de</strong>re kijk op snelheid<br />
gekregen te hebben en van plan te zijn hun snelheidsgedrag aan<br />
te passen. Of zij dit <strong>voor</strong>nemen ook daadwerkelijk in <strong>de</strong> praktijk<br />
omzetten én erin slagen om dit vol te hou<strong>de</strong>n, weten we op dit<br />
moment nog niet. De resultaten van <strong>de</strong> hierboven vernoem<strong>de</strong> studie<br />
in Lancashire doen wat dat betreft alvast het beste hopen.<br />
Een positieve evaluatie door alle betrokken partijen heeft in<br />
ie<strong>de</strong>r geval geleid tot <strong>de</strong> <strong>voor</strong>lopige <strong>voor</strong>tzetting van het project.<br />
Momenteel wordt <strong>de</strong> mogelijkheid tot het inrichten van een<br />
afzon<strong>de</strong>rlijke praktijkdag <strong>voor</strong> motorrij<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>rzocht en wordt<br />
nagegaan of er vanuit <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gerechtelijke arrondissementen<br />
interesse is <strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze cursus. Word hopelijk vervolgd… ■<br />
1 Ronis, D.L, Yates, J.F. & Kirscht, J.P. (1989). ‘Attitu<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>cisions and habits as <strong>de</strong>terminants of repeated behavior’ in: A.R. Pratkanis, S.J. Breckler &<br />
A.G. Greenwald (eds.) ‘Attitu<strong>de</strong> structure and function’. Lawrence Erlbaum Associates , Hillsdale, NJ.<br />
2 Meadows, M.L. “Evaluation of Lancashire County Council’s Speeds Awareness Course”, Lancashire County Council (www.lancashire.gov.uk).<br />
Ludo KLUPPELS<br />
23<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
24<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
In september startte <strong>de</strong> Provincie Vlaams-<br />
Brabant in samenwerking met <strong>de</strong> lokale politie<br />
en het BIVV een verkeersveiligheidsproject rond<br />
zwaar vervoer. De doelstelling is om het aantal<br />
verkeersongevallen met zware vrachtwagens in <strong>de</strong><br />
provincie terug te dringen. Een overzicht.<br />
Het provinciebestuur pakt <strong>de</strong> onveilige situaties met zwaar vervoer<br />
op drie manieren aan. In <strong>de</strong> eerste plaats wor<strong>de</strong>n in overleg met <strong>de</strong><br />
gemeenten, <strong>de</strong> Administratie wegen en Verkeer en alle betrokken<br />
actoren preferentiële routes <strong>voor</strong> vrachtvervoer uitgestippeld. Aan<br />
<strong>de</strong> hand van aangepaste signalisatie tracht men <strong>de</strong> dorpskernen te<br />
ontlasten van zware voertuigen, te <strong>voor</strong>zien in speciale parkeerzones<br />
<strong>voor</strong> vrachtwagens en sluipverkeer op daartoe niet-geschikte wegen<br />
te ontra<strong>de</strong>n. Ver<strong>de</strong>r promoot <strong>de</strong> provincie een veiligheidscharter<br />
<strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rnemers en hun chauffeurs opdat ook zij zich, samen met<br />
het provinciebestuur, zou<strong>de</strong>n inzetten <strong>voor</strong> meer veiligheid, leefbaarheid<br />
en hoffelijkheid in het verkeer. Tenslotte on<strong>de</strong>rsteunt <strong>de</strong> provinciale<br />
overheid <strong>de</strong> politiezones met <strong>de</strong> sensibiliseringsactie «In vijf<br />
stappen naar veilig vervoer», die we hier ver<strong>de</strong>r zullen belichten.<br />
Gecoördineer<strong>de</strong> actie<br />
De naam van <strong>de</strong> actie «In vijf stappen naar veilig vervoer» geeft<br />
meteen <strong>de</strong> essentie ervan aan: we moeten komen tot een veiliger<br />
vervoer en specifieke problemen die het zwaar vervoer meebrengen<br />
