Ketenanalyse zandwinning - Oosterhof Holman

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA i van 12
Ketenanalyse zandwinning
Opdrachtgever: Stuurgroep MVO
Besteknummer: -
Projectnummer: 511133
Documentnummer: 511133_Rapportage_Ketenanlyse_zandwinning_2.0
Versie: 2.0
Status: Concept
Uitgegeven door:
Oosterhof Holman Beheer B.V.
Postbus 6
9843 ZG Grijpskerk

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 2 van 12
Inhoudsopgave
1 Inleiding .................................................................................................................................................. 3
1.1. Doel van de analyse ................................................................................................................................ 3
2 Beschrijving van de waardeketen ............................................................................................................ 4
2.1 Omschrijving van de activiteiten ............................................................................................................ 4
2.2 Partners binnen de waardeketen ........................................................................................................... 5
2.3 De waardeketen schematisch ................................................................................................................ 6
3 Identificatie en calculatie van de emissies ............................................................................................... 1
3.1 Bronanalyse ............................................................................................................................................ 1
3.2 Scope-indeling bronnen ......................................................................................................................... 1
3.3 Dataverzameling en calculatie van scope 1 emissies ............................................................................. 2
3.4 Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies ............................................................................. 2
3.5 Totale emissies in de waardeketen ........................................................................................................ 3
4 Reductiemogelijkheden ........................................................................................................................... 4
4.1 Vrachtwagens ......................................................................................................................................... 4
4.2 Operationele fase zuiger ........................................................................................................................ 4
5 Conclusie en aanbevelingen .................................................................................................................... 5
5.1 Reductiedoelstellingen ........................................................................................................................... 5

