Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

en vereenvoudigd samengevat stelt De Visscher dat men de socialisatie
van kinderen als een gesloten proces ziet: de ouders, het onderwijssysteem,
jeugdwerk…Maar, socialisatie is een open proces met allerlei
invloeden waar de traditionele ‘opvoeders’ niet altijd vat op hebben:
vrienden en leeftijdsgenoten, de televisie, internet,... Zo is ook de woonomgeving
een medeopvoeder. Binnen verschillende woonomgevingen
heersen verschillende opvattingen over burgerschap, samenleven en gemeenschap.
Via de heersende opvattingen in de eigen woonomgeving
leren kinderen welke plaats ze in de samenleving innemen en hoe ze de
samenleving (al dan niet) mee vorm kunnen geven. In elke wijk verloopt
de socialisatie tot burger op een andere manier.
Leefstijlen
Een andere wijze om wijken te classificeren is dit te doen aan de hand van
‘leefstijlen’. Van Os omschrijft ‘leefstijl’ als het geheel van normen en
waarden, opvattingen en gedragingen dat een samenhangend en onderscheidende
uitdrukkingsvorm kent. Zo ontwikkelde Motivaction in 1999
het zogenaamde ‘mentality model’. 59 Uitgangspunt van deze woonwensenmodule,
die is gebaseerd op een jaarlijkse bevraging van 2000 Nederlanders,
was niet het sociale gedrag van mensen maar hun achterliggende
motieven en drijfveren. Het model is opgebouwd aan de hand van twee
dimensies. Motivaction maakt vooreerst onderscheid in ‘sociale milieus’
(groepen mensen met gelijksoortige gedragingen, attitudes en voorkeuren
die het alledaagse leven op een eigen kenmerkende wijze organiseren).
De tweede dimensie wordt gevormd door de sociaal-culturele onderstromen
(wijdere ontwikkelingen in de samenleving die het consumptiegedrag
beïnvloeden). Zo komen ze tot zeven woonbelevingsgroepen
(huiselijken, gemeenschapsgezinden, actieve individualisten…). Het ontwikkelde
model moet beleidsmakers helpen om afstemming van plannen
op specifieke doelgroepen voor een specifieke locatie te realiseren. De
idee van de leefstijl wordt wel aanzien als zinvol maar de bruikbaarheid
van het begrip in het beleid wordt gecontesteerd. Wat betekent dit voor
beleid, dat beleid per leefstijl moet gedifferentieerd worden? We wezen er
eerder al zelf op we moeten opletten met een te sterke etikettering van
mensen omdat dit mensen al te statisch bekijkt. Mensen kunnen in de tijd
en naargelang de omstandigheden ook veranderen in de manier waarop
ze ‘in het leven staan’.
59
122
DE WIJK IN HET PARTICIPATIEBELEID
Mentality is het waarden- en leefstijlonderzoek van Motivaction (Nederland) dat
een effectieve kijk tracht te geven op doelgroepenindeling en -benadering.