op een gepaste en gecoördineer<strong>de</strong> wijze aanpakken. Ie<strong>de</strong>re betrokken<br />
partij moet daarbij zijn verantwoor<strong>de</strong>lijkheid nemen, zowel <strong>de</strong><br />
autobestuur<strong>de</strong>r als <strong>de</strong> chauffeur van een vrachtwagen, maar ook <strong>de</strong><br />
overheid, <strong>de</strong> politiediensten en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemingen. Het project sluit<br />
aan bij het achtpuntenprogramma <strong>voor</strong> veiliger vrachtvervoer van<br />
fe<strong>de</strong>raal Minister van Mobiliteit Renaat Landuyt.<br />
Bij <strong>de</strong> actie “In vijf stappen naar veilig vervoer” werken vier<br />
politiezones uit <strong>de</strong> Vlaams-Brabantse regio rond <strong>de</strong> luchthaven<br />
(Vil<strong>voor</strong><strong>de</strong>-Machelen, Kampenhout-Steenokkerzeel-Zemst,<br />
Grimbergen en Zaventem) samen om <strong>de</strong> problematiek rond zwaar<br />
vrachtvervoer op hun grondgebied aan te pakken. De aanwezigheid<br />
van <strong>de</strong> nationale luchthaven en <strong>de</strong> nabijheid van Brussel en <strong>de</strong> vele<br />
verkeersknooppunten in <strong>de</strong> regio genereren een complexe mobiliteitsproblematiek<br />
en specifieke verkeersveiligheidsproblemen, on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re met zwaar vervoer.<br />
Elke maand, behalve in juli en augustus, vindt in één van <strong>de</strong> vier<br />
zones een gecoördineer<strong>de</strong> actie rond zwaar vervoer plaats. Het<br />
provinciebestuur van Vlaams-Brabant en het BIVV on<strong>de</strong>rsteunen <strong>de</strong><br />
acties met communicatie en sensibilisatie naar vrachtwagenbestuur-<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
Politiezones pakken problemen rond zwaar vervoer aan in samenwerking met Provincie<br />
In vijf stappen naar veilig<br />
<strong>de</strong>rs. De provincie Vlaams-Brabant ontwikkel<strong>de</strong> in samenwerking<br />
met <strong>de</strong> politiezones en het BIVV een fol<strong>de</strong>r en spandoeken, die <strong>de</strong><br />
vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>rs en zaakvoer<strong>de</strong>rs van transport- en vervoerbedrijven<br />
wijzen op <strong>de</strong> gevaren van overlading, het niet-respecteren<br />
van rij- en rusttij<strong>de</strong>n, en vermoeidheid aan het stuur.<br />
Adviezen<br />
De fol<strong>de</strong>r geeft werkgevers en werknemers uit <strong>de</strong> transportsector<br />
een aantal adviezen om hun ritten veiliger te laten verlopen. Zo<br />
wordt benadrukt dat het <strong>voor</strong> <strong>de</strong> veiligheid belangrijk is om <strong>de</strong> wettelijke<br />
bepalingen en reglementeringen betreffen<strong>de</strong> het vervoer van<br />
goe<strong>de</strong>ren na te leven, <strong>de</strong> wettelijk vereiste boord- en vervoersdocumenten<br />
aan boord te hebben en <strong>de</strong> rij- en rusttij<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> chauffeur<br />
te respecteren.<br />
De fol<strong>de</strong>r bevat tevens informatie over <strong>de</strong> gevaren van overlading<br />
en vermoeidheid aan het stuur. Naast een Ne<strong>de</strong>rlandstalige versie is<br />
er ook een viertalige uitgave (Ne<strong>de</strong>rlands, Frans, Engels en Duits),<br />
speciaal <strong>voor</strong> buitenlandse bestuur<strong>de</strong>rs die op het grondgebied van<br />
<strong>de</strong> betrokken politiezones komen la<strong>de</strong>n of lossen, of er passeren.<br />
De belangrijkste boodschappen uit <strong>de</strong> fol<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n eveneens<br />
weergegeven op spandoeken die langs <strong>de</strong> weg wor<strong>de</strong>n opgehangen.<br />
