magaZine - Stichting Samenwerkingsverband Nationale Parken

nr
1
september 2009
magaZine
Magazine over de Nederlandse nationale parken
brAbANt eN LImbUrG OmArmeN
kwALIteItsImpULs NAtIONALe pArkeN
UItbreIDING weerrIbbeN-wIeDeN:
“Hoe opener de communicatie,
Hoe beter de samenwerking”
Natuurgerichte recreatie verkoopt, ontdekken 239 gastheren

Dit magazine is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier
COLOFON VOORWOORD
uitgever
Stichting Samenwerkingsverband Nationale Parken
redactieraad
Coby Adema (IVN), Imke Boerma (Staatsbosbeheer),
Hugo Eekhof (Nationale parken De Alde Feanen
en Schiermonnikoog), Sven Guther de Geus
(De12Landschappen), Joke Kersten (Nationaal Park
De Meinweg), Gerrit van Ommering (Ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit),
Carolien Vader (De Bladendokter)
hoofdredacteur
Jan-Willem Sneep
bladmanager
Bart Borsje
redactie
Susan Claessens, Ellen Farwick, Lianne van der
Made (eindredactie), Gerrit van Ommering,
Bart Siebelink, Lars Soerink, Nicoline van Tiggelen,
Ellen Zoetmulder (eindredactie)
fotografie
Lars Soerink (tenzij anders vermeld)
coverfoto
Nationaal Park Weerribben-Wieden
redactieadres
Samenwerkingsverband Nationale Parken
Willem Witsenplein 6, 2596 BK Den Haag
info@nationaalpark.nl / www.nationaalpark.nl
distributie
Het NP-magazine wordt gratis verspreid onder
politici, bestuurders, beleidsadviseurs en partners
van het Samenwerkingsverband Nationale Parken.
Meer informatie op www.nationaalpark.nl
drukwerk / vormgeving
Drukkerij Aktief, Den Haag
oplage
2000 exemplaren
copyright 2009
Overname van artikelen is onder bronvermelding
toegestaan
Het NP-magazine is financieel mogelijk gemaakt
door:
Nieuwe kansen
Precies honderd jaar geleden werden de eerste nationale parken in Europa opgericht. Kent
u ze? Ongetwijfeld kent u internationaal bekend staande parken als Yellowstone, Serengeti
en Krugerpark. En hebt u enkele van onze twintig Nederlandse nationale parken bezocht,
wandelend, op de fiets of te paard. Samen vormen zij het visitekaartje van de Nederlandse
natuur en spelen zij een vitale rol in natuurbescherming, onderzoek, educatie en recreatie
in ons land.
Voor u ligt de eerste aflevering van het NP-magazine, het relatieblad van het
Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP). In het SNP werken de twintig
nationale parken samen met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De12Landschappen, de Federatie Particulier
Grondbezit en het IVN. Samen willen wij de nationale parken laten uitgroeien tot
aantrekkelijke natuurgebieden, met ruimte voor natuurgerichte recreatie, onderzoek,
voorlichting en educatie. Het nieuwe NP-magazine vertelt het verhaal van de Nederlandse
natuur en de mensen daarachter. Het belicht kansen en mogelijkheden van onze nationale
parken vanuit het perspectief van politici, bestuurders en beleidsadviseurs op landelijk,
provinciaal en gemeentelijk niveau. Daarnaast informeert het NP-magazine medewerkers,
vrijwilligers, leden van overlegorganen en iedereen die anderszins betrokken is bij de
nationale parken of bij één van de partnerorganisaties.
Wist u trouwens dat we verantwoordelijkheid dragen voor één van de soortenrijkste
gebieden op aarde, de Nederlandse Antillen? Die verantwoordelijkheid voor natuur en
landschap loopt als een rode draad door dit tijdschrift. Zo organiseren we bijvoorbeeld,
met succes, cursussen ‘Gastheerschap’ voor recreatieondernemers in de directe omgeving
van een nationaal park. We zien geslaagde voorbeelden van natuurgerichte recreatie in De
Groote Peel, dat tweemaal zoveel bezoekers als de Efteling trekt. En in De Alde Feanen,
waar het bezoekerscentrum is uitgegroeid tot een sociaal en cultureel trefpunt voor de hele
regio.
Via dit magazine willen we u viermaal per jaar met visies, resultaten en concrete
voorbeelden inspireren om onze verantwoordelijkheid voor natuur en landschap vorm te
geven en de kansen te pakken die in het verschiet liggen. Er valt veel bij te winnen.
frieda van diepen-oost
voorzitter stichting samenwerkingsverband nationale parken
Foto bArt sIebeLINk

INHOUD
De grootste biodiversiteit van het Koninkrijk der Nederlanden loopt de
internationale geldstroom voor natuurbescherming mis.
& Verder
topparken vragen om kwaliteitsimpuls
Om de ‘parels van de Ecologische Hoofdstructuur’ in stand te kunnen
4
houden, is een kwaliteitsimpuls nodig. In Limburg en Noord-Brabant
beloofden twee tot ‘zandgraaf’ benoemde gedeputeerden zich in te zetten
voor het vergroten van de natuurkwaliteit in hun provincies.
ondernemers in de rij voor groen gastheershap
“Omdat ik de mooiste plekjes ken en de juiste contacten heb, kan ik mijn gasten
een onvergetelijke ervaring bezorgen.” Natuur is een kernwaarde voor recreatie- en
horecaondernemers in de nationale parken.
succesfactoren van weerribben-wieden
wie waarborgt de natuur op de antillen?
bezoekerscentrum de alde Feanen
Door samenvoeging van onder meer landbouwkennis, horeca en theater,
groeide het Friese bezoekerscentrum uit tot veel meer dan alleen een
informatiepunt.
8
Na jarenlange intensieve samenwerking zijn natuurgebied De Wieden
10
en Nationaal Park De Weerribben samengevoegd tot Nederlands jongste
Nationaal Park Weerribben-Wieden. Het grootste laagveenmoeras van
West-Europa krijgt hierdoor nieuwe kansen.
12
16
Voorwoord 2, Proeftuinen voor de wetenschap 7, Nieuws uit de nationale parken 14, Nieuws van het
Samenwerkingsverband Nationale Parken 19, Landgoedeigenaren betrokken bij nationale parken 20
np magazine 3

