Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

invloed vanuit de private sfeer, de markt en de overheid, bijvoorbeeld in
een zoektocht naar middelen voor de eigen werking en de toegenomen
vermarkting.
Onderzoek wijst uit dat opleiding en inkomen belangrijke selectiecriteria
zijn voor de toegang tot de burgermaatschappij. 25 Dat betekent dat sommige
mensen of groepen in belangrijke delen van de burgermaatschappij
minder kansen krijgen.
Door hun contacten met de politiek kunnen sommige organisaties macht
of bevoorrechte posities opbouwen die het nieuwe vormen van burgermaatschappij
moeilijk maakt om gehoord te worden. Organisaties in de
burgermaatschappij kunnen intern zelf ook gesloten functioneren en de
toegang voor nieuwe mensen bemoeilijken, bijvoorbeeld door hun stijl
en cultuur die ze bewust of onbewust als uitsluitingscriteria gebruiken.
We herhalen wat we hierboven al beschreven. Organisaties in de burgermaatschappij
dragen niet allemaal bij tot het beeld van een open en verdraagzame
samenleving. Organisaties kunnen een zeer gesloten maatschappijbeeld
verdedigen en een sterk conservatief communautarisme.
Ze kunnen mensen tegen elkaar opzetten en de sociale functies van het
verenigingsleven gebruiken om de samenleving minder sociaal te maken.
Een overheid die bewust vooral deze organisaties zou steunen en de andere
zou marginaliseren, maakt maatschappelijke keuzes.
De burgermaatschappij is evenmin als de overheid zelf machtsvrij en
daarom heeft ook de overheid het recht om de burgermaatschappij kritisch
te benaderen. Hierboven hebben we gewaarschuwd voor een te
volle overheid: een overheid die eenzijdig eigen programma’s wil realiseren
met eigen middelen en binnen de termen die door de overheid zelf
worden bepaald. We pleiten echter niet voor een lege overheid die alles
vanuit de burgermaatschappij onverkort benadert en overneemt of die
zonder dialoog meteen inspeelt op wat de burgermaatschappij verlangt.
Wat wij bedoelen noemen we een dialogische relatie.
De overheid brengt in die dialoog afwegingskaders in, bepaalt minimale
voorwaarden en stelt harde voorwaarden als het over basisrechten en de
elementaire basisplichten gaat, bijvoorbeeld inzake burgerrechten en fundamentele
vrijheden of inzake ongewenste effecten of uitsluiting. Het is
eigen aan de dialogische relatie dat de overheid zich ook op deze punten
25
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Zie bijvoorbeeld het onderzoek van Vettenburg, N., Elchardus, M. & Walgrave,
L. (reds.) (2007). Jongeren in cijfers en letters. Bevindingen uit de JOP monitor 1.
Leuven: LannooCampus.
55