Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

Wij gebruiken het begrip participatie voor die stadsprojecten waar sprake
is van een besluitvormingsproces, dit wil zeggen dat er tijdens het werken
aan een stadsproject iets gebeurt bij de actoren die daarbij betrokken zijn:
bij bestuurders, bij ambtenaren, bij experten, bij eigenaars, bij bewoners,
bij gebruikers, bij instellingen die in het stadsdeel actief zijn. Deze opsomming
is niet toevallig uitgebreid en veelvoudig. Het is onze stelling
dat participatie best wordt voorbehouden voor deze processen waarbij
tussen deze actoren sprake is van betekenisvolle en ingrijpende interactie,
van coproductie, waarbij bij deze actoren op het vlak van visie, perceptie,
meningen, belangen en prioriteiten echt sprake is van een ontwikkelingsproces.
Dit soort processen moet volgens ons zelf professioneel worden
aangepakt en is het object van participatiemanagement. We spreken over
‘dialogic spaces’ en dat betekent dat we van participatieprocessen spreken
als er ruimte is voor beleidsverrijking.
Dergelijke participatieprocessen kunnen het gevolg zijn van een open
proces dat door het stadsbestuur of door andere publieke instellingen
wordt opgezet, maar ze kunnen ook, zoals hierboven aangegeven, het
gevolg zijn van spontaan initiatief vanuit de burgermaatschappij dat zich
rond een infrastructuur, een ruimte, een gebouw,… vormt en daarrond
een maatschappelijke alliantie opbouwt. Dat kan dan het voorwerp worden
van wat we in de tekst over burgermaatschappij een ‘vitale coalitie’
hebben genoemd. Niet alleen het bestuur heeft het recht een participatieproces
te starten. Soms ontwikkelt zich burgerinitiatief als gevolg van een
bepaald idee of een proefballon vanwege de overheid, soms ontwikkelt
zich dat als protest tegen een bepaald plan of project. Stadsprojecten genereren
dus zelf ook burgerschap en activeren participatie, zij het niet
altijd zoals het stadsbestuur het zich vooraf had voorgesteld. De manier
waarop een bestuur met dat soort conflicten omgaat is deel van het participatieproces.
Het kan ook dat burgerinitiatief zich ontwikkelt rond lege
ruimtes in de stad, rond infrastructuur waar zogezegd niets gebeurt. Er
ontwikkelen zich praktijken, er komt een sociale infrastructuur tot stand.
Corijn heeft het over de ‘ongrijpbare stedelijkheid’, over broedplaatsen en
vrijplaatsen. Het gaat dan niet om een zo snel als mogelijk te realiseren
inpasbaarheid in gestroomlijnde processen. Het gaat eerder om letterlijk
ruimte laten en ruimte geven, daar tolerant voor zijn. 41
41
Corijn, E. (2006). Ibid.
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
95