Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

B. Rollen van actoren
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Er is aandacht nodig voor de rol van politici, ambtenaren, experten en
burgers in deliberatieve processen. Eerder dan dit te zien als iets aparts in
afzonderlijke registers en werelden hebben we hierboven aangegeven dat
net de integratie en interactie tussen deze rollen de sterkte uitmaakt van
kwaliteitsvolle stadsprojecten.
Bij experten denken we aan consultants, studiebureaus en academici die
tijdens deze processen worden ingeschakeld. Binnen de wereld van de
ruimtelijke planners is de discussie over hun rol in dergelijke processen
een centraal punt. In de Vlaamse stadsprojecten is hun impact op deliberatieve
processen niet te onderschatten. Zij beïnvloeden door hun studiewerk
en door hun conceptuele apparaat in belangrijke mate de perceptie
of het mentale frame waarmee de actoren naar de ruimte kijken. Daardoor
tekenen zij vaak de mentale bedding uit waarin de deliberatie zich
vervolgens zal ontwikkelen. Op cruciale momenten ‘reframen’ ze de problemen
zodat de daarop geënte posities en belangen vanuit een ander
perspectief worden bekeken. Niet zelden maken dergelijke interventies
het mogelijk om een doorbraak in de onderhandelingen te realiseren.
Maar evengoed tonen experten zich niet bereid tot reframing en betonneren
ze de eertijds ontwikkelde visies. Tot slot leert de praktijk dat experten
vaak invloed uitoefenen op de manier waarop het hele proces wordt georganiseerd
en op de professionele ondersteuning daarvan. In al deze betekenissen
is de positie van experten nooit neutraal. Dat geldt overigens
ook voor onszelf: de visie over participatie die we hier ontwikkelen is
evenmin neutraal.
In de Vlaamse politieke cultuur lijkt ‘het primaat van de politiek’ te domineren,
ook in de manier waarop ambtenaren naar zichzelf kijken. De
praktijk van de stadsprojecten nuanceert deze klassieke perceptie, zij het
dat ook op dit punt veel variaties te merken zijn tussen de verschillende
steden. De idee dat er een duidelijke scheiding is tussen de taken van
politici en ambtenaren, kan in elk geval ten aanzien van stadsprojecten
niet volgehouden worden. Hierboven schetsten we al de complexiteit van
beleidsvorming in stadsprojecten. In zo’n perspectief is de feitelijke verwevenheid
tussen politici en ambtenaren bijzonder groot en ook noodzakelijk.
Het is een al lang verworven inzicht dat ambtenaren in dergelijke processen
ook hun eigen belangen verdedigen (van hun dienst, hun bestuur,
eventueel zelfs hun persoonlijke carrièrebelangen). We zien evenwel
nieuwe ambtelijke profielen ontstaan: mensen voor wie het goede ver-
101