Vlaanderen is in hoge zuurstofnood - Ademloos

HALFMAANDELIJKS BLAD VOORBEHOUDEN AAN HET MEDISCH KORPS NR. 67 18 OKTOBER 2011 € 1,25 P902004 ROULARTA MEDICA RAKETSTRAAT 50, BUS 14 1130 BRUSSEL
INHOUD
Ziekenhuizen in financiële
ademnood
Nieuwe generische
geneesmiddelen
Een astmafiche voor gebruik
op school
12
Medisch dossier
Cardiologie
> Na infarct blijft 51% van de
patiënten roken
> Chronische veneuze
insufficiëntie
> Pulmonale hypertensie en
mitralisklepchirurgie
van 21 tot 29
www.despecialisten.be
>>> Win een exemplaar van Dagelijkse Kost 2 > pagina 40
Congres
> Pijn, het lijden dat kankerpatiënten
angst aanjaagt
16
6
7
Zegt sportarts Christophe Depamelaere
als woordvoerder van een pas opgerichte
denktank van bezorgde clinici. Tot de
groep behoren onder meer professor Roland
Stroobandt (cardiologie UZ Gent), apotheker
klinisch bioloog Patrick Maenhout (lab biologie-
toxicologie met UCI-label), dokter Lieven
Wostyn, diensthoofd intensieve zorg Stedelijk
Ziekenhuis Roeselare en de sportartsen Pascal
Scheerlinck, Christophe Depamelaere en Chris
Goossens. Het initiatief groeide uit een actiecomité
in het West-Vlaamse Wingene uit
protest tegen ongeoorloofde boskap.
Doping
Volgens Christophe Depamelaere is het geen
toeval dat nogal wat sportartsen en artsen met
interesse in inspanningsfysiologie zich zeer
betrokken voelen. Depamelaere. “Kinderen en
topsporters zijn de eerste slachtoffers van fijn
stof. Elitesporters riskeren door te trainen in
regio’s met een slechte luchtkwaliteit bronchiale
hyperreactiviteit, allergie, astma. Ze
maken geen kans tegen gezonde concurrenten.
Bovendien insinueert de volksmond nu al
BELGIË - BELGIQUE
P.B.-P.P.
B-331
Vlaanderen is in hoge zuurstofnood
“Vlaanderen miskent de problematiek
maar qua luchtkwaliteit bengelen we in
Europa aan het staartje, de situatie is
vergelijkbaar met het Ruhrgebied en
Milaan. Ook de kwaliteit van ons bos -
areaal is ondermaats, enkel Ierland doet
nog slechter. Het gaat bovendien de verkeerde
kant uit. Dat alles terwijl de
impact van fijn stof op onze allergie-, longen
hartpatiënten enorm is.” | Geert Verrijken
Zomerwedstrijd: de winnaars
De herfst is ondertussen goed en wel in het land. Tijd dus om de
winnaars van de Zomerwedstrijd bekend te maken. U was alvast
met 324 om deel te nemen,
een absoluut succes. Vooral
ook voor dokter Véronique
Gérard uit Yvoir. Zij wint de
hoofdprijs en kan dankzij
de Specialisten op het eiland
Rhodos acht dagen
genieten van een all inclusive
formule in het Atlantica
Imperial Resort.
Winnaars en antwoorden
op pagina 35.
© Imageglobe
dat je niet kan koersen zonder astmapatiënt te
zijn. Men tast onze beroepseer aan door te
stellen dat we als artsen onze sporters met
puffers zouden doperen.” Maar uiteraard gaat
fijn stof de volksgezondheid in het algemeen
aan. Dokter Depamelaere noemt het een
enorm, maar fel onderschat medisch probleem.
“Jaarlijks sterven 13.000 Belgen vroegtijdig
door fijn stof. De gemiddelde levensverwachting
bij geboorte daalt hierdoor in Europa gemiddeld
met 8,5 maand. In België is dat zelfs
13,6 maanden, dus anderhalve maal zo slecht
als het Europese gemiddelde!” Binnen Vlaanderen
scoren daarenboven de provincies West-
Vlaanderen en Antwerpen nog eens extra
slecht. “Het laat zich raden met hoeveel maanden
de levensverwachting daar dan wel relatief
vermindert”, dixit Depamelaere. ◆
Lees door op pagina 2 en 3.