addEr
KWALITEITSIMPULS
4 np magazine
Topparken vragen
om kwaliteitsimpuls
tEKSt NIcOLINe vAN tIGGeLeN
Vorig jaar verscheen onder de titel
‘Nationale Parken verdienen meer’ een
manifest voor een natuurkwaliteitsimpuls.
Het manifest bevat een wensenpakket ter
grootte van zo’n 120 miljoen euro. In
Limburg en Noord-Brabant zetten twee
tot ‘zandgraaf’ benoemde gedeputeerden
zich in voor het versterken van de
natuurkwaliteit van de nationale parken
in hun provincies.
nationaal park de meinweg
Gedeputeerde en ‘zandgraaf’ Ger Driessen van
de provincie Limburg heeft naar aanleiding
van het manifest de Limburgse nationale
parken uitgedaagd om een investeringsprogramma
op te stellen. Op basis hiervan wil hij meerjarige
afspraken met hen maken. Driessen stelt wel als
voorwaarde dat ook de eigenaren en beheerders, zoals
gemeenten, Limburgs Landschap en Staatsbosbeheer,
meebetalen. De regio zal zelf substantieel moeten
bijdragen. Want voor de meeste projecten geldt een
provinciale bijdrage van 50% tot 75%. Afhankelijk
van het project kan de provinciale bijdrage echter
oplopen tot 100%. Inmiddels zijn twee van de drie
investeringsprogramma’s zo goed als klaar. Ze moeten
nog wel vastgesteld worden door de overlegorganen
van de parken. Jac Pouw, secretaris van de Limburgse
nationale parken De Maasduinen en De Meinweg, is optimistisch en verwacht dat de plannen
komend najaar aan de gedeputeerde worden aangeboden. Inclusief financieringsplan. In het
bestuurlijk overleg merkt hij een positieve houding tegenover de kwaliteitsimpuls. “Maar,”
voegt hij eraan toe, “naarmate het concreter wordt, gaat het ook moeilijker. Het heeft daarom
langer geduurd dan verwacht. Een goed plan heeft natuurlijk draagvlak nodig.”
“ Als we niet ingrijpen, zal het helemaal
verdwijnen”
Driessen kijkt vol verwachting uit naar de programma’s: “Ik ben ervan overtuigd dat ook de
gemeenten en beheerders een duit in het zakje zullen doen. Zij zien het belang van topnatuur
in de regio. Voor kleine gemeenten kan het wel een belasting zijn. Daar moeten de provincies
en het Rijk dan ook bijspringen, bijvoorbeeld voor infrastructurele maatregelen of handhaving.
Om die reden ben ik blij dat we kunnen bijdragen aan het realiseren van een bezoekerscentrum
in Nationaal Park De Maasduinen. Per slot van rekening is zo’n centrum voor de toeristischrecreatieve
ontwikkeling van de regio van grote waarde.”
Herstel van de ‘Brabantse Sahara’
In Noord-Brabant worden diverse kwaliteitsprojecten voortvarend opgepakt. Eén daarvan
is het stuifzandherstel in Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Een majeur
project waarvan de uitvoering dit jaar van start is gegaan. Projectleider Lex Querelle van
Natuurmonumenten vertelt: “Door invloeden van buitenaf is de oppervlakte aan stuifzand

nationaal park de Loonse en drunense duinen
in anderhalve eeuw afgenomen van 1400 naar 270 hectare.
Jaarlijks groeit het open stuifzand verder dicht. Als we niet
ingrijpen, zal het helemaal verdwijnen. We gaan in drie fasen
bossen kappen en hopen dat het actieve stuifzand over zes jaar
weer zo’n 400 hectare beslaat.
De Loonse en Drunense Duinen is een geliefde plek voor
bezoekers. Zij komen niet voor de bossen, maar voor het
unieke stuifzand en het uitzicht. Daarom proberen we naast
het vergroten van het stuifzandgebied de recreatiedruk verder
te sturen door toegangspoorten, digitale zuilen, een nieuw
uitkijkpunt en een nieuwe schaapskooi. Zo komt er meer rust
in het gebied en dat is goed voor de natuur. Tijdens gesprekken
en informatieavonden hebben we gemerkt dat gemeenten,
inwoners en ondernemers positief tegenover het plan staan.
Hoewel het kappen van bos maatschappelijk gevoelig ligt,
hebben we nauwelijks weerstand ondervonden. Dat komt omdat
we sterk hebben ingezet op communicatie in het voortraject.”
Gedeputeerde Onno Hoes is vol lof: “Het Stuifzandproject
is een van de mooiste projecten waar we mee bezig zijn. Ik
vind het knap dat Natuurmonumenten in staat geweest is het
publiek mee te nemen in de gedachtevorming dat het belangrijk
is om een stuk natuur weg te halen en zo andere natuur weer de
ruimte te geven.”
Lastige trajecten voor gemeenten
Naast natuurherstel zijn ecologische verbindingen en
ontsnippering van belang voor het versterken van de
natuurkwaliteit. Voor gemeenten zijn de infrastructurele
maatregelen, zoals het inrichten van een weg tot 60
kilometerzone of het realiseren van een wildpassage, nog
een hele opgave. “Het is niet alleen kostbaar, maar het vergt
“ Hoewel het kappen van bos
maatschappelijk gevoelig ligt,
hebben we nauwelijks weerstand
ondervonden”
ook wat van een gemeente om tegen de inwoners te zeggen
dat ze voortaan moeten omrijden,” erkent Hoes. “Dat is
een lastig traject, maar ook hierbij geldt dat een zorgvuldige
communicatie van groot belang is. Alleen stap voor stap is het
mogelijk om tot verbetering te komen. Gemeenten moeten de
belangen van bewoners en ondernemers zorgvuldig afwegen.
Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.”
Meer investeren
Hoes: “De provincie Noord-Brabant betaalt de aanleg van
ecologische verbindingszones volledig. Dan vind ik het logisch
dat gemeenten zelf het beheer betalen. Daar wordt wel eens
tegen gesputterd, maar zij moeten echt investeren in de
natuur. Zij profiteren ervan en het is goed voor de gezondheid
van de inwoners. Alleen is het politiek nog weinig interessant
om natuur prioriteit te geven boven een speelterrein. Ik hoop
dat het onderwerp in de gemeenteraadsverkiezingen en
bestuursakkoorden wel prioriteit krijgt.”
Waarom een kwaliteitsimpuls?
Volgens directeur Jan-Willem Sneep van de Stichting
Samenwerkingsverband Nationale Parken zijn er al veel
successen geboekt, maar zijn nog grote inspanningen nodig
om de kwaliteit van de parken te versterken en veilig te
stellen. “Internationale afspraken over duurzaam behoud van
biodiversiteit vraagt om grotere natuurgebieden, ontsnippering
en nieuwe ecologische verbindingen.”
np magazine 5

KWALITEITSIMPULS
bezoekerscentrum “mijl op Zeven” van staatsbosbeheer in nationaal park de groote peel
6 np magazine
Volgens Peter Groenestein, voormalig wethouder van Heusden,
is het manifest nodig om aandacht en geld te krijgen van Den
Haag voor toekomstige projecten. “Daarnaast verwachten wij
van de gedeputeerde dat hij de gemeenten fors ondersteunt,
want het gaat om gemeenteoverstijgende belangen. Topkwaliteit
zit bij iedereen wel tussen de oren, maar de realisatie en het
geld nog niet.”
“ Nationaal Park De Groote
Peel trekt tweemaal zo veel
bezoekers als de Efteling”
Heeft natuur economische waarde?
Een nationaal park kost niet alleen geld, maar heeft ook een
belangrijke economische waarde. Het levert de regio veel
bekendheid op. Zo trekt bijvoorbeeld Nationaal Park De Groote
Peel tweemaal zo veel bezoekers als de Efteling. Uit een studie
van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
blijkt dat ongeveer 30% van de omzet van ondernemers in en
rond natuurgebieden direct te herleiden is tot de aanwezigheid
van het nationaal park. Veel burgers en bedrijven zien een
natuurrijke omgeving als een ideaal
en gezond leef- en
werkklimaat.
Woningen naast een natuurgebied zijn zo’n 10 tot 30% procent
duurder dan elders, dus incasseren deze gemeenten meer
onroerendezaakbelasting. Kortom, de regio’s profiteren flink
van de mooie natuur. (Bron: ‘Natuur en Landschap op waarde
geschat.’ Ministerie van LNV, 2006)
Gedeputeerde Onno Hoes:
“Na mijn benoeming als ‘zandgraaf’ heb ik een extra verantwoordelijkheid.
Ik vind het belangrijk om draagvlak voor de
plannen te krijgen en stap voor stap tot verbetering te komen.
Zo proberen we bij het opstellen van het beheerplan voor De
Loonse en Drunense Duinen in het kader van Natura 2000 een
grote kwaliteitsslag te maken.”

