deze perstekst van de erfgoedcel Brugge - Cevi

Voorstelling van
www.huizenonderzoekbrugge.be
Maandag 3 oktober om 11u
Stadsarchief Brugge
Inhoudstafel:
Doelstellingen
Uitgangspunten
Strategie
Voorstelling geoloket
Realisatie
Bijlage 1: toelichting kaartmateriaal
Bijlage 2: een praktisch voorbeeld
Meer info?
Voor inhoudelijke toelichting:
contacteer Jan D’hondt op 050 44 80 84 of Jan.Dhondt@brugge.be
Voor technische toelichting:
contacteer Daniëlle Koole op 09 264 07 01 of Danielle.Koole@cevi.be
Algemene coördinatie:
Erfgoedcel Brugge – Brugge Plus vzw, 050 44 30 00 of info@erfgoedcelbrugge.be

Doelstellingen
www.huizenonderzoekbrugge.be 2/13
Cultuurhistorische informatie over het Brugse stadscentrum op een laagdrempelige en
moderne wijze beschikbaar stellen aan het brede publiek door deze te ontsluiten via de
digitale snelweg.
www.huizenonderzoekbrugge.be laat je toe:
- historische kaarten uit de periode (1830-1890) van Brugge Centrum on line te
bekijken
- informatie op te vragen over de eigenaars en/of bewoners uit de prekadastrale
periode van de stad (1580-1800), de zogenaamde registers van de Zestendelen bij
een groot aantal percelen.
- de eerste stappen te zetten in het huizenonderzoek Brugge.
Uitgangspunten
A. Kaartmateriaal
- Dienst Eigendommen en de dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge bezitten een
reeks 19de-eeuwse kadastrale kaarten van grote historische waarde. Deze kaarten
waren door ouderdom en intensief gebruik sterk vervuild en beschadigd.
- Deze 19de-eeuwse kadastrale kaarten bieden een schat aan informatie over het leven
en de ontwikkeling van de stad in de 19de eeuw. Deze kaarten zijn de belangrijkste
schakel tussen de vastgoedinformatie van een stad uit de 19de eeuw en die van
vandaag. Deze plannen bieden uiteraard ook een uitermate goed beeld van de
stedenbouwkundige evolutie die een stad in twee eeuwen heeft doorgemaakt. (meer
informatie over de kaarten: zie bijlage 1)
- Tussen 1999 en 2002 werd een restauratie- en preservatiecampagne opgezet om
deze 19de-eeuwse kadasterkaarten te restaureren. Na de restauratie was het de
bedoeling dat de originele kaartensets niet meer gemanipuleerd zouden worden. Het
inscannen van de kaarten en/of het online aanbieden zou hier een stap vooruit zijn.
B. Bronnen voor huizenonderzoek > registers van de Zestendelen of het oud kadaster
- Het Stadsarchief Brugge bezit waardevolle bronnen en documenten voor het
onderzoek naar de huizengeschiedenis in Brugge en heeft een eigen expertise en
methode om de bouw- en bewoningsgeschiedenis van elk huis in Brugge te kunnen
achterhalen.
- De werkgroep Enter (vrijwilligers van het Stadsarchief) startte reeds in 1995 met de
ontsluiting van archiefbestanden via data-entry, en meer specifiek met de registers
van de Zestendelen of het oud kadaster.
- De registers van de Zestendelen omvatten het oud kadaster voor de periode 1580 tot
eind 18de eeuw. Voor bijna elk huis van de binnenstad werden vanaf 1580 alle
verkopingen, schenkingen, hypotheken, inbeslagnemingen, burenovereenkomsten
enz geregistreerd. Dit bijhouden gebeurde huis per huis op afzonderlijke pagina’s in
reeksen registers. Dit gebeurde per zestendeel omdat de stad toen bestuurlijk
opgedeeld was in zes delen of secties.
A + B: >> Kan de informatie uit de registers van de Zestendelen digitaal gekoppeld
worden aan de kadastrale kaarten en kan dit online gepresenteerd worden? Dit zou een
gigantische stap voorwaarts betekenen in het onderzoek naar de Brugse bouw- en
bewoningsgeschiedenis.

