Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

drukt wordt in menselijke interactie. 54 Cohen spreekt over een ‘symbolic
and ideological map of references’ die mensen gebruiken als wegwijzers
naar de gemeenschappen waartoe ze behoren. Buurten en wijken hebben
dus een symbolische functie. De symbolische functies van een gebied
proberen beleidsmakers ook mee in rekening te brengen wanneer ze een
gebied willen reconstrueren (zie bijvoorbeeld de toepassing in Ledeberg,
Gent). Onderzoek wijst uit dat een sterke identiteit van een bepaald gebied
bijdraagt tot een groter gemeenschapsgevoel, veiligheidsgevoel, algemeen
gevoel van tevredenheid en dergelijke meer (cfr. supra, onderzoek
van de WRR naar het vertrouwen in de buurt). Identiteit is echter
omwille van vier redenen ‘moeilijk te hanteren’. Eerst en vooral gaat het
bij de identiteit van een wijk of buurt niet om eigenschappen die logisch
uit een bepaalde plaats voortvloeien, maar om de wijze waarop mensen
deze aan een plek toeschrijven. Ten tweede is de identiteit van een wijk of
buurt geen oppervlakkig, maar een gelaagd fenomeen. Ruimte wordt door
bewoners op verschillende manieren gebruikt, bezien en van betekenis
voorzien. Ten derde zijn identiteiten ook dynamisch en veranderen ze
met de tijd. Tot slot is de identiteit die bewoners van een buurt hun buurt
toekennen niet noodzakelijk gelijk (binnenuit-perspectief) aan de identiteit
die beleidsmakers of andere burgers die er niet wonen toekennen aan
een bepaald gebied (buitenaf- perspectief). De perceptie die mensen hebben
over hun eigen buurt kan dus sterk afwijken van wat beleidsmakers of
gebruikers van een bepaalde buurt daarvan vinden (zo kan er bijvoorbeeld
op een bepaalde wijk het etiket ‘achterstandswijk’ worden geplakt,
terwijl de buurt zich niet als zodanig percipieert, zie de verschillende en
vaak tegenstrijdige uitspraken over Kuregem of over Borgerhout). Er zijn
soorten bewoners en er zijn soorten gebruikers: gebruikers zijn bijvoorbeeld
ook de middenstanders die een winkel in de buurt hebben maar er
zelf niet wonen, of pendelaars die de wijk als een doorgangsplaats gebruiken.
Overheden moeten er voor waken dat ze niet te snel een bepaald
beeld of een bepaalde dominante beleving van een bepaalde groep overnemen
en daarop hun optreden afstemmen. De vraag is dus altijd: wie
geeft welke betekenis aan de wijk ?
Hoe de identiteit van een wijk detecteren?
De wijk kan groot en kan klein zijn en de maat en schaal van een stad
spelen hier een belangrijke rol. In Los Angeles is een wijk ongeveer zo
54
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Cohen, A. (2000). Signifying identities. Anthropological perspectives on boundaries
and contested values. London: Routledge.
119