ONDERZOEK
Proeftuinen voor de
wetenschap
tEKSt bArt sIebeLINk
“Wil je in Nederland natuur herstellen of
ontwikkelen? Dan kun je niet zonder de
nationale parken. Zij zijn het voorbeeld
van grotere, goed functionerende
natuurgebieden.” Aan het woord is
bioloog Emiel Brouwer van universitair
onderzoekcentrum B-Ware, over het
belang van onderzoek in de
nationale parken.
“
Het Nederlandse platteland is nog altijd sterk
aangetast door verdroging, vermesting en
versnippering. De meeste mensen zien dat
niet, omdat het groen is en er bloemen bloeien.
Maar ecologisch gezien is de toestand armoedig.
Een handjevol soorten bepaalt het beeld. De meeste
soorten die er van oorsprong thuishoren zijn allang
verdwenen. Waar zie je nog stevige aantallen vlinders
of grote insecten? Naast de agrarische buitengebieden
zijn bovendien veel natuurgebieden behoorlijk
aangetast.”
Voorbeeldgebieden
Wie de natuurkwaliteit wil verbeteren, bijvoorbeeld
in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur of Natura 2000, moet weten welke
maatregelen nodig zijn om verschil te maken. Brouwer: “Vaak gaat het om ingrepen in
de waterhuishouding, maar welke? Daar kom je alleen achter door onderzoek te doen in
voorbeeldgebieden, zoals die in de parken voorhanden
zijn. Zo vinden we intacte laagveenmoerassen in de
Weerribben-Wieden. Voor heidevelden en vennen zijn
het Dwingelderveld en De Maasduinen een goede
referentie, voor stuifzanden De Loonse en Drunense
Duinen, het Drents-Friese Wold, De Hoge Veluwe en
de Veluwezoom.
Internationaal aanzien
We hebben in bijna alle parken wel metingen
verricht of anderszins onderzoek gedaan. Dit heeft
baanbrekende inzichten opgeleverd, die inmiddels
worden toegepast om natuurgebieden te herstellen of
te ontwikkelen. Bij het omvormen van agrarisch gebied
tot natuur kunnen we nu vrij nauwkeurig bepalen tot
welke diepte de bemeste bovengrond moet worden
geplagd. Dat is van belang om voldoende fosfaten
kwijt te raken. Ga je niet diep genoeg, dan blijft de
ontwikkeling van de bijzondere plantensoorten uit.
Door de metingen en het onderzoek in de nationale
parken geniet Nederland internationaal aanzien als
het gaat om het doorgronden van ecosystemen.”
Onderzoeksopstelling in laagveenplas. Het onderzoek meet
de invloed van weersomstandigheden en de afwezigheid
van vis op de waterkwaliteit.
Foto emIeL brOUwer / b-wAre
np magazine 7

Foto IvN
RECREATIE
8 np magazine
Ondernemers in de
rij voor cursus groen
gastheerschap
tEKSt eLLeN ZOetmULDer
“Omdat ik nu de mooiste plekjes ken en de juiste contacten heb,
kan ik mijn gasten een onvergetelijke ervaring bezorgen,” vertelt
Eric Moerman, eigenaar van een hotel-restaurant aan de
Oosterschelde. De cursus ‘gastheerschap voor ondernemers’ leert
recreatieondernemers over de natuur- en cultuurhistorische
waarde van ‘hun’ nationaal park en is bovendien een enorme
stimulans voor de ontwikkeling van natuurgerichte recreatie.
“
Het begon in Drenthe,” vertelt Margriet
Moerenhout, projectleider ‘Gastheerschap
in nationale parken’, van het IVN. “Bij
de Drentse parken en recreatieondernemers was
behoefte aan meer onderling contact. Ze wilden meer
weten van elkaars activiteiten, samenwerken waar
mogelijk en gebruik maken van elkaars kennis. Met als
gezamenlijk doel het stimuleren van natuurgerichte
recreatie in het nationaal park.” Ook Martin Maassen
van RECRON, vereniging van recreatieondernemers
Nederland, was bij het initiatief betrokken. “Natuur
is een kernwaarde voor recreatieondernemers,”
stelt hij. “Zij hebben belang bij goed onderhouden
natuurgebieden die rust en ruimte
bieden. Dat is een belangrijk
selling point.”
Moerenhout en Maassen
ontwikkelden samen het concept
‘gastheerschap’. “Een ondernemer
die de cursus gastheerschap heeft
gevolgd, mag zich gastheer van
het nationaal park noemen en
blijft ook na afloop bij het park
betrokken,” vertelt Moerenhout.
“Gastheren krijgen een certificaat
van deelname, een gevelbord
en informatiemateriaal. Met dit
materiaal kunnen ze zich onderscheiden van andere
ondernemers en laten ze aan recreanten zien dat
ze het nationaal park en de natuur een warm hart
toedragen.”
Bruinvissen op de boeggolf
De cursus bleek een groot succes. Maassen:
“Ondernemers willen graag meer weten over de
natuurwaarden van hun gebied. Meer kennis leidt tot
een intensere natuurbeleving, merken zij, ook bij hun
gasten. Zij genieten meer van de omgeving en halen
meer uit hun verblijf.”
“ Kan ik bijboeken?
Ik heb nog lang niet
alles gezien!”
Johan Elsenaar, eigenaar van vijfsterren
groepsaccommodatie De Vrije Vogel, kan dat
beamen. Drie jaar geleden behoorde hij tot de eerste
deelnemers aan de cursus in het Drents-Friese Wold.
“Het gastheerschap heeft mij veel opgeleverd. Ik word
op de hoogte gehouden van activiteiten in het park. En
ik merk dat mijn gasten langer en vaker komen nu ik
ze beter kan informeren. Kan ik bijboeken? vragen ze.
Ik heb nog lang niet alles gezien!”

