Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

hebben. Welke functies ze vervullen is erg contextgebonden. Wie ze
daarbij bereiken is dat evenzeer. Zo lijkt onderzoek erop te wijzen dat
bepaalde groepen systematisch minder participeren in organisaties met
eerder politieke functies. In de wijze waarop de burgermaatschappij werkt
kunnen zelf ongelijkheden zitten en ongelijkheden kunnen worden versterkt,
verschillen tussen burgers kunnen worden uitgediept,… 23
Er spelen ook in de burgermaatschappij soorten burgerschapsopvattingen
door elkaar. De betekenis van verenigingen en organisaties is ook in deze
betekenis contextgebonden. De vraag is dus: tot welke soorten burgerschap
dragen deze organisaties bij ? Dragen ze allemaal bij tot het relationeel
burgerschap zoals we dat in hoofdstuk 1 hebben omschreven ?
Dragen organisaties eerder bij tot gesloten gemeenschappen, zetten ze
eerder mensen tegen elkaar op dan dat ze deze met elkaar in contact
brengen, dragen ze bij tot een gesloten communautaristisch discours van
wij en zij, van rechten en plichten die onaantastbaar lijken ? De beleidsmatige
vraag is daarom: op welke manier dragen organisaties bij tot welk
soort burgerschap en op welke manier worden zij daarin al dan niet door
de overheid maar ook door andere maatschappelijke actoren gesteund,
op welke manier wordt hun invloed op het beleid versterkt, geduld, opgenomen,
ondersteund, tegengewerkt, gemarginaliseerd,… ? We raken
hier de rol van de overheid maar ook de beleidskeuzes die de overheid in
haar omgang met de burgermaatschappij maakt. De relatie tussen overheid
en burgermaatschappij mag daarom niet kritiekloos zijn.
Autonomie en wisselwerking
De burgermaatschappij is geen vaststaand gegeven: het is een ruimte tussen
de private en de publieke sfeer waarin belangrijke waarden (vrijheid,
gelijkheid, openbaarheid) tot uiting worden gebracht. Door haar bestaan,
functioneren en evoluties construeert de burgermaatschappij mee de begrenzing
van de private en publieke sfeer. Het is door het bestaan van
deze aparte sfeer van de burgermaatschappij dat de andere sferen voortdurend
ook aan kritiek worden onderworpen, worden getoetst en dat geldt
dus zowel voor de markt, de private sfeer als voor de overheid. Daarin ligt
het grote belang van de autonomie die in onze definitie zo sterk wordt
beklemtoond.
De drie genoemde functies van de burgermaatschappij moeten dus gezien
worden in relatie tot hun effecten op het gedrag van bedrijven. Het
zijn organisaties uit de burgermaatschappij die bedrijven dwingen om met
23
Loopmans, M. (2007). Ibid.
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
43