Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

en over de manier waarop ze deze realiseert, laat bevragen. De overheid
zelf mag en moet kritisch zijn ten opzichte van wie wat inbrengt, wie wat
zegt, wie aan wat werkt en wie namens wie zegt te spreken. Dat is vaak
meteen ook wel een probleem voor de complex georganiseerde overheid:
dat betekent dat de overheid zelf met één stem spreekt en ten aanzien van
de eigen strategische keuzes duidelijk is zodat deze als kader kunnen dienen
om die dialoog voeding en een bedding te geven. Uiteraard betekent
dat ook dat de overheid in participatieve processen belangen kan confronteren
en via deliberatie tot werkbare probleemdefinities kan komen.
De dialogische relatie impliceert dus het belang van strategische keuzes
en van strategische deliberatieve processen.
Vitale coalities
DE BURGERMAATSCHAPPIJ IN DE STAD
Door de professionalisering, door de toegenomen sectoralisering van het
bestuur en van het beleid (elk domein zijn eigen beleidsplan), door de
druk op de politici om snel het verschil te maken, neemt ook het risico toe
dat de overheid niet meer investeert in participatieve processen, zelf snel
resultaat wil boeken, denkt dat ze het alleen aankan en met de eigen instrumenten
kan realiseren. Soms is zo’n aanpak ook nodig maar ze kan
niet de algemene stelregel worden voor het overheidshandelen. Typerend
is bijvoorbeeld dat de stedelijke overheden soms zelf participatieprojecten
opzetten, los van wat in de burgermaatschappij gaande is en van hoe
in een bepaald gebied of in een bepaald domein deze burgermaatschappij
floreert. Die projecten of processen volgen dan meestal de logica, de
agenda en de prioriteiten van de stedelijke overheid. Ze hebben dan vaak
de neiging uniform te zijn: men gebruikt steeds weer en overal dezelfde
procedures omdat die in de logica van de professionelen passen en vaak
ook goed aansluiten bij managementmodellen die gebaseerd zijn op tellen
en meten. Ze sluiten dan vaak niet aan bij de spontane dynamiek van
de burgermaatschappij.
Het belang van de autonome sfeer van de burgermaatschappij voor een
participatieve stad is de basislijn van deze tekst. We hebben er op gewezen
dat de legitimiteit van handelen steeds meer het product en het resultaat
is van deliberatieve processen waarin de burgermaatschappij een essentiële
rol speelt. De manier waarop oplossingen voor maatschappelijke
problemen worden gezocht is even belangrijk voor de legitimiteit als de
inhoud van deze oplossingen. Nu de representatieve democratie de legitimiteit
niet meer kan halen uit de hiërarchie, uit regels of uit formele
posities, is het vooral de verbinding tussen de representatieve en de participatieve
democratie die moet leiden tot de legitimiteit van de processen
en daarmee ook tot versterkte legitimiteit van wat die processen aan
draagvlak opleveren. In die omslag van een ‘input’ denken (gezag vloeit
56