Naar een innoverend participatiebeleid - Thuis in de Stad

Stadsprojecten: het gaat over mensen
Stadsprojecten in de ruimtelijk-fysieke betekenis gaan niet op de eerste
plaats over breken en bouwen, over stenen en gebouwen. Stadsprojecten
grijpen in in het sociale weefsel tussen mensen, tussen mensen en plekken,
tussen mensen en de burgermaatschappij. Daarom is participatie zo
essentieel en daarom is het ook zo cruciaal dat de effecten van de stadsprojecten
van bij het begin, tijdens het proces en na realisatie zichtbaar
blijven en voorwerp van discussie zijn. Dat betekent ook dat effecten anders
kunnen zijn dan voorzien, dat er neveneffecten kunnen optreden
(bvb: verdringing of gentrificatie), dat van de beoogde effecten eventueel
niet veel terechtkomt. Van analyse tot effecten: dat hele traject bekijken
vanuit het perspectief van mensen die in een stadsdeel wonen en/of dat
gebruiken: daar hebben we het over als het over stadsprojecten gaat. De
perceptie van stedelijke bestuurders over de effecten van hun ingrepen
zijn daarbij een nuttige maar slechts één bron van informatie.
Stadsprojecten: niet van de overheid alleen
Filip De Rynck | Karolien Dezeure
Meestal denken we bij stadsprojecten aan overheidsinitiatief: stadsbesturen
willen iets op een bepaalde plaats realiseren en zetten daar dan al niet
een proces van overleg voor op. Stadsprojecten zijn er echter ook omdat
in de stad op verschillende plaatsen dingen gaande zijn, zich actie vormt,
coalities tot stand komen, de burgermaatschappij initiatief neemt, soms
als reactie op overheidsplannen, soms vanuit autonoom initiatief. Dit
brede perspectief is essentieel voor een goed begrip van wat we onder
agendavorming begrijpen: de agenda van de stadsprojecten is geen monopolie
van de stadsbesturen. Participatieprocessen kunnen vanuit de
burgermaatschappij tot stand komen en dan wordt de participatiebereidheid
van de overheid nog meer op de proef gesteld maar is het misschien
net op zulke momenten dat de echte bereidheid al dan niet blijkt.
Stadsprojecten kunnen tot stevige botsingen leiden tussen stadsbesturen
en burgermaatschappij, tot zware conflicten. Ook dan en misschien
vooral dan zijn deze stadsprojecten voor ons fora van participatie. Participatie
vatten wij immers, conform onze visietekst, op als ‘politiek bezig
zijn in en met de stad’. Burgerinitiatieven die zich organiseren tegen plannen
van de overheid dragen bij tot een participatief klimaat in de stad, al
kan het stadsbestuur zelf daar de grootste moeite mee hebben. Participatie
georganiseerd door stadsbesturen is dus essentieel en wij geloven er ook
in dat dit mogelijk is, maar participatie in trajecten georganiseerd door
stadsbesturen is maar een deel van participatie rond stadsprojecten. Het
spreekt vanzelf dat het onderscheid tussen stadsprojecten vanuit stadsbesturen,
stadsprojecten vanuit burgerinitiatief en stadsprojecten in conflict
93