Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

loop van de stadsprojecten een deel van hun job wordt, die zich dus als
‘procesmanager’ ontpoppen en daartoe uitdrukkelijk zijn aangesteld. Het
goede verloop van proces en project is dan hun belang. Soms doen ambtenaren
dat vanuit hun dienst, soms nemen ze die rol op vanuit een verzelfstandigd
stadsbedrijf of vanuit een eveneens verzelfstandigd publiekprivaat
samenwerkingsverband. Als procesmanager nemen ambtenaren
dan ook een centrale rol in tussen de actoren en hebben zij als taak om na
te denken over de aanpak van deliberatieve processen en deze professioneel
te ‘managen’. Onvermijdelijk komt daarbij ook hun eigen ingesteldheid
in het geding, hun wijze van kijken naar het belang van interactie en
communicatie, het belang dat zij hechten aan deliberatie en het beroepsbeeld
dat zij over zichzelf hebben. Dergelijke procesmanagers selecteren
vervolgens zelf voortdurend door de manier waarop ze het proces aanpakken,
door de wijze waarop ze onderhandelingen structureren, door de
beleidsalternatieven die zij mee sturen. In al die betekenissen van selecteren
en sturen, spelen procesmanagers zelf ook een politieke rol. Zij doen
dat door de invloed die zij uitoefenen op de percepties, handelwijzen en
strategieën van politici. Het is daarom zeker niet overdreven om te spreken
over ambtelijk leiderschap naast het politieke leiderschap.
De rol die politici in deliberatieve processen rond stadsprojecten spelen, is
het meest complexe vraagstuk. De context en specifieke arrangementen
zorgen alvast voor uiteenlopende praktijken. Deels dwingen die context en
het arrangement politici in bepaalde rollen. Die kiezen ze zelden volledig
autonoom. Deels is die rol ook persoonsgebonden: we zien bijvoorbeeld
dat burgemeesters hun rol in de grote stadsprojecten zeer verschillend invullen.
Sommige burgemeesters zitten daar heel dicht op en leiden in feite
deze processen, andere burgemeesters nemen meer afstand en laten de
processen meer autonoom verlopen. Ze doen dat dan elk nog met een eigen
leiderschapsstijl die evenzeer weer als een variabele op het proces inwerkt.
Tenslotte is de rol van de politici deels ook het gevolg van keuzes die
bij de constructie van dergelijke projecten worden gemaakt en ruimer nog
van keuzes die een samenleving maakt over de rol die politiek daarin moet
spelen. Die laatste keuze heeft een heel sterke impact op de betekenis en
impact van deliberatie. In de onderstaande tabel synthetiseert Frank Hendriks
de literatuur over de rol van politici in deliberatieve processen. 42
42
102
PARTICIPATIE MAAKT STADSPROJECTEN
Hendriks, F. (2002). Vitale democratie. Theorie van democratie in actie. Amsterdam:
Amsterdam University Press.