Alles over en voor uw vennootschap
Werkt u als arts met een vennootschap? Of hebt
u de intentie een firma op te starten? Wat met
successieplanning via een vennootschap? Bij
dit nummer van de Specialisten vindt u een
bijlage waarin de gespecialiseerde redacteurs
van het financiële magazine Moneytalk
haarfijn uiteenzetten wat voor u de beste
formule is om de fiscus te vlug af te zijn.
Ondertussen vraagt dokter Lieven Wostyn,
voormalig voorzitter van de Provinciale
Raad van West-Vlaanderen, zich onder
meer wel af waarom de Orde voor artsen
geen vruchtgebruik op aandelen toelaat. Een moge -
lijkheid waar andere Belgen wel van kunnen genieten.
Lees de Moneytalk-bijlage en het artikel op pagina 4.

Nr. 67 18 oktober 2011
Halfmaandelijks blad voorbehouden
aan het medisch korps
(Paraît également en français sous le titre
‘les Spécialistes’)
Oplage: 23.271
Hoofdredacteur
Geert Verrijken - geert.verrijken@roulartamedica.be
Medische coördinatie
Dr. Jean Andris
Eindredactie
David Desmet - david.desmet@roulartamedica.be
Verantwoordelijke cultuur
Laurence Van Liedekerke
laurence.van.liedekerke@roulartamedica.be
Verantwoordelijke agenda
Teuvo Taymans - teuvo.taymans@roulartamedica.be
Congress Reports Manager
Dr. Jean-Luc Schouveller
Medewerkers
Dr. Michèle Langendries, Sarah Lengelé, Dr. Vera Schlusmans
Online
(www.despecialisten.be)
Olivia Van de Putte - olivia.van.de.putte@roulartamedica.be
Fotografie
imageglobe
Verantwoordelijke vormgeving
Isabelle André
Vormgeving
Christine Bodson en Alison De Groot
Project management
Dr. Eric Mertens - Medicom bvba
eric.mertens@roulartamedica.be
Druk
Roularta Printing
Jaarabonnement
Prijs: € 35 - ✆ 078/353313
Adreswijzigingen
ENKEL per e-mail naar circulation@roulartamedica.be
De artikels, foto’s, tekeningen en andere illustraties, opgenomen in het redac tio nele
gedeelte van “de Specialisten”, bevatten geen publiciteit. Bedrijven en producten
worden enkel ter inlichting vermeld. Alleen de auteurs/adverteerders zijn
verantwoordelijk voor de artikels, foto’s, illustraties, ideeën en de publiciteiten die
in “de Specialisten” verschijnen. Alle rechten van vertaling, over name en
reproductie - op welke wijze dan ook - zijn voorbehouden voor alle landen.
Regie Roularta Medica
Account Manager
Michèle Veys - michele.veys@roulartamedica.be
Sales
Micheline Legrand - micheline.legrand@roulartamedica.be
Petra Lernout - petra.lernout@roulartamedica.be
Koen Vanhooydonck - koen.vanhooydonck@roulartamedica.be
Mieke Verhamme - mieke.verhamme@roulartamedica.be
Account Assistant
Vinciane Milis - vinciane.milis@roulartamedica.be
Regie Roularta Media
Account Manager
Marie-Fabienne Vanden Berghe
marie.fabienne.vanden.berghe@roularta.be
“de Specialisten” is een uitgave van
Raketstraat 50 bus 14 - 1130 Brussel
Directeur B2B
Claude Montrieux
Verantwoordelijk uitgever
Wim Criel-Steenaardestraat 30 - 9051 St.-Denijs-Westrem
Andere uitgaven
de Huisarts ■ le Généraliste
de Apotheker ■ le Pharmacien
de Tandarts ■ le Dentiste
www.roulartamedica.be
A C T U A L I T E I T
Vlaams bosbeleid onvoldoende onderbouwd
“Een logisch gepositioneerde groenaanplant kan een vermindering van 25% fijn stof induceren. Nederland stimuleert
dergelijke aanpak, Vlaanderen niet. Hier is de link bos-luchtkwaliteit nauwelijks bestudeerd. De toonaangevende
milieuorganisatie Natuurpunt vzw blijft maar heide herstellen ten koste van kostbare (oude) bossen. Bovendien doet
Natuurpunt verwoed aan ‘exoot-bestrijding’.” | Geert Verrijken
Volgens de Europese richtlijnen mag
een dagnorm van 50 microgram fijn
stof per m 3 maximaal 35 dagen per
jaar overschreden worden. “Maar op heel
wat plaatsen in Vlaanderen zit men daar nu
al flink boven”, aldus dokter Christophe
Depamelaere, woordvoerder van de kersvers
opgerichte medische denktank.
