Untitled - Tento.be

De margriet
Maximiliaans vrouw is dus uiteindelijk getrouwd
met zijn schoonzoon, Margareta's man heeft haar
schoonmoeder gehuwd; deze absurde situatie belette de
keizer geenszins om nieuwe echtverbintenissen te
smeden voor zichzeil en zijn nazaten. Hij trouwde met
Bianca Maria Sforza, telg uit de dubieuze maar
schatrijke heersersfamilie van Milaan; Margareta en
Filips huwelijkte hij in een dubbelslag uit aan Juan en
Juana, kinderen van de katholieke koningen van Spanje,
Ferdinand van Aragon en Isabella van Castilië. Opnieuw
werd alles eerst met de handschoen bekrachtigd. Juana
kwam in september 1496 per schip in de Nederlanden
aan, Margareta vertrok in januari 1497 per schip naar
Spanje. De kleine vloot kwam zowel in het Kanaal als bij
Biscaye in stormen terecht, de laatste was zo angstaan­
jagend dat Margareta een beurs met goudstukken en een
papiertje met haar naam aan haar hand liet vastbinden,
om zichzeil een waardige begrafenis te verschaffen
mocht het schip zinken en haar lichaam ergens worden
gevonden. Het noodweer ging onverwacht liggen en bij
die gelegenheid deed Margareta aan haar begeleiders
het voorstel dat ieder zijn eigen grafschrift zou dichten.
Haar persoonlijke bijdrage is beroemd geworden:
Cy-gist Margot, la gentil' damoiselle
Qu'ha deux marys et eneare est pucelle.
Of, zoals Jan Frans Willems het in 1837 vertaalde:
Hier ligt Margriet, een meisjen hupsch en rijk,
Gestorven maegd in 't tweede huwelijk.
Leest men de biografieën, dan blijkt dat zowel Juana
als Juan meteen tot over hun oren verliefd werden op
hun Bourgondische echtgenoten en dat hun liefde werd
beantwoord. Het zou echter voor beide Spaanse konings­
kinderen slecht aflopen: Juana begon zich tegenover de
charmante flierefluiter Filips jaloers te gedragen en kon
niet aarden in de Nederlanden; de jonge kroonprins
Juan, die geen sterk gestel had, raakte "uitgeput door
passie", zo schrijven ooggetuigen aan het Spaanse hof.
Op 26 september overviel hem een hevige koorts.
Op 4 oktober 1497 dicteerde Juan zijn testament, waarin
hij "zijn zozeer beminnelijke en zozeer beminde vrouw"
vermeldde. Twee dagen later overleed hij. Later noemde
men hem "de prins die stierf van liefde". Margareta was
zwanger, kreeg in december voortijdig weeën die
veertien dagen aanhielden, en baarde een dood kind,
wellicht een meisje.
Opnieuw moest ze een land achterlaten waar ze
koningin had kunnen zijn, en naar de Nederlanden
terugkeren. In de inventaris die opgesteld werd bij haar
vertrek, wordt voor het eerst een voorwerp vermeld met
haar lijfspreuk: een gouden armband met een opschrift
in wit en zwart email, Fortune Infortune Fort Une,
'Fortuin overstelpt haar met tegenspoed'. Op 4 maart
1500 kwam ze aan in Gent, net op tijd om de doopmeter
te worden van de pasgeboren zoon van Filips en Juana,
Karel. Daarna bood Filips haar het landelijke kasteel van
Le Quesnoy aan.
20 OPENBAAR KUNSTBEZIT IN VLAANDEREN 2005/3
Speelstuk met portret van
Margareta van Oostenrijk,
stijl van Hans Kels,
omstreeks 1 535
Wenen, Kunsthistorisches Museum,
Kunstkommer