Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

groot als heel Antwerpen en een wijk in Antwerpen is veel groter dan de
gemiddelde Vlaamse gemeente (18.000 inwoners). Het begrip ‘woonmilieu’
is wat schaalneutraler en vat ook al een beetje de subjectieve beleving
van mensen. De term wordt gebruikt in wetenschappelijke rapporten
omtrent stedenbeleid en dergelijke. Waar het in de jaren ’60 werd gedefinieerd
als ‘de naaste omgeving van de woning’ refereert het nu naar een
ruimtelijke en in sociaal opzicht betekenisvolle eenheid waarbinnen
mensen dagelijks activiteiten ontplooien. Vanaf de jaren ’70 zijn verschillende
woonmilieutypologieën opgesteld. En net zoals de definities, wijken
ook de typologieën sterk uiteen. De omliggende woningen, de straat,
het uiterlijk, het type bewoners, de wijze waarop bewoners samenwonen,
de buurt, de locatie binnen de regio, de bouwperiode, woningtypen, eigendomklasse;
bij de typering van woonmilieus spelen verschillende elementen
een rol. Hieronder worden in kort bestek enkele van deze typologieën
beschreven. 55
Stedelijke woonmilieutypologieën (RIGO 56 1992 en 1997)
Als voorbeeld van de klassieke woonmilieutypologieën verwijzen we naar
het onderzoek van RIGO. Het RIGO verdeelde in 1992 het stedelijke gebied
in een binnenstad, binnenstadsrand, vooroorlogse arbeiderswijken,
particuliere tuinwijken, naoorlogse gemengde wijken, naoorlogse laagbouwmilieus
en recente uitbreidingen. Men gaat na wat de kenmerken en
de staat zijn van de woningen in deze gebieden, de bouwperiode, aanwezigheid
van (privaat) groen … Het zijn dus geledingen in ruimte en tijd.
In 1997 ging men nog een stap verder door ook sociale kenmerken toe te
voegen als criteria (persoonlijke kenmerken van bewoners zoals etnische
origine, opleiding, inkomen e.d.). Dit soort van typologieën is gebaseerd
op objectieve criteria. In de loop van de jaren ’90 worden begrippen en
concepten gehanteerd die meer aandacht schenken aan ‘zachte’ en subjectieve
factoren. Die bekijken we kort.
55
56
120
Reinders, L. (2004). Merkwaardige wijken. De rol van identiteit bij de transformatie
van stadswijken: een terreinverkenning. Delft: Technische Universiteit
Delft. In dit rapport worden de hier aangehaalde methoden uitgebreid bespro-
ken.
DE WIJK IN HET PARTICIPATIEBELEID
RIGO (Nederland) verricht markt- en beleidsonderzoek en ondersteunt bij beleid,
strategie en aanpak. Hun expertise is de woon- en leefomgeving van mensen,
met als aandachtsgebieden wonen, bouwen, zorg- en dienstverlening en
vastgoed. Hun opdrachtgevers zijn onder meer overheden, zorginstellingen, woningcorporaties,
vastgoed-ondernemers, consumentenorganisaties en brancheorganisaties
(www.rigo.nl).