De spandoeken bevatten telkens een pictogram en een korte tekst,<br />
en verwijzen naar <strong>de</strong> gevaren van overlading en het belang van het<br />
naleven van rij- en rusttij<strong>de</strong>n.<br />
Systematische controles zijn noodzaak<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> eerste zes maan<strong>de</strong>n van dit jaar gebeur<strong>de</strong>n er op <strong>de</strong> autosnelwegen<br />
in ons land 451 letselongevallen met zware vrachtauto’s<br />
(ongevallen met do<strong>de</strong>n of gewon<strong>de</strong>n waarbij minstens één zware<br />
vrachtauto betrokken is). 1 Daarbij vielen in totaal 32 do<strong>de</strong>n, 118<br />
zwaargewon<strong>de</strong>n en 535 lichtgewon<strong>de</strong>n. Opvallend is dat zware<br />
vrachtwagens vaker betrokken zijn bij ernstige ongevallen: in 39 %<br />
van alle ongevallen met do<strong>de</strong>n en 33 % van <strong>de</strong> ongevallen met<br />
zwaargewon<strong>de</strong>n was minstens één vrachtwagen betrokken, tegenover<br />
slechts 26 % van <strong>de</strong> ongevallen met lichtgewon<strong>de</strong>n. 2<br />
1 Zware vrachtwagen: vrachtwagen of trekker-opleggercombinatie met een maximale<br />
toegelaten massa van meer dan 3,5 ton<br />
2 Eerste <strong>voor</strong>lopige cijfers gebaseerd op <strong>de</strong> vaststellingen verricht door <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>rale<br />
Politie (bron: Fe<strong>de</strong>rale Politie)
Vlaams-Brabant en BIVV<br />
vervoer<br />
Deze cijfers tonen aan dat er gerichte maatregelen nodig zijn om het<br />
aantal ongevallen met vrachtwagens te doen dalen. Systematische<br />
controles moeten ertoe bijdragen dat <strong>de</strong> veiligheid in <strong>de</strong> vervoerssector<br />
substantieel verbetert. Dergelijke controles maken <strong>de</strong>el uit van<br />
het achtpuntenprogramma <strong>voor</strong> veilig vrachtvervoer dat Minister<br />
Landuyt in juni bekendmaakte. Dat programma omvat ver<strong>de</strong>r<br />
on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re maatregelen in samenwerking met <strong>de</strong> transportsector<br />
en <strong>de</strong> Gewesten, <strong>de</strong> herziening van het boetestelsel <strong>voor</strong> vrachtwagens,<br />
meer aandacht <strong>voor</strong> <strong>de</strong> vakbekwaamheid van <strong>de</strong> transporteurs<br />
en een sensibiliseringscampagne om <strong>de</strong> verstandhouding tussen<br />
autobestuur<strong>de</strong>rs en vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>rs te verbeteren. ■<br />
Werner DE DOBBELEER<br />
WAT KAN HET BEDRIJF DOEN ?<br />
• STAP1 een haalbaar rittenschema opstellen en<br />
dorpskernen vermij<strong>de</strong>n<br />
• STAP 2 toezien op <strong>de</strong> naleving van <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> wettelijke<br />
bepalingen en indien nodig maatregelen nemen<br />
om inbreuken te <strong>voor</strong>komen<br />
(rij- en rusttij<strong>de</strong>n,<br />
overlading ...)<br />
• STAP 3 toezien op<br />
<strong>de</strong> aanwezigheid van<br />
goedgekeur<strong>de</strong> en<br />
originele boord- en<br />
vervoersdocumenten<br />
in <strong>de</strong> voertuigen<br />
• STAP 4 voldoen<strong>de</strong><br />
goedgekeur<strong>de</strong><br />
schijven <strong>voor</strong>zien en<br />
<strong>de</strong> schijven geduren<strong>de</strong><br />
één jaar geor<strong>de</strong>nd<br />
bewaren<br />
• STAP 5 toezien op<br />
<strong>de</strong> juiste werking<br />
en gebruik van <strong>de</strong><br />
tachograaf en instaan<br />
<strong>voor</strong> <strong>de</strong> opleiding<br />
inzake gebruik<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
