Wilsverklaring infobrochure - Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging

EUTHANASIE
Euthanasiewet en
wilsverklaring
inhoudjuiste versie+kaft.indd 1 2/04/2009 15:05:09

de nieuwe wetgeving
Inhoud
Voorwoord p. 1
De wet in vraag en antwoord p. 3
Enkele veel gestelde vragen p. 16
Wilsverklaring p. 19
Nuttige adressen p. 31
Interessante links p. 32
inhoudjuiste versie+kaft.indd 2 2/04/2009 15:05:09

Voorwoord
EUTHANASIE
Euthanasie was lange tijd onbespreekbaar in ons land. Tot
voor kort was euthanasie in Vlaanderen illegaal en kon dit
volgens het Belgisch Strafwetboek worden behandeld als
moord met voorbedachten rade.
Jarenlang heeft de vrijzinnige gemeenschap geijverd voor
de legalisering van euthanasie. Het is immoreel het leven te
rekken of in stand te houden als dat leven voor de betrokkene
zelf geen enkele waarde meer heeft. Iedereen heeft recht op
een eigen manier van leven en ook op een eigen manier van
sterven: het recht op zelfbeschikking.
In 1984 wordt de ‘waardige dood’ voor het eerst besproken
in het parlement. In 1999 dienen een aantal parlementsleden,
waaronder Jacinta De Roeck, Jeannine Leduc en Myriam
Vanlerberghe een wetsvoorstel in dat euthanasie onder
bepaalde voorwaarden toelaat.
Na grondige en diepgaande discussies wordt op 16 mei 2002
de euthanasiewet goedgekeurd door de plenaire vergadering
van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Op
28 mei 2002 wordt de wet door de Koning getekend en op
22 juni verschijnt deze wet in het Staatsblad. Drie maanden
later is euthanasie wettelijk een feit. België is, na Nederland,
het tweede land ter wereld waar euthanasie onder bepaalde
voorwaarden is toegelaten.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 1 2/04/2009 15:05:09

de nieuwe wetgeving
Noot:
Deze brochure geeft informatie over de wetgeving in België.
Dankzij deze euthanasiewet weten artsen en ernstig zieke
patiënten wat hun rechten en plichten zijn. Belangrijk te
weten is dat de arts die een euthanasieverzoek inwilligt
niet langer strafbaar is, mits deze zich houdt aan de in
de wet voorgeschreven zorgvuldigheidscriteria. Tevens
is in de wet een ‘controle’ voorzien om na te gaan of de
wettelijke voorwaarden en procedurevoorschriften werden
gerespecteerd: het registratiedocument dat de arts moet
invullen na uitvoering van euthanasie en moet bezorgen aan
de Federale Controle- en Evaluatiecommissie die zal oordelen
of de voorwaarden goed zijn nageleefd.
De informatie in deze brochure is bedoeld voor iedereen die
geïnteresseerd is in het euthanasievraagstuk, beroepsmatig of
persoonlijk. Aan de hand van vragen worden de hoofdpunten
van de nieuwe wet besproken.
Overal waar in de brochure ‘hij’ of ‘zijn’ staat, kan ook ‘zij’ of ‘haar’
worden gelezen.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 2 2/04/2009 15:05:10

De wet in vraag en antwoord
Wat is euthanasie precies?
EUTHANASIE
Onder euthanasie wordt verstaan ‘het opzettelijk
levensbeëindigend handelen door een ander dan de
betrokkene, op diens verzoek.’ Zoals verder in de wet
beschreven is de andere altijd een arts.
Het staken of niet instellen van een medische behandeling
al dan niet op verzoek van de patiënt is geen vorm van
euthanasie. Een arts heeft de plicht de weigering van de
patiënt tot verdere behandeling te respecteren.
Het stoppen van een medisch zinloze behandeling, al dan niet
op verzoek van de patiënt, is tevens een medische beslissing
rond het levenseinde.
Ook als een arts de pijn van een patiënt probeert te verlichten
met steeds zwaardere middelen (opdrijven van de pijn- en/of
symptoom-bestrijding) die als neveneffecten hebben dat ze
het leven verkorten, is er geen sprake van euthanasie.
Hulp bij zelfdoding en levensbeëindiging zonder verzoek
worden ook niet onder euthanasie verstaan.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 3 2/04/2009 15:05:10

de nieuwe wetgeving
Wat zijn de voorwaarden voor de patiënt?
de patiënt is meerderjarig (18 jaar) of een ontvoogde
minderjarige die handelingsbekwaam en bewust is op
het ogenblik van zijn verzoek;
het verzoek is vrijwillig, overwogen en herhaald, en
niet tot stand gekomen als gevolg van externe druk;
de patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze
toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of
psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden, en dat
het gevolg is van een ernstige en ongeneeslijke, door
ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 4 2/04/2009 15:05:10