Foto c. vAN kLINkeN / het fOtObUrO
eric moerland
eric moerland geeft uitleg mosselteelt
Eric Moerland is eigenaar van hotel Oosterschelde en
restaurant ’t Veerhuis en sinds kort ook uitbater van
het veerpontje Anna Jacobapolder – Bruinisse. Ook hij
geniet ervan zijn kennis over te dragen op zijn gasten,
die hij op zijn veerbootje meeneemt. “Fantastisch
hoe enthousiast ze zijn als ze de bruinvissen op de
boeggolf zien en ik uitleg geef over de mosselteelt.”
Productontwikkeling als spin-off
In Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche
Aa boekte de cursus een tweede succes. Het park, dat
geen apart bezoekerscentrum heeft, kon na afloop
rekenen op een nieuw netwerk van gastheren die
hun bezoekers uitvoerig kunnen informeren over de
omgeving. De ondernemers ontwikkelden daarvoor
ook een boekje met cultuurhistorische verhalen over
het park.
Deze spin-off wordt ook gezien in Nationaal Park
Oosterschelde. In dit park, met het water als het
blauwe hart, zitten ondernemers geïsoleerd van
elkaar. “Zo’n netwerk is voor ons daarom extra
belangrijk,” vertelt recreatieondernemer Moerland.
“Het ontwikkelen van natuurgerichte arrangementen
was onderdeel van de cursus. Samen met collegaondernemers
bedacht ik een dagje Nationaal Park
Oosterschelde. Een arrangement met busvervoer,
boottocht, natuurgids, lunch en diner. In de toekomst
gaan we vaker samenwerken. Met natuurgerichte
arrangementen spreken we nieuwe groepen bezoekers
aan en kunnen we het seizoen verlengen.”
“Economische en ecologische belangen gaan op deze
manier hand in hand,” stelt projectleider Moerenhout.
“De nationale parken ontwikkelen nieuwe producten,
zoals een placemat met natuurinformatie of een
kaart met fietsroutes langs de mooiste natuur én
verschillende gastheren. De contacten zijn versterkt en
de lijnen korter. Daardoor stap je makkelijker op elkaar
af en komen nieuwe initiatieven sneller van de grond.”
geslaagden van de sallandse Heuvelrug
Parken én ondernemers koesteren de
nieuwe netwerken voor natuurgerichte
recreatie. Met vervolgcursussen,
terugkomdagen, ondernemersdagen
en nieuwsbrieven worden de
contacten versterkt. Maassen besluit:
“De cursus gastheerschap heeft
een belangrijke impuls gegeven
aan recreatie die rekening houdt
met ondernemersbelangen,
natuurwaarden en de behoefte van
mensen om te genieten van rust,
natuur en ruimte.”
Ondernemersnetwerken
in nationale parken
In 2008 volgden 239 ondernemers van in totaal
165 bedrijven de cursus ‘Gastheerschap voor
recreatieondernemers’. Eind 2009 zullen in zestien
van de twintig parken ondernemersnetwerken
zijn opgestart. Van de overige vier parken is de
verwachting dat zij in 2010 zullen volgen. Om de
contacten in de nieuwe netwerken te versterken
organiseren de verschillende parken in 2009 ook
terugkombijeenkomsten, ondernemersdagen en
andere activiteiten.
Voor meer informatie over het gastheerschap:
Margriet Moerenhout, projectleider en IVN
Consulent Drenthe, 050-3135933 of 0592-371740.
Gastheer/vrouw van
een Nationaal Park
Certificaat
Recreatiebedrijf:
Naam medewerker:
werkzaam bij genoemd bedrijf, heeft met goed gevolg doorlopen de cursus
gastheerschap waarbij de volgende punten positief zijn beoordeeld:
• kennis van het Nationaal Park; historie, cultuur- en natuurwaarden
• vaardigheden; inzicht in behoeften en wensen van de bezoeker, klantgericht
denken en handelen; goede serviceverlening door onder andere
gebruikmaking van informatiemateriaal zoals films, brochures en andere
uitingen van de Nationale Parken.
Appelscha,
Voorzitter Overlegorgaan Nationaal Park Drents-Friese Wold
M.J.J. Jager- Woltgens
Coördinator Voorlichting en Educatie Nationaal Park Drents-Friese Wold, IVN
M.Y. Moerenhout
Foto NAtIONAAL pArk De sALLANDse heUveLrUG
np magazine 9

NATIONAAL PARK IN BEELD
Succesfactoren van
tEKSt LArs sOerINk
Sinds januari 2009 vormt het grootste
laagveenmoeras van Europa één
nationaal park in de kop van Overijssel.
Natuurgebied De Wieden en
Nationaal Park De Weerribben werden
samengevoegd na een lang en intensief
overleg tussen natuurbeheerders,
overheden en andere belanghebbenden.
Het nieuwe Nationaal Park
Weerribben-Wieden biedt niet alleen
kansen om de natuurlijke rijkdom van het
unieke gebied veilig te stellen, maar belooft
nog veel meer ontwikkelingsmogelijkheden.
10 np magazine
De natuurgebieden De Weerribben en De Wieden
liggen dicht bij elkaar en vertellen samen het
verhaal van verveningen en veenontginningen
in de streek. Het was tien jaar geleden dan ook een
logische gedachte om toe te gaan werken naar een
gezamenlijk nationaal park. Maar wel onder voorwaarde
dat er genoeg draagvlak zou zijn. De startsessie van
twee dagen leverde een ‘aarzelend positief’ geluid op.
Tijdens de nadere verkenningen volgde uiteindelijk de
doorbraak.
Flink na middernacht
“We hebben de afgelopen tien jaar veel mensen
nader tot elkaar weten te brengen,” blikt Riet Vosjan,
scheidend voorzitter van het Nationaal Park, terug op
die periode. “Hoe opener wij ons opstelden, hoe beter
de samenwerking verliep. Daar waren wel wat avondjes
voor nodig,” lacht zij hartelijk. “Nog afgezien van al
het andere overleg, waren we welgeteld drieëntwintig
avonden kwijt, soms tot flink na middernacht. Maar het
heeft wel geleid tot een goede samenwerking tussen alle betrokkenen”. Die samenwerking wordt
gewaarborgd doordat vanaf het begin van alle belanghebbende partijen twee afgevaardigden in
de ‘klankbordgroep’ vertegenwoordigd zijn. Alle mensen die wonen, werken of recreëren in het
laagveengebied hebben een stem in de ontwikkeling van Weerribben-Wieden. “Op zoek gaan
naar de gedeelde belangen en elkaar daarin vinden,” zo omschrijft Vosjan de succesfactor van
de meest recente uitbreiding van het stelsel van nationale parken.
Foto r. messemAker / NAtUUrmONUmeNteN

Weerribben-Wieden
Kansen benutten
“We zitten in nu in een doorgroeifase,” vertelt Paul Niens,
secretaris van Weerribben-Wieden. “De aandacht voor
een goede overlegstructuur waarin alle belanghebbenden
vertegenwoordigd zijn, is een uitstekende basis geweest voor
verdere samenwerking. Op dit moment bespreken we met elkaar
hoe we om kunnen gaan met de mogelijkheden en problemen in
het park. En vooral hoe we nieuwe kansen kunnen benutten. Een
goed voorbeeld is de toekenning van het predicaat ‘European
Charter Parc’, een kwaliteitskeurmerk voor Europese nationale
parken.” [zie pagina 14, Nieuws uit de Nationale Parken, red.]
Daarnaast werd, via een amendement in de Tweede Kamer
en een motie bij Provinciale Staten, onlangs 4 miljoen euro
beschikbaar gesteld om in de komende twee jaar de rietcultuur
in Weerribben-Wieden veilig te stellen. Het tegengaan van
“ Op zoek gaan naar de
gedeelde belangen en elkaar
daarin vinden”
verlanding – een natuurlijk proces waarbij moeras langzaam
overgaat in bos – door de traditionele rietteelt is een cruciale
factor in het natuurbeheer. Vosjan is dan ook positief over de
financiële injectie: “De knowhow van de rietsnijders is ook in de
toekomst van onmisbaar belang voor dit fantastische gebied.”
Weerribben-Wieden in
een notendop
In de kop van Overijssel ligt
Nationaal Park Weerribben-
Wieden, met ruim 10.000
hectare laagveengebied het
grootste laagveenmoeras
van Noordwest-Europa.
Plant- en diersoorten
als de otter, de
grote vuurvlinder
en de rijke
kranswierflora,
leven hier dankzij de traditionele
rietcultuur. Die cultuur vormt anno
2009 nog steeds de basis van het
natuurbeheer, dat wordt uitgevoerd door Staatsbosbeheer,
Natuurmonumenten en particulieren. Weerribben-Wieden
wordt jaarlijks bezocht door meer dan een miljoen mensen
die er komen fietsen en wandelen en varen in kano’s of
fluisterboten. In de winter is het gebied populair bij schaatsers.
www.np-weerribbenwieden.nl
Oosterschelde
Duinen van Texel
Zuid-
Kennemerland
Grenspark
De Zoom-Kalmthoutse Heide
De Biesbosch
De Loonse en
Drunense Duinen
De Alde Feanen
Schiermonnikoog
Lauwersmeer
Nationaal beek- en
esdorpenlandschap
Drentsche Aa
Drents-Friese Wold
Weerribben-Wieden
De Hoge Veluwe
Veluwezoom
Utrechtse Heuvelrug
De Groote Peel
Dwingelderveld
De Maasduinen
De Meinweg
De Sallandse Heuvelrug
np magazine 11