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 3 van 12
1 Inleiding
Oosterhof Holman heeft het voornemen om zich te certificeren op niveau 5 van de CO2 prestatieladder.
Certificering vindt plaats op basis van een portfolio welke eenmaal per jaar wordt aangeboden aan een
geaccrediteerde instelling die de certificering verzorgd. Onderdeel van het portfolio is een tweetal analyses
van koolstofdioxide genererende activiteiten. Deze analyses dienen betrekking te hebben op de meest
materiële scope 3 emissies van Oosterhof Holman.
In eerste instantie is het dus noodzakelijk te bepalen welke scope 3 emissies het meest materieel zijn. Het
inzichtelijke maken van de scope 3 emissies dient te geschieden conform de door het GHG protocol
voorgeschreven methode. Een beschrijving van de methode evenals de scope 3 emissies van Oosterhof
Holman staan omschreven in de kwantitatieve analyse van deze emissies.
Uit de kwantitatieve analyse blijkt dat de aankoop van asfalt (upstream) voor Oosterhof Holman de meest
materiële scope 3 emissie is. Een andere kernactiviteit van Oosterhof Holman, namelijk het winnen en
verkopen van spuitzand, komt in de kwantitatieve analyse niet direct naar voren als de meest materiële
scope 3 emissie maar wordt wel gezien als een van de meest materiële scope 3 emissies.
Dit rapport heeft betrekking op de exploitatie van zandland Garijp.
1.1. Doel van de analyse
Het doel van deze analyse is het inzichtelijk maken van de keten(partners) en de daarbij behorende
activiteiten. Met de verkregen inzichten kunnen alle mogelijke emissiebronnen worden geïdentificeerd. De
bijbehorende activiteitsdata kunnen vervolgens in overleg met de ketenpartners worden vastgesteld.
Vervolgens kunnen de activiteitsdata worden vermenigvuldigd met een conversiefactor waarmee de
emissies in tonnen CO2 kunnen worden berekend.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 4 van 12
2 Beschrijving van de waardeketen
Zoals eerder gezegd gaat deze ketenanalyse over het product zand afkomstig van de zandput Zandland
Garijp. De put is gelegen nabij Garijp in de provincie Friesland en biedt een goede ontsluiting via de N31. De
put is in eigendom van Oosterhof Holman en is al geruime tijd in productie.
Figuur 1: Zandland Garijp
Garijp
2.1 Omschrijving van de activiteiten
Periodiek wordt er met behulp van diepzuigers zand van de putbodem gezogen. Dit zand wordt met behulp
van water en waterpompen in een naastgelegen depot gespoten waar het door een bulldozer wordt
verplaatst. Het verplaatsen van zand is een noodzakelijke handeling om te voorkomen dat het zand met het
water terugspoelt in de put. Een hydraulische kraan wordt vervolgens ingeschakeld om het laatste
overtollige water te verwijderen door geulen te graven. Wanneer er voldoende zand in het depot is gezet
vertrekken de diepzuigers, bulldozer en hydraulische kraan richting de volgende klant.
Oosterhof Holman verbruikt tijdens het uitvoeren van haar werkzaamheden voornamelijk zand uit haar
eigen put Zandland Garijp. Wanneer dit het geval is wordt veelal een vrachtwagen van Oosterhof Holman
naar de zandput gestuurd. Eenmaal bij de put aangekomen wordt de vrachtwagen met behulp van een ter
plaatse zijnde laadschop geladen. Een volle lading betekend in de praktijk 25 m³ zand. Het zand wordt
vervolgens naar een bouwplaats van Oosterhof Holman getransporteerd waar het ter plaatse wordt gestort
en verwerkt.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 5 van 12
2.2 Partners binnen de waardeketen
De activiteiten zoals deze worden omschreven in 2.1 worden gedeeltelijk uitgevoerd in eigen beheer en
deels uitbesteed. Het eigenlijke productieproces, het zuigen en in depot zetten van zand, wordt uitgevoerd
door een onderaannemer. Deze onderaannemer in dit geval Aannemersbedrijf Christiaan den Dekker wordt
desgewenst opgeroepen om werkzaamheden uit te voeren.
De overgebleven werkzaamheden, namelijk het verladen en transporteren van zand worden voornamelijk
uigevoerd in eigen beheer. Het transporteren van zand kan ook worden verzorgd door derden die zand
aankopen. In die gevallen is Oosterhof Holman wel de verlader.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 6 van 12
2.3 De waardeketen schematisch
Onderstaande afbeelding geeft een indruk van de waardeketen zoals deze van toepassing is op Oosterhof
Holman. De groene pijlen geven een handeling aan, de grijze pijlen geven een transport weer en de
vierkanten geven een locatie aan. De productie evenals het transport naar het depot worden in dit geval
verzorgd door Christiaan den Dekker. Een groot deel van de bewerking wordt ook uitgevoerd door
Christiaan den Dekker, een kleiner deel wordt uitgevoerd door Oosterhof Holman. Het transport van het
depot naar een bouwplaats of eindverbruiker wordt verzorgd door Oosterhof Holman of door derden.
Figuur 2: Schematische weergave waardeketen zand

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 1 van 12
3 Identificatie en calculatie van de emissies
3.1 Bronanalyse
Allereerst moet er worden bepaald welke apparatuur (bronnen) emissies veroorzaken. Een zogeheten
bronanalyse is uitgevoerd in samenwerking met Aannemersbedrijf Christiaan den Dekker. De volgende
bronnen zijn geïdentificeerd:
1) Telescoopkraan;
2) Bedrijfsauto’s;
3) Hydraulische kraan;
4) Vrachtwagens;
5) Zuiger;
6) Vlet;
7) Waterpomp;
8) Bulldozer;
9) Shovel.
Al deze bronnen kunnen worden ingedeeld in de categorie mobiele verbranding.
3.2 Scope-indeling bronnen
Conform het handboek van de CO2 kunnen de bronnen worden ingedeeld in directe emissies, indirecte emissies
van ingekochte elektriciteit, warmte of stroom en overige indirecte emissies.
Categorie
Directe emissies
(scope 1)
Indirecte emissies van
ingekochte elektriciteit,
warmte of stoom
(scope 2)
Overige indirecte emissies
Telescoopkraan X
Bedrijfsauto’s X X
Hydraulische kraan X
Vrachtwagens X X
Zuiger X
Vlet X
Waterpomp X
Bulldozer X
Shovel X
Tabel 1: Scope-indeling van de bronnen
(scope 3)