Strategie
www.huizenonderzoekbrugge.be 3/13
1. scannen en georefereren van 3 primitieve plannen (1831, 1835 en 1889) en het plan
Popp 1865
- de firma Aquaterra (Gent) kreeg de opdracht deze kaarten in te scannen en te
georefereren. Het georefereren van de 19de-eeuwse kadasterkaarten
gebeurde volgens het coördinatenstelsel Lambert-72, waarbij de KadScan2
van het OC-GisVlaanderen als referentiekaart werd gebruikt.
- dankzij deze georeferentie is het o.a. mogelijk om de historische
kadasterkaarten in digitale omgeving te gaan vergelijken met de actuele
kadasterkaarten, door deze gewoon digitaal op elkaar te leggen. Het bestuur
is echter niet gemachtigd om actuele kadastrale plannen beschikbaar te stellen
aan het publiek. In het geoloket is het daarom niet mogelijk om recente
kadastrale plannen te gaan opvragen en te vergelijken met de 19de-eeuwse
kadasterkaarten!
2. koppeling van deze gegeorefereerde kaarten aan een hedendaags basisplan
- hierdoor wordt koppeling met het huidige adres mogelijk
- Dienst Monumentenzorg zorgde voor de aanlevering van de vereiste
ondersteunende vectoriële perceelskaarten en geo-data.
3. koppeling van de beschikbare data van de Zestendelen aan het huidig adres
- Werkgroep Enter (Stadsarchief Brugge) heeft tot op heden ca 2200 huizen uit
de Zestendelen digitaal verwerkt. Concreet betekent dit dat er meer dan
40000 records met namen van verkopers, kopers, schuldeisers, buren, enz…
beschikbaar zijn.
- Deze data werden gekoppeld aan het huidig adres.
4. ontwikkeling van een website met geoloket
- waarbij gezocht moest kunnen worden op
i. huidig adres
ii. de historische data
- CEVI nv stond in voor de ontwikkeling van de website en het geoloket
- Het geoloket is gebaseerd op ArcIMS en LogisWeb technologie.
- D’Artagnan stond in voor de grafische vormgeving van de website
Voorstelling geoloket op www.huizenonderzoekbrugge.be
ZOEKINGANGEN
- geografische zoekingang (centrale zoekingang)
inzoomen via de kaart:
o Klik op de zoomknop , op de kaart verschijnt nu een vizierkruis
o De gewenste zonering kan aangeduid worden door de linkermuisknop aan te
klikken en ingedrukt te houden, vervolgens de gewenste zonering af te
bakenen door een kader te tekenen. Van zodra de gewenste afbakening
aangeduid is, de linkermuisknop loslaten.
o Er wordt nu ingezoomd op het geselecteerde perceel. In het overzichtsvenster
links onderaan kan je nog het geselecteerde perceel op het basisplan bekijken.
o Klik op de informatieknop , en daarna op het perceel waarover u de
gegevens wenst te consulteren; de gegevens verschijnen links op het scherm
onder ‘zoekresultaten’.

www.huizenonderzoekbrugge.be 4/13
- administratieve zoekingang
mogelijk om informatie te ontsluiten via het opvragen op
o adres
o oud kadasternummer
o of door het ingeven van een trefwoord, waarna er in de basiskaart ingezoomd
wordt naar het bevraagde betreffende perceel.
ZOEKRESULTATEN
Bevraging mogelijk via
- de data-informatie
o ofwel de identificatiegegevens van het huis te bekijken,
o ofwel de gegevens m.b.t. oud kadaster, 1580 - eind 18e eeuw te bekijken.
- de verschillende beschikbare kaartensets (4 historische kadastrale kaartensets)
o kaartenset uit 1831
o kaartenset uit 1835
o kaartenset uit 1889
o Popp-kaart uit 1865.
Opgelet: enkel het plan Popp is volledig bevraagbaar m.b.t. het Brugse stadscentrum, bij
de overige kaarten ontbreken één of meerdere kaartbladen. Het kan dus voorkomen dat
bij een bevraging een kaartlaag niet gevonden wordt. In het browservenster "gegevens"
zal deze kaart dan niet opgegeven worden!
GEBRUIKERSMOGELIJKHEDEN
- Mogelijkheid tot kopiëren, plakken en afdrukken van
o het opgevraagde kaartmateriaal
de kaart kan op een bepaalde schaal gevisualiseerd en afgedrukt
worden. De schaalreeks blijft echter beperkt tussen 1/500 en 1/1500.
o de opgevraagde gegevens
VOOR EEN CONCREET VOORBEELD: ZIE BIJLAGE 2

