Download hier het kringblad - Sint-Janscentrum

Kringblad
gratis periodieK contactblad van de gebedsKring sint jan van het bisdom ’s-hertogenbosch
jaargang 22, nummer 1 - voorjaar 2013
jaar van het geloof:
een stap maken
in geloof
naar de
verrezen
heer!

Colofon
Het kringblad is een gratis
uitgave van de gebedskring
Sint Jan voor roepingen in het
bisdom ‘s-Hertogenbosch.
Het verschijnt met Kerstmis,
met Pasen en in de zomer.
Redactie:
Sacha Steijaert
(2 e jaars priesterstudent)
Bryan van de Mortel
(1 e jaars priesterstudent)
Secretariaat:
Papenhulst 4,
5211 LC ‘s-Hertogenbosch
T.: 073-6123055
F.: 073-6145315
E.: info@sint-janscentrum.nl
W.: www.sint-janscentrum.nl
www.sonnius.nl
Men is vrij om artikelen met
bronvermelding over te nemen
in parochiebladen etc.
Gelieve persoonsmutaties ook
door te geven aan het secretariaat
van de gebedskring.
Retourzendingen worden uit
het bestand verwijderd.
Nieuwe leden zijn altijd welkom!
Schroom dus niet om
mensen te vragen om te bidden
voor roepingen!
Financiële
ondersteuning:
U kunt de priester- en diakenopleiding
van het Bossche
Bisdom ondersteunen door
een gift aan:
Nederland:
IBAN: NL46 FVLB 0225 2030 22
BIC: FVLB NL22
België:
IBAN: BE18 5210 0532 0165
BIC: FVLB BE22
t.n.v. R.K. Instelling Sonnius
te ‘s-Hertogenbosch
In deze editie
Voorwoord ................................................... 3
B. van de Mortel en S. Steijaert
Geloof kan niet zonder liefde .......................... 5
Mgr. A.L.M. Hurkmans
De poort van het geloof - Porta Fidei ............... 8
Sacha Steijaert
Met het hele gezin op missie ........................ 13
Nelly en Henk Welling
De hermeneutiek van Vaticaum II ................ 20
Dr. G.P. Weishaupt, vicaris
Jaar van het geloof op het Sint-Janscentrum .. 28
Sacha Steijaert
Misintenties ............................................... 34
In memoriam ............................................. 35
Afbeelding kaft:
de ongelovige Thomas, door Caravaggio. Bron: www.
google.com

Voorwoord redactie
Beste lezers,
We zijn blij dat we u het 1 e nummer van het kringblad van 2013 kunnen presenteren.
Ook nu hebben we ons best gedaan om u een interessant Kringblad aan te bieden.
Sinds het vorige Kringblad hebben een aantal belangrijke gebeurtenissen plaatsgevonden.
Zonder meer is het onverwachte terugtreden van Benedictus XVI een unieke gebeurtenis
geweest. We zullen zijn getuigenis als ‘eenvoudige werker in de wijngaard’ missen,
maar ook zijn grondige theologische visie op het leven van de Kerk. We mogen vooral
heel dankbaar zijn voor zijn dienstbaarheid aan de Kerk en het voorbeeld dat hij ons
heeft gegeven. We zijn ook heel dankbaar voor onze nieuwe H. Vader, paus Franciscus.
Een van de erfenissen van de vorige paus is het jaar van het geloof. Benedictus XVI
heeft opgeroepen om vanaf 1 oktober 2012 tot en met 31 september 2013 een jaar
van het geloof te vieren. Een jaar om ons te herbronnen op ons geloof en haar rijkdom
in al haar facetten te laten gelden in ons leven. Het thema van dit Kringblad is dan ook
het jaar van het geloof.
Mgr. Hurkmans geeft in zijn artikel ‘poort van het geloof’ enkele aanbevelingen hoe wij
dit jaar van het geloof gestalte zouden kunnen geven. Ook refereert hij aan de brief
‘porta fidei’ van Benedictus XVI. Deze brief ‘porta fidei’ willen wij u niet onthouden. In
deze brief legt de emeritus-paus uit waarom hij een jaar van het geloof heeft afgekondigd
en geeft hij aanwijzingen hoe we als Kerk dit Jaar zouden kunnen vieren. In het
artikel ‘missie in Suriname’ geeft het gezin Welling uit Nijmegen een beschrijving van
hun getuigenis tijdens een missiejaar in Suriname. Zij hebben heel concreet invulling
gegeven aan wat Benedictus XVI van ons vraagt: een vreugdevol getuigenis naar de
wereld van de hoop die in ons leeft. Vicaris Weishaupt geeft in het artikel ‘De hermeneutiek
van Vaticanum II’ een uitleg van een ander aspect dat Benedictus XVI heeft
benadrukt: een goede lezing en interpretatie van het 2e Vaticaans Concilie zodat haar
vruchten ten dienste kunnen komen aan geheel de Kerk. In een ander artikel wordt een
overzicht gegeven van de activiteiten die rondom het seminarie zijn georganiseerd tijdens
het jaar van het geloof.
3

Graag willen we uw aandacht vragen voor de gebedsdag 2013. Deze zal op 13 oktober
plaatsvinden in het Sint-Janscentrum en zal in het teken staan van Johannes Paulus II,
de paus die aan de oorsprong staat van het Sint-Janscentrum.
Wij zijn dankbaar voor de vele positieve reacties die we hebben gekregen naar aanlei-
ding van het vorige Kringblad. Dit doet ons veel plezier. We hopen dat ook dit Kringblad
u veel leesplezier zal schenken.
Bryan van de Mortel
Sacha Steijaert
4
Over de auteurs
PRIESTERWIJDING
Op 25 mei 2013 om 12.00 uur zullen Harm Eskes, Peter Koen en Bart Theunissen
door Mgr. Hurkmans tot priester worden gewijd in de St. Janskathedraal
in Den Bosch. U bent van harte uitgenodigd om dit heugelijke feit met
ons mee te vieren.
Wij vragen graag uw gebed in de weken van voorbereiding op de wijding.
Voor nadere informatie over kunt u contact opnemen met de receptie van
het Sint-Janscentrum
Links op foto: Bryan van de Mortel, eerstejaars student filosofie,
is 24 jaar en geboren en getogen in Helmond. Hij heeft
Romaanse talen gestudeerd aan de Radboud universiteit te Nijmegen.
Eerder heeft hij het Spiritualiteitsjaar gevolgd op een
Duits seminarie en dit jaar is hij begonnen aan de priesteropleiding
in het Sint-Janscentrum in ‘s-Hertogenbosch.
Rechts op foto: Sacha Steijaert, tweedejaars student filosofie.
Hij is 38 jaar, geboren en opgegroeid in Hoofdplaat (provincie Zeeland). Aan de HTS in Breda volgde hij de
studie milieutechnologie. Daarna heeft hij jaren gewerkt in de chemische industrie als ingenieur en operations
manager. Dit jaar is hij begonnen op het Sint-Janscentrum aan de priesteropleiding.

Geloof kan niet zonder liefde
Paus Benedictus heeft een jaar van het
geloof uitgeroepen. Dit sluit aan bij de
diepe overtuiging van de Paus dat leven
van de mens en van de samenleving
niet zonder God kan. God en mens
horen bij elkaar. Om mijn dankbaarheid
tegenover Paus Benedictus XVI
uit te drukken nu hij terug is getreden,
wil ik met respect voor zijn beslissing
en met verdriet om zijn afscheid, met
enkele woorden het jaar van het geloof
bijzonder bij u aanbevelen. Immers,
het is ook mijn overtuiging dat
wanneer God niet de plaats krijgt die
Hem toekomt dat de mensen zichzelf
daarmee tekort doen.
Veel ervaringen in het dagelijks leven lijken
echter die overtuiging te weerspreken.
Zovele mensen lijken goed en tevreden te
kunnen leven los van God. Het kerkelijk
en godsdienstig leven trekt zich heel stil,
maar ook wel heel consequent, terug uit
het publieke leven. Leven met God lijkt iets
te worden van enkelingen. En, toch… vindt
de liefde niet haar oorsprong in God? Is het
niet nodig dat iedere mens zich in zijn leven
laat leiden door de stem in zijn geweten
die van God komt? Roept het leven van de
mens in heel zijn broosheid niet om vervul-
ling van Godswege? Kan er rechtvaardigheid
en vrede komen zonder dat God ons
daartoe oproept? Worden mensen zonder
God niet een voor een het slachtoffer van
hun tijd, zonder toekomst? Is de mens niet
onrustig tot hij rust in God?
Paus Benedictus ziet het als de opdracht
van de Kerk om juist in onze tijd het geloof
in God te verkondigen. De Kerk moet
zich op weg begeven om de mensen uit
de woestijn te leiden naar de plaats van
het leven.
5

