Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

gen antwoord komen dat al vooraf klaar lag. Het betekent mee-luisteren:
de betekenis van wat mensen zeggen boven laten komen en
dan daarop voortwerken. Leren kijken, leren luisteren, leren zwijgen.
Misschien is ‘betekenisvolle stilte’ wel een goede samenvatting
van deze aanbeveling.
Met deze eerste aanbevelingen sluiten we de cirkel. We begonnen
bij de problemen van de representatiedemocratie. We ontwikkelden
een visie op de participatieve democratie. De uitwerking daarvan
geeft nieuwe betekenis aan representatie. Tussen beide is dus
geen tegenstelling.
1.2 De visie meer uitgewerkt 1
Waarom vinden we participatie van burgers in steden belangrijk ? Het
voorspelbare antwoord is vaak: omdat burgers zo vertrouwen krijgen in
de overheid, omdat participatie het beleid beter maakt en omdat het optreden
van de overheid dan meer legitiem is dan ‘als er geen participatie is
geweest’. Participatie is dan een instrument in handen van en wordt bekeken
vanuit het perspectief van de overheid. Zo’n instrumenteel beeld
van participatie past zelf in een beeld van de representatiedemocratie: het
primaat van de politiek wordt legitiemer als er participatie wordt ingezet.
Participatie vervangen we in deze betekenis door inspraak: dat dekt beter
de inhoud van die instrumentele benadering. Het gaat immers meestal om
het inspreken in plannen die vanuit de representatiedemocratie worden
ontwikkeld. In deze benadering is participatie een instrument en in de
praktijk is dat dan vaak een beheersingsinstrument in het perspectief van
plannen die meestal alleen maar marginaal wijzigen. In een model met
sterk maatschappelijk gedragen politici en met een zeer nauwe band met
een stabiele achterban kan dat model ook werken. Dat model domineerde
vele decennia.
Maar wat doen we als het niet goed gaat met die representatiedemocratie,
als de politieke partijen die de kern vormen van deze democratievorm
terrein en legitimiteit verliezen ? Wat doen we met burgers die zelf hun
leven vorm willen geven, die staan op hun autonomie en zich niet langer
door zuilen, belangengroepen en partijen laten dicteren waar zij als betrouwbare
achterban mogen inspreken ? Wat doen we als de samenleving
1
16
ONZE VISIE OP PARTICIPATIE IN STEDEN
Op basis van discussies en tekstinbreng van in het bijzonder Maria De Bie, Joke
Vandenabeele en Noortje Wiesbauer, leden van de kerngroep participatie.