Toekomst
www.huizenonderzoekbrugge.be 5/13
www.huizenonderzoekbrugge.be wordt op maandag 3 oktober gelanceerd maar is zeker
geen eindpunt. Er wordt niet alleen stelselmatig verder gewerkt aan de ontsluiting van de
Zestendelen en het koppelen van deze informatie aan de kaarten, maar er wordt ook
onderzocht of er bijkomend kaartmateriaal kan gekoppeld worden aan het geoloket (bvb.
het 16de-eeuwse stadsplan van Marcus Gerards, de Popp-kaarten van de Brugse
deelgemeenten, …). Daarnaast wordt er nagegaan of er bijkomende cultuurhistorische
informatie via dit geoloket kan ontsloten worden, bvb. informatie met betrekking tot
bescherming, restauraties en bouwfysische toestand van panden, archeologische
vondsten die op een locatie kunnen gesitueerd worden.
Op die manier zal www.huizenonderzoekbrugge.be het vertrekpunt worden voor éénieder
die geïnteresseerd is in de Brugse bouw- en bewoningsgeschiedenis.
Realisatie www.huizenonderzoekbrugge.be
Technisch:
- ontwikkeling en hosting website en geoloket: Cevi, Centrum voor Informatica, NV
- De toepassing van het geoloket is gebaseerd op ArcIMS en LogisWeb technologie.
- Lay-out website en geoloket: grafisch bedrijf d’Artagnan
Inhoudelijk:
- De input van gegevens uit het oude kadaster, met name de registers van de
Zestendelen werd uitgevoerd door vrijwilligers van de Werkgroep Enter van de vzw
Levend Archief onder begeleiding van het Stadsarchief Brugge.
- De implementatie van de administratieve data naar een geografische omgeving werd
uitgevoerd door de Dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge.
- De vereiste ondersteunende vectoriele perceelskaarten en geo-data werden
aangereikt door de Dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge.
Algemene coördinatie:
Erfgoedcel Brugge – Brugge Plus vzw

Bijlage 1: toelichting kaartmateriaal
www.huizenonderzoekbrugge.be 6/13
1. Kadastrale kaarten
Ontstaan
1808: start opmeting van de kadastrale perceelskaarten in de Nederlanden in opdracht
van Bonaparte
1811: start van de opmetingen voor de Stad Brugge (huidig stadscentrum) in opdracht
van het kadaster (einde in mei 1812!)
Indeling van de Stad Brugge in 6 kadastrale secties, van A tot F (gebaseerd op de
middeleeuwse wijkindeling, met name de “zestendelen”)
Indeling van de kadastrale perceelsplannen in 20 kaartbladen, waarbij de kaarten
ingetekend werden op een schaal 1/1000.
Overlevering
- volledige sets in het archief van de Directie van het Kadaster te Brugge
- duplicaten werden getekend van de kaartensets, waardoor ook andere besturen
konden beschikken over een duplicaat van een kadastrale kaartenset
- De primitieve kadastrale kaarten zijn onvervreemdbaar en kunnen daarom niet in de
handel of in privaat handen teruggevonden worden.
- Het stadsbestuur Brugge beschikt over drie sets van de primitieve plannen van
verschillende jaargangen, met name:
o een onvolledige ongedateerde set, wellicht uit 1831?
Hiervan zijn enkel de kaartbladen van de secties A-B-C beschikbaar,
hetzij 9 kaartbladen.
Volgens de beschikbare informatie werd naar aanleiding van de
opruiming en de afbraak van de Ramaeckerskazerne dit kaartboek in
een afvalcontainer gedumpt. Dhr. Arthur Loose kon het kaartboek
redden en heeft het toen overgedragen aan de ir.-dir J. Gorissen van
de DIRO. Sindsdien ligt het kaartboek bij de Dienst Monumentenzorg
van de Stad Brugge.
o een onvolledige ongedateerde set, wellicht uit 1835?
Bij deze set ontbreekt één kaart, met name de kaart B1.
Deze kaartenset werd bewaard bij de Dienst Handel en Eigendommen
van de Stad Brugge.
o een volledige ongedateerde set, wellicht uit 1889?
Ook deze kaartenset werd bewaard bij de Dienst Handel en
Eigendommen van de Stad Brugge.
2. Kadastrale Atlas van P.C. Popp
Ontstaan
Door de steendrukker en oud controleur bij het kadaster P.C. Popp, werd met
toestemming van de overheid in 1854 de kadastrale perceelsplannen gegroepeerd tot de
zogenaamde “atlas cadastral” bestaande uit 10 kaartbladen elk op schaal 1/1000. Van
deze atlas werden lithografische afdrukken gemaakt, met de bedoeling om deze
zogenaamde “Poppkaarten” aan de geïnteresseerden te verkopen. Een tweede herziene
versie van de “atlas cadastral”, werd in 1865 uitgegeven.
Overlevering
Het Stadsbestuur Brugge beschikt eveneens over een aantal exemplaren van de
zogenaamde “Poppkaarten” 1854 en 1865. Omdat bij de versie uit 1865 ook
huisnummers op de kaarten werden opgenomen, werd van deze versie eveneens een
scan gemaakt en daarna gegeorefereerd. Het is deze versie die op het geoloket kan
geconsulteerd worden.