Sociale, culturele en
politieke inzet om het
leven van mensen te
verbeteren zijn natuurlijk
goed, maar
in onze dagen niet
voldoende. Het geloof
in God is immers niet langer vanzelfsprekend
aanwezig in onze samenleving.
Terwijl dit geloof juist het hart raakt van
alles wat er toe doet en alles ook zin geeft.
Het geloof meer bewust gaan beleven is in
deze fase van de geschiedenis ook een opdracht
voor hen die thuis zijn in de Kerk.
Hiervoor is het nodig dat wij een leven lang
telkens weer binnengaan door de poort van
het geloof. Om ons aldus te laten vormen in
dat geloof. We passeren de poort van ons
geloof wanneer we ons open stellen voor de
verkondiging van het Woord van God. Stilte
en gebed horen daarbij. Wanneer we ons
in de sacramenten laten vernieuwen door
Gods genadegaven. In de paasnacht staan
we stil bij onze doop. Het sacrament dat
wij ontvingen aan het begin van onze weg
door het leven. Toen hebben wij God als
Vader gekregen en is een begin gemaakt
met de vervulling van ons leven. Met Christus
zullen wij opstaan uit de dood en ingaan
in het volle leven. In onze doop zijn
we tevens een tempel geworden voor de
Heilige Geest. Een bron van goddelijk leven
in ons. De Heilige Geest zorgt er voor dat
we onze hartstochten overwinnen en dat
we groeien in geloof, hoop en liefde. Door
6
Een leven lang binnengaan
door de poort van het geloof.
de doop zijn we opgenomen
in de Kerk.
Het geloof wordt gevoed
en drukt zich
uit in het kerkelijk
leven. Hierbij mogen
we denken aan diaconie,
catechese, liturgie, met name aan
de viering van de H. Eucharistie op zondag,
maar ook aan het opnemen van onze
verantwoordelijkheid als gelovigen in het
geheel van de samenleving.
In dit jaar van het geloof is het goed je ge-
loof met anderen te delen. Dit vraagt bij
mensen die wat verder van de kerk afstaan
om een juiste houding. Twee aanbevelingen
zou ik in dit verband willen doen.
Er zijn om ons heen veel mensen die kritiek
hebben op de Kerk. Vaak wijzen zij vele
manieren waarop het geloof beleefd wordt
af. Het lijkt mij een eerste vereiste deze
mensen met liefde en respect tegemoet te
treden. Naar hun meningen en opvattingen
luisteren is belangrijk. Men moet in die
ontmoeting die gericht is op een ontmoeting
in het geloof niet te vlug willen gaan.
Neem de tijd. Luister in alle oprechtheid
goed naar hen.
Verder, vaak hebben wij, als gelovige men-
sen, de neiging het geloof bijna op te dringen.
We geven de ander de indruk te ‘moeten’
geloven. Het liefst op onze manier.
Hiervan kan nooit sprake zijn.

Het enige dat we kunnen doen is iets van
ons geloof in al haar schoonheid aan de ander
voor houden. De ander staat het vrij
om daar iets van op te nemen. Het voorhouden
van geloof kan in woorden, maar
het geloof spreekt soms nog meer uit concrete
daden. Altijd geldt immers dat geloof
zonder liefde niet compleet is.
Van harte wens ik u allen toe dat het jaar
van het geloof u ruimte geeft om uw geloof
in al haar rijkdom te beleven en om er op
een mooie manier van te kunnen getuigen.
Het is zeker een hele uitdaging.
Over de auteur
Mgr. Drs. A.L.M. Hurkmans
is bisschop van ’s-Hertogenbosch.
Hij werd op 29 augustus
1998 in de Sint-Jan
bisschop gewijd en is de zestiende
bisschop van het bisdom
’s-Hertogenbosch.
7

De poort van het geloof - Porta Fidei
Benedictus XVI heeft ons met het jaar van het geloof een aanwijzing gegeven
om dit jaar extra stil te staan bij de beleving van ons geloof. Wat geloven wij
eigenlijk? Welke rol speelt mijn geloof in mijn leven? Wat moeten we nu doen?
Vele vragen van verschillende aard. Om ons een richting te geven heeft de paus
de brief ‘porta fidei’(de poort van het geloof) geschreven. In deze brief (porta
fidei, vertaling RKdocumenten.nl, 2012) legt hij uit waarom hij heeft besloten
tot het jaar van het geloof en wat dit voor de Kerk en de gelovigen betekent.
Waarom jaar van het
geloof?
Niemand zal ontkennen dat onze tijd een
tijd is waarin de rol van het geloof in de
maatschappij minimaal lijkt: kerken sluiten,
het aantal gelovigen slinkt en er lijkt
een desinteresse te zijn voor het christendom
en haar erfgoed. De bijdrage van de
Kerk aan het maatschappelijk debat wordt
8
niet op prijs gesteld en in veel gevallen
openlijk afgekeurd. Dit is – met name in
Europa – de omgeving waarin vele christenen
moeten leven. In het verleden echter
waren christenen gewoon dat het geloof in
heel de maatschappij een rol speelde. De
godsdienst maakte een deel uit van de cultuur
en het christen-zijn was meer een vanzelfsprekendheid
die zelden werd bevraagd.
De huidige westerse christen staat hierdoor

onder druk en maakt zich vaak zorgen over
de negatieve gevolgen die het christen-zijn
met zich mee kan brengen (carrière, vrienden
en familie). Soms kiest hij er voor om
zich te verbergen of op te gaan in de omgeving
als een kameleon.
Paus Benedictus geeft aan dat het zout niet
smakeloos mag worden of dat men het licht
[van het Christendom] verborgen houdt.
Volgens de Paus moeten wij “…opnieuw
de smaak vinden van het Brood des levens…”
1 en ons net als de mensen in Kafarnaüm
afvragen welke werken wij voor God
moeten verrichten
(Joh 6,28). Jezus
antwoord op die
vraag was dat we
geloven in Degene
die God heeft gezonden.
Voor Benedictus
betekent altijd naar Jezus gaan,
naar Hem luisteren en ons door Hem laten
voeden. In dit licht heeft Benedictus XVI
besloten om een jaar van het geloof af te
kondigen om de Kerk en de gelovigen aan
te sporen tot een verdieping van de relatie
met Christus en te komen tot een authentieke
geloofsbelijdenis. Want het is namelijk
de poort van het geloof waarlangs wij
toegang krijgen om te leven in gemeenschap
met God en de kerk. Het is in deze
gemeenschap waarin de mens zijn diepe
besteming vindt.
‘Het jaar van het geloof’
om te komen tot een verdieping
van de relatie met Christus.
1 Porta fidei, vertaling RKdocumenten.nl, art. 3, 2012.
2 Idem, art. 5.
Rol van Vaticanum II
Ter herinnering aan het 1900-jarig jubileum
van de getuigenis van de marteldood
van de apostelen Petrus en Paulus kondigde
paus Paulus VI in 1976 een jaar van het
geloof af. Hierbij speelde ook mee dat Paulus
VI dit jaar zag als een “consequentie en
vereiste van het Concilie” om zo de uitdagingen
van de late jaren zestig aan te gaan.
Ook Benedictus XVI grijpt in 2012 terug op
het belang van het 2e Vaticaans Concilie en
ziet het Concilie als een grote genadegave
voor de Kerk en een kompas “waarop wij
kunnen vertrouwen” 2 .
Voor de paus is het van
belang dat het Concilie
op een goede manier
wordt begrepen en toegepast
in onze tijd. Op
deze manier kan het
erfgoed van Vaticanum II bijdragen tot
een vernieuwd begrip en een verdieping
van het geloof in onze tijd. Daarbij kan zij
een grote kracht zijn voor de steeds benodigde
vernieuwing van de Kerk. Het is dan
ook zaak om de conciliedocumenten goed
te lezen en in het licht van de traditie te
zien wat zij ons vandaag kunnen leren. De
paus roept de Kerk dan ook op om juist
in het jaar van het geloof een vernieuwde
aandacht te vestigen op een juist begrip
van de schat die Vaticanum II ons geeft.
9