WAT KAN DE CHAUFFEUR DOEN ?<br />
• STAP1 verplichte documenten • i<strong>de</strong>ntiteitskaart • geldig<br />
rijbewijs (met vermelding van geneeskundige schifting<br />
indien vereist)<br />
• STAP 2 verplichte boorddocumenten per voertuig<br />
• origineel kentekenbewijs • origineel geldig<br />
verzekeringsbewijs • origineel geldig keuringsbewijs met<br />
i<strong>de</strong>ntificatieverslag of technische fiche • keuringsvignet<br />
(wettelijk gekleefd) • gelijkvormigheidsattest • fiscaal<br />
kenteken<br />
• STA P 3 verplichte specifieke documenten indien vereist<br />
• vrachtbrief + vervoersvergunning • eurovignet • alle<br />
registratiebla<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> lopen<strong>de</strong> week en in elk geval<br />
het blad van <strong>de</strong> laatste dag van <strong>de</strong> <strong>voor</strong>afgaan<strong>de</strong> week<br />
waarin werd gere<strong>de</strong>n • vereiste ADR-documenten<br />
• STAP 4 respecteren van rij- en rusttij<strong>de</strong>n • tachograaf<br />
gebruiken • maximum 9 uur per dag rij<strong>de</strong>n (dit mag<br />
2 keer in <strong>de</strong> loop van 1 week verlengd wor<strong>de</strong>n tot<br />
maximum 10 uur per dag)* • per 4 • uur rij<strong>de</strong>n<br />
minimum 45 min rusten (mag on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n<br />
in on<strong>de</strong>rbrekingen van minimaal 15 minuten) • per<br />
24 uur minimaal 11 uur achtereenvolgend rusten (dit<br />
mag 3 keer in <strong>de</strong> loop van 1 week verkort wor<strong>de</strong>n<br />
tot 9 uur per dag; mits compensatie) • geldigheid<br />
installatieplaatje nagaan • netjes en goedgekeurd<br />
registratieblad • correct en volledig ingevuld<br />
registratieblad • naam en <strong>voor</strong>naam chauffeur • plaats<br />
en datum vertrek (aankomst) • km-stand vertrek<br />
(aankomst) • kentekenplaat • schakelorganen juist<br />
bediend<br />
• STAP 5 overlading controleren of <strong>de</strong> diverse maximale<br />
toegelaten massa’s niet overschre<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
Meer info: www.vlaams-brabant.be<br />
25<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong>
26<br />
interview<br />
Jean-Pierre Verwichte, vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>r en Gou<strong>de</strong>n Rid<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> Weg 2005 1<br />
“Kalm blijven is <strong>de</strong> boodschap!”<br />
Jean-Pierre Verwichte is vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>r<br />
bij transportbedrijf Giraud België, en rijdt<br />
reeds 10 jaar zon<strong>de</strong>r ongevallen. Voor die<br />
uitzon<strong>de</strong>rlijke prestatie werd hij bekroond tot<br />
Gou<strong>de</strong>n Rid<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> Weg 2005. We polsten<br />
naar zijn ervaringen.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : 120.000 kilometer per jaar rij<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r ook maar<br />
één ongeval te hebben, tien jaar lang, hoe speelt u dat klaar?<br />
J.-P. Verwichte : ten eerste door kalm te blijven en mij niet te laten<br />
opjagen door <strong>de</strong> bumperrij<strong>de</strong>rs. Ook voldoen<strong>de</strong> afstand hou<strong>de</strong>n<br />
is belangrijk, wat ook niet altijd lukt omdat er chauffeurs zijn<br />
die u inhalen en pal <strong>voor</strong> <strong>de</strong> neus terug invoegen. Ver<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
snelheid aanpassen aan <strong>de</strong> weersomstandighe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> drukte<br />
op <strong>de</strong> weg. En tenslotte, goed in <strong>de</strong> spiegels kijken en niet bruusk<br />
