Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

De uitbouw van de verzorgingsstaat leidde tot centralisatie en tot uniformiteit
van beleidsprogramma’s. Dat staat tegenover een ondertussen toegenomen
individualisering en een toegenomen differentiatie van burgers,
van lokaliteiten, van netwerken, van lokale dynamieken. Het is nodig om
differentiatie en diversiteit in onze samenleving als waarde te erkennen en
er gepast op in te spelen: het is voor de overheid onmogelijk om voor
allerlei inhoudelijke programma’s zelf uniforme beleidsdoelstellingen
voorop te stellen en vervolgens ook nog eens te bepalen hoe die moeten
worden bereikt. Het valoriseren van differentiatie is een waarde op zich
en het is daarin dat de kracht van de burgermaatschappij tot uiting kan
komen. Waarderen we door allerlei regelgeving en overheidsprogramma’s
voldoende die diversiteit en differentiatie ?
Decentralisatie, zoals we dat in onze visietekst hebben omschreven,
bevordert en valoriseert de dynamiek van de burgermaatschappij
en geeft differentiatie meer kansen. Dat geldt zowel in de relatie
tussen centrale overheden en steden, de relatie centrale overheden
en lokale initiatieven als in de relatie tussen stadsbesturen en lokale
initiatieven (bvb: op buurtniveau). Decentralisatie vanuit de
Vlaamse overheid zoals die in de recente jaren tot stand is gekomen
in de sfeer van jeugdwerk en cultuur toont dat decentralisatie wel
degelijk kan en dat het ook een stimulans is voor lokaal initiatief en
voor innovatie. Maar decentralisatie naar stadsbesturen kan vervolgens
op het niveau van het stadsbestuur zelf tot nieuwe regelgeving
leiden, tot overcentralisatie, tot een te grote gerichtheid op de eigen
doelstellingen van de overheid. Dan blijft het probleem, alleen is
het van bestuursniveau veranderd. Ook bij decentralisatie blijft de
overheid overigens basistaken behouden en moet zij optreden als
bijvoorbeeld rechten van burgers zouden worden geschaad. Met
decentralisatie bedoelen we hier vooral dat lokale initiatieven kansen
moeten krijgen om op eigen maat en dynamiek te werken. Dat
moet de innovatie in onze samenleving ten goede komen, de eigen
verantwoordelijkheid van burgers belonen en stimuleren en de participatie
versterken.
Een gedifferentieerd debat
DE BURGERMAATSCHAPPIJ IN DE STAD
Uit onze discussies blijkt dat de kenmerken van de burgermaatschappij en
de dynamiek die zich voordoet, gedifferentieerd zijn naargelang de
schaal, historiek en maatschappelijke context van de Vlaamse steden. Het
klassieke verenigingsleven in de grootste steden (Brussel, Antwerpen,
Gent) lijkt over het algemeen te vergrijzen en de eertijds centrale positie,
ook in de contacten met het politieke systeem, kalft tendele af. Dat beeld
(over vergrijzing, afkalving en positie ten opzichte van het politieke sys-
52