Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

DE BURGERMAATSCHAPPIJ IN DE STAD
context, de bredere politieke discussie, het spel van afwegen en verschillende
belangen komt dan vaak niet aan bod. Er is niets mis met de belevingsverhalen
maar er is wel iets mis als dat het enige is dat mensen over
politieke discussies nog te horen, zien of lezen krijgen. Hier past ook de
neiging om ‘de mens in de straat’ te interviewen waardoor vaak erg simpele
beelden ontstaan van vaak complexe dossiers. De combinatie van
‘human interest’ en versimpeling door de stem van het volk weer te geven
via de megafoon van de media, vernauwt het beeld dat mensen van politieke
thema’s overhouden: het politieke is er bijna uit verdwenen of wordt
oververeenvoudigd zodat daardoor weer een vertekend beeld ontstaat van
de complexiteit van vele dossiers en de verschillende belangen die in het
geding zijn. De pers informeert dan vaak eenmalig, incidentgebonden, en
komt dan zelden nog op deze thema’s terug. Dat momentane staat haaks
op het procesmatige karakter dat vele besluitvorming kent: wat voordien
gebeurde en wat nadien nog zal gebeuren plaatst dat momentane beeld
vaak in een heel ander daglicht.
In de praktijk verlopen participatieprocessen altijd complex maar de insnijding
die de pers daarvan en daarin maakt is zeer selectief, vaak reducerend
en zeer temporeel. De impact van wat zij dan doet is nooit neutraal:
de persberichtgeving werkt door in de meningsvorming van burgers
en in de perceptie van burgers en bestuurders en de impact daarvan, zeker
naar mensen die wat verder staan van de kern van de processen, is
vaak erg belangrijk en langdurig. Door de snelheid die nu de norm is
geworden, verdwijnt de zin voor nuance, voor woord en wederwoord,
voor het checken van de bronnen, voor het confronteren van verschillende
meningen, voor het juist inschatten van de betekenis en effecten
van woorden. De pers kan alleen in uitzonderlijke omstandigheden en via
uitzonderlijke middelen ter verantwoording worden geroepen. Er zijn
geen verantwoordingsmechanismen rond de pers die in de dagelijkse interacties
van participatieprocessen goed functioneren.
De opvattingen van journalisten als persoon en de opvattingen die deel
uitmaken van de cultuur van de media waarvoor ze werken hebben ook
invloed op de toonzetting van hun berichtgeving en op de onderliggende
maatschappijopvatting van waaruit de journalisten, grotendeels onbewust
maar soms toch ook bewust, informeren. Hoe positioneren zij zich zelf
tegenover burgerschap, tegenover een meer open bestuur ? Zullen zij in
de selectie van berichtgeving eerder kiezen voor het verslag over een
nieuwe burgerwacht dan wel over een initiatief om school en buurt meer
met elkaar te verbinden ? In de selectie speelt dus evenzeer het burgerschapsbeeld
en het beeld van politiek en bestuur dat door journalisten
zelf wordt gehanteerd. Hierbij sluit de vraag aan of er in de berichtgeving
vooral met de stem van het bestuur geschreven of gesproken wordt ? Be-
64