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 2 van 12
Aan de hand van tabel 1 kan er worden geconcludeerd dat het merendeel aan bronnen valt binnen de
categorie overige indirecte emissies. Deze bronnen zijn allemaal in het beheer van Christiaan den Dekker. De
directe emissies komen voort uit bronnen die in het beheer zijn van Oosterhof Holman.
3.3 Dataverzameling en calculatie van scope 1 emissies
De scope 1 emissies van de bronnen zoals deze worden genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van
aannames en informatie afkomstig van de administratie. De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het
handboek van de CO2 prestatieladder.
Bedrijfsauto’s
De shovelmachinist van Oosterhof Holman rijdt dagelijks van huis naar de zandput en terug. Dagelijks betekend
dit een afstand van 36 km. Er van uitgaande dat er jaarlijks 230 werkdagen zijn, komt de totale afstand uit op
8.280 km. Per km wordt een conversiefactor van 210 gram CO2.
De CO2 emissie als gevolg van woonwerk verkeer bedraagt 2 ton.
Vrachtwagens
De vrachtwagens die het product naar een bouwplaats of eindverbruiker brengen nemen per vracht 25 m³ mee
(1 m³ zand = 1.600 kg) . Er wordt aangenomen dat zandland Garijp een verzorgingsgebied heeft van 50 km, een
retour zal dus gemiddeld 100 transportkilometers opleveren. In het jaar 2010 werd er in totaal 39.056 m³
afgevoerd. De totale transportafstand in 2010 bedroeg 156.224 km. De gehanteerde conversiefactor is 110
gram CO2 per ton per kilometer.
De CO2 emissie als gevolg van het transport bedraagt 687 ton.
Shovel
De shovel en eventueel ander materieel van Oosterhof Holman heeft, zo blijkt uit de administratie, in 2010
18.362 liter diesel verbruikt voor het uivoeren van werkzaamheden. De conversiefactoren voor diesel is 3.135
gram CO2 per liter.
De CO2 emissie als gevolg van het gebruik van de shovel bedraagt 58 ton.
3.4 Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies
De scope 3 emissies van de bronnen zoals deze worden genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van
gegevens afkomstig van Christiaan den Dekker (CDD). De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het
handboek van de CO2 prestatieladder.
Op advies van CDD zijn de werkzaamheden met betrekking tot het zuigen van zand opgedeeld in vier fasen:
1) Demontage van de zuiger;
2) Transport van de zuiger;
3) Montage van de zuiger;
4) Operationeel.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 3 van 12
Demontage van de zuiger
Het demonteren van de zuiger en de daarbij benodigde machines evenals het woonwerk verkeer van de
demontageploeg zitten in deze fase inbegrepen. CDD stelt dat er tijdens fase 1 1.250 liter diesel wordt
verbruikt.
De CO2 emissie als gevolg van het demonteren van de zuiger bedraagt 4 ton.
Transport
Het transport van de zuiger en al het overige materieel van locatie A naar Zandland Garijp vergt gemiddeld
genomen 1.050 liter diesel.
De CO2 emissie als gevolg van het transporteren van de zuiger bedraagt 3 ton.
Montage van de zuiger
Het monteren van de zuiger en de daarbij benodigde machines evenals het woonwerk verkeer van de
demontageploeg zitten in deze fase inbegrepen. CDD stelt dat er tijdens fase 3 1.550 liter diesel wordt
verbruikt.
De CO2 emissie als gevolg van het monteren van de zuiger bedraagt 5 ton.
Operationele fase van de zuiger
Een operationele zuiger en het daarbij behorende materieel zoals bulldozers en hydraulische kranen
consumeren per week 12.000 liter diesel. Per week is de productie gemiddeld genomen 15.000 m³. In 2010
verkocht Zandland Garijp 39.056 m³ zand. Dit komt overeen met een operationele periode 2,6 weken. Het
dieselverbruik komt daarmee uit op 31.200 liter.
De CO2 emissie als gevolg van het opereren van de zuiger bedraagt 98 ton.
3.5 Totale emissies in de waardeketen
De totale emissies binnen de waardeketen zoals deze in dit rapport wordt beschreven bedraagt 857 ton CO2.
Per kubieke zand bedragen de emissies 21,94 kilogram.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 4 van 12
4 Reductiemogelijkheden
Op basis van de in hoofdstuk 3 omschreven bronnen, scope-indeling, dataverzameling en calculatie is het
mogelijk reductiemogelijkheden te beschrijven. De reductiemogelijkheden hebben betrekking op de twee
grootste stukken uit het taartdiagram zoals deze is weergegeven in figuur 3.
4.1 Vrachtwagens
De vrachtwagens welke het transport van het depot naar de eindverbruiker verzorgen zijn verantwoordelijk
voor 81% van de totale emissies zoals deze in dit rapport staan omschreven. De emissies kunnen worden
beperkt door het transport, dat nu veelal wordt verzorgd door 6x8 of 8x8 vrachtwagens, te laten verzorgen
door een trekker met oplegger. Dit resulteert in een besparing van 30 gram CO2 per ton per kilometer. Jaarlijks
zou dit een besparing van 187 ton CO2 opleveren.
4.2 Operationele fase zuiger
Tijdens de operationele fase verbruik de zandzuiger een aanzienlijke hoeveelheid diesel. Zo wordt er wekelijks
ongeveer 12.000 liter diesel verbrand, in het geval van Oosterhof Holman levert dit ongeveer 15.000 kubieke
meter zand op. Een efficiency verbetering, m.a.w. meer kubieke meters zand per liter diesel, zal een
verminderde CO2 emissie ten gevolge hebben. De exacte besparing is moeilijk inzichtelijk te maken. Hiervoor
zal er onderzocht moeten worden of er leveranciers zijn die efficiëntere diepzuiger in eigendom hebben.

