Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

DE BURGERMAATSCHAPPIJ IN DE STAD
meer rekening te houden dan met de P van Profit maar ook de P van
‘people’ en de P van ‘planet’ in de bedrijfsbeslissingen mee te nemen. Het
zijn vaak burgerorganisaties die overheden onder druk zetten om het gedrag
van bedrijven via regelgeving te sturen.
De wisselwerking geldt ook voor de verhoudingen tot de privésfeer: het is
onder andere door discussies in de burgermaatschappij dat de privésfeer
wordt beïnvloed (zie positie van vrouwen, zie discussie over rechten van
kinderen, zie discussie over de rol van religie,…). In die zin is ook de
private sfeer mede door het functioneren van de burgermaatschappij te
beschouwen als een gepolitiseerde ruimte (machtsverhoudingen tussen
man en vrouw, relaties met kinderen) en is die nooit als zodanig zuiver
privaat.
De invloed vanuit de burgermaatschappij op de overheid tenslotte kan
betekenen dat deze organisaties bijdragen tot draagvlak voor beleid, dat
ze kritiek opbouwen op bestaand beleid, dat ze bijdragen tot beleidsverandering,
burgers stimuleren tot gedragsverandering en zo overheidsbeleid
versterken of verzwakken. Een belangrijke functie is de innovatie in
de samenleving door nieuwe initiatieven die eventueel aanleiding kunnen
zijn tot nieuw beleid.
De burgermaatschappij ondervindt natuurlijk zelf ook voortdurend invloed
vanuit de private sfeer (individuele keuzes die burgers maken), vanuit
de overheid (effect van overheidsinstrumenten zoals subsidies) en vanuit
de markt (het sturende effect van de markt en van bedrijven op gedrag
van mensen). De discussie over de te drukke loopbanen van jonge ouders
bijvoorbeeld heeft zowel te maken met individuele keuzes, keuzes van
bedrijven in de manier waarop zij werken, keuzes van de overheid inzake
loopbaanbeleid en ondersteuning van werkende koppels (kinderopvang,…).
Dat alles werkt in op het gedrag van mensen die zo druk bezig
zijn dat ze nauwelijks nog tot engagement in de burgermaatschappij kunnen
komen.
De balans tussen staat, burgermaatschappij, private sfeer en markt is
voortdurend in beweging en die balans is het voorwerp van ideologische
discussies en dus van politiek. Deze analyse kunnen we in dit rapport
natuurlijk niet grondig maken en die zou ook per groot beleidsdomein in
onze samenleving apart moeten worden gemaakt (voor de verschillende
onderdelen van de sociale zekerheid, voor de gezondheidszorg, voor
ouderenzorg, voor kinderopvang,…). De discussie over de trend naar
steeds meer vermarkting hoort op dit niveau thuis. In de mate de markt als
leidend principe steeds meer gaat domineren, zou er ook steeds minder
van wisselwerking sprake zijn. Het marktprincipe legt de verantwoordelijkheid
bij de individuele burger en plaatst die in een individuele relatie
44