Terre des hommes Jaarverslag 2012

Terre des hommes
Jaarverslag 2012

Inhoudsopgave
Voorwoord 3
Verslag van de directie 5
Verslag van de Raad van Toezicht 7
Het jaar van Mukta en Julian 9
Het jaar van Rosario en Dotto 10
Jaaroverzicht 11
1. Terre des Hommes 13
1.1 Terre des Hommes in het kort 14
1.2 Kerngegevens 14
1.3 Achtergrond 14
1.4 Werkgebieden 15
1.5 Visie en Missie 15
1.6 De aanpak van Terre des Hommes 16
2. Toelichting beleid en strategie 17
2.1 Toekomstvisie: beleid 2012-2015 18
2.2 Van Noord naar Zuid 19
2.3 Fondsenwerving 2.0 in Nederland 19
3. De primaire processen 21
3.1 Fondsenwerving en communicatie 22
3.2 Financiën 26
3.3. Partnerbeleid en capaciteitsversterking 30
2 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
4. De resultaten van de programma's 35
4.1 Kinderuitbuiting 38
4.2 Onderwijs 39
4.3. Gezondheidszorg 41
4.4. Zelfstandigheid 43
4.5. Noodhulp 45
4.6. Microkredieten 51
5. organisatie 53
5.1 Structuur en personeel 53
5.2 Kwaliteitssysteem 58
5.3 Risicomanagement en beheersing 60
5.4 Planning en control 62
6. Begroting 2013 63
Begroting 2013 64
7. Jaarrekening 2012 65
Jaarrekening 2012 67
Algemene toelichting en grondslagen voor
waardering en resultaatbepaling 68
Grondslagen voor de waardering van
activa en passiva 69
Toelichting op de balans per 31 december 2012 72
Toelichting op de staat van baten en lasten 2012 76
Kerngetallen personeel 81
Netto resultaat vrijwilligersgroepen 82
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 84
Organogram 85
Landentabel 86

Voorwoord
De Derde Wereld bestaat niet, schreef de Franse
auteur en onze inspirator Antoine de Saint-Exupéry
zeventig jaar geleden. Zijn boodschap is nog steeds
actueel. Immers: er is maar één wereld en die is
van alle mensen. Terre des Hommes vindt dat álle
kinderen recht hebben op een eerlijk bestaan. In
2012 hebben we gezien dat onder invloed van
een tegenvallende economie in Nederland mensen
kritischer worden over het nut van internationale
samenwerking. Ook bij Terre des Hommes merken
we dat we nog creatiever moeten zijn, nog harder
moeten werken, meer moeten samenwerken en
meer moeten investeren om onze activiteiten te
organiseren. Met onze grondlegger geloven wij
heilig in verantwoordelijkheid en solidariteit voor
ieder mens. Ook in de landen waar we werken
zien we steeds meer verantwoordelijkheid voor
de lokale gemeenschappen. Met onze ruim 221
projecten in zeventien landen geven we samen
met projectpartners vorm aan het ideaal van De
Saint-Exupéry van een eerlijke wereld. We stoppen
kinderuitbuiting zodat slachtoffers een nieuwe start
kunnen maken.
In 2012 zijn duizenden kinderen gered uit
uitbuitingssituaties. Neem bijvoorbeeld Mukta, een
van de kinderen uit onze projecten. Ze is nog maar
10 jaar en werkt in een schoenenfabriek in Dhaka.
Door de lange en arbeidsintensieve dagen heeft ze
last van haar ogen. Onze lokale partner SEEP heeft
speciale scholen voor werkende kinderen waar ook
Mukta naar toe gaat. Ze leert er lezen en schrijven
en ze krijgt hulp van SEEP om minder zwaar en
intensief werk te doen. Uiteindelijk is het natuurlijk
de bedoeling dat ze helemaal stopt met werken. En
daar doen we ons uiterste best voor.
In 2012 kon Terre des Hommes weer rekenen
op de trouwe en onvermoeibare steun van
ruim 1.450 vrijwilligers die in de winkels of in
vrijwilligersgroepen actief zijn. Het is fantastisch
om te zien dat er in elke stad waar we een winkel
beginnen genoeg mensen klaar staan om te
helpen. Om onze strijd tegen kinderuitbuiting nog
succesvoller te maken, is hulp en betrokkenheid in de
landen waar we werken noodzakelijk. Het is niet voor
niets dat Terre des Hommes in 2012 opnieuw meer
verantwoordelijkheid neerlegde bij de lokale partners.
Wij willen dat ook zij in eigen land fondsen gaan
werven bij de opkomende midden- en hogere klassen.
Zo streven wij ernaar dat in 2016 veertig procent van
de bestedingen in de regio wordt geworven.
Met onze kennis en medewerkers ter plekke
inspireren en ondersteunen wij onze partners bij
het opstellen van hun plannen en het realiseren
van hun doelstellingen. We zijn ervan overtuigd dat
dit gaat lukken. De energie en daadkracht bij onze
partners en lokale mensen is enorm. Daar halen ook
wij weer inspiratie uit. De Derde en de Eerste Wereld
bestaan niet meer. Noord en Zuid zijn onlosmakelijk
met elkaar verbonden en hebben elkaar hard nodig
bij het werken aan een eerlijke wereld. In dit
verbinden is een belangrijke rol weggelegd voor
Terre des Hommes, want als geen ander bewaken wij
de rechten van kinderen en strijden wij voor een
rechtvaardige wereld.
Het ideaal van Antoine de Saint-Exupéry blijft
actueel. Wij kunnen dat niet zonder de steun
van onze donateurs, vrijwilligers, sponsoren,
institutionele donoren en de Nationale Postcode
Loterij. Dankzij hen kunnen we werken aan een
wereld zonder uitbuiting en waarin kinderen zich
kunnen ontplooien!
Albert Jaap van Santbrink
Directeur Terre des Hommes
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 3

