Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

schappelijke problemen ontstaan, opgenomen worden, aggregeren en
versterkt in de politieke openheid worden gebracht’. In deze definitie valt
het element ‘omtrent maatschappelijke problemen’ op. Het gaat om organisaties
en bewegingen van burgers die ‘politiek’ bezig zijn, in de ruime
betekenis die wij daaraan in onze visietekst geven. De graad en de aard
van organisatievormen verschilt dus sterk. De nadruk valt hier op de functies
die de burgermaatschappij vervult. Diels 17 stelt dat de burgermaatschappij
drie eigenschappen heeft:
• het gaat om een vrijwillige associatie van burgers in organisaties, netwerken
en verbanden
• deze vrijwillige associaties dragen bij tot het publieke debat: publieke
kennis- en meningsvorming over de meest uiteenlopende onderwerpen
• de burgermaatschappij is een aparte sfeer: niet gebaseerd op affectieve
banden (kenmerkend voor de private sfeer), niet gestuurd door de overheid
(kenmerkend voor de staat) en niet afhankelijk van de markt (winst
nastreven als kenmerk van de profitsector). Beslissingen binnen deze
sfeer binden ook alleen degenen die zich daar vrijwillig aan onderwerpen
(beslissingen van de staat binden in principe iedereen).
Zo komen we tot onze eigen definitie die voor de omschrijving van de
functies sterk aansluit bij en geïnspireerd is door de omschrijving die de
‘Verenigde Verenigingen’ in Vlaanderen gebruiken:
de burgermaatschappij is het gedifferentieerd en dynamisch geheel van
organisaties en bewegingen die door burgers worden beheerd en die een
autonome positie innemen tussen de private sfeer, de markt en de overheid.
De burgermaatschappij vervult sociale functies (mensen verenigen,
emanciperen en versterken van het sociaal kapitaal), democratische of
culturele functies (deelnemen aan processen van betekenisgeving in de
samenleving, behoeften formuleren, stem geven ten opzichte van maatschappelijke
actoren) en politieke functies (impact op beleid, beleid vormen).
Een genuanceerde kijk op de burgermaatschappij: enkele voorbeelden
De burgermaatschappij in de stad is breed en veelvormig georganiseerd.
De acties van de meer klassieke verenigingen zijn bekend en ook burgercomités
lopen vaak in de kijker. We geven drie andere voorbeelden
van het uiteenlopende karakter van de burgermaatschappij en van het
17
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Diels, D. (1996). Ondergesneeuwde sporen; Een andere visie op arbeid en burgerschap.
Leuven: Acco.
37