Wat zijn de bijkomende voorwaarden voor de
behandelende arts?
EUTHANASIE
A. Het overlijden zal binnen afzienbare tijd
plaatsgrijpen: terminale patiënt
de behandelende arts moet de patiënt informeren
over zijn gezondheidstoestand en levensver-
wachting; hij bespreekt een eventueel euthanasie-
verzoek met de patiënt, evenals de eventueel nog
resterende therapeutische mogelijkheden, en die
van de palliatieve zorg. Hij moet samen met de
patiënt tot het besluit komen dat er geen andere
redelijke oplossing is en dat het verzoek berust
op volledige vrijwilligheid;
de behandelende arts moet zich verzekeren van
het aanhoudend fysiek of psychisch lijden van
de patiënt en van het duurzaam karakter van
zijn verzoek. Daartoe voert hij met de patiënt
meerdere gesprekken die, rekening houdend met
de ontwikkeling van de gezondheidstoestand van
de patiënt, gespreid worden over een redelijke
periode;
inhoudjuiste versie+kaft.indd 5 2/04/2009 15:05:10

de nieuwe wetgeving
de behandelende arts moet een andere arts raadplegen
over de ernstige en ongeneeslijke ziekte en deze op de
hoogte brengen van de redenen van de raadpleging.
Deze eerste geraadpleegde arts neemt inzage van het
medisch dossier, onderzoekt de patiënt en moet zich
vergewissen van het aanhoudend en ondraaglijk fysiek
of psychisch lijden dat niet kan worden gelenigd. Hij
stelt een verslag op van zijn bevindingen. Deze arts
moet volledig onafhankelijk zijn van de patiënt en van
de behandelende arts. Hij moet ook bevoegd zijn om
over de ziekte in kwestie te oordelen. De behandelende
arts brengt de patiënt op de hoogte van de resultaten
van deze raadpleging;
de behandelende arts moet, indien er een verplegend
team is dat in regelmatig contact staat met de patiënt,
het verzoek van de patiënt bespreken met dat team
of met leden van dat team;
indien de patiënt dit wenst, moet de behandelende arts
het euthanasieverzoek bespreken met de naasten die
de patiënt aanwijst;
hij moet zich ervan verzekeren dat de patiënt de
gelegenheid heeft gehad om over zijn
euthanasieverzoek te spreken met al wie hij wil.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 6 2/04/2009 15:05:10

EUTHANASIE
B. Het overlijden zal niet binnen afzienbare
tijd plaatsgrijpen: niet-terminale patiënt
de behandelende arts moet samen met de patiënt
tot het besluit komen dat er geen andere redelijke
oplossing is en dat het verzoek berust op volledige
vrijwilligheid.
Bovenop de bovenvermelde voorwaarden komen
er nog twee voorwaarden bij:
de behandelende arts moet een tweede arts
raadplegen, die psychiater is of een specialist in de
ziekte van de patiënt en deze zijn redenen geven
voor de raadpleging. Deze tweede geraadpleegde
arts moet ook onafhankelijk zijn van alle
betrokkenen. Hij neemt inzage van het dossier,
onderzoekt de patiënt, vergewist zich van het
aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch
lijden en van het vrijwillig, overwogen en herhaald
karakter van het verzoek. De behandelende arts
informeert de patiënt over het verslag van de
geraadpleegde psychiater of specialist;
men moet minstens één maand laten verlopen
tussen het schriftelijk verzoek van de patiënt en
het toepassen van euthanasie.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 7 2/04/2009 15:05:11

