Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

Druk op het procesmatige
Tegelijk zit er behoorlijk wat spanning op dit pleidooi en aarzelende praktijk
naar dialogische processen. De druk, vanuit de media, maar ook vanuit
de burgermaatschappij op politici om snel ‘het verschil te maken’ is
groot en leidt tot het versterken van de klassieke invulling van het ‘primaat
van de politiek’. Dat verkleint de mentale ruimte en de tijdsruimte voor
interactieve processen. De snelle tijd van de politiek botst met de trage
tijd van participatieve processen. De druk tot handelen verdringt de ruimte
tot deliberatie of zet die sterk onder druk. Ten tweede spelen de machtsconstructies
in deze stadsprojecten een belangrijke rol omdat ze zich soms
proberen te onttrekken aan het proces, er buiten en er boven proberen te
staan. Dat geldt bijvoorbeeld voor de grondeigenaars. De toegenomen
inzet van vormen van publiek-private samenwerking versterkt over het
algemeen de invloed van eigenaars en/of van investeerders. Ook de positie
van experten wordt soms nog als gegeven beschouwd: de mening van
burgers is dan minderwaardig. Wie zich zo buiten of boven het participatieproces
kan plaatsen en dit bij bestuurders kan doen aanvaarden, toont
waar de echte macht zit. Ten derde zien we dat zich parallelle bewegingen
voordoen die eerder gaan naar marktgerichte arrangementen waarbij
bestuurders zich in een zogenaamde rechtstreekse populistische en geïndividualiseerde
vorm van contact met de burgers laten leiden door ‘te
doen wat mensen vragen’. Dat lijkt dan de behoefte aan deliberatieve
processen helemaal te vervangen. Deze drie factoren zetten druk op instituties
rond stadsprojecten en op de ruimte, tijd en geloofwaardigheid
van deliberatieve processen.
Participatie: niet alleen in de planvorming
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Participatie gaat om betrokkenheid in het hele beleidsproces. Stadsprojecten
lopen vaak over meerdere jaren. De kortste fase is deze van de
planvorming. De langste periode is deze van de realisatie, de uitvoering,
het beheer, de constante en jarenlange zorg voor blijvende duurzaamheid
en voor behoud en onderhoud van kwaliteit. Participatie gaat om burgerinitiatief
in die verschillende fasen van een stadsproject. Vaak is het zo dat
burgers het meest intens betrokken zijn in de kortste fase en het minst in
de langste fase.
In klassieke inspraakprocedures op het ritme van het bestuur is de inspraak
beperkt tot de planvorming, want dan lijkt het voornaamste ook wel achter
de rug. Eens de beslissing formeel is gevallen en het plan officieel is
goedgekeurd, stopt de betrokkenheid en meestal ook de informatie. Dat is
een aanpak en een visie waar wij afstand van nemen, om volgende redenen.
97