Grasspriet 11 leestekst 1

1.1
leestekst 3.1
leestekst
Moet je een slag van
de molen hebben om
te investeren in
windenergie ?
De voor- en de nadelen van windenergie voorzichtig
op een rijtje gezet.
Nou, volgens mijn oom in elk geval niet. Toen er bij ons in de gemeente onlangs
windmolens geplaatst werden, was hij er als de kippen bij om aandelen te kopen
van het project. Nu, amper een paar maanden later, beweert hij dat zijn aandelen
al veel meer waard zijn. Volgens hem is windenergie dé energie van de toekomst.
Toen ik hem vroeg naar het
waarom, stak hij van wal. “Je moet
maar eens goed rondkijken en luisteren.
Overal zie je vervuiling. Je hoort praten over
zure regen, het broeikaseffect, noem maar
op. Iedereen is het erover eens dat die zaken
veroorzaakt worden door de verbranding van
fossiele brandstoffen zoals steenkool,
aardgas en stookolie. Aangezien er bij
windenergie geen verbranding is, is
er ook geen uitstoot van
schadelijke stoffen. En ook geen
restafval zoals bij kernenergie.”
“Bovendien”, zo ging hij verder, “hoef je geen
opslagplaatsen te hebben om grondstoffen op
te slaan. Dat is bij onze huidige elektriciteitscentrales
wel anders. De voorraad steenkool
of stookolie vergt heel wat ruimte. Wind ís er
gewoon. Zelfs een licht briesje volstaat al om
de moderne windmolens te laten draaien.”

1.2
leestekst 3.1
leestekst
Nu zat oom op zijn praatstoel. “Wist je
trouwens dat het met de voorraden stookolie,
steenkool en aardgas niet zo goed gesteld is?”
“Hoe bedoel je?”, vroeg ik nieuwsgierig. “Die
voorraden zijn beperkt en raken stilaan op.
Andere voorraden zijn zo moeilijk te ontginnen
dat het handenvol geld zou kosten. De voorraad
wind is onuitputtelijk. De mensen klagen
al vlug dat er veel te veel wind is.”
“Weet je trouwens dat het gebruik van
windenergie al bijna zo oud is als de mensheid
zelf? De oude Egyptenaren maakten er
al gebruik van om hun schepen te laten
varen. Eeuwenlang was de wind, naast
spierkracht, de enige aandrijfkracht
voor de scheepvaart. Zelfs onze
windmolens zijn stokoud. In de 7de
eeuw werden ze in Perzië al
gebruikt om graan te malen, om
olie uit zaden te persen, om hout
te zagen. Toen ze in de 12de eeuw
naar Europa overwaaiden,
bewezen ze ook dienst om water
uit lager gelegen gebieden weg te
pompen. Waarschijnlijk heb je in
cowboyfilms ook al gezien dat er
windmolens gebruikt werden om
grondwater op te pompen.”
Nu heb ik hem, dacht ik. “Als wind dan
toch zoveel voordelen had, waarom zijn
de windmolens dan geleidelijk aan
verdwenen?” “Ja, jongen”, reageerde oom, “je
weet dat de mens nogal gemakzuchtig is. Ze
ontdekten andere, makkelijker te gebruiken en
vooral goedkopere energiebronnen. Bovendien
beseften ze toen nog niet dat die zo
vervuilend waren. Het is pas de laatste jaren
dat we af te rekenen krijgen met de nadelen
en op zoek moeten naar andere energiebronnen.”
Toen ik vroeg waarom men dan niet opnieuw
volop voor windenergie koos, moest oom
toegeven dat er toch nadelen zijn.
“Windenergie is nog duur”, zuchtte hij. “De
techniek, de apparatuur en het onderhoud
kosten veel geld. Die zullen wel goedkoper
worden naarmate er meer molens komen. En
dat zal nog veel tijd vragen. Pas als windenergie
goedkoper wordt dan de huidige
energievormen zal ze een plaats kunnen
innemen tussen de andere energiebronnen.
Maar daarvoor moeten we eerst nog met een
paar vooroordelen afrekenen. Dat windmolens
veel plaats innemen, zal ik niet ontkennen,
maar dat mensen beweren dat ze het landschap
storen, vind ik onterecht. Stel je voor:

1.3
leestekst 3.1
leestekst
windmolens in zee zijn storend, maar de
huizenblokken op de dijk vindt iedereen normaal.
Ook het fabeltje dat windmolens veel
lawaai maken, is volledig uit de lucht
gegrepen. De nieuwste generatie windmolens
is zo goed als geruisloos. Je moet er echt
onder gaan staan om het ‘lawaai’ waar te
nemen. Bovendien kan je een windmolenpark
ook aanleggen op een plaats waar weinig
mensen wonen en dan heeft niemand er last
van.”
In feite heeft oom wel gelijk. Maar is kiezen
voor windenergie niet terugkeren naar
vroeger? “Ergens wel”, gaf oom toe, “maar de
techniek is veel verfijnd. Bovendien heeft men
nu de mogelijkheid om het overschot aan
energie op te slaan. En dat was vroeger niet
het geval. Een molenaar kon zijn molen wel
een hele dag laten draaien, maar als hij geen
graan meer had, was dat zinloos. Nu kunnen
ze een hele dag draaien om elektriciteit op te
wekken. Wat niet verbruikt wordt,, kan opgeslagen
worden om later op het net te komen.”
“Ik blijf dus geloven in het succes van windenergie!”,
zei oom. “Windenergie zal in de
toekomst steeds goedkoper worden en de
fossiele brandstoffen zullen door de schaarste
alsmaar duurder worden. En willen wij niet
een zo goedkoop mogelijke, milieuvriendelijke
energie?” Het zal mij benieuwen of oom gelijk
krijgt.

1.4
leestekst 3.1
werkblad
Moet je een slag van
de molen hebben om
te investeren in
windenergie ?
1. Windmolens tellen
Onze windmolen in de buurt produceert jaarlijks 1.500.000 kWh.
Ter vergelijking: De kerncentrale van Doel produceert 22.374.143.000 kWh.
• Bereken nu voor hoeveel gezinnen onze
windmolen kan instaan als je weet dat een
gezin jaarlijks 3.500 kWh verbruikt.
• Hoeveel windmolens heb je nodig om hetzelfde
vermogen te leveren als onze kerncentrale
in Doel ?
Hoe ver de molens van elkaar staan, is afhankelijk van het type molen en van de omgeving
waarin de molen geplaatst wordt. Gemiddeld mogen we stellen dat je 16 molens per km2 kan
plaatsen.
• Hoeveel km2 heb je nodig om voldoende
molens te plaatsen om de kerncentrale van
..................................................
Doel te kunnen sluiten?
: ..................................................
• Teken die oppervlakte eens uit op de kaart
van België.
0 50 100 km
..................................................
: ..................................................
= ..................................................
..................................................
: ..................................................
= ..................................................
= ..................................................

Middelkerke
1.
2.
3.
4.
5.
1.5
leestekst 3.1
Zeebrugge
1.
Het zaait hem voor
de wind
2. Winderig Vlaanderen
Opdracht:
• Bereken aan de hand van deze gegevens op
de kaart hoeveel vermogen onze windmolens
samen hebben in Vlaanderen.
Brugge Eeklo Lichtaart
Kallo Schelle:
Kapelle-op-den-Bos:
Halle
werkblad
..................................................
x ..................................................
= ..................................................
Hasselt
Legende: = vermogen van 200 kW = vermogen van 300 kW = vermogen van 600 kW
3. Spreekwijzen en zegswoorden
Onze schrijver zijn tank was blijkbaar bijna leeg. Hier en daar heeft hij een aantal spreekwoorden
door elkaar gehaald. Stel ze terug samen en schrijf er de betekenis bij.
2.
Iemand de wind uit
de zeilen slaan
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
3.
Wie wind neemt, zal
storm oogsten
4.
In de wind gaan
5.
Iets in de wind zijn
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................