Credo – ik geloof!
De geloofsbelijdenis van de Kerk is de
meest essentiële samenvatting van ons
geloof door de eeuwen heen. Het uitspreken
van het credo, dat letterlijk ‘ik geloof’
betekent, vereist een instemming met het
geloof en vraagt dan ook een aantal zaken
van de gelovigen.
Allereerst is er de vraag naar de inhoud
van het geloof. Wat betekent bijvoorbeeld
de uitspraak: ik geloof in God de Almachtige
Vader? Wat betekent dit voor mij? Ons
geloof vraagt dus van ons om een verdieping
van de geloofsinhoud om zo oprecht
en authentiek dit geloof te kunnen belijden.
Dit betekent een bestudering van de
geloofsschat. Voor Benedictus XVI is de
Catechismus van de Katholieke Kerk hiervoor
uitermate geschikt. Zij is een van de
meest belangrijke vruchten van het Concilie
en geeft de rijkdom van het geloof weer
vanaf de apostelen tot aan onze tijd. Zij
laat de vele manieren zien waarop de Kerk
over het overgeleverde geloof heeft nagedacht
en de verdieping die zij steeds heeft
gevonden in het geloof. Want de Catechismus
is “geen theorie, maar de ontmoeting
met een Persoon die in de Kerk leeft” 3 , namelijk
Christus zelf. Benedictus XVI roept
dan ook op om dit jaar de Catechismus te
bestuderen en de rijkdom ervan te betrekken
op ons dagelijks leven.
3 Idem, art. 11.
10
Tevens vraagt dit geloof om een voortdurende
overgave. Zoals een man zijn vrouw
niet kan leren kennen in een afstandsrelatie,
zo kunnen wij de verrezen Christus
niet kennen als er geen bereidheid is om
een relatie met Hem op te bouwen. Deze
relatie bouwen we op in het geloof waarin
we ons aan Hem toevertrouwen. Dit kost
tijd, energie, moeite en volharding. Het geloof
vraagt dus een overgave van onszelf
en de bereidheid om onszelf in vertrouwen
kwetsbaar op te stellen.
Het is in het gebed en de viering van de
Sacramenten waarin deze liefdesrelatie kan
groeien. Het persoonlijk gebed van de gelovigen
nodigt uit tot een dagelijkse verdieping
van de relatie met God. Het vieren
de liturgie van de Kerk geeft ons de kracht
en de genade om te groeien in gemeenschap
met Hem en Zijn Kerk. Men name
de viering van de H. Mis, door Vaticanum
II ‘bron en hoogtepunt’ van ons leven genoemd,
laat ons steeds meer naar Christus
toe groeien en delen in de liefde met
God. Het is dan ook in dit licht dat Benedictus
oproept om liturgische vernieuwing
van Vaticanum II op een juiste manier te
begrijpen en toe te passen.
De Catechismus is geen theorie,
maar de ontmoeting
met een Persoon
die in de Kerk leeft.

De getuigenis
De aansporing tot evangelisatie kan maar
één bron hebben. “Het is de liefde van
Christus die ons hart vervult en ons aanspoort
om te evangeliseren” 4 . Het zou voor
iedere christen dan ook onmogelijk moeten
zijn om deze ontvangen schat niet door
te willen geven aan een ander. Het is precies
zoals de apostel Petrus verkondigde
tegenover de joodse
leiders: het is onmogelijk
om niet te
spreken over de dingen
die men heeft
gezien en gehoord5 .
De apostelen zijn tot
geloof gekomen binnen de geloofsgemeenschap
van de Kerk en willen dit ook uitdragen
naar de wereld.
Zij hebben de liefde van Christus begre-
pen en ondervonden en willen deze lief-
de met de wereld delen. Vanuit hun rela-
tie met Christus en Zijn Kerk vinden ze de
vreugde en het enthousiasme om dit geloof
mee te delen aan anderen. Het is niet
voor niets dat de kleine Kerk zich op korte
tijd verspreidde. Deze evangelisatie gaat
gepaard met verkondiging, dienstbaarheid
aan elkaar en uitleg en bestudering van
het overgeleverde geloof binnen de jonge
Kerk. Met name de apostel Pauls heeft
hierin veel betekend.
4 Idem, art. 7.
5 Hnd. 4, 20.
6 Cfr. Porta fidei, art. 13.
Christenen moeten de
boodschappers zijn van
licht en hoop.
In het voetspoor van de apostelen stelt Benedictus
XVI dan ook dat een geloofsbelijdenis
niet kan blijven bij woorden alleen.
Zij moet ook concreet worden in daden.
De apostelen hebben alles achtergelaten
om Christus te volgen. Zij geloofden dat in
Jezus het Rijk Gods aanwezig was en voor
de verkondiging van die boodschap gingen
ze de wereld in6 .
Naast de persoonlijke
daad van overgave
aan de Heer
om met Hem te leven
– vraagt ons geloof
ook om het ‘zout
der aarde’ en het ‘licht der wereld’ te zijn.
De christenen van onze tijd moeten de
smaakmakers zijn voor de wereld en de
boodschappers van licht en hoop. Vreugde
en hoop omwille van de boodschap die
voor allen geldt: God redt. De paus brengt
de missionarissen in herinnering die in het
verleden en ook nu nog huis en haard hebben
verlaten om elders vorm te geven aan
het Woord van de Heer. Ook de vele christenen
die in het gezin, op het werk en in
het openbare leven geven een getuigenis
van de relatie met Christus en de navolging
van Hem.
11

Al deze christenen tonen de medemens een
hele bijzondere levenshouding van hoop
en vreugde – ook op de momenten dat
er een beproeving of lijden is. Maar zelfs
in de momenten van beproeving laten zij
een kracht zien die getuigt van troost en
zin. Deze mensen laten in voor- en tegenspoed
een leven zien dat ten diepste vanuit
de Heer vertrekt en daarom zo krachtig is.
Hun woorden en daden komen vanuit de
gemeenschap met God en Zijn Kerk.
12
Het geloof stelt ons in staat om toe te treden
tot deze gemeenschap. Zij is dan ook
werkelijk een toegangspoort tot een leven
met de Heer. Benedictus XVI roept ons op
om dit jaar een jaar van verdieping en vernieuwing
te laten zijn om onszelf steeds
meer naar Christus te richten en zodoende
door deze poort heen te gaan.
De redactie

Met het hele gezin op missie
De apostel Petrus zegt dat we moeten getuigen van de hoop die in ons leeft.
Benedictus XVI geeft ons aan dat deze hoop een getuigenis vraagt in het leven
van alle dag. Dit kan thuis zijn, maar ook op het werk, op school en in onze
vrije tijd. Het Christendom vraagt dat we missionarissen zijn van deze hoop.
Sommige mensen nemen deze taak als missionaris heel letterlijk en reizen
naar andere landen om een getuigenis af te geven van die hoop. Zo ook de familie
Welling uit Nijmegen.
Bijna 4 jaar nadat we terug zijn uit Surina-
me waar we twee jaar met het hele gezin
op missie waren kwam de vraag om een
stukje te schrijven over onze missie en hoe
dat getuigt van ons geloof.
Hieronder leest u onze ervaringen en ook
onze kinderen, inmiddels 12, 14 en 16 jaar
oud, hebben een stukje geschreven. Mirjam
over de vakanties, David over het misdienen
en Edward over de school.
In mei 2006 kwam Henk die toen voor diaken
studeerde aan het Sint-Janscentrum
op een dag thuis met het idee: “We gaan
weg hier, we gaan naar Afrika op missie. We
hebben het zo goed hier, daar kunnen we
wel wat van delen.” Nelly stribbelde daarop
nog even tegen: “Maar de kinderen dan,
die moeten toch naar school?”
Maar Henk’s argument dat de kinderen die
in Afrika wonen ook naar school moeten
was afdoende om op zoek te gaan naar een
organisatie die gezinnen met (jonge) kinderen
uitzendt op missie. In Fidesco vonden
we die organisatie die al jaren ook gezinnen
met kinderen uitzendt.
Fidesco is een Franse ontwikkelingsorganisatie
die ontstaan is uit de gemeenschap
Emmanuel. De naam Fidesco staat voor:
Fides wat geloof betekent en co voor cooperatie
wat samenwerken betekent. De
doelstelling is dat je door te werken in je
eigen beroep of vak en een actief geloofsleven
getuigt van je geloof in de levende
Christus en daardoor dus ook missionair
bezig bent.
De Nederlandse tak van Fidesco was in
2006 net begonnen met contacten met
het bisdom Paramaribo en de eerste missionarissen
uit Nederland en België waren
in september 2006 vertrokken naar Suriname.
Zij werkten in het binnenland in het
onderwijs en op een internaat.
13