Tijdens het eerste kwartaal van 2011 stelde
de Intergewestelijke Cel voor Leefmilieu
(Ircel) vast dat de fijnstofconcentraties 10
tot 15% boven de concentraties van 2010
zaten. “Daarmee zitten we aan het hoogste
gemiddelde van de laatste vijf jaar. Als
men dan weet dat een stijging van de pollutie
met 10% tot een verhoging van de
mortaliteit met 4% leidt...”, voegt Depamelaere
er veelzeggend aan toe.
Dieselwagens
Een belangrijke vervuiler is uiteraard het
wagenpark. De uitstoot door het auto- en
vrachtverkeer is goed voor ongeveer 40%
van de fijnstofpollutie. Vooral dieselmotoren
zijn zoals bekend erg belastend
voor het milieu. Ze stoten 40 tot 50 keer
meer fijn stof uit dan benzinewagens. De
medische denktank hekelt daarom ook het
fiscale beleid van de Belgische overheid.
Christophe Depamelaere: “De overheid
moedigt de aankoop van diesels fiscaal
aan. Daardoor verdubbelde het aantal
dieselwagens in het verkeer op 16 jaar tijd.
Driekwart van ons wagenpark bestaat uit
diesels, in Nederland is dat amper 20%”
Groen
Maar ook het bosbeheer laat in Vlaanderen
te wensen over. “Dat is totaal niet wetenschappelijk
onderbouwd. De link luchtkwaliteit-bomen
is bij ons nooit bestudeerd. Terwijl
het bewezen is dat oordeelkundig aangeplante
bomen beperkte maar significante
luchtzuiveraars zijn”, zegt Depamelaere. De
bosindex in België bedraagt momenteel een
povere 10,9% en neemt af. Overal in Europa
komen er bossen bij, in Vlaanderen gingen
we er in 2009 88 hectare op achteruit. Depamelaere:
“Verdere ontbossing is medisch totaal
onverantwoord. Eén hectare bos, dat
zijn ongeveer duizend bomen, is goed voor
1.000 m 2 aan CO 2 -vastleggingscapaciteit.
Vooral in de periode dat ze groeien, capteren
bomen CO 2 . Ze zijn dan goed voor ongeveer
0,7 ton per m 3 .”
Dr. Christophe Depamelaere: “Verdere ontbossing is medisch totaal onverantwoord. Eén hectare bos, dat zijn ongeveer
duizend bomen, is goed voor 1.000 m 2 aan CO 2 -vastleggingscapaciteit.”
Bos wordt heide
De ene boom is de andere niet. Een te
dicht bladerdek door bomen te dicht bij
elkaar te planten, is bijvoorbeeld niet
wenselijk omdat zo minder fijn stof wordt
opgevangen. Ideaal is een porositeit van
60%. “En bomen aangeplant op 100 à 200
“Aangezien de CO2-vastleggings -
capaciteit samenhangt met de
groeikracht van de boom, is het
niet verstandig inlandse soorten
aan te planten. Exoten dienen
om ecologische redenen
te worden gerevaloriseerd.”
meter van een drukke verkeersweg zorgen
altijd voor een daling van de fijnstofconcentratie”,
zegt dokter Depamelaere. “Zo
ook vangen hoge bomen, Canadese populieren
bijvoorbeeld, niet alleen veel wind
maar ook meer pollutie.”
Daarmee houdt men in Vlaanderen
echter totaal geen rekening. Vooral hekelt
Depamelaere de manier waarop Natuur-
punt vzw met het bosbestand omgaat. “Dat
zit echt totaal fout. Zo initieert de milieubeweging
grootschalige ontbossingsprojecten
om heidegebieden te herstellen.