Rotorblad
Windmeter en
windvaan
Generator
Hoofdas
Tandwielkast
Hoofdlager
Mast
1.6
leestekst 3.1
werkblad
4. Een windmolen op mijn dak
Wordt de opbrengst van windenergie bij moderne windmolens verhoogd door:
• de regelmaat van de wind? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• een doordacht ontwerp? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• de kracht van de wind? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• de kracht van de zon? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• de lichtgrijze kleur? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• de vlakheid van het terrein? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• plaatsing van vele windmolens bij elkaar? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• de hoogte waarop de turbine staat? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• weinig regen? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................
• hoge aanwezigheid van vogels? Ja Neen
................................................................................................................
................................................................................................................

1.7
leestekst 3.1
doe-activiteit
Moet je een slag van
de molen hebben om
te investeren in
windenergie ?
1. Discussie-oefening: de voor- en nadelen van windenergie
De ene persoon is een
grote tegenstander
van windmolens.
De andere persoon is een fervente
voorstander van windmolens.
Overtuig de ander met jouw argumenten die je vooral uit deze leestekst kan halen.
2. Zeilbootje van rietstengel
Benodigdheden:
1 rietstengel, een schaar, water
Werkwijze:
Neem een rietstengel. Knip het blad af en behoud een klein stukje stengel. Nu hoef je enkel de
punt van het blad in het gat van de stengel te steken aan de voet van het blad. Als je het bootje
op een plas legt, zal de wind ermee spelen en zal
het bootje in alle richtingen varen. Nu heb je
een speeltje dat elk kind op het platteland
vroeger wel kende.

1.8
leestekst 3.1
doe-activiteit
3. Een boot met ballonaandrijving
Benodigdheden:
· een smalle, hoge en lege tetrapakverpakking (yoghurt, fruitsap, melk)
· een smalle, lange ballon die in de doos past
· een buigbaar rietje
· plakband
· een spijker
Werkwijze:
• Snij het melkkarton in de lengte in twee.
• De schenktuit wordt de boeg.
• Maak in de achterkant van het karton een gat met de spijker, zodat je het rietje er kan
doorsteken.
• Neem het kortste eind van het rietje (voor het buigbare deel) en plak dit vast aan de niet
opgeblazen ballon.
• Steek het rietje met de lange kant door het gat tot het buigbare deel in het gat steekt. Buig
het rietje 90 graden en knip het rietje af tot een 4-tal cm van het buigbare gedeelte.
• Blaas nu hierlangs de ballon op. Hou je vinger op het rietje zodat de lucht niet ontsnapt. Zet
de boot nu op het water, neem je vinger van het rietje en zie wat er gebeurt.
4. Elektriciteit maken zonder stopcontact ? Het kan !
Benodigdheden :
· kam
· wollen sok of trui
· mengsel van peper en zout
Werkwijze :
• Wrijf je kam stevig over de wollen sok of
trui. Hou de kam nu boven het mengsel.
Wat merk je? Een leuke truc waarmee je
iedereen verbaast !
Verklaring :
Je hebt nu statische elektriciteit gemaakt door
de wrijving over de wollen sok ! Tof hé !

1.9
leestekst 3.1
begrippenbibliotheek
Moet je een slag van
de molen hebben om
te investeren in
windenergie ?
aandeel schriftelijk bewijs dat iemand een bedrag geïnvesteerd heeft in een bepaald bedrijf
broeikaseffect algehele temperatuurverhoging door de vorming van grote hoeveelheden kooldioxide in
de dampkring
1. De straling van de zon passeert
de atmosfeer.
2. Het aardoppervlak neemt de
meeste straling en warmte op.
3. Een deel van de straling wordt
echter weerkaatst door het
aardoppervlak en de atmosfeer.
4. De aarde zendt ook infrarode
straling uit. Dit betekent dat de
aarde de warmte, die het opgeslagen
heeft, langzaam terug
afgeeft.
5. Door fossiele brandstoffen te
verbranden komt CO2 in de
atmosfeer. Dit is één van de
bekendste broeikasgassen.
6. Broeikasgassen houden een deel
van de infrarode straling tegen.
Als gevolg daarvan warmen het
aardoppervlak en de lagere
atmosfeer op.
energie de kracht waarmee men iets doet
fossiele brandstof brandstof, ontstaan uit de resten van planten en dieren die miljoenen jaren geleden
hebben geleefd (vb. steenkool - aardolie - aardgas)
kernenergie de energie die vrijkomt bij splitsing of fusie van atoomkernen
windenergie energie verkregen uit de kracht van de wind
zure regen verzamelnaam voor natte (regen) en droge neerslag van stoffen die een verzurende
werking uitoefenen op bodems, objecten en oppervlaktewateren
1
3
2
3
4
6
5