Voor Nelly werd er missie gevonden
bij de Medische Zending.
De organisatie in Suriname
die de gezondheidszorg
voor de mensen in het binnenland
verzorgt. Dit doet ze
door gezondheidswerkers op
te leiden die de medische posten
in het binnenland bemensen.
Op de grotere posten in
het binnenland horen (huis-)
artsen te zijn, ook om de kleinere
posten in de naburige
dorpen te ondersteunen. Ook
is er ondersteuning vanuit ‘de
stad’ (zo wordt Paramaribo in
de volksmond genoemd) via
radiocontact. Er is dan de mogelijkheid
om mensen vanuit
het binnenland in te sturen
naar het ziekenhuis als de arts
op de post, of als die er niet
is, de arts op het coördinatiecentrum
in ‘de stad’ dit noodzakelijk vindt.
Het probleem van de Medische Zending is
echter dat er niet voldoende Surinaamse
artsen zijn die dit werk willen doen. Het is
namelijk normaal gesproken de bedoeling
dat een arts drie weken in het binnenland
werkt en dan een week in ‘de stad’ werkt.
In het binnenland is er nog maar heel beperkt
telefoonverkeer mogelijk, laat staan
internet en veel artsen vinden dit niet aantrekkelijk.
Dus artsen uit het buitenland zijn
zeer welkom. Dit hield in ons geval wel in
dat Nelly telkens een werkweek in het bin-
14
Nelly voor de poli in Brownsweg
nenland verbleef en dan weer een week in
‘de stad’ bij het coördinatiecentrum werkte.
Voor ons als gezin betekende dit dat we
een groot deel van de tijd niet als gezin bij
elkaar konden zijn. Dit was niet altijd leuk,
maar als we bij elkaar waren deden we zoveel
mogelijk leuke dingen.
Voor Henk werd een missie gevonden in
het Rooms Katholieke bejaardentehuis Fatima
Oord. Ooit door de zusters van Paramaribo
opgericht, nu door leken bemenst.
Maar nog wel met een Katholiek bestuur

en onder toezicht van het bisdom. Hij zou
daar zijn kennis als verpleegkundige doorgeven
aan de verzorgenden in het bejaardentehuis.
Helaas bleek toen we aankwamen
dat de dagelijkse leiding van Fatima
Oord verdwenen was met de vorige directeur
en dat er hoge nood bestond aan een
directeur. Omdat Henk ervaring als leidinggevende
in het bedrijfsleven had voordat
hij verpleegkundige werd kwam al snel de
vraag vanuit het bestuur of hij niet de algehele
leiding van het bejaardentehuis op
zich wilde nemen en de boel wilde herstructureren.
Hij heeft dit op verzoek van de
bisschop van Paramaribo, mgr. de Bekker,
gedaan, maar dat was niet altijd makkelijk.
Begin al eens met de taal; je zou denken
dat beide partijen Nederlands spreken,
maar regelmatig blijken woorden net iets
Henk in gesprek met enkele bewoners van Fatima Oord
anders te betekenen waardoor je een soort
Babylonische spraakverwarring krijgt die
soms heel vervelend kan uitpakken omdat
mensen heel iets anders begrijpen dan jij
bedoelt te zeggen. Bijvoorbeeld “afscheid
nemen van een overledene” betekent daar
dat de lijkkist open is, iets wat soms heel
gevoelig ligt hoewel men daar veel meer
“met de dood leeft” als dagelijkse realiteit.
Op moment dat de kist gesloten blijft, omdat
dit gewenst is, moet je dus niet spreken
van afscheid nemen, maar van “een
laatste groet”.
Zelf heb ik dit in Fatima Oord in mijn onwetendheid
een keer niet gedaan en dat
leidde tot felle reacties.
Ook het feit dat men zich niet zo gauw ergens
druk over maakte was voor Henk af
en toe lastig te hanteren.
15

Met het nakomen van afspraken en doen
wat er gezegd werd nam men het niet zo
nauw naar onze Nederlandse begrippen.
Wat opviel was de blijheid van de mensen
en het schijnbare gemak waarmee men
het leven nam zoals het kwam. Niet vanuit
een fatalistische levenshouding, maar
vanuit een gevoel dat God uiteindelijk wel
voor hen zou zorgen.
Op het moment dat we weg gingen, in
2007, waren er al veel mensen die het verwonderlijk
vonden dat we twee jaar ons
land gingen verlaten om ver weg vrijwilligerswerk
te gaan doen. Achteraf hoorden
we van veel mensen dat we toch behoorlijk
wat mensen aan het denken hebben
gezet door deze missie. Ook in Suriname
als we toeristen uit Nederland ontmoetten
kwam er vaak een gesprek op gang over
waarom en hoe we daar waren en aan het
werk waren. Ook dat bracht heel wat mensen
aan het denken.
In Suriname zijn de mensen bijzonder gelovig.
Niet alleen Rooms Katholiek, maar
ook protestanten, vooral van de EBG maar
ook uit evangelische hoek, moslims, hindoes
en Joden wonen in Suriname. Onderling
is er veel tolerantie. Maar het geloof
speelt ook in het publieke leven nog een
veel grotere rol. Zo werd er op Fatima Oord
elke maandag een gebedsmoment gehouden
voor en door het personeel. En bij de
Medische Zending op de poli in Brownsweg
16
werd elke dag om 8 uur geopend met gebed.
De mensen al in de wachtruimte in de
openlucht onder een afdak, de broeders
en zusters en de dokter nog gezamenlijk
zingen en in gebed, soms binnen en soms
buiten. In Nederland onvoorstelbaar, maar
daar heel gewoon! Op zich een bijzondere
ervaring om te merken hoe het geloof in
Suriname veel meer een deel uitmaakt van
het dagelijks leven.
Wij gingen elke zondag naar de Driekoningenkerk
bij pater Gerard, waar onze kinderen
ook misdienaar waren. Zij speelden
in de parochie een belangrijke rol met betrekking
tot onze missie: Op deze manier
lieten wij als parochianen in de kerk ook
zien dat ons geloof belangrijk voor ons is.
Toen we weg gingen werd er een afscheidsfeestje
voor ons georganiseerd in de parochie
en pas toen werd voor ons duidelijk
wat het feit dat wij gewoon als parochiaan
meedraaiden en onze kinderen misdienaar
waren betekende voor de mensen uit de
parochie.
De kerk en het
misdienen.
(Door David)
In Suriname dienden we elke zondag de
mis. Er was geen rooster wie wanneer
moest, en toch waren er altijd minstens
tien misdienaars, maar meestal wel zo’n
twintig. Elke misdienaar die in de kerk
was diende mee. Er werd ook door de mis-

De mensen zaten dan buiten
op gehuurde tuinstoelen. Pater
Gerard ging een keer per
jaar met de misdienaars naar
Zanderij, waar een meertje
was waar je kon zwemmen
en wandelen.
De vakanties in
Suriname
In Suriname gingen Edward,
David en ik vaak met onze
moeder mee naar Brownsweg,
waar mijn moeder werkte.
Soms ging Papa daar ook
mee naar toe. Daar hadden
we ook vriendjes en vriendinnetjes.
Er was een meisje met
wie we vaak gingen kaarten
in Brownsweg. Of we gingen
gewoon leuke spelletjes doen
buiten. We gingen in de vakantie
ook lekker weg met
de familie. We zijn meerdere
Edward als misdienaar op palmzondag met een echte palm- keren in Nickerie geweest.
tak in de hand
Dat is een dorp (of een kleine
stad) in het westen van Su-
dienaars gecollecteerd. Voor Pasen en de riname aan de kust. We zijn toen we daar
Goede Week en voor Kerstmis was er altijd waren iedere keer gaan wandelen naar de
een oefendag. Dan kwamen alle 50 mis- kust en we zijn de zeedijk over geklommen
dienaars, en werd alles doorgenomen. Met en we hebben pootje gebaad in de Atlanti-
palmzondag waren er echte palmtakken. sche Oceaan. Dat was echt heel leuk!
De kerk en de sacristie waren dan te klein.
17

Ons gezin voor het ministerie van financiën in klederdracht.
Ook zijn we wel eens in de vakantie of in het
weekend naar Batavia geweest. Dat was
een bedevaartsplaats waar Petrus (Peerke)
Donders voor de melaatsen heeft gezorgd.
We hebben een keer iets heel bijzonders
gedaan in de vakantie, we kregen aangeboden
dat we een weekendje weg mochten
naar Isadou, een eilandje in het binnenland
ergens. We gingen daar met de boot naar
toe en aan de rand van het eiland waren er
heel veel stroomversnellingen, in Suriname
noemen ze dat sula’s. we hebben daar veel
gezien en gedaan. We hebben zelfs een vogelspin
(Tarantula) gezien!!! Dat was zeker
een hele mooie vakantie!
18
Op school in Suriname
Wij gingen naar een katholieke basisschool.
Een echte katholieke basisschool zoals je
die in Nederland niet meer hebt. Laat mij
u een dag op deze school beschrijven. Iedere
ochtend, als de bel om half acht ging,
vormde we nette rijen op het schoolplein.
Iedere klas had een eigen plek en in het
midden stond een koortje onder leiding
van de muzieklerares, waarin ik ook nog
een tijdje heb meegezongen. Als iedereen
klaarstond werd de Surinaamse vlag gehesen
terwijl het volkslied door iedereen
gezongen werd, zowel in het Surinaams
(Sranan tongo) als in het Nederlands. Na-