Bijlage 2: www.huizenonderzoekbrugge.be, een voorbeeld
(uitwerking: Jan D’hondt, Stadsarchief Brugge)
Startscherm:
www.huizenonderzoekbrugge.be 7/13
Om tot de actie over te gaan, klik je in de navigatiekolom op het item ‘zoeken via het
geoloket’.
Dan bekom je het volgende scherm:

Er kan op twee manieren worden gezocht:
1) zoeken op adres (straatnaam + huisnummer) of
www.huizenonderzoekbrugge.be 8/13
2) Extra zoekfuncties (zoeken op oud kadasternummer of via een vrije zoekstring in
het bestand van de Zestendelen (oud kadaster, 1580-ca.1800)).
In de linkermarge staan beide zoekfuncties weergegeven, maar het zoeken op adres
staat standaard onderaan ingesteld.
I. Zoeken op adres ( )
Door te klikken in de lijst van de straatnamen kan je een straat selecteren. Dit kan door
de eerste letter van de straatnaam in te toetsen. Bijvoorbeeld om de straatnaam
‘Zuidzandstraat’ te bekomen toets je de letter ‘Z’ in. Door telkens op diezelfde letter te
drukken, loop je het volledige lijstje met straatnamen die beginnen met een ‘Z’ tot je bij
Zuidzandstraat komt. In het vakje huisnummer typ je bv. 1 in. Daarna druk je op de
zoekknop en krijg je volgend scherm:
Er is dus ingezoomd op het basisplan op het gevraagde adres en het perceel
Zuidzandstraat 1 is geel gekleurd. In de navigatiekolom kan je nu de zoekresultaten
bekijken, nl. de bewaard gebleven kaartbladen van de kadasterplans van 1831, 1835,
1865 en 1889 (III tot VI). Bij keuze I. en II. zijn de gegevens uit het bestand van de
Zestendelen, indien ze ingevoerd zijn door de Werkgroep Enter van het Stadsarchief,
beschikbaar. Bij I. vind je de identificatiegegevens zoals oude straatnaam, huisnaam,
Oostenrijks huisnummer, Kadastraal perceelnr. enz. Onder II. zijn alle inschrijvingen uit
de Zestendelen betreffende het pand Zuidzandstraat 1 vanaf 1580 tot eind 18de eeuw te
bekijken. Elke optie (van I. t.e.m. VI.) opent via een afzonderlijk scherm en kan zo
gemakkelijk afgesloten worden.