leestekst 3.1
1. Windmolens tellen
1.10
oplossleutel
Moet je een slag van
de molen hebben om
te investeren in
windenergie ?
• Bereken nu voor hoeveel gezinnen onze windmolen kan instaan als je weet dat een gezin jaarlijks 3500 kWh verbruikt.
1.500.000 : 3.500 = 429
• Hoeveel windmolens heb je nodig om hetzelfde vermogen te leveren als onze kerncentrale in Doel?
22.374.143.000 : 1.500.000 = 14.916
• Hoe ver de molens van elkaar staan, is afhankelijk van het type molen en van de omgeving waarin de molen geplaatst wordt.
Gemiddeld mogen we stellen dat je 16 molens per km 2 kan plaatsen. Hoeveel km 2 heb je nodig om voldoende molens te plaatsen om de
kerncentrale van Doel te kunnen sluiten?
14.916 : 16 = 932 km 2
• Teken die oppervlakte eens uit op de kaart van België.
2. Winderig Vlaanderen
Bereken aan de hand van onze gegevens op de kaart hoeveel vermogen onze
windmolens samen hebben in Vlaanderen.
(49 x 600) + (1 x 200) + (1 x 300) = 29.900
3. “Spreekwijzen en zegswoorden”
1. Het gaat hem voor de wind. Het gaat hem goed.
2. Iemand de wind uit de zeilen nemen. Zelf doen wat iemand anders wilde ondernemen.
3. Wie wind zaait, zal storm oogsten. Het kwaad loont zijn meester.
4. In de wind zijn. Licht aangeschoten zijn.
5. Iets in de wind slaan. Geen aandacht aan schenken.
4. Een windmolen op mijn dak
Wordt de opbrengst van windenergie bij moderne windmolens verhoogd door:
• de regelmaat van de wind ? klopt; hoe regelmatiger het waait, hoe vlotter de turbine draait.
• een doordacht ontwerp ? klopt; de windmolen is zo uitgekiend dat die de wind zo weinig mogelijk afremt.
• de kracht van de wind ? klopt; bij een licht briesje is de opbrengst wel eerder klein te noemen en bij een veel te
sterke wind kan de molen stuk gaan.
• de kracht van de zon ? nee; weinig invloed, alhoewel een windmolen bij een lagere temperatuur een hogere
opbrengst geeft.
• de lichtgrijze kleur ? nee; lichtgrijs valt niet zo op, waardoor minder ‘landschapsvervuiling’.
• de vlakheid van terrein ? klopt; hoe vlakker het terrein, hoe beter de wind waait.
• plaatsing van vele windmolens bij elkaar ? niet echt; meer windmolens bij elkaar vraagt wel minder investering qua opslag en
transport van elektriciteit, maar een windmolen alleen brengt evenveel op als elke
windmolen in een windmolenpark. De windmolens moeten wel op een bepaalde
afstand van elkaar worden gezet, zodat de ene niet in het ‘kielzog’ (tragere lucht) van
de andere komt te staan.
• de hoogte van de turbine ? klopt; hoe hoger, hoe meer tussen omliggende gebouwen en bomen vandaan.
• weinig regen ? doet er niet echt toe.
• de aanwezigheid van vogels ? nee; vogelbeschermers zeggen wel dat windmolens vogels zouden wegjagen. Op
sommige plaatsen in Denemarken hebben ze echter het tegenovergestelde vastgesteld
(er werden na plaatsing meer vogels geteld). Er werd een gemiddelde van een zestal
vogels per jaar geteld, die sneuvelen door in aanvaring te komen met een windmolen.
50 km
18,64 km