de nieuwe wetgeving
Hoe om euthanasie verzoeken?
De patiënt moet schriftelijk om euthanasie verzoeken. Hij stelt
zelf het document op, dateert en ondertekent het.
Indien de patiënt dit zelf niet meer kan, duidt hij een
meerderjarig persoon aan die dat kan doen. Deze persoon
mag geen materieel belang hebben bij de dood van de patiënt.
De schrijver vermeldt dat de patiënt niet meer in staat is zijn
euthanasieverzoek te schrijven en geeft de redenen waarom.
De behandelende arts moet hierbij aanwezig zijn en de
naam van die arts wordt ook op het schriftelijk verzoek
genoteerd.
Dit document wordt bij het medisch dossier gevoegd.
Volstaat een mondeling euthanasieverzoek?
Neen, volgens de wet is dit niet voldoende. Het schriftelijk
verzoek moet terug te vinden zijn in het medisch dossier van
de patiënt.
Kan een euthanasieverzoek ingetrokken worden?
Ja. De patiënt kan mondeling te allen tijde het verzoek
herroepen. Het schriftelijk verzoek wordt dan verwijderd uit
het medisch dossier en aan de patiënt teruggegeven.
Alle verzoeken van de patiënt, alle handelingen en resultaten
van de behandelende arts, het (de) verslag(en) van de
geraadpleegde arts(en), worden opgenomen in het medisch
dossier van de patiënt.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 8 2/04/2009 15:05:11

Wat is een wilsverklaring?
EUTHANASIE
Elke handelingsbekwame meerderjarige (vanaf 18 jaar) of
ontvoogde minderjarige kan, voor het geval dat hij zijn wil
niet meer kan uiten, schriftelijk in een wilsverklaring te kennen
geven dat een arts euthanasie mag toepassen op een in de
verklaring omschreven moment indien de patiënt niet meer
in staat is om euthanasie te verzoeken.
Een wilsverklaring wordt vooraf opgesteld en heeft geen
dwingende waarde.
Zij heeft uitsluitend betrekking op situaties waarin de patiënt
onomkeerbaar comateus is. De wilsverklaring is niet geldig
voor dementerende patiënten.
Hoe moet een wilsverklaring worden opgesteld?
Een wilsverklaring kan op elk moment schriftelijk worden
opgesteld. Ze wordt opgemaakt in de aanwezigheid van
twee meerderjarige getuigen – van wie er minstens één
geen materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt
– en moet gedateerd en ondertekend worden door degene
die de verklaring aflegt, door de getuigen en eventueel de
vertrouwensperso(o)n(en).
Meerderjarige vertrouwenspersonen kunnen in volgorde
worden aangewezen, die de behandelende arts op de hoogte
brengen van de wil van de patiënt.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 9 2/04/2009 15:05:11

de nieuwe wetgeving
0
Wat gebeurt er wanneer de persoon die een wilsverklaring
wenst op te stellen, fysiek niet meer in staat is dit
te doen?
Hij kan een meerderjarig persoon, die geen enkel belang
heeft bij het overlijden van de betrokkene, aanwijzen, die
zijn verzoek schriftelijk opstelt, ten overstaan van twee
meerderjarige getuigen. Eén getuige mag geen materieel belang
hebben bij het overlijden van die persoon. De wilsverklaring
meldt dat de betrokkene niet in staat is te tekenen en waarom.
De verklaring moet gedateerd en ondertekend worden door
degene die het verzoek schriftelijk opstelt, door de getuigen
en, in voorkomend geval door de vertrouwenspersoon
of vertrouwenspersonen. Bij de wilsverklaring wordt een
medisch getuigschrift gevoegd als bewijs dat de betrokkene
fysiek blijvend niet in staat is de verklaring op te stellen en
te tekenen.
Bestaat er een voorgedrukt model voor een wilsverklaring?
Ja. De Federale Minister voor Volksgezondheid heeft de
inhoud bepaald van een wilsverklaring met de wettelijk
vereiste persoonlijke gegevens, die door de geïnteresseerde
kan worden opgesteld.
Het voorgedrukte model is achterin de brochure terug te
vinden met een toelichting. (p. 19 - p. 29) Ook een Frans-,
Duits- of Engelstalige versie zijn op vraag te bekomen.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 10 2/04/2009 15:05:11

EUTHANASIE
Kan een wilsverklaring worden aangepast of ingetrokken?
Ja, dit kan op elk moment. Iedere wijziging in de geschreven
wilsverklaring moet worden genoteerd en bijgevoegd in het
medisch dossier. De wilsverklaring moet minstens om de vijf
jaar worden herbevestigd. Met de verklaring kan alleen maar
rekening worden gehouden indien zij minder dan vijf jaar
vóór het moment waarop de betrokkene zijn wil niet meer
kan uiten, is opgesteld of bevestigd.
Kan een behandelende arts onmiddellijk euthanasie
toepassen indien er een wilsverklaring is?
De behandelende arts moet zich steeds aan de wettelijke
voorwaarden en procedure houden. Hij moet er zeker van
zijn dat de patiënt:
lijdt aan een ernstige, ongeneeslijke (door
ongeval of ziekte veroorzaakte) aandoening;
niet meer bij bewustzijn is;
in comateuze toestand verkeert die volgens
de stand van de wetenschap onomkeerbaar is.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 11 2/04/2009 15:05:11