dat iedereen rustig in de klas zat begon de
leraar met een gebed. We kregen dezelfde
vakken als in Nederland met dat verschil
dat de lesboeken zo’n 20 jaar oud waren.
Sommige oudere Surinaamse mensen vertelden
weleens dat zij vroeger op school
niet de geschiedenis en aardrijkskunde
van Suriname kregen, maar die van Nederland!
Maar ook vakken die in Nederland
niet (meer) gebruikelijk zijn kregen
wij daar. Zoals blokfluitles, godsdienst en
lichaamsverzorging (handenwassen voor
het eten en niet je tandenborstel samen
met anderen gebruiken.)
Dagje uit naar Nieuw Amsterdam
Voor godsdienst hadden wij een speciale
leraar die ons catechese gaf. Godsdienst
was gewoon een vak wat erbij hoorde en
er werd nauw samengewerkt met de RK
kerk in de buurt. Zo gingen we daar bijvoorbeeld
maandelijks met de hele school
naar de H. Mis. Er werden 2 jongens gevraagd
om de H. Mis te dienen en de rest
van de kinderen zat met hun schooluniformpjes
aan in de kerk. De hele kerk vol
met kinderen! Maar goed we gaan verder
met de schooldag. Voor de pauze werd er
door de leraar gebeden voor het eten en
na de pauze bad de leraar weer. De schooldag
was maar kort in vergelijking met de
Nederlandse schooltijden want ‘s middags
was het vaak veel te warm (meer dan 35
graden) en dus gingen veel mensen een
middagdutje doen. Om één uur werd er
dus weer gebeden en de schooldag op de
Sint Aloysiusschool was voorbij.
Een ervaring om nooit te vergeten, zowel
voor onze drie kinderen Edward, David en
Mirjam als voor ons zelf.
Nelly en Henk Welling
Over de auteurs
Henk en Nelly Welling zijn getrouwd en wonen met
hun drie kinderen, Edward, David en Mirjam in Nijmegen.
Henk volgde de diakenopleiding aan het
Sint-Janscentrum en is momenteel fulltime diaken
in de Emmausparochie in Nijmegen. Nelly is arts.
De kinderen zitten momenteel in het voortgezet
onderwijs in Nijmegen.
19

De hermeneuriek van Vaticaum II
In Porta fidei, het Motu proprio (= Apostolische brief “eigener beweging” door
de Paus geschreven), waarmee de Heilige Vader Benedictus XVI een jaar van
het geloof aankondigde en dat hij op 11 oktober 2012 geopend heeft, komt ook
het Tweede Vaticaans Concilie ter sprake. Niet toevallig. Want niet alleen werd
op die dag precies 50 jaar geleden het Concilie door de Zalige Paus Johannes
XXIII met zijn vermaarde toespraak Gaudet Mater Ecclesia plechtig geopend.
Het Tweede Vaticaans Concilie zelf zou juist ook een impuls zijn om het onveranderlijke
geloof voor de hedendaagse mens toegankelijker te maken. Een
vrucht van dit Concilie is bijv. de Catechismus van de Katholieke Kerk die precies
30 jaar na het Concilie in 1992 uitgegeven werd. Daarom is het Tweede Vaticaans
Concilie naar de woorden van de Zalig Johannes Paulus II in zijn Apostolische
Brief Novo millennio ineunte van 6 januari 2001 een “kompas (Latijn:
index), waarop we kunnen vertrouwen, om ons te oriënteren bij het begin van
deze eeuw”. Benedictus XVI maakt zich deze woorden van zijn voorganger in
het Motu proprio Porta fidei eigen, voegt er evenwel een belangrijke conditie
aan toe: “Wanneer (Latijn: si) we het (= Concilie) met behulp van de goede
hermeneutiek lezen en ontvangen, dan kan het een grote kracht zijn voor de
steeds noodzakelijke vernieuwing van de Kerk en steeds meer tot een dergelijke
kracht worden” (Porta fidei, nr. 5). Het Concilie is dus naar Benedictus
XVI alleen dan een “kompas” voor onze oriëntering, mits wij de “goede hermeneutiek”
van het Concilie hanteren. Wat bedoelt de Paus daarmee?
Vaticanum II – een
pastoraal concilie
Het woord “hermeneutiek” is van het Grieks
afkomstig en heeft betrekking op alles wat
met het verstaan van teksten te maken
heeft. Het gaat de Paus dus om het goed
verstaan van de teksten van Vaticanum II.
20
Het Concilie heeft in totaal 16 documenten
uitgevaardigd: vier constituties, negen decreten
en drie verklaringen. Reeds deze
verschillende genres van teksten is voor
de hermeneutiek, voor hun verstaan, niet
onbelangrijk. Eveneens van cruciaal belang
voor de hermeneutiek van Vaticanum II is
zijn doelstelling. Het Concilie wilde - naar

de uitspraken van de beide conciliepausen
Johannes XXIII en Paulus VI - een pastoraal
concilie zijn. Dit in de kerkgeschiedenis
uitzonderlijke genre van het Concilie en de
daarmee verbonden pastorale doelstelling
werden tijdens de concilievergaderingen,
vooral in de tweede helft van het Concilie,
zelfs nog duidelijker. Het pastorale karakter
van deze kerkvergadering betekende vooral
dat de Concilievaders geen nieuw dogma
wilden afkondigen of veroordelingen uitspreken,
maar veeleer op positieve wijze de
aloude onveranderlijke geloofsleer van de
Kerk, haar geloofsschat (depositum fidei)
met het oog op het denken en de vragen
van de hedendaagse
mens op een nieuwe
wijze verkondigen.
Van daaruit zouden
ook oude vormen en
benaderingen van
de kerkelijke discipline
aan een herziening
onderworpen worden. Te denken
valt bijv. aan de vernieuwing van de liturgie
als viering van het hele volk van God,
van priesters en gelovigen samen, dat een
actieve deelname van alle gelovigen en de
vereenvoudiging van riten tot gevolg had;
de verhouding van het ministeriële priesterschap
van de gewijde ambtsdragers en
het gemeenschappelijk (algemeen) priesterschap
van alle gelovigen op grond van
hun doopsel en vormsel; de verhouding van
de Paus en het bisschoppencollege en daarmee
samenhangend de verhouding van de
Doelstelling van Vaticanum II:
de aloude onveranderlijke
geloofsleer van de Kerk,
op een nieuwe wijze verkondigen.
universele Kerk en de particuliere kerk; de
verhouding van de Heilige Schrift (de openbaring)
met de traditie; de betrekkingen
van de Rooms Katholiek Kerk met de niet
katholieke kerken en kerkelijke gemeenschappen
(oecumene); de relatie van de
Rooms Katholieke Kerk met de niet christelijke
godsdiensten; de nieuwe positiebepaling
van de Katholiek Kerk met de moderne
democratische staat. Het ging het Concilie
bij haar pastorale doelstelling en hervormingen
in principe erom “in harmonie met
het oude nieuwe schatten naar voren” te
halen (Dignitatis humanae, art. 1). Aldus
vatte Paus Johannes XXIII de doelstelling
van het Concilie
bij diens opening
als volgt heel bondig
samen:
“Het 21. Oecumenisch
Concilie … wil
de katholieke leer
in haar geheel, onverminderd
en niet verwrongen doorgeven,
die, ondanks moeilijkheden en tegenspraak,
als een gemeenschappelijk erfgoed
der mensheid is geworden. … Wij hebben
echter niet alleen de plicht deze kostbare
schat te bewaren, alsof wij ons alleen met
het verleden bezighouden, maar wij moeten
ons thans moedig en zonder vrees aan
het werk zetten, dat door onze tijd wordt
vereist, door verder te gaan op de weg,
die de Kerk bijna twintig eeuwen gegaan
is. … De substantie zelf van het Geloof of
de waarheden van onze eerbiedwaardige
21

leer dienen onderscheiden te worden van
de wijze waarop zij geformuleerd worden,
waarbij men echter dezelfde zin en betekenis
moet behouden. …” Johannes XXIII
maakt hier op het onderscheid opmerkzaam
tussen de substantie van het geloof,
die altijd hetzelfde blijft, en de formulering
van het geloof. De substantie is onveranderlijk,
de wijze van formulering daarentegen
afhankelijk van de tijd en daarmee
veranderlijk.
Aggiornamento door
ressourcement
Het grote programma van Vaticanum II was
daarom een “bij de dag, bij de tijd brengen”
van de Kerk en haar geloof. Het ging
om een toewenden van de Kerk naar de
moderne samenleving, daarbij tevens gebruik
makend van de positieve ervaringen
en vruchten van de bijbelse, liturgische
en oecumenische ervaringen van de 20ste eeuw. Het Italiaans woord voor dit “bij de
dag/bij de tijd brengen” heet “aggiornamento”,
een woord dat Johannes XXIII in
verband met de aankondiging van de herziening
van het Kerkelijk Wetboek gebruikte.
Duidelijk was dat dit “bij de dag/bij de
tijd brengen” van de
Kerk moest gebeuren
door een herbronning,
d.w.z. een
putten uit de bronnen
van de traditie.
22
Omdat met name Franse theologen voor
deze herbronning pleitten, wordt dit met
het Franse woord “ressourcement” (herbronning)
aangegeven. Naast de leeruitspraken
van de Pausen en de concilies in
de loop der geschiedenis zouden het met
name de Heilige Schrift en de Kerkvaders
zijn, uit wier rijke theologische en spirituele
gedachten Kerk en geloof nieuwe
kracht zouden putten. Vernieuwing van de
Kerk dus door trouw aan de traditie. Dat
was het programma van Vaticanum II. Het
eerste - aggiornamento, het “bij de dag
brengen” van de Kerk - was het doel, het
tweede – ressourcement - het middel om
dit doel te bereiken.
Compromisteksten
Vernieuwing door terug te gaan
op oude christelijke bronnen.
In dit streven “in harmonie met het oude
nieuwe schatten naar voren” te halen traden
al tijdens het Concilie twee richtingen
onder de Concilievaders (en hun theologische
raadgevers [adviseurs en periti]) naar
voren: een behoudende minderheid en een
vooruitstrevende meerderheid. Het is met
name aan Paus Paulus VI, die het Concilie
in zijn beslissende fase leidde en voltooide,
te danken dat beide richtingen met elkaar
verenigd werden. Dit gebeurde niet zelden
door compromissen.
De teksten van Vaticanum
II zijn op
grote schaal compromisteksten.
Dit moet
geen tegenspraak