Foto m. LOpes cArDOZO / DcNA
INTERNATIONAAL
12 np magazine
Wie waarborgt
de natuur op
de Antillen?
tEKSt bArt sIebeLINk
Bijna niemand staat erbij stil, maar de grootste biodiversiteit
van het Koninkrijk der Nederlanden bevindt zich op de Antillen.
Samen hebben de zes eilanden tien nationale parken, waarvan
de drie marine parken grote aantallen duiktoeristen trekken
vanwege de rijke koraalriffen. De plaatselijke economieën van
de kleinere eilanden drijven erop. Hoe lang nog?
Harde garanties op een duurzame
natuurbescherming zijn er op dit
moment niet. Dat baart directeur Willem
Ferwerda van de Nederlandse afdeling van de
International Union for Conservation of Nature
(IUCN) al lange tijd zorgen.
Hij signaleert een disbalans
tussen biologische rijkdom en
aandacht voor bescherming.
In Nederland zijn de meeste
natuurbeschermingsorganisaties
gericht op eigen land, terwijl we
ook verantwoordelijkheid dragen
voor de Dutch Caribbean. Deze
eilandengroep maakt met zo’n
10.000 plant- en diersoorten,
waarvan 200 endemisch, deel uit
van een internationaal erkende
global biodiversity hotspot. “Een
structureel knelpunt,” stelt
Ferwerda, “is dat de Antillen geen toegang hebben
tot de grote internationale geldstromen. Als nietontwikkelingsland
blijven ze buiten het vizier van de
Verenigde Naties. Ook in Brussel vallen de eilanden
buiten de boot. Het geld voor natuurbescherming zal
uit Nederland moeten komen.”
Trust Fund
Om een lobby te kunnen vormen voor het
natuurbelang, moest eerst de organisatiegraad
van natuurbescherming op de Antillen zelf op peil
worden gebracht. Dit leidde tot de oprichting van de
Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) in 2005.
Deze koepel van voorheen afzonderlijk opererende
Antilliaanse parkbesturen onderhoudt structureel
contact met de Nederlandse natuurorganisaties en
heeft koningin Beatrix als beschermvrouwe. “Ons
doel is een Trust Fund van 25 miljoen euro aan te
leggen, zodat we de parkorganisaties en projecten
kunnen financieren van het rendement op dit bedrag,”
zegt vicevoorzitter en financieel specialist Leendert
“Een gezond ecosysteem
zorgt voor betere
bestaansvoorwaarden”
van Driel van de DCNA. Na een eerste donatie van
de Nationale Postcode Loterij van 2,4 miljoen euro,
volgde het ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties met 11 miljoen euro, uitgestreken
over de periode van 2006 tot 2016.

Foto b.s. eN r.D. kIrby / DNcA
Economische productiefactor
“Maar daarmee zijn we er niet,” waarschuwt
Ferwerda. “Op dit moment worden er nog steeds
bouwvergunningen afgegeven, waarvan ik me afvraag
hoe dat mogelijk is. Gelukkig sneuvelde vorig jaar
nog bij de Raad van State een bouwvergunning voor
de aanleg van een bungalowpark in de bufferzone
van Lac, het enige mangrovepark op Bonaire. Er
bleek geen deugdelijke milieueffectrapportage te zijn
uitgevoerd. En dat is in strijd met het internationaal
Ramsar-verdrag ter bescherming van waterrijke
“ De Antillen hebben
geen toegang tot
internationale
geldstromen voor
natuurbescherming”
natuurgebieden waar dit park onder viel.” Ferwerda:
“Nodig is een samenwerkingsovereenkomst met
bindende afspraken over natuurbescherming. Daar
is het nu een goed moment voor. De staatkundige
vernieuwing van de Antillen is in volle gang.” Bonaire,
Sint Eustatius en Saba (BES-eilanden) komen bij
stapels leeggegeten reuzenzeeslakken op bonaire. deze soort, die pas na vijf jaar
volwassen is, wordt ernstig bedreigd door consumptie. dat is een verarming van het
ecosysteem op de koraalriffen. een kweek- en herstelprogramma op bonaire kan dat
veranderen.
Nederland als openbare lichamen, vergelijkbaar met
gemeenten. Curaçao en Sint Maarten volgen het
voorbeeld van Aruba en worden autonome landen
binnen het koninkrijk.
“De betrokken bestuurders zien natuur nog teveel
als een kostenpost en niet als een economische
productiefactor,” stelt Ferwerda. “Dan praat ik niet
enkel over het toerisme of alle Nederlanders die er,
juist vanwege die natuur, een tweede huis hebben.
Maar ook over het koesteren van de vegetatie ter
voorkoming van bodemerosie of over het winnen van
zoet water uit regen. Een gezond ecosysteem draagt
bij tot betere bestaansvoorwaarden en drukt de prikkel
voor mensen om naar Nederland te migreren. Ik ben
dan ook blij dat op vrijdag 3 juli de Raad voor het
Landelijk Gebied (RLG) de regering adviseerde om
het natuurbelang op de Antillen te waarborgen in een
samenwerkingsovereenkomst en om een taskforce
BES-natuur in te stellen.”
www.rlg.nl/adviezen/094/094.html
Foto b.s. eN r.D.
kIrby / DNcA
np magazine 13
Foto kALLI De meyer/DcNA