de nieuwe wetgeving
De behandelende arts moet tevens:
een andere arts raadplegen over de onomkeerbaarheid
van de medische toestand van de patiënt en hem op
de hoogte brengen van de redenen van deze
raadpleging. Deze geraadpleegde arts onderzoekt de
patiënt, het medisch dossier, en maakt een verslag van
zijn bevindingen. De behandelende arts brengt de
aangewezen vertrouwenspersoon, indien in de
wilsverklaring opgenomen, op de hoogte van de
resultaten;
de inhoud van de wilsverklaring bespreken met het
verplegend personeel of leden ervan die in regelmatig
contact stonden met de patiënt;
het verzoek van de patiënt met de vertrouwenspersoon
bespreken, indien deze in de wilsverklaring werd
opgenomen;
de wilsverklaring bespreken met de naasten van de
patiënt die door de vertrouwenspersoon (als de
wilsverklaring hierin voorziet) zijn aangewezen.
De geraadpleegde arts moet onafhankelijk zijn van de
betrokken partijen.
Al deze handelingen moeten in het medisch dossier van de
patiënt worden opgetekend.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 12 2/04/2009 15:05:11

EUTHANASIE
Wie controleert of euthanasie wettelijk correct werd
uitgevoerd?
Er is een Federale Controle – en Evaluatiecommissie ingesteld
die nagaat of de toepassing van de euthanasiewet correct
gebeurde.
•
•
•
•
•
•
De commissie bestaat uit zestien leden:
acht doctors in de geneeskunde waarvan er
minstens vier hoogleraar zijn aan een Belgische
universiteit, vier leden zijn hoogleraar in de
rechten aan een Belgische universiteit of
advocaat en vier leden komen uit kringen, belast
met de problematiek van ongeneeslijk zieke
patiënten.
.
De arts die euthanasie heeft toegepast, bezorgt binnen vier
werkdagen een volledig ingevuld registratiedocument aan de
commissie, dat bestaat uit twee delen, waarvan inhoud en
vorm wettelijk zijn bepaald. Zij onderzoekt dit document en
gaat op basis van het tweede deel (anoniem) na of euthanasie
wettelijk correct werd uitgevoerd. Indien de commissie geen
onregelmatigheden vaststelt, wordt er verder geen gevolg
aan gegeven en wordt het eerste deel (dat namen bevat) niet
geopend. Dit houdt m.a.w. in dat niet bekend wordt welke
arts bij welke patiënt euthanasie heeft uitgevoerd. In geval
van twijfel kan de commissie beslissen het eerste deel van het
registratiedocument door te nemen en eventueel bijkomende
informatie op te vragen bij de behandelende arts. Is de
commissie bij een tweederde meerderheid van oordeel dat
er bepaalde voorwaarden niet zijn nageleefd, maakt zij het
inhoudjuiste versie+kaft.indd 13 2/04/2009 15:05:12

de nieuwe wetgeving
dossier over aan de Procureur des Konings van de plaats van
overlijden van de patiënt.
De commissie spreekt zich binnen twee maanden na het
ontvangen van het registratiedocument, uit.
Wordt euthanasie beschouwd als een natuurlijke
dood?
Ja. Een persoon die overlijdt ten gevolge van euthanasie waarbij
alle wettelijke voorwaarden in acht werden genomen, wordt
geacht een natuurlijke dood te zijn gestorven. De juridische
gevolgen van aangegane verzekeringsovereenkomsten zijn
in geval van euthanasie dezelfde als voor iemand die een
natuurlijke dood sterft.
Is een arts verplicht een verzoek van euthanasie in te
willigen?
Neen. Geen arts kan worden gedwongen euthanasie toe
te passen. Weigert de geraadpleegde arts euthanasie toe
te passen, dan moet hij dit de patiënt of de eventuele
vertrouwenspersoon tijdig laten weten, waarbij hij de redenen
van zijn weigering toelicht. Berust zijn weigering op een
medische grond dan wordt die in het medisch dossier van de
patiënt opgetekend.
De arts die weigert in te gaan op een euthanasieverzoek moet
het medisch dossier van de patiënt overmaken aan de arts die
is aangewezen door de patiënt of de vertrouwenspersoon.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 14 2/04/2009 15:05:12