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 5 van 12
5 Conclusie en aanbevelingen
Op basis van de gegevens zoals deze worden omschreven in dit rapport kan er worden geconcludeerd dat de
zandketen van Oosterhof Holman 857 ton CO2 genereert. Uit figuur 3 kan af worden gelezen dat 81% hiervan
veroorzaakt wordt door het transporteren van zand van het depot naar de eindverbruiker. Het is dan ook aan
te bevelen dat Oosterhof Holman de mogelijkheid onderzoekt om dit te optimaliseren door bijvoorbeeld het
transport te laten verzorgen door trekkers met opleggers.
0%
5.1 Reductiedoelstellingen
81%
11%
Emissie per bron
Figuur 3: Taartdiagram van de zandketen
Met betrekking tot de zandketen, zoals deze is omschreven voor zandland Garijp, heeft Oosterhof Holman het
voornemen de emissies voortkomend uit deze activiteiten te verminderen. Voor de langere termijn (tot 2020)
stelt Oosterhof Holman zicht ten doel de emissies voorkomend uit deze zandketen te verminderen met 10%
ten opzichte van het referentiejaar 2010. Voor de kortere termijn (tot 2013) wenst Oosterhof Holman haar
emissies voortkomend uit deze zandketen te verminderen met 5%.
0%
1%
0%
7%
Bedrijfsauto's
Vrachtauto's
Shovel
Demontage zuiger
Transport
Montage van de zuiger
Operationele fase

TITEL: Ketenanalyse zandwinning
DATUM 10-10-2012
STATUS: Concept
PAGINA 1 van 12