van rijvak veran<strong>de</strong>ren.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : Als u het verkeer van nu vergelijkt met dat wanneer<br />
u aan uw carrière begon, wat valt er u dan het meeste op?<br />
J.-P. Verwichte : Het verkeer tegenwoordig is zodanig toegenomen<br />
dat vele wegen bij het kleinste ongeval onmid<strong>de</strong>llijk potdicht<br />
zitten, met reuzenfiles tot gevolg. Tegenwoordig is ie<strong>de</strong>reen zo<br />
gehaast dat je bij panne, zoals een lekke band, er alleen <strong>voor</strong><br />
staat om <strong>de</strong> zaak op te lossen. Vroeger stopten er onmid<strong>de</strong>llijk<br />
een paar collega’s om mee te helpen.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : Wat is er volgens u nodig om <strong>de</strong> veiligheid<br />
in het (vracht)verkeer te verbeteren? Welke rol kunnen <strong>de</strong><br />
transportbedrijven zelf daarbij spelen? (NB: in september<br />
liep een campagne <strong>voor</strong> een betere verstandhouding tussen<br />
vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>rs en automobilisten met me<strong>de</strong>werking<br />
van transportsector)<br />
J.-P. Verwichte : De rij- en rusttij<strong>de</strong>n respecteren is al een<br />
pluspunt. Dit zijn we in <strong>de</strong> firma Giraud België strikt verplicht<br />
om na te leven. Wat <strong>de</strong> verstandhouding tussen automobilisten<br />
en vrachtwagenbestuur<strong>de</strong>rs betreft, zou alles veel beter verlopen<br />
als we wat meer geduld en respect <strong>voor</strong> elkaar zou<strong>de</strong>n hebben,.<br />
Veel automobilisten beseffen niet welke ravage ze kunnen<br />
aanrichten door een vrachtwagen <strong>de</strong> pas af te snij<strong>de</strong>n.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : Niet alleen als u aan het stuur zit bent u bezig met<br />
verkeersveiligheid, u zet zich ook nog op een an<strong>de</strong>re manier in<br />
(“Veilig op Weg”). Kunt u daar iets meer over vertellen?<br />
J.-P. Verwichte : De firma Giraud België waar ik werk, doet<br />
geregeld mee aan acties in scholen in het ka<strong>de</strong>r van het project<br />
“Veilig op weg”, rond <strong>de</strong> do<strong>de</strong> hoek. Bij zo’n actie krijgen<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> nr. <strong>69</strong><br />
<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren eerst een vi<strong>de</strong>ofilm te zien, en nadien volgt een<br />
rondleiding rond <strong>de</strong> echte vrachtwagen. Normaal zijn ze met 3<br />
personen om dit te doen. Maar als er veel leerlingen zijn, word<br />
ik er bij gevraagd om mee te helpen, wat ik dan ook met veel<br />
plezier doe.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : Wat zijn <strong>de</strong> belangrijkste raadgevingen die u aan<br />
an<strong>de</strong>re bestuur<strong>de</strong>rs zou kunnen geven?<br />
J.-P. Verwichte : Kalm blijven, voldoen<strong>de</strong> afstand hou<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> rij-<br />
en rusttij<strong>de</strong>n respecteren, en <strong>de</strong> lading goed vastmaken.<br />
<strong>Via</strong> <strong>Secura</strong> : Bedankt, we wensen u nog vele veilige kilometers<br />
toe! ■<br />
J.-P. Verwichte<br />
1 De “Rid<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> Weg”-on<strong>de</strong>rscheiding is een initiatief van <strong>de</strong> Stichting Veiligheidsplan van transportverzekeraar TVM. Jaarlijks zet<br />
TVM hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n chauffeurs in het zonnetje <strong>voor</strong> respectievelijk 3 (brons), 5 (zilver), 10 (goud) en 20 jaar (goud met diamant) scha<strong>de</strong>vrij<br />
rij<strong>de</strong>n. Meer info: www.tvm.nl<br />
Foto : François Wieringa