Hij heeft echter geen doorverwijsplicht: hij
moet er zelf niet voor zorgen dat de patiënt
in contact wordt gebracht met een arts die
wel bereid is om de gevraagde stervenshulp
te bieden. Aan de andere kant heeft hij niet
het recht een patiënt in de kou te laten staan:
zo maakt hij een deontologische fout.
Net zoals een arts kan ook iemand anders
niet gedwongen worden om mee te werken
aan de uitvoering van euthanasie. Dit moet
dus op vrijwillige basis gebeuren.
De patiënt heeft er alle belang bij om tijdig
over zijn euthanasie-wens te spreken met
zijn behandelende arts. Ook voor de arts
vraagt het immers tijd om zich hierop voor
te bereiden.
EUTHANASIE
inhoudjuiste versie+kaft.indd 15 2/04/2009 15:05:12

de nieuwe wetgeving
Enkele veel gestelde vragen
In het wetsontwerp is euthanasie alleen mogelijk voor
meerderjarigen. Wat dan bij een minderjarige?
Bij minderjarigen is de wet op euthanasie niet van
toepassing. Hier kan alleen een correct medisch
handelen bedongen worden volgens de patiënten-
rechten.
Kan een dement persoon ook euthanasie vragen?
Neen.
Een dement persoon is niet-handelingsbekwaam.
Hoe zit het met psychiatrische patiënten die euthanasie
eisen?
Een psychiatrisch patiënt die gecolloqueerd en niet-
handelingsbekwaam is, kan geen euthanasie eisen.
Wat zijn LEIF-artsen?
LEIF-artsen staat voor LevensEinde Informatie
inhoudjuiste versie+kaft.indd 16 2/04/2009 15:05:12

EUTHANASIE
Forum-artsen. Dit forum groepeert artsen die
gecontacteerd kunnen worden in verband
met de juridische, administratief-procedurele,
psychologische, ethische en medisch-technische
aspecten van euthanasie en haar uitvoering en die
ook kunnen fungeren als aanspreekpunt voor artsen
die zelf moeilijkheden hebben met een euthanasieverzoek;
zij kunnen ook als eerste geraadpleegde
arts (of tweede, in geval van niet-terminaliteit) bij
euthanasieverzoeken optreden.
Is er een lijst beschikbaar van artsen waarop patiënten
een beroep kunnen doen?
Neen.
De behandelende arts kan wel contact opnemen met
een LEIF-arts om verdere informatie te krijgen.
Een van twee getuigen die de wilsverklaring ondertekenen,
mag geen baat hebben bij de dood van de patiënt.
Mag een buddy (persoonlijke begeleider aids patiënt)
dan tekenen? Is die nog volledig belangeloos?
Ja, een buddy heeft een vertrouwensrelatie met een
aids-patiënt; hij kan als getuige optreden als hij geen
materieel belang heeft bij het overlijden van de
patiënt.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 17 2/04/2009 15:05:12

de nieuwe wetgeving
Mag een familielid die de patiënt verzorgt, als getuige
optreden
Ja, zolang er een tweede getuige tekent die geen
materieel belang heeft bij het overlijden van de
patiënt.
Indien een patiënt zich in een comateuze toestand
bevindt en testen wijzen uit dat de situatie onomkeerbaar
en uitzichtloos is, wanneer (tijdspanne) en in
hoeverre kunnen familieleden dan beroep doen op de
wilsverklaring?
Onmiddellijk.
Indien de wilsverklaring niet langer dan vijf
jaar geleden schriftelijk werd opgesteld, kan de
procedure worden opgestart.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 18 2/04/2009 15:05:12

De heer/Mevrouw (*) (naam en voornaam)
EUTHANASIE
Wilsverklaring inzake euthanasie
Rubriek I. Verplichte gegevens
A. Voorwerp van de wilsverklaring
(*) verzoekt dat voor het geval hij/zij (*) niet meer in staat
is tot wilsuiting, een arts euthanasie toepast indien voldaan
is aan de voorwaarden gesteld in de wet van 28 mei 2002
betreffende euthanasie
(*) herbevestigt de wilsverklaring tot euthanasie die werd
opgesteld op (datum) (1)
(*) herziet de wilsverklaring tot euthanasie die werd opgesteld
op (datum) (1)
(*) trekt de wilsverklaring tot euthanasie, die werd opgesteld
op (datum) in
inhoudjuiste versie+kaft.indd 19 2/04/2009 15:05:12

de nieuwe wetgeving
0
B. Persoonlijke gegevens van de verzoeker
Mijn persoonlijke gegevens zijn de volgende:
- hoofdverblijfplaats
- volledig adres
- identificatienummer in het Rijksregister
- geboorteplaats en geboortedatum
C. Kenmerken van de wilsverklaring
Deze verklaring werd vrij en bewust afgelegd. Dit wordt
onderschreven door de handtekening van de twee getuigen en
in voorkomend geval van de vertrouwensperso(o)n(en).
Ik verwacht dat deze wilsverklaring wordt geëerbiedigd.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 20 2/04/2009 15:05:12

