Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

organisaties: overheidsbedrijven die (tendele) marktgericht werken, profitbedrijven
die sterk voor de overheid werken, vormen van publiek-private
samenwerking, netwerken tussen overheden en burgerorganisaties.
Op deze discussie over de basispatronen van onze maatschappelijke organisatie
kunnen we in het kader van dit rapport niet verder ingaan.
Tussen staat en burgermaatschappij doen zich in elk geval interessante
interacties voor die het beeld complexer maar ook rijker maken. Door de
blik te richten op die hybride zone tussen de sferen willen we de aandacht
van de stadsbesturen vragen voor wat in de stad gaande is en wat het
belang daarvan voor de burgerparticipatie kan zijn.
Private non-profit organisaties in netwerken
DE BURGERMAATSCHAPPIJ IN DE STAD
In Vlaanderen is er een heel groot veld van organisaties die vanuit vrijwillig
initiatief van burgers zijn gegroeid en die nu voor een belangrijk deel
erkend en betoelaagd worden door de overheid. Dat geheel van private
non-profit organisaties vinden we in het vakbondswerk, onderwijs, welzijns-
en gezondheidszorg, vormingswerk, opbouwwerk, socio-cultureel
werk, jeugdwerk, ouderenzorg, migrantenorganisaties,… Ze bevinden
zich tussen de staat en de burgermaatschappij. In die hybride zone hebben
zij altijd een eigen beleidsruimte, ook binnen de opgelegde overheidsprogramma’s
en criteria. Tussen overheid en organisaties bestaan
overigens vaak intense contacten en interpersoonlijke banden. Ze worden
vaak beheerd door vrijwilligers en dat leidt tot een subtiele en spannende
interactie met de professionelen. Veel van wat in dit rapport over stedelijke
participatie wordt gezegd, gaat eigenlijk ook op voor de interne
democratie en participatie in deze organisaties. Vanuit hun eigen beheersvormen,
gesteund op vrijwilligers, zijn zij deel van de burgermaatschappij,
zij het dat het element autonomie in de omgang met de overheid
minstens complex is en voor die hybriditeit zorgt.
Vanuit de acties, projecten, programma’s, dienstverlening die zij aanbieden
brengen zij burgers bijeen in door deze instellingen of diensten gecreëerde
settings of knopen zij aan bij settings van burgers die zij dan
vervolgens ondersteunen, versterken, uitbreiden maar die ze ook kunnen
overnemen, te zeer willen sturen, te sterk professionaliseren. Die verhouding
is dus delicaat, net zoals dat het geval is voor de verhouding tussen
overheid en initiatieven vanuit de burgermaatschappij. In die spannende
verhouding en vanuit deze non-profit organisaties wordt gewerkt aan gemeenschapsvorming,
aan versterking van het sociaal kapitaal, aan beleidsbeïnvloeding.
Als een volkshogeschool of een vereniging langdurig
werkt rond duurzaam energieverbruik stimuleert zij door haar acties niet
alleen vormen van sociaal kapitaal tussen de deelnemers, maar kan die
46