zijn, zolang de ver-
schillende posities,
die daarin worden
geformuleerd, samen
gelezen worden.
Ze dienen zo
verstaan te worden dat zij elkaar niet uitsluiten,
maar elkaar aanvullen, dus in hun
complementariteit gezien worden. Het gaat
dus ook in dit opzicht om een belangrijk
aspect van de hermeneutiek van Vaticanum
II, van het verstaan van zijn teksten.
Een voorbeeld: artikel
10 uit Lumen gentium
Als voorbeeld zou ik Artikel 10 van Lumen
gentium, de Constitutie over de Kerk, willen
aanvoeren. Daar is sprake van het ene
priesterschap van Christus, waaraan zowel
de gewijde ambtsdragers als ook alle
gedoopten deelhebben, maar wel ieder op
zijn wijze. De gewijden nemen er anders
aan deel dan de gelovigen op grond van
hun doopsel en vormsel. De tekst van Artikel
10 spreekt van het ministeriële ofwel
hiërarchische priesterschap van de gewijde
ambtsdragers en het gemeenschappelijk
ofwel algemeen priesterschap van alle gelovigen.
Het Concilie benadrukt de eenheid
en complementariteit van beiden in het ene
priesterschap van Christus, daarbij echter
tevens in een bijzin eraan herinnerend dat
het priesterschap van de gewijde ambtsdragers
zich niet alleen gradueel, maar
Belangrijk bij Vaticanum II:
verschillende posities
kunnen elkaar goed aanvullen.
ook in wezen van het
gemeenschappelijk
priesterschap van
de gedoopten onderscheidt.
De betreffende
zin – bestaande
uit een hoofd- en een bijzin – vormt een
compromisformule, die twee theologische
zienswijzen met elkaar verbindt. Wie het
ene ten koste van het andere verwaarloost
of zelfs loochent, komt in een ketterij
terecht.
De foutieve
hermeneutiek
Wat al tijdens het Concilie in de kiem aanwezig
was, namelijk twee theologische posities,
ontwikkelde zich na het Concilie tot
een systeem, namelijk tot een stelselmatige
interpretatie van de teksten van Vaticanum
II in de zin van de behoudende minderheid
aan de ene en de vooruitstrevende
meerderheid aan de andere kant. Omdat
de meerderheid al tijdens, maar vooral na
het Concilie het interesse ook van de media
had, kon deze laatste zich doorzetten.
In zijn programmatische toespraak enkele
maanden na zijn aantreden tot de Romeinse
Curie van 22 december 2005 noemde
Paus Benedictus XVI de laatste manier
van lezen van de Concilieteksten de “hermeneutiek
van de discontinuïteit”, van de
breuk met de 2000-jarige traditie van de
Kerk. De Paus schetst deze ontwikkeling,
23

die in de jaren na Vaticanum II grote scha-
de aan de Kerk en haar geloof heeft toege-
bracht, met de volgende woorden: “De her-
meneutiek van de discontinuïteit heeft het
risico een breuk tussen de voor-Concilaire
en de na-Concilaire Kerk. Haar vertegenwoordigers
stellen, dat de Concilieteksten
op zich niet werkelijk de geest van het Concilie
tot uitdrukking brengen. Zij zijn een
resultaat van compromissen, die gesloten
werden om de eenheid te herstellen, waarbij
vele oude en intussen nutteloze zaken
meegesleept werden en weer opnieuw bevestigd
moesten worden. In deze compromissen
komt echter niet de ware geest van
het Concilie te voorschijn,
maar het elan
voor het nieuwe, dat
in de teksten vervat
ligt. Alleen in dit
nieuwe elan ligt de
ware geest van het
Concilie en hier moet men op aansluiten
en op die manier voortgaan. Alleen omdat
de teksten de ware geest van het Concilie
en zijn nieuwheid slechts onvolledig tot uitdrukking
brengen, zou het noodzakelijk zijn
moedig aan deze teksten voorbij te gaan en
nieuwe ruimtes te zoeken, die de diepere,
maar ook niet scherp omschreven doelstellingen
van het Concilie tot uitdrukking
brengen. Met één woord, men moet niet de
Concilieteksten, maar haar geest volgen.”
24
De teksten van Vaticanum II
en de ‘geest’van het Concilie
horen bij elkaar.
Geen tegenspraak
tussen de teksten en de
“geest” van het Concilie
De vertegenwoordigers van de hermeneutiek
van de discontinuïteit van Vaticanum
II hoopten en deden er alles aan om de
positie die op het Concilie niet tot volledige
ontplooiing kwam, namelijk die van
een vooruitstrevende meerderheid, en die
door compromisformules met het oog op de
toestemming van een behoudende minderheid
verzwakt zijn, in de tijd na het Concilie,
in de tijd dus van zijn verwezenlijking,
zich zou doorzetten in het kerkelijk leven.
Men las dus de Concilieteksten
eenzijdig
en niet meer in hun
complementariteit,
d.w.z. als uitspraak
van het authentieke
leergezag, dat het
Concilie is. Door deze hermeneutiek van de
discontinuïteit, zonder rekening te houden
met de traditie, werd het Concilie in zijn geheel
misverstaan en in de tijd na de grote
kerkvergadering als gevolg daarvan in veel
opzichten verkeerd in praktijk gebracht.
Men beriep zich op een vermeende “geest”
van het concilie en zag over het hoofd of
wilde niet waar hebben dat de ware geest
van het Concilie niet los te maken is van
zijn teksten als uitspraken van het hoogste
authentieke leergezag van de Kerk.

Geloofs- en kerkcrisis
na Vaticanum II
Deze hermeneutiek van de discontinuïteit
kreeg nog een bijzonder impuls doordat ze
- zoals al opgemerkt - de media aan haar
kant had. Daarop wees Benedictus XVI
eveneens in zijn toespraak van 22 december
2005. Hij zei: “Deze (de hermeneutiek
van de discontinuïteit) heeft niet zelden de
medewerking van de massamedia en ook
een deel van de moderne theologie heeft
hier gebruik van gemaakt.” In een toespraak,
die Benedictus XVI op 15 februari
2013 voor de clerus van Rome gehouden
heeft, ging hij
daar nog wat dieper
op in. Hij maakte er
verschil tussen het
“Concilie van de Vaders”
(bedoeld zijn
de concilievaders) en
het “Concilie van de media”:
“Er bestond het Concilie van de Vaders, het
ware Concilie, maar er was ook het Concilie
van de media. Dit was bijna een Concilie
op zichzelf en de wereld heeft het Concilie
langs deze weg waargenomen, langs
de media. Dus het Concilie dat meteen en
effectief het volk bereikt heeft, was het
Concilie van de media, niet dat van de Vaders.
En terwijl het Concilie van de Vaders
zich gerealiseerd heeft binnen het geloof …
heeft het Concilie van de journalisten zich
natuurlijk niet binnen het geloof gerealiseerd
maar binnen de categorieën van de
Het ware Concilie is het
“Concilie van de Vaders”
en niet het
“Concilie van de media”.
media van vandaag, dit wil zeggen buiten
het geloof, met een onderscheiden hermeneutiek.
Het was een politieke hermeneutiek:
voor de media was het Concilie een
politieke strijd, een strijd om macht tussen
verschillende stromingen in de Kerk. Het
was evident dat de media positie zouden innemen
voor dat gedeelte dat hen het meest
passend leek met hun wereld. Er waren er
die probeerden de Kerk te decentraliseren,
de macht voor de Bisschoppen en vervolgens,
door middel van het ‘Volk van God’,
de macht voor het volk, de leken. … En zo
ook voor de liturgie: zij waren niet geïnteresseerd
in de liturgie als geloofsdaad
maar in iets waar
men dingen doet die
verstaanbaar zijn,
een activiteit van de
gemeenschap, een
profaan iets. … De
Sacraliteit moest dus
beëindigd worden, profanatie ook van de
eredienst: de eredienst is geen eredienst
maar een handeling van het samen-zijn,
van de gemeenschappelijke participatie en
zo ook participatie als activiteit. Deze vertalingen,
deze banaliseringen van het idee
van het Concilie zijn zeer hevig geweest
in de praktijken van de toepassingen van
de liturgische hervorming. Deze praktijken
zijn ontstaan in een visie op het Concilie die
buiten de eigen leessleutel van het Concilie
ligt, buiten het geloof. … .” De hermeneutiek
van de discontinuïteit, gesteund en bevorderd
door het “Concilie van de media”
25