NIEUWS UIT DE NATIONALE PARKEN
SchiErmonniKoog
BIP+ in aantocht
Nationaal Park Schiermonnikoog werkt
op dit moment aan het eerste beheer- en
inrichtingplan plus (BIP+). De plus staat voor
het Natura 2000-beheerplan dat in het BIP is
geïntegreerd. Wanneer het plan is afgerond,
naar verwachting in het voorjaar van 2010,
geldt er voor Nationaal Park Schiermonnikoog
dus nog maar één beheerplan. Hugo Eekhof,
medewerker van het nationaal park, licht
toe: “Het oude BIP voor Schiermonnikoog
liep in 2007 af. Door de komst van Natura
2000 heeft het ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit besloten uitstel te
verlenen voor het nieuwe BIP. Dat geeft ons
de mogelijkheid om beide plannen samen te
voegen tot één compleet plan, dat ook nog
eens is afgestemd op de beheerplannen voor
de andere Natura 2000-gebieden rond de
Waddenzee. Door deze aanpak voeren we de
discussie in één keer goed. Dat is een groot
voordeel.”
14 np magazine
dE hogE VEluwE
natuuronderwijs
is spannend
Sinds het voorjaar van 2008 biedt Nationaal Park
De Hoge Veluwe het schoolbrede educatieve
programma ‘Van Luchtkasteel tot Dassenburcht’
aan. Het programma speelt zich af op een
landgoed en gaat over de historie, de bewoners,
de natuur, de cultuur en de toekomst van het
landgoed en de Hoge Veluwe. In binnen- en
buitenlessen leren de kinderen de waarde van
bijzondere elementen in hun leefomgeving
kennen. Ze bekijken de spannende dramaserie
‘Het geheim van de Lindenborch’ en maken
een tijdreis door het park. Ook steken zij de
handen uit de mouwen en helpen met het
bosonderhoud. Voor de deelnemende scholen
biedt het programma een uitstekende invulling
van de kerndoelen van natuur en cultuur, dichtbij
school. Van ‘Luchtkasteel tot Dassenburcht’
wordt op meer dan 65 landgoederen in
Nederland aangeboden.
www.vanluchtkasteeltotdassenburcht.nl
tEKSt LIANNe vAN Der mADe, eLLeN ZOetmULDer
wEErribbEn-wiEdEn
Eerste Charter Park
in Nederland
Vanaf 12 september mag Nationaal Park Weerribben-
Wieden zich ‘European Charter Parc’ noemen. Dit
predicaat staat garant voor duurzaam toerisme
in de Europese nationale parken en werd eerder
toegekend aan 58 nationale parken in zeven
verschillenden landen in Europa. Oud-parksecretaris
Hans Schiphorst nam het initiatief. “Na de nodige
voorbereidingen werd de aanvraag in december
2008 ingediend en zijn we aan de slag gegaan met
het managementsysteem voor duurzaam toerisme.
De samenwerking met alle bij het park betrokken
partijen is verstevigd en we besteden meer aandacht
aan kennisuitwisseling met andere parken. In april
2009 zijn de auditors op bezoek geweest en die
hebben na gesprekken en eigen waarnemingen een
advies opgesteld voor de Evaluation Committee. Op
basis van dit advies heeft de Evaluation Committee
vastgesteld dat Nationaal Park Weerribben-Wieden
aan alle eisen voldoet. Ik ben trots dat wij onszelf
als eerste park in Nederland ‘European Charter Parc’
mogen noemen en ik hoop dat wij andere parken
inspireren om ook hiermee aan de slag te gaan.”
www.europarc.org

lauwErSmEEr, SchiErmonniKoog,
duinEn Van tExEl,
Zuid-KEnnEmErland En
ooStErSchEldE
kustparken
reageren op
ontwerp
nationaal
waterplan
Stel een onderzoeksprogramma op om vast
te stellen of en waar dynamisch kustbeheer
de natuurlijke rijkdom van Nederland kan
optimaliseren. Dat is de belangrijkste aanbeveling
die vijf waterrijke nationale parken hebben
meegegeven aan staatssecretaris Tineke Huizinga
van Verkeer en Waterstaat in een reactie op het
Ontwerp Nationaal Waterplan. De nationale
parken onderschrijven het streven naar duurzaam
en klimaatbestendig waterbeheer en onderstrepen
het belang om de huidige kust te garanderen en te
streven naar meer natuurwinst bij zandsuppleties.
Ook beschrijven zij enkele maatregelen die nodig
zijn om de ambities van het nieuwe Waterplan
te kunnen waarmaken. Dit zijn onder meer de
inwerkingstelling van een gemaal op Lauwersoog,
de beïnvloeding van de verstuivingsgebieden op
Schiermonnikoog en Texel, een onderzoek naar het
effect van zandsuppleties op de Witte Duinen van
Zuid-Kennemerland en het herstel van de vroegere
relaties met de rivieren in de Oosterschelde.
www.inspraakvenw.nl
grEnSparK dE Zoom-KalmthoutSE
hEidE
Kunstwerk voor
herwonnen
natuurparel
Met de plaatsing van een kunstwerk aan het
Brabantse Akkerenven werd het succesvolle
herstelproject van het verdroogde gebied
afgerond. Door de bovenste laag grasland
van het dichtgegroeide ven af te graven,
vult het zich langzamerhand weer met
gebiedseigen water. Daarmee krijgt het gebied
zijn oorspronkelijke karakter terug van half
open bos, vennen en droge en natte heide.
Waterschapbestuurder Huub Hieltjes, Albert
Goorden van Staatsbosbeheer en gedeputeerde
Onno Hoes onthulden dit voorjaar het
kunstwerk van Jac van Nes, dat symbool staat
voor natuur die haar oorspronkelijk kracht
hervindt.
dE mEinwEg
Limburgs
natuurfeest
Ondanks het slechte weer trok Festa Natura
begin deze zomer ruim 3.000 bezoekers. De
eerste natuurmanifestatie in Nationaal Park
De Meinweg was daarmee een groot succes.
Het doel van het initiatief was om burgers en
bestuurders samen de natuur te laten beleven
en de bekendheid van de Limburgse nationale
parken te vergroten. Diverse natuur-, milieu-
en beheersorganisaties werkten mee aan de
promotie van de manifestatie. Ook de speciale
bijlagen van het Limburgs Dagblad en de
Limburger bleken een uitstekende zet om
mensen over de Limburgse natuur en Festa
Natura te informeren. Bezoekers konden tijdens
deze dag deelnemen aan natuurexcursies en
workshops of rondkijken op de natuurmarkt.
Daarnaast waren er lezingen en theater rond
het thema natuur en konden kinderen aan
verschillende activiteiten meedoen. Robbert
Ouwerkerk van Staatsbosbeheer: “De opzet om
samen een echt feest voor de natuur in Limburg
te organiseren is naar mijn idee zeer geslaagd.”
Foto GreNspArk De ZOOm-kALmthOUtse heIDe
np magazine 15