4 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012

Verslag van de directie
Veranderende rol
In 2012 gingen dankzij Terre des Hommes 103.947
kinderen naar school, kregen 51.978 kinderen en
zwangere vrouwen extra voeding en ontvingen 12.061
mensen een lening om een eigen zaak te beginnen.
Dit is slechts een greep uit de resultaten in 2012.
Voor een uitgebreid overzicht zie hoofdstuk 4.
Samenwerking met lokale organisaties is een
voorwaarde om onze doelstellingen te realiseren.
De komende jaren verandert onze rol bij het
werven van fondsen. In 2012 zijn we begonnen
lokale partners bewust te maken dat ook zij zelf
verantwoordelijkheid moeten nemen om fondsen
te werven. De komende jaren neemt het aantal
projectpartners af. Een aantal grote projectpartners
geven we meer aandacht en ook focussen we op
een betere onderlinge samenwerking. Deze wijze
van efficiënter en effectiever werken, vraagt een
intensieve begeleiding, monitoring en controle van
projectpartners.
Inkomsten en bestedingen
De inkomsten in 2012 stegen ten opzichte van 2011.
De totale inkomsten in 2012 kwamen op circa 22,9
miljoen euro. In 2012 werd circa 19,9 miljoen euro
besteed volgens onze doelstelling. Aan kosten voor
fondsenwerving en beheer en administratie was
circa 4,4 miljoen euro nodig. Een gedetailleerde
verantwoording van onze bestedingen en kosten
leest u in het financiële gedeelte van dit jaarverslag.
Subsidies
Samen met onze partners Stichting Liliane Fonds en
Stichting Kinderpostzegels vormen we de alliantie
‘Kind en Ontwikkeling’. Deze alliantie ontvangt in
het kader van MFS-II (Medefinancieringsstelsel
2) voor de periode 2011 – 2015 € 32,8 miljoen
overheidssubsidie.
In 2012 werd het bedrag van 8,9 miljoen euro
besteed. De bestedingen in 2011 werden in 2012
verantwoord en goedgekeurd. Terre des Hommes
legde in 2012 aan het Ministerie van Buitenlandse
Zaken verantwoording af over haar bestedingen in
2011. De begroting voor 2013 werd goedgekeurd
door de Raad van Toezicht.
Nationale Postcode Loterij
De Nationale Postcode Loterij en Terre des Hommes
hebben al sinds 1996 een trouwe en goede relatie.
Terre des Hommes ontving in 2012 een vaste bijdrage
uit de Nationale Postcode Loterij van € 2,25 miljoen.
Het project ‘Break the Chains’ (mensenhandel) - in
2009 als extra project gehonoreerd - werd in 2012
afgerond. Drie projectpartners in Zuidoost-Azië
(Cambodja, Laos en Thailand) konden in deze periode
dankzij de steun van de Nationale Postcode Loterij
792 meisjes en vrouwen hulp