is mede de oorzaak, zo niet de hoofdoor-
zaak van de geloofs- en kerkcrisis van na
Vaticanum II.
De “hermeneutiek
van de hervorming in
continuïteit”
De oplossing van deze crisis ligt in dat, wat
Paus Benedictus XVI in het Motu proprio
Porta fidei de “goede hermeneutiek” van
het Tweede Vaticaan Concilie noemt. De
enig juiste leeswijze van de 16 documenten
van Vaticanum II is naar Paus Benedictus
XVI de “hermeneutiek van de hervorming
in continuiteit”. Het gaat om een hermeneutiek
die zowel discontinuïteit als ook continuïteit,
dus breuk met het verleden aan
de ene kant en het bewaren van de traditie
aan de andere kant behelst. Dit geldt hoofzakelijk
voor die teksten van Vaticanum II
die een brug willen slaan tussen de Kerk
en de wereld, tussen geloof en moderne
tijd, dat het hoofddoel van het Concilie
was. Daartoe behoren de pastoraalconstitutie
Gaudium et spes (over de Kerk in deze
wereld) het decreet Inter mirifica (over
de sociale communicatiemiddelen), en
de twee verklaringen Dignitatis humanae
(over de godsdienstvrijheid)
en Nostra
aetate (over de nietchristlijkegodsdiensten).
26
Twee niveaus
De conciliedocumenten
moeten in eenheid met de kerk
worden gelezen.
Alleen het samenspel van discontinuïteit
en continuïteit voert tot echte hervorming,
tot ware vernieuwing. Dit is geen tegenspraak,
als men rekening houdt met de
verschillende niveaus van dat samenspel,
zoals de Paus dit verwoordt. Het geloof is
het ene niveau, de vertaling van dit geloof
op nieuwe kerkelijke en maatschappelijke
ontwikkelingen, die het Concilie “tekenen
des tijds” noemt, het andere. Wat betreft
het geloof, haar substantie, zoals Johannes
XXIII in zijn toespraak bij de opening
van Vaticanum II verwoordde (zie boven),
zo is er continuïteit. Discontinuiteit betreft
de antwoorden van het geloof, van geloofsprincipes
op veranderde kerkelijk-maatschappelijke
omstandigheden. Benedictus
XVI vat deze in drie punten samen: 1. de
verhouding van het geloof en de moderne
wetenschappen; 2. de verhouding tussen
de Kerk en de moderne (democratische)
staat, een staat waarin de burgers tot diverse
religies en ideologieën behoren; 3.
de verhouding van de Kerk tot de nietchristelijke
godsdiensten in verband met de
tolerantie. Het gaat hier om omstandigheden
die van een concrete historische situatie
afhangen, die niet de substantie van
het geloof raken, maar waarop principiële
beslissingen vanuit
het geloof toegepast
worden. Zo kon de
Kerk bijv. haar verhouding
met de moderne
staat opnieuw

epalen en vaststellen
dat de staat zich
niet met godsdienst
moest bemoeien of
een of andere godsdienst
mag bevoorrechten
ten koste van andere godsdiensten
en overtuigingen. De mens mag niet gedwongen
worden tot een bepaalde godsdienst.
Wanneer in de verklaring Dignitatis
humanae sprake is van godsdienstvrijheid,
dan is daarmee de vrijheid van elke dwang
bedoeld bij de geloofsact als zodanig, maar
tevens de vrijheid de godsdienst die men
aanhangt publiekelijk te belijden en vanuit
zijn godsdienstige overtuigen te handelen.
Tegelijk echter beklemtoont Vaticanum II
dat de mens niet vrij is die godsdienst die
bij hem past of een godsdienst op maat te
kiezen. Het Concilie is verre van om een
recht op dwaling te proclameren. Alleen de
waarheid heeft een recht op bestaan, niet
de dwaling. Elk indifferentisme en relativisme
wijst het Concilie strikt af. De volheid
van de waarheid bestaat in de Katholieke
Kerk, aldus Vaticanum II. Zowel wat de
vrijheid van de geloofsact als ook wat de
morele verplichting van elke mens om de
waarheid te zoeken en haar aan te hangen
betreft, ligt het Concilie volledig in de lijn,
in continuïteit met de traditie. Wat evenwel
haar positie naar de staat toe betreft, zo
laat Vaticanum II een discontinuïteit met
het verleden zien. Deze breuk betreft evenwel
niet het niveau van het geloof, maar
het niveau van de kerkelijke sociale leer,
De Kerk is ook na Vaticanum II
dezelfde ene, heilige, katholieke
en apostolische Kerk.
in zoverre de Kerk
door Vaticanum II
haar leer omtrent de
functie en de taken
van de staat nieuw
bepaald heeft.
Wie de teksten van het Concilie in deze optiek
van deze “goede hermeneutiek” leest
en verstaat, die stelt vast dat de Kerk ondanks
vernieuwingen haar geloof en haar
identiteit bewaard heeft. De Kerk is ook
na Vaticanum II dezelfde ene, heilige, katholieke
en apostolische Kerk. Alleen in
het genoemde samenspel van continuïteit
en discontinuïteit op verschillende niveaus
geschiedt echte hervorming in trouw aan
de traditie. Als de teksten van Vaticanum
II zo worden geïnterpreteerd en in praktijk
gebracht, kan het Concilie inderdaad een
“grote kracht zijn voor de steeds noodzakelijke
vernieuwing van de Kerk en steeds
meer tot een dergelijke kracht worden”
(Porta fidei, nr. 5).
Dr. G.P. Weishaupt, vicaris
Over de auteur
De auteur is priester van het
bisdom Roermond, gerechtsvicaris
(officiaal) van het
bisdom ’s-Hertogenbosch,
diocesane rechter van het
bisdom Roermond, rechter
bij de interdiocesane strafrechtbank
in Utrecht, docent
Kerkelijk Recht aan de seminaries van de bisdommen
Roermond en ‘s-Hertogenbosch en Latinist bij
Radio Vaticaan.
27

Jaar van het geloof op het Sint-Janscentrum
In het jaar van het geloof zijn er in alle bisdommen programma’s ontwikkeld
voor activiteiten tijdens het jaar van het geloof. Hierbij valt te denken aan
vorming en studie, bijbel- en gebedsgroepen, ontmoetingsdagen et cetera.
In vele parochies heeft de geloofsgemeenschap stilgestaan bij de oproep van
Benedictus XVI om onszelf dit jaar bijzonder te richten op geloofsverdieping.
Ook het Sint-Janscentrum heeft de oproep van paus Benedictus ter harte genomen
en een aantal activiteiten georganiseerd. Wij geven u een korte weergave
van drie activiteiten.
Openingsbijeenkomst jaar van het geloof
Op donderdag 11 Oktober 2012 werd het
jaar van het geloof officieel geopend. In het
bisdom ’s-Hertogenbosch waren diverse activiteiten
gepland op deze dag. Mgr. Hurkmans
droeg een feestelijke H. Mis op in de
Sint-Jan, in concelebratie met vele priesters
uit het bisdom en in aanwezigheid van
gelovigen uit alle hoeken van het bisdom.
Na afloop van de Eucharistieviering was er
een programma georganiseerd op het Sint-
Janscentrum waar professor Marc Steen,
president van het Johannes XXIII-seminarie
in Leuven een lezing gaf over het thema:
‘Ik geloof – obstakels en steunpunten’.
Professor Steen ging allereerst in op een
van de meest prangende vragen van onze
tijd: hoe kan ik (nog) geloven in een God?
Laat staan een God die Zich persoonlijk
28
toont aan mij. Die Zich in de tijd aan de
mens heeft geopenbaard. Professor Steen
benadrukte dat God zich op meerdere wijzen
laat zien in ons leven. Het is aan ons om
opmerkzaam te zijn en in te durven gaan
op Zijn uitnodiging. Ieder moet persoonlijk
in vrijheid deze stap durven te zetten.
Anders gebeurt er niets!
Vervolgens besprak professor Steen een
aantal obstakels voor het zetten van deze
stap. Allereerst het probleem van geweld
in de wereld omwille van het geloof. Hoe
kan ik geloven in een God in wiens naam
mensen verschrikkelijke dingen doen? Wat
te denken van het probleem van het schijnbare
tegenspraak tussen het geloof en de
techniek/wetenschap? Of het feit dat God
niet bewezen kan worden? En hoe zit het