Foto’S ANtON heIDemA
EDUCATIE & VOORLICHTING
16 np magazine
Bezoekerscentrum
De Alde Feanen en
Frysk Lândbou Museum:
“een mooi span”
tEKSt eLLeN fArwIck
In het hart van Friesland komen
landbouw, natuur en recreatie bij elkaar.
De Wiidpleats biedt niet alleen onderdak
aan het bezoekerscentrum van Nationaal
Park De Alde Feanen, ook het Fries
landbouwmuseum, een restaurant met
terras aan het Earnewâldster Wiid, een
zalencentrum en een theater zijn in
dit centrum gevestigd. Pé Miedema,
voorzitter van het nationaal park,
vertelt: “Het bezoekerscentrum is nu
veel meer dan een informatiepunt
voor natuurliefhebbers.”
Toen in 2006 het activiteitencentrum op
Buitenplaats It Wiid te koop werd aangeboden,
was het Friese Landschap (It Fryske Gea) al
enige tijd op zoek naar een geschikte locatie voor het
nieuwe bezoekerscentrum in De Alde Feanen. De 3,5
hectare oppervlakte met gebouw, erf, aanlegoever,
parkeerplaatsen en toegangsweg voldeed aan de
hoge eisen van It Fryske Gea, en bood zelfs veel meer
kansen. De locatie was goed bereikbaar, lag centraal in
het park en bood zoveel ruimte en mogelijkheden, dat
ideeën voor meer dan alleen een informatief centrum al
gauw opborrelden.
Natuur en landbouw onder één dak
Toevalligerwijs was ook het Fries Landbouwmuseum
op zoek naar een nieuwe locatie. De vaste
tentoonstelling was te groot geworden voor het
oude landbouwmuseum in het dorpje Exmorra. De
Wiidplaets in De Alde Feanen kwam beter tegemoet
aan de nieuwe eisen en ambities. De twee organisaties
vonden niet alleen gezamenlijk onderdak, maar ook elkaar. Beide
organisaties zijn sterk met de streek verbonden. Beiden hebben ook
een geheel eigen gezichtspunt op de ontstaansgeschiedenis van het
laagveengebied De Alde Feanen. “Een mooi span,” stelt Miedema.
“Het nieuwe centrum kon plaats bieden aan tentoonstellingen vanuit
verschillende invalshoeken. En daarmee was het idee voor De Wiidpleats
als multifunctioneel centrum geboren.”
Creatieve oplossingen
Ideeën over de inrichting waren er in overvloed. De Wiidpleats moest
een aantrekkelijk, interactief centrum worden voor jong en oud. Met de
mogelijkheid om de ontspannende werking van de Alde Feanen te ervaren
onder het genot van een hapje en een drankje. Daarvoor was budget
beschikbaar van ruim 5 miljoen euro.

Onverwachts dreigden toch financiële tekorten. De brandveiligheidseisen
waren verscherpt en dwongen tot de aanschaf van
een dure sprinklerinstallatie. “Dat was een grote tegenvaller,”
vertelt Jörgen de Bruin, coördinator Voorlichting & Educatie
van De Alde Feanen. “We zagen ons budget voor de inrichting
van het centrum ineens flink krimpen. Daardoor werden we
gedwongen om creatief te werk te gaan. We wilden absoluut aan
onze hoge eisen voor nieuwe tentoonstellingen voldoen. Dus
moesten we terug naar de tekentafel om kritisch te kijken wat
wel en wat niet gerealiseerd kon worden.
“ De twee organisaties vonden
niet alleen gezamenlijk
onderdak, maar ook elkaar”
Door te kiezen voor goedkopere materialen konden veel ideeën
alsnog een plekje krijgen in het bezoekerscentrum. Andere
onderdelen hebben we in eerste instantie moeten schrappen. We
hebben ervoor gekozen prioriteit te geven aan de basiselementen
met beelden en informatie. Zo kan de bezoeker via een grote
interactieve kaart op de vloer kennis maken met verschillende
plekken in het nationaal park.”
Natuur beleven
“Na de opening in 2008 zijn we verder gegaan met de
ontwikkeling van het centrum,” licht de beheerder Sébastiaan
Laarman toe. “Voornamelijk om het nog interactiever te
maken. Met het extra budget dat het nationaal park daarvoor
ter beschikking heeft gesteld, kunnen we diverse onderdelen
uit de eerste ontwerpen nu alsnog realiseren. Zoals
verrassingselementen met bomen, riet, wind en regen, waardoor
bezoekers hierbinnen de natuur al kunnen ervaren. Zo worden zij
uitgenodigd om naar buiten te gaan en het gebied te verkennen
en te beleven. Wij willen, zoals ons motto luidt, mensen binnen
halen om naar buiten te gaan.”
Nationaal Park De Alde Feanen
Beheerder: Friese Landschap (It Fryske Gea)
Ingesteld: April 2006
Oppervlakte: Ruim 4000 hectare
Bezoekers: 750.000 bezoekers per jaar
Bezoekerscentrum
Waar: De Wiidplaets in Earnewâld
Samenwerkende partners: It Fryske Gea, Nationaal Park
De Alde Feanen, Fries Landbouwmuseum en restaurant ‘De
Buitenplaats’
Beheerder: Sébastiaan Laarman, 0511-539837,
a.m.s.laarman@fryskegea.nl
Officieel geopend: 2 april 2008
Bezoekers: 10.000 in het eerste half jaar van 2009,
met een stijgende tendens.
www.np-aldefeanen.nl
np magazine 17

NIEUWS UIT DE NATIONALE PARKEN
18 np magazine
lauwErSmEEr
Onvervangbaar
kapitaalgoed
Nationaal Park Lauwersmeer vierde vrijdag
19 juni het vijfjarig bestaan met een
succesvol lustrumfeest. De genodigden
genoten die dag van een boottocht en
fietstocht door het park en luisterden naar
gesprekken en discussie tussen beheerders,
bestuur en ondernemers, allen betrokken
bij een nationaal park in Nederland. Na
de lunch hielden bioloog Bram van de
Klundert en econoom Arnold Heertje een
betoog. Van de Klundert stelde dat de
natuur in Nederland te veel wordt beheerd
en veel meer moet worden losgelaten.
Dit in tegenstelling tot alle Natura
2000-beheerplannen, waaraan nu wordt
gewerkt. Heertje vergeleek het nationaal
park, als onvervangbaar kapitaalgoed, met
de Nachtwacht. De parken, betoogde hij,
zijn van onschatbare waarden en zo dient
daar ook mee om te worden gegaan. Over
de betogen van beide heren werd die dag
nog lang nagepraat en deze discussies
zullen de komende vijf jaar zeker een
belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling
van Lauwersmeer.
grEnSparK dE Zoom -
KalmthoutSE hEidE
monitoringsprogramma
succesvol
Met een monitoringsplan, een uitvoeringshandleiding
en een hele schare enthousiaste
vrijwilligers verzamelt Grenspark De Zoom
– Kalmthoutse Heide gegevens van allerlei
dier- en plantensoorten. Via een vast
programma tellen de vrijwilligers op vaste
tijden het aantal aanwezige exemplaren van
de geselecteerde flora- en faunasoorten.
Het monitoringsprogramma is zo’n vijf jaar
geleden gestart om inzicht te krijgen in de
evolutie van de natuur van het grenspark.
Op basis van de tellingen worden voorstellen
gedaan om het beheerplan aan te passen
en inmiddels blijken de gegevens ook een
goede basis te bieden voor het Natura
2000-beheerplan.
utrEchtSE hEuVElrug
Uitbreiding
dichterbij
Het bos- en heidelandschap op de
Utrechtse Heuvelrug krijgt een belangrijke
impuls. In juni is een plan aangenomen
om het nationaal park uit te breiden met
4.000 hectare, aan de noord-westrand van
het park tussen de A12 en A28. De uitbreiding
is nodig voor de instandhouding van
de rijke flora en fauna van de Utrechtse
Heuvelrug. Het plan voorziet onder meer in
een ecoduct over de A12, nu een belangrijke
barrière voor beschermde diersoorten als
dassen en boommarters. Na de uitbreiding
zal het park 10.000 hectare beslaan.
SchiErmonniKoog,
lauwErSmEEr, dE aldE FEanEn,
nationaal bEEK- En ESdorpEnlandSchap
drEntSchE aa,
drEntS-FriESE wold,
dwingEldErVEld En
wEErribbEn-wiEdEn
Rondje
Noordelijke
Parken
Wandelen of fietsen van park naar park in
de noordelijke provincies en overnachten
in kleinschalige accommodaties. Ofwel
duurzaam recreëren in alle rust en dicht
bij de natuur. Dat is het idee achter het
Rondje Noordelijke Parken. Een projectidee
dat mooi aansluit bij de slow-traveltrend in
Europa. Het haalbaarheidsonderzoek voor dit
projectidee is eind juli gestart en wordt door
het IVN uitgevoerd. Uit het onderzoek moet
duidelijk worden hoe het Rondje Noordelijke
Parken er precies komt uit te zien. Zeker is al
wel dat er met dit project geen nieuwe routes
worden ontwikkeld of nieuwe fietspaden
worden aangelegd. Het gaat er juist om de
bestaande mogelijkheden beter op elkaar
aan te sluiten en te promoten. Bijvoorbeeld
door het aanbod aan natuurgerichte
excursies te vergroten of nieuwe
overnachtingsmogelijkheden te creëren.

