Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

ele, structurele en procesmatige kenmerken van stadsorganisaties dat ervoor
zorgt dat stadsorganisaties uiterlijk op elkaar lijken maar toch grondig
van elkaar kunnen verschillen. Formeel bezien en vanuit het wettelijke
aspect bekeken lijken stadsorganisaties erg op elkaar, maar vanuit het element
‘instituties’ bekeken, verschillen ze toch sterk. Stadsorganisaties zijn
gelijk maar toch zullen Brugge en Leuven, Gent en Antwerpen, Roeselare
en Turnhout vanuit stadsinstitutioneel aspect bekeken, van elkaar verschillen.
Deze instituties bepalen veel meer dan de organisatie de manier
waarop mensen in stadsorganisaties werken, zelfs tendele hoe mensen in
de stadsorganisatie denken. Ze hebben een sterke invloed op de relatie
tussen burgers en bestuur. Wijzigingen aan de cultuur, de structuur of de
processen in de bestuurlijke organisatie kunnen daarom de context waarin
mensen functioneren veranderen en daardoor meer ruimte geven aan
praktijken van participatie.
Trends die doorwerken op de bestuurlijke organisatie
Stadsorganisaties veranderen voortdurend. In onze termen van hierboven:
de institutionele factoren die stadsorganisaties kenmerken wijzigen. Onder
andere daarom is de discussie over participatie nooit af en definitief.
De institutionele kenmerken veranderen en daarom moet het debat over
participatie ook mee veranderen. Stadsorganisaties verschillen onderling,
dat hebben we hierboven al geschreven, maar stadsorganisaties zijn ook
in de tijd verschillend. Elke generatie van bestuurders en burgers heeft
daarom zijn eigen debat over participatie en met termen en begrippen uit
vroegere periodes moeten we opletten net omdat de institutionele context
van stadsorganisaties evolueert.
In de jaren 1970 kwam de inspraakgedachte in onze samenleving sterk op
en ze leidde bijvoorbeeld tot de oprichting van vele adviesraden. Dat gebeurde
in de bestuurlijke context van toen. We zijn nu dertig jaar later.
We kijken heel schematisch en op hoofdlijnen naar enkele instituties die
veranderd zijn en die een belangrijke impact kunnen hebben op het debat
dat ons bezighoudt: (1) de ambtelijke professionalisering, (2) de politieke
professionalisering, (3) de wijzigingen in de burgermaatschappij, (4) de
complexere uitbouw van het stedelijke concern en (5) de toegenomen
verwevenheid met de centrale overheden. We wegen telkens kort af wat
de mogelijke invloed is op praktijken van participatie.
Ambtelijke professionalisering
DE BESTUURLIJKE ORGANISATIE MAAKT VERSCHIL
In die dertig jaar is de professionalisering van het ambtenarenkorps in
onze steden enorm toegenomen. De scholingsgraad steeg fors, het aantal
beleidsambtenaren nam toe, de graad van specialisatie steeg. Dat kan po-
142