met het kwaad in de wereld? Deze vragen
behandelde professor Steen uitvoerig en hij
liet zien dat deze vragen hele reële vragen
zijn van een mens, maar dat zij het Godsgeloof
in geen geval uitsluiten. Integendeel,
het is heel redelijk om te geloven in
een God die zich persoonlijk het lot van de
mens aantrekt. Bovendien kan juist vanuit
het christelijk geloof een zinvolle bijdrage
worden geleverd aan maatschappelijk discussies
over lijden, kwaad, economische
tegenspoed, maatschappelijke problemen,
enzovoort.
Na deze mogelijke obstakels te hebben
behandeld sprak professor Steen over het
belang van de christelijke getuigenis. Alle
christenen zijn geroepen door een persoon:
Christus zelf, de getuige van God bij uitstek,
roept ieder mens op een persoonlijk
manier tot Hem. Het is een uitnodiging om
te leven in een relatie met Hem en door
Hem steeds meer ten diepste verbonden
zijn met God. Het is in de gemeenschap
van de Kerk dat de mens zijn roeping gewaar
wordt en ook gestalte kan geven op
velerlei manieren. Voorop staat dat hij als
gedoopte in deze gemeenschap de Heer navolgt.
Een navolging met vallen en opstaan
maar altijd met Christus in het vizier. Zo is
de christen een ware getuige van de Heer
en brengt hij door zijn leven authentiek de
boodschap van de Heer over.
Professor Steen toonde zich een bezield
en stichtelijk spreker en gaf daarmee een
goede start voor het jaar van het geloof.
Ontmoetingsdag voor katholieken: ‘Verliefd op
Christus en Zijn Kerk’
Op zondag 14 oktober 2012, twee dagen
na de opening van het jaar van het geloof,
organiseerde het Sint-Janscentrum samen
met het Katholiek Nieuwsblad een ontmoetingsdag
voor katholieken. Het thema van
de dag was ‘Verliefd op Christus en Zijn
Kerk’. Het doel van deze dag was om een
ontmoeting mogelijk te maken tussen katholieken
buiten de gewone parochie om
en handreikingen te geven voor geloofsverdieping.
De dag begon in een volle Sint-Lucaskerk,
waar mgr. Mutsaerts een feestelijke H. Mis
opdroeg, opgeluisterd door de KISI Kids.
Na afloop van de H. Mis konden alle kerk-
bezoekers elkaar ontmoeten en bij informa-
tietafels kennismaken met de verscheidene
activiteiten die in de lokale kerkgemeenschap
ontplooid worden. Hierna wandelden
alle geïnteresseerden naar het Sint-Janscentrum
waar om 14.00 uur een middag-
29

30
programma werd verzorgd. Tijdens
het middagprogramma waren diverse
informatietafels aanwezig van verschillende
katholieke organisaties,
onder andere Katholiek Nieuwsblad,
Kerk in Nood, Uitgeverij de Boog, Radio
Maria, KISI Kids en Samuel Advies
voor geloofsgroei.
Het middagprogramma begon met de
lezing van mevr. dr. Marianne Miller-
Servaas, die een zeer open en aansprekend
getuigenis gaf van haar weg
naar de katholieke Kerk. Mevr. Miller
belichtte daarbij ook de rol van heiligen
als Petrus Canisius, van literatoren
als Gilbert Keith Chesterton, maar
ook de betekenis van de Eucharistie
en van het getijdengebed.
Vervolgens vond er een forumgesprek
plaats over verschillende aspecten
van het katholieke leven: wat betekent
katholiek-zijn in andere landen
(een toelichting door dr. Peter van
Hoof van Kerk in Nood); wat is de
plaats van een priester in het leven
als katholiek (Michiel Peeters pr van
het Sint-Janscentrum); en wat kunnen
media als Katholiek Nieuwsblad
bijdragen aan de concrete geloofsbeleving
(Mevr. Mariska Orbán, hoofdredacteur
van Katholiek Nieuwsblad).
Parallel aan de lezing en het forumgesprek
vonden verscheidene acti-

viteiten voor kinderen
plaats, geleid door de
Blauwe Zusters, en met
workshops van de KISI
Kids.
Na de pauze stelde Mgr.
Mutsaerts zijn nieuwe
boek voor: ‘Jezus kan
niet voetballen’, met
Bijbels geïnspireerde
verhalen voor kinderen.
De hulpbisschop vertelde
voor de vuist weg
één van de verhalen uit
het boek. Een eerste exemplaar van het boek werd aangeboden aan zr. Mirakel van de
Blauwe Zusters. Aan het einde van de middag signeerde mgr. R. Mutsaerts persoonlijk
de vele exemplaren die gekocht werden.
Als sluitstuk van de dag volgde de première van de Paulus-musical van de KISI Kids.
Het seminarie daverde op de grondvesten onder de enthousiaste zang en dans van de
grote KISI-groep. De mooie en bezielende wijze waarop het verhaal gebracht werd van
de bekering en roeping van Paulus, zijn reizen, gevangenschap en redding op zee, wist
oog en oor te boeien
en ontroerde groot en
klein.
Mgr. Mutsaerts sloot
deze dag af met een
gebed en zijn zegen
over alle gezinnen en
aanwezigen. De ontmoetingsdag
is een erg
inspirerende dag gebleken.
31

Bedevaart naar Rome
Het jaar van het geloof is een bijzonder
jaar. Een van de redenen is dat in dit jaar
eveneens het haar 25-jarig bestaan van
het seminarie valt. Het jubileum zelf is op 8
September jl. groots gevierd en onze lezers
weten dat het vorige Kringblad volledig in
het teken stond van dit jubileum. Het seminarie
wil in dit bijzondere jaar haar verbondenheid
met de Kerk sterk benadrukken,
maar ook de gelegenheid aangrijpen om
zich in het jaar van het geloof intensief te
wenden tot Christus en Zijn Kerk. Daarom
is het seminarie in April op bedevaart geweest
naar Rome. En dit bleef niet beperkt
tot de seminaristen en de seminarie-staf.
Naast Mgr. Hurkmans en vicaris van den
Hout, die het bisdom vertegenwoordigen,
zijn diverse docenten, betrokkenen bij de
opleiding en priesters meegegaan.
Tijdens de reis verbleef iedereen in het Domus
Romana Sacerdotalis. Dit is een huis
waar priesters en seminaristen uit de hele
32
wereld kunnen verblijven tijdens een bezoek
aan Rome. Het programma van de
reis was zeer afwisselend. Diverse bezienswaardigheden
zijn bezocht zoals het graf
van de apostel Petrus en de opgravingen
onder de Sint Pieter. Het seminarie was
ook aanwezig zijn bij de audiëntie van paus
Franciscus. De H. Missen werden gevierd
in diverse kerken in Rome: de kapel van
het Domus Romana Sacerdotalis, de Sint
Jan van Lateranen en de Maria Maggiore.
Maar de hoogtepunten voor het seminarie
waren: de viering van de H. Mis bij het graf
van Petrus en bij het graf van de zalige Johannes
Paulus II. Op deze wijze wilde het
seminarie haar verbondenheid met deze
grote paus uitdrukken en haar dankbaarheid
tonen voor zijn bijdrage aan de stichting
van het Sint-Janscentrum.
Het volledige reisverslag is te zien op de
website van het Sint-Janscentrum: www.
sint-janscentrum.nl.
De redactie
Groepsfoto met uitzicht op
de Engelenburcht.

Op woensdag 17 april 2013, tijdens de Romebedevaart van het Sint-Janscentrum, was Mgr. Hurkmans
in de gelegenheid om paus Franciscus kort te ontmoeten tijdens de audiëntie op het het
Sint-Pietersplein. Bij deze gelegenheid heeft onze bisschop het boekje ‘Wees herders met de geur
van uw kudde’ aangeboden aan de paus.
33

Misintenties
Dagelijks wordt in de kapel van het seminarie de Eucharistie gevierd. Het is mogelijk
voor uw intenties een H. Mis te laten opdragen. De Misstipendia - € 8,-- per intentie -
komen ten goede aan de priesteropleiding.
Betaling op bankrek.nr. 2252.03.3632
t.n.v. Seminarie Bisdom ’s-Hertogenbosch,
o.v.v. intentienaam &-datum.
Misintenties kunt u sturen naar:
Receptie Sint-Janscentrum
Papenhulst 4
5211 LC ’s-Hertogenbosch
Uitgeverij Betsaida
Bij gelegenheid van Roepingenzondag 2013 is het boekje ‘Wees herders met de geur
van uw kudde’ uitgegeven door uitgeverij Betsaida.
Het boekje bevat de homilie van Paus Franciscus tijdens de chrismamis in Rome.
U kunt dit boekje € 1,45 (excl. porto) bestellen bij:
Uitgeverij Betsaida
Papenhulst 4
5211 LC ‘s-Hertogenbosch
34

In memoriam
Bidden wij voor de overledenen van de gebedskring
Zr. R. Beekman,
Nijmegen
ZEH P. Goedhart,
Waalwijk
Zr. P. Kool,
Heeswijk
ZEH T. Pirenne,
Tilburg
Mw. A. Rijk,
Maren Kessel
ZEH J.J. Somers,
Eindhoven
Dat zij mogen leven
in eeuwigheid.
35