D. De getuigen
EUTHANASIE
De getuigen ten overstaan waarvan ik deze wilsverklaring
afleg, zijn:
1) naam en voornaam
hoofdverblijfplaats
volledig adres
identificatienummer in het Rijksregister
telefoonnummer
geboortedatum en geboorteplaats
eventuele graad van verwantschap
2) naam en voornaam
hoofdverblijfplaats
volledig adres
identificatienummer in het Rijksregister
telefoonnummer
geboortedatum en geboorteplaats
eventuele graad van verwantschap
inhoudjuiste versie+kaft.indd 21 2/04/2009 15:05:12

de nieuwe wetgeving
Als vertrouwensperso(o)n(en), waarvan ik wens dat hij/zij
onmiddellijk op de hoogte wordt (worden) gebracht indien
ik mij in een toestand bevind waarin de wilsverklaring van
toepassing zou kunnen zijn en dat hij/zij tijdens de procedure
wordt (worden) betrokken, wijs ik in volgorde van voorkeur
aan:
1) naam en voornaam
hoofdverblijfplaats
volledig adres
identificatienummer in het Rijksregister
telefoonnummer
geboortedatum en geboorteplaats
eventuele graad van verwantschap
2) …
Rubriek II. Facultatieve gegevens
A. De eventueel aangewezen vertrouwenspersonen
inhoudjuiste versie+kaft.indd 22 2/04/2009 15:05:13

EUTHANASIE
B. Gegevens weer te geven door de persoon die
fysiek blijvend niet in staat is een wilsverkla-
ring op te stellen en te tekenen
De reden waarom ikzelf fysiek blijvend niet in staat ben
deze wilsverklaring op te stellen en te ondertekenen is de
volgende:
.…………………………………………………………...
Als bewijs hiervan, voeg ik een medisch getuigschrift in
bijlage.
Ik heb (naam en voornaam) aangewezen om deze
wilsverklaring schriftelijk vast te leggen.
De persoonlijke gegevens van de vernoemde persoon zijn
de volgende:
hoofdverblijfplaats
volledig adres
identificatienummer in het Rijksregister
telefoonnummer
geboortedatum en geboorteplaats
eventuele graad van verwantschap
inhoudjuiste versie+kaft.indd 23 2/04/2009 15:05:13

de nieuwe wetgeving
Deze verklaring is opgemaakt in (aantal) ondertekende
exemplaren die worden bewaard (op een plaats of bij een
persoon):
....…………………………………………………………
Gedaan
te………………………………,
op……………………………………………
Datum en handtekening van de verzoeker
Datum en handtekening van de aangewezen persoon bij het
fysiek blijvend niet in staat zijn van de verzoeker (1)
Datum en handtekening van de twee getuigen
Datum en handtekening van de aangewezen vertrouwensperso(o)n(en)
(1)
(bij iedere datering en handtekening worden de hoedanigheid
en de naam vermeld)
(*) schrappen wat niet past
(1) in voorkomend geval
(2) voor elke aangewezen vertrouwenspersoon worden de
onder 1) vermelde gegevens ingevuld
inhoudjuiste versie+kaft.indd 24 2/04/2009 15:05:13

EUTHANASIE
Toelichting bij de Wilsverklaring
inzake euthanasie
De wilsverklaring wordt bij voorkeur met de hand geschreven.
Alle hierna vermelde gegevens die voor u van toepassing zijn,
moeten worden opgenomen.
Rubriek I. Verplichte gegevens
A. Voorwerp van de wilsverklaring
Hier neemt u over wat voor u van toepassing is:
als u voor de eerste keer een wilsverklaring
schrijft, neemt u de tekst na het eerste (*) over;
als u later (binnen vijf jaar na datum van de
registratie) wenst te herbevestigen, neemt u het
tweede (*) en vult u de datum van registratie in;
wilt u een aantal gegevens wijzigen (b.v. adres,
getuigen, vertrouwenspersoon, …), dan kunt u
het derde (*) gebruiken;
inhoudjuiste versie+kaft.indd 25 2/04/2009 15:05:13