www.huizenonderzoekbrugge.be 10/13
Om een kaart te bekijken krijg je nog eerst een ‘tussenscherm’ met technische informatie
over dit kaartblad en kun je tenslotte klikken om de kaart met het perceel Zuidzandstraat
1 te bekijken, bv. Primitief Plan 1835.
Onderaan bevinden zich knoppen om in/uit te zoomen, de kaart te verschuiven of af te
drukken.
I.bis. variante op het zoeken op adres
Je kan ook, bv. wanneer je het juiste adres van een huis niet weet, zelf inzoomen op het
basisplan en op zoek gaan naar een bepaald huis. Ga terug naar het startscherm en klik
opnieuw op ‘zoeken via het geoloket’. Rechts onderaan bevinden zich een reeks ‘tools’:
Om de knop ‘inzoomen’ te activeren, klik je eenmaal op deze knop en maak je op het
basisplan een selectie van het deel waarop je wil inzoomen (dit gebeurt door met de
linkermuisknop een rechthoekig vlak te trekken). Je kan deze actie nog eens herhalen
indien je nog niet dicht genoeg bent ingezoomd. Met behulp van het ‘handje’ kan je
de uitsnede naar links-rechts-boven-onder verschuiven. Indien je een perceel/huis ziet
waar je meer informatie wil over hebben, klik je eerst op de informatieknop en
daarna op het desbetreffende perceel. Dit perceel zal geel ingekleurd worden en in de
navigatiekolom verschijnen de zoekresultaten (I. t.e.m. VI., voor het vervolg zie
hierboven).

II. Zoeken via Oud kadaster
Klik op ‘zoek via het geoloket’ op het startscherm. Via de knop
www.huizenonderzoekbrugge.be 11/13
verschijnt onderaan de keuze om te zoeken op ‘Oud kadasternummer’ of op ‘Zoek tekst’.
Via dit laatste kan je op gelijke welke term zoeken zoals een familienaam (let op! geen
voorvoegsel ingeven, bv. Walle voor Vandewalle) of een onderwerp (bv. herberg). Dit
zoekwoord wordt ‘losgelaten’ op de meer dan 40 000 records met de inschrijvingen van
de Zestendelen of het oud kadaster en op het veld ‘Opmerkingen’ van het bestand
Identificatiegegevens. Het resultaat verschijnt in de linkermarge: I. Identificatiegegevens
en II. Gegevens oud kadaster. We nemen bv. het zoekwoord “brouwerij”.

www.huizenonderzoekbrugge.be 12/13
Als we links op ‘I. Identificatiegegevens huis’ klikken, verschijnt volgend scherm:
Onderaan elk ‘gevonden’ huis waar ooit een brouwerij was ondergebracht, heb je de
mogelijkheid om dit pand op het basisplan te bekijken (door te klikken op ‘Toon locatie
op kaart’) en zo ook de 19de-eeuwse kadasterkaarten en de inschrijvingen van de
Zestendelen op te roepen.
We kunnen ook de zoekresultaten van ‘II. Gegegevens oud kadaster’ bekijken door er op
te klikken waardoor volgend scherm verschijnt:

www.huizenonderzoekbrugge.be 13/13
Ook vanuit deze zoekresultaten kan je (weliswaar via een omwegje) het basisplan en de
19de-eeuwse kadasterkaarten oproepen. In bovenstaand voorbeeld zien we dat er voor
het oud kadasternummer JAN/1040 een aantal inschrijvingen zijn waaruit blijkt dat dit
een brouwerij was. Als je nu wil achterhalen waar dit huis gelegen was, klik je onderaan
rechts opnieuw op het ‘blauw verrekijkertje’ en zoek je nu via ‘Oud kadasternummer’.
Als je daarop klikt verschijnt een uitklapvenster met alle reeds ingevoerde oud
kadasternummers. Door te scrollen kun je JAN/1040 selecteren en opvragen
Als je dan op ‘zoeken’ klikt verschijnen in de navigatiekolom de zoekresultaten. Je kunt
nu de ‘Identificatiegegevens’ van dit huis oproepen waaruit blijkt dat JAN/1040
overeenkomt met het huis Langestraat 19 (nu restaurant De Karmeliet). Door te klikken
op ‘Toon locatie op kaart’ wordt ingezoomd op het basisplan en kunnen de kadastrale
kaarten bekeken worden.