Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

De planvorming van stadsprojecten is maar één fase van het feitelijke beleidsproces,
te zien als een constante aaneenschakeling van keuzes. Na
de formele goedkeuring van een plan verloopt er vaak zeer veel tijd tot de
uitvoering en in die fase gebeurt er nog veel dat onvoorspelbaar is, duiken
nieuwe problemen op, moet er met de private sector onderhandeld worden
of met andere overheden, blijken er problemen te zijn met de medewerking
van diensten en met bepaalde procedures. Doorheen dat hele
proces blijven dus keuzemomenten opduiken en vaak worden in die lange
periodes andere keuzes gemaakt die ingrijpen op het eertijds vooropgestelde
plan. Daarom is wat vaak uitvoering wordt genoemd, voor ons een
even cruciale fase als het opstellen van plannen; de uitvoering (of beter:
de pogingen tot realisatie van het project) is gewoon een andere fase in
het beleidsproces, vaak even politiek geladen als de planfase. Het is
daarom voor ons essentieel om het participatieproces over de hele periode
te bekijken en om participatie zeker ook in de vorm van praktijken
van burgers en burgerinitiatieven sterk te koppelen aan wat nu uitvoering
van projecten heet.
De inbreng van participatie in die zogenaamde uitvoerende fase en de fase
van beheer van ruimtes en kwaliteitszorg, is zowel voor het draagvlak als
voor de maatschappelijke innovatie cruciaal. Participatie in uitvoering, bij
beheer en bij kwaliteitszorg gaat evenzeer en misschien nog veel directer
en tastbaarder over toe-eigening, over eigenaarschap, over opnemen van
stukjes eigen verantwoordelijkheid, over het creatief en innovatief potentieel
dat van burgerinitiatief kan uitgaan en dat een verrijking, verdieping
en veel grotere hechting van mensen aan de ruimte mee kan brengen.
Beoordeling van effecten van stadsprojecten
PARTICIPATIE MAAKT STADSPROJECTEN
Als de beoordeling van een stadsproject in de praktijk terug te brengen is tot
de vraag of de aanvankelijke doelstellingen van de stadsbesturen zijn gerealiseerd,
toont deze manier van kijken een instrumentele en technische
invulling van participatie. Van een interactief proces lijkt dan niet veel
sprake. Het succes van een participatief proces kan niet gemeten worden
op basis van criteria binnen een dergelijke visie. De kwaliteit van de participatie
zal eerder afhangen van de kwaliteit van het proces, van de communicatie,
van het niveau waarop het project als gevolg van participatie is
getild, van de gevolgen die door het proces en het project bij de participanten
zijn opgetreden. We willen vooral vermijden dat participatie in stadsprojecten
met instrumentele en functionele criteria wordt gewogen. Het nut
van participatie wordt dan buiten het participatieproces zelf gelegd.
Een stadsproject kan dus intrinsiek waardevol zijn, ook als het tijdelijk is
en het kan effecten hebben, ook als daar niets (meer) van te zien is. Mocht
dat niet zo zijn, dan zouden we meteen alle projecten met een meer so-
98