Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

sitief werken voor participatie: de capaciteit van de organisatie neemt toe
om praktijken van participatie op te zetten en om die beter te ondersteunen.
Tussen ambtenaren kunnen netwerken ontstaan waarin belangen van
burgers worden verdedigd en dossiers in de besluitvorming worden gebracht.
Er zijn ook mogelijke negatieve effecten: meer specialisatie kan
betekenen dat elke dienst plannen bedenkt en eigen ambities heeft en
burgers alleen bekijkt vanuit de eigen beperkte bevoegdheid. Het kan leiden
tot het in schijfjes hakken of ‘saucissonering’ van burgers vanuit de
logica van de eigen dienst of sector. Voor elk schijfje komt dan een vorm
van door ambtenaren bedachte vorm van inspraak: voor milieu, voor mobiliteit,
voor jeugdwerk, voor cultuur, voor ruimtelijke ordening,… De
logica van de eigen bestuurlijke organisatie kan erg sterk domineren. Dan
schiet de professionalisering al te sterk door en gaat de professionalisering
de relatie met de burgers bepalen. In het slechtste geval ontstaat een vorm
van concurrentie om de burger: tussen diensten ontstaat strijd om bijvoorbeeld
centraal te mogen staan in de wijkwerking. Het element van de
professionalisering leert ons alvast dat ambtenaren eigen keuzes (kunnen)
maken, dat ze eigen belangen hebben, dat ze een eigen strategie kunnen
ontwikkelen. Het is verkeerd om participatie te verengen tot een discussie
over de aard van de relatie tussen burgers en politici, ambtenaren spelen
daarin ook een rol. Het gaat om een driehoeksverhouding. Ambtenaren
zijn op het vlak van participatie niet neutraal. Dat werkt ook door op de
verhouding met de politici en hoort zeker voor een deel bij de cultuur van
de stadsorganisaties: hoe gaan organisaties om met deze effecten van de
professionalisering ?
Politieke professionalisering
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
De professionalisering van politici is in die dertig jaar evenzeer sterk veranderd.
In veel steden besteden schepenen en burgemeesters meer tijd
aan hun mandaat, worden ze daar ook beter voor betaald en oefenen ze
dat vaak uit als een voltijdse job. Dat heeft al zeker effecten op de verhouding
met de gemeenteraad. Het statuut van de raadsleden is al die jaren
op het niveau van ‘amateurs’ gebleven: raadsleden krijgen per zitting een
vergoeding maar werken zonder statuut. Daar komen we hieronder nog
op terug. Vanuit het perspectief van participatie is vooral de vraag belangrijk
waar de toegenomen tijdsinvestering van politici naartoe gaat: naar
meer aansturing van diensten of naar meer contacten in de samenleving ?
We weten uit onderzoek dat veel schepenen zich intens met het beheer
van hun diensten inlaten, tot zelfs vormen van management op zich nemen.
Die professionalisering staat in verband met de ambtelijke professionalisering
en kan zowel tot krachtigere samenwerking leiden als tot hevigere
machtsstrijd. Leidt de toegenomen professionalisering tot versterking
143