NIEUWS VAN HET SAMENWERKINGSVERBAND NATIONALE PARKEN
Sterk merk met
één huisstijl
Om de zichtbaarheid van de twintig
nationale parken in Nederland te
verbeteren is in 2008 een nieuwe huisstijl
geïntroduceerd. Het kleurgebruik, het
lijnenspel en de terugkerende gestileerde
‘NP’ maken zichtbaar dat het om één
bijzondere familie gaat. Tegelijkertijd hebben
de twintig nationale parken elk een duidelijk
eigen identiteit. De gemeenschappelijke
noemer ‘Nationaal Park’ staat voor waarden
als hoogwaardige kwaliteit en voor een
‘A-status’. Zestien nationale parken hebben
inmiddels een logo in de nieuwe huisstijl,
de andere vier zijn nog in ontwikkeling.
De parken zijn aan de slag gegaan met
het inpassen van de nieuwe huisstijl in
al hun voorlichtingsproducten. Voor de
bewegwijzering in de parken ontwikkelt het
Samenwerkingsverband Nationale Parken
nog passende oplossingen.
Herijking
bestuurlijke
organisatie
De Stichting Samenwerkingsverband
Nationale Parken (SNP) is in het leven
geroepen om de samenwerking tussen
de parken in Nederland te bevorderen
en met betrokkenen de kwaliteit van de
nationale parken verder te versterken.
De gewenste kwaliteitsimpuls
vraagt ook om nieuw bestuurlijk en
organisatorisch elan. In opdracht van
het ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit onderzoeken bureau
Pro Facto en Rijksuniversiteit Groningen
de meest geschikte organisatievorm en
besluitvormingsstructuur voor de nationale
parken. De resultaten van dit onderzoek
zijn dit najaar beschikbaar.
Workshops
Het bieden van recreatiemogelijkheden
vormt één van de vier doelstellingen van
de nationale parken, die nog steeds in
betekenis toeneemt. Op 15 oktober van dit
jaar verzorgt het Samenwerkingsverband
Nationale Parken met Staatsbosbeheer
de workshop ‘duurzame recreatie’ om
deze doelstelling nader uit te werken.
De uitkomsten van de workshop zullen
worden opgenomen in een basispakket
van duurzame recreatievoorzieningen in de
nationale parken.
Op 19 november a.s. staat de workshop
‘werving’ op het programma. Hierin komen
mogelijkheden aan de orde om extra
inkomsten te verwerven voor de nationale
parken, onder meer door intensivering van
de samenwerking met het bedrijfsleven.
www.nationaalpark.nl
De 20 Nationale Parken vertellen het
verhaal van de Nederlandse natuur
De twintig Nationale Parken zijn de visitekaartjes van de Nederlandse natuur. Elk Nationaal Park wordt gekenmerkt door eigen natuurlijke kwaliteiten en vertelt
zijn eigen geschiedenis. Ze bieden u een gevarieerd aanbod van activiteiten, voorlichting, educatie, ontdekking en natuurbeleving van een hoog niveau. U bent
van harte welkom om kennis te maken met de natuur in de Nationale Parken en er te ontspannen. Als u een bezoek brengt aan de parken dan krijgt u een goede
indruk van het vele moois en spannends dat de Nederlandse natuur te bieden heeft. Elk park is beslist de moeite van het ontdekken waard!
www.nationaalpark.nl

tEKSt sUsAN cLAesseNs
PARTNER IN BEELD
LANDGOEDEIGENAREN BETROKKEN
BIJ NATIONALE PARKEN
Jim van notten:
“ genieten van mijn landgoed is een voorrecht dat ik graag deel”
In Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is ongeveer
45% van de 6.000 hectare eigendom van particuliere
landgoedeigenaren. Jim van Notten is één van de ruim
twintig landgoedeigenaren in dit nationaal park. Hij is
vanaf het eerste uur bij de Utrechtse Heuvelrug betrokken:
“Ik werk graag mee aan het beheer en de ontwikkeling van
het nationaal park. Belangrijke voorwaarde voor mij is dat
samenwerking op basis van vrijwilligheid gebeurt en dat er
een financiële stimulans is om doelen te bereiken.”
Van Notten heeft een goede relatie met de partijen in
het gebied. “Als oud-burgemeester ken ik de wereld van
zowel bestuurders als landgoedeigenaren. De provincie
Utrecht is zich ervan bewust dat de landgoedeigenaren
van grote betekenis zijn voor het nationaal park. En dat is
belangrijk, want een goede samenwerking komt van beide
kanten. We moeten elkaar kunnen aanspreken om verder
te komen. Een mooi voorbeeld is de nieuwe structuurvisie
van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. In eerste instantie
sloot die visie niet aan bij het Beheer- en Inrichtingsplan
voor het nationaal park. Maar gezamenlijke inspanningen
hebben geleid tot wijziging van de structuurvisie op enkele
punten. De nadruk ligt nu meer op natuur en minder op
recreatie. Alleen had ik dit nooit kunnen bereiken. Door de
kracht van de samenwerking blijft natuurbescherming van
de Utrechtse Heuvelrug een belangrijk aandachtsgebied.”
Toch zijn er ook wel eens meningsverschillen. Van
Notten: “Bijvoorbeeld over het provinciale subsidiekader
waarbinnen 50% medefinanciering wordt gevraagd. Voor
mij absoluut een belemmering. Ik wil graag meewerken
om een deel van het bos om te vormen tot heide. Maar dat
doe ik niet als er van mij een hoge financiële bijdrage wordt
verwacht. Het kost al geld; heide levert geen inkomsten
op. Jammer, want heide zorgt voor afwisseling in het
landschap en open plekken in het bos waar veel recreanten
van genieten.”
Van Notten concentreert zich voorlopig op andere
initiatieven. “Zo werk ik mee aan het project ‘Van
Luchtkasteel tot Dassenburcht’ dat een initiatief is van
onder andere de Federatie Particulier Grondbezit. Het is
een educatief programma waarbij basisschoolleerlingen
les krijgen over de bijzondere natuur en cultuur van
het landgoed. Regelmatig ontvang ik schoolklassen.
Door kinderen het landgoed te laten zien, krijgen ze
meer respect en raken ze betrokken bij de natuur en het
nationaal park. Ook natuurgerichte recreanten zijn van
harte welkom. Het is een voorrecht dat ik in dit drukke land
in alle rust kan genieten van deze prachtige locatie en dat
voorrecht deel ik graag.”