Vanuit het oogpunt van de luchtkwaliteit is
dat natuurlijk zinloos.”
Joaquin
De verontruste artsen hekelen ook de
zogenaamde ‘exoot-bestrijding’ door Natuurpunt.
Ongeveer 42% van ons bosareaal
bestaat uit buitenlandse soorten, Amerikaanse
eiken, Canadese populieren enzoverder.
Die soorten kapt Natuurpunt
massaal ten voordele van inlandse bomen.
Depamelaere: “Exoten groeien echter veel
sneller. Dat is ook de reden waarom men
ze indertijd aanplantte: ze zorgen vlug voor
hout. Aangezien de CO 2 -vastleggingscapaciteit
samenhangt met de groeikracht van
de boom, is het niet verstandig inlandse
soorten aan te planten. Exoten dienen om
ecologische redenen te worden gerevaloriseerd.”
Maar volgens Depamelaere weigert
Natuurpunt hierover echter elke dialoog.
De medici stellen hun hoop nu op de
nieuwe Joint Air Quality (JOAQUIN)-richtlijnen
die Europa medio september
uitvaardigde. Daardoor wordt Vlaanderen
verplicht te werken aan een betere luchtkwaliteit.
◆

Gezondheid en stof
Heel wat medische studies tonen het
verband aan tussen slechte luchtkwaliteit,
fijnstofdeeltjes en gezondheidsproblemen.
In vogelvlucht een nietexhaustief
overzicht. | Geert Verrijken
■ Zelfs in Vlaanderen, een regio met lage
kindersterfte, verhoogt het risico van kindersterfte
met een factor 1,74 op dagen
waarin er veel stofdeeltjes als gevolg van
verontreiniging in de lucht aanwezig zijn.
De huidige Europese richtlijn, waarbij
de stofnorm 35 dagen per jaar mag overschreden
worden, voorkomt niet dat
stofdeeltjes bij late neonati een trigger
voor mortaliteit vormen. Hans Scheers
et al., Environmental Health Perspectives, juli
2011;119:1017-1022.
■ Qua draagwijdte en risico van prevalentie
bij de bevolking is luchtverontreiniging
een belangrijke trigger van myocard infarct.
De draagwijdte (5 tot 7%) is even groot als
andere aanvaarde triggers zoals fysieke
inspanning, alcohol en koffie. De altijd
aanwezige kleine risico’s kunnen een zeer
hoge relevantie hebben voor de volksgezondheid.
Tim S. Nawrot et al., Lancet,
februari 2011;377:732-740.
■ Een relevante, recente hogere blootstelling
aan fijn stof wordt geassocieerd met
wijzigingen aan de functie van de bloedplaatjes.
De kans op trombose verhoogt.
Bij mensen met diabetes is er evidentie
voor een pro-inflammatoire respons, zowel
bij recente als bij chronische blootstelling
aan fijn stof. Lotte Jacobs et al.,
Environmental Health Perspectives, februari
2010, vol. 118, nr. 2.
■ Dieseluitstootpartikels (DUP’s) leiden tot
longinflammatie en een snelle activatie
van circulerende bloedplaatjes. Dit vormt
een plausibele uitleg voor de toename
van cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit
door vervuiling in de steden ten
gevolge van thrombotische complicaties.
Abderrahim Nemmar et al., Circulation,
maart 2003;107:1202-1208.
■ Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging
brengt een ernstig risico mee van het
bronchiolitis obliterans syndroom (Bos)
en van mortaliteit na longtransplantatie.
Bart M. Vanaudenaerde et al., Thorax
2011;66:748-754.
■ Er bestaat een significante interactie tussen
fijn stof, de periode van het jaar en
mortaliteit. Het kortetermijneffect van
luchtvervuiling binnenskamers op de mortaliteit
hangt in sterke mate af van de buitentemperatuur,
zelfs in een gematigd klimaat.
Ben Nemery et al., J. Epidemiol. Community
Health januari 2007;61;146-149. ◆
A C T U A L I T E I T
DE SPECIALISTEN 18 oktober 2011 Nr. 67
3