de nieuwe wetgeving
u kunt ook altijd uw wilsverklaring intrekken;
daarvoor gebruikt u het vierde (*).
Het is wel zo dat u steeds alle gegevens weer dient over te
schrijven, of het nu gaat om een herbevestiging, een herziening
of een annulering (intrekking) van de wilsverklaring.
B. Persoonlijke gegevens
De hoofdverblijfplaats en het volledig adres zijn in
de meeste gevallen hetzelfde. Alleen wanneer u het
meest op een tweede adres verblijft (b.v. student,
tweede woonst,…) dient u beide te vermelden.
Uw identificatienummer in het Rijksregister
kunt u terugvinden op:
1. uw SIS-kaart
2. uw loon- of pensioenfiche
3. uw belastingsbrief
4. eventueel op uw identiteitskaart
(is een keuzemogelijkheid)
inhoudjuiste versie+kaft.indd 26 2/04/2009 15:05:13

C. Kenmerken van de wilsverklaring
Deze tekst neemt u gewoon over.
D. De getuigen
U vult alle gegevens voor beide getuigen in.
EUTHANASIE
Voor hoofdverblijfplaats en volledig adres: zie
B. Persoonlijke gegevens
Identificatienummer in het Rijksregister: zie
B. Persoonlijke gegevens
Eventuele graad van verwantschap: een van de
twee getuigen mag geen materieel belang hebben
bij uw overlijden
inhoudjuiste versie+kaft.indd 27 2/04/2009 15:05:13

de nieuwe wetgeving
Rubriek II. Facultatieve gegevens
A. De eventueel aangewezen vertrouwenspersonen
Naargelang u een of meerdere vertrouwenspersonen heeft,
gebruikt u enkelvoud of meervoud bij het opschrijven van
de gegevens.
Bij 1), 2), … geeft u de gevraagde informatie zoals bij Rubriek
I, B. Persoonlijke gegevens
B. Gegevens weer te geven door de persoon die fysiek
blijvend niet in staat is een wilsverklaring op te
stellen en te tekenen
Dit is heel belangrijk en moet zeker worden ingevuld
wanneer u zelf niet in staat bent de informatie eigenhandig
te schrijven.
Er moet een ondertekend en gedateerd medisch getuigschrift van
de huisarts worden bijgevoegd waarin wordt vermeld waarom
u de wilsverklaring niet eigenhandig kan opschrijven.
De persoonlijke gegevens van de door u aangewezen persoon
die uw wilsverklaring schriftelijk vastlegt, moeten op dezelfde
wijze als die van de getuigen (zie: Rubriek I., D. De
getuigen) worden ingevuld.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 28 2/04/2009 15:05:14

EUTHANASIE
Achteraan dient u het aantal ondertekende exemplaren die
worden bewaard te vermelden, samen met de naam van de
personen en hun adres die het exemplaar bijhouden.
U sluit uw wilsverklaring af met de datum en de plaats waar
ze is opgesteld, in te vullen.
Wie tekent de wilsverklaring?
Uzelf (indien dit niet mogelijk is, de aangewezen
persoon die in uw plaats de verklaring heeft
opgesteld);
de twee getuigen;
de vertrouwenspersoon of vertrouwens-
personen.
Iedere ondertekenaar zet de datum bij de handtekening
en ook zijn/haar hoedanigheid: de verzoeker (u of de
door u aangewezen persoon indien uzelf niet meer kan
tekenen), de twee getuigen en de vertrouwenspersoon of
vertrouwenspersonen.
inhoudjuiste versie+kaft.indd 29 2/04/2009 15:05:14

de nieuwe wetgeving
0
Sinds september 2008 kunt u uw wilsverklaring ook 'digitaal'
laten registreren via het gemeentebestuur, dienst bevolking.
Uw verklaring wordt er nagekeken en weggeschreven naar
een databank. Het originele exemplaar wordt gekopieerd in
het aantal dat u nodig heeft; de kopieën krijgt u mee en het
origineel wordt samen met de digitale informatie verstuurd
naar het Ministerie van Volksgezondheid waar alles wordt
opgeslagen'. Wij raden u aan om dit ook te doen; indien
nodig kan uw behandelende arts via een code nagaan of er
een wilsverklaring is.
Wij hebben vernomen dat er geen vraag tot herbevestiging
wordt gesteld vanuit de gemeente en het ministerie. Dit
dient echter om de vijf jaar te gebeuren. Daarom biedt de
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging u de gelegenheid uw
wilsverklaring bij ons te laten registreren. U krijgt dan een
brief met registratienummer toegestuurd en uw verklaring
wordt bijgehouden in uw dossier. In het vierde jaar na
registratiedatum, vragen wij u of u uw wilsverklaring wenst
te herbevestigen.
Ons adres:
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV),
An Lys,
Lange Leemstraat 57, 2018 Antwerpen
inhoudjuiste versie+kaft.indd 30 2/04/2009 15:05:14

Nuttige adressen
EUTHANASIE
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, (voor de registratie
en opvolging van de wilsverklaringen: t.a.v. An Lys)
Lange Leemstraat 57, 2018 Antwerpen,
tel.: +32 (0)3 233 70 32, fax: +32 (0)3 233 55 13,
e-mail: wilsverklaring@h-vv.be
(gebruik dit specifieke e-mailadres waardoor de
discretie optimaal wordt verzekerd),
website: www.h-vv.be
Unie Vrijzinnige Verenigingen, Federaal Secretariaat,
Brand Whitlocklaan 50, 1200 Sint-Lambrechts-
Woluwe, tel.: +32 (0)2 735 81 92,
fax: +32 (0)2 735 81 66, cmd.federaal@uvv.be,
website: www.uvv.be
Federale Controle- en Evaluatiecommissie (FCECE),
Pachecolaan 19 bus 5, Rijksadministratief Centrum,
Vesaliusgebouw 4de verdieping, 1010 Brussel,
website: www.health.fgov.be/AGP/nl/euthanasie
LEIF-artsenforum ‘Menswaardig Levenseinde’
(opgericht met de steun van de vzw ‘Recht op Waardig
Sterven). Het secretariaat van de LEIF-artsen is
gelegen in Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel,
tel.: +32 (0)2 456 82 15 (tijdens de kantooruren)
LEIFlijn: iedere werkdag tussen 9 en 17u.,
tel.: 078/15 11 55, e-mail: leiflijn@skynet.be,
website: www.leif.be
Recht op Waardig Sterven, Constitutiestraat 33,
2060 Antwerpen, tel./fax: +32 (0)3 272 51 63,
e-mail: info@rws.be, website: www.rws.be
inhoudjuiste versie+kaft.indd 31 2/04/2009 15:05:14

de nieuwe wetgeving
Association pour le Droit de Mourir dans la Dignité
(ADMD), Rue du Président 55, 1050 Brussel,
tel.: +32 (0)2 502 04 85, fax: +32 (0)2 502 61 50,
e-mail: info@admd.be, website: www.admd.be
Publicatie Ken je rechten als patiënt, is een uitgave
van SVV-socio-cultureel centrum en de Dienst
Gezondheidsbevordering en de Juridische Dienst van het
Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten
(2002), te bekomen bij SVV, Sint-Jansstraat 32-38,
1000 Brussel, tel.: +32 (0)2 515 04 11,
e-mail: svv@socmut.be
De Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten
van de patiënt is terug te vinden op de website:
http://www.just.fgov.be
Interessante Links (Internet)
Belgian Medcare
http://www.belgianmedcare.com of
http://www.medcare.be
Belgisch Staatsblad
http://www.staatsblad.be, ook terug te vinden op
de website http://www.just.fgov.be
Tele-Onthaal
http://www.tele-onthaal.be
Seniorennet – http://www.seniorennet.be
Gezondheidssite voor Vlaanderen
http://www.gezondheid.be
voor uitgebreide informatie over euthanasie en
andere gezondheidsthema's
inhoudjuiste versie+kaft.indd 32 2/04/2009 15:05:14

Colofon
Werkten mee aan deze brochure
EUTHANASIE
- Marianne Marchand, eindredactie
- Lieve De Peuter, medewerker De Maakbare Mens vzw,
dossierverantwoordelijke wilsverklaringen
- Franky Bussche, hoofd van de cel:
Studie en Onderzoek UVV
- Wilfried Van Gassen, beheerder HV
- Marc Campine, beheerder HV
- Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde,
Faculteit Geneeskunde en Farmacie, Vrije Universiteit
Brussel
Vormgeving
Nikki Juten
Deze brochure is een uitgave van de Humanistisch-Vrijzinnige
Vereniging vzw in samenwerking met De Maakbare Mens vzw.
D/2007/10.461/01
inhoudjuiste versie+kaft.indd 3 2/04/2009 15:05:14

de nieuwe wetgeving
Inlichtingen:
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging vzw,
Lange Leemstraat 57, 2018 Antwerpen
Tel. 03 233 70 32, fax 03 233 55 13,
e-mail: wilsverklaring@h-vv.be
inhoudjuiste versie+kaft.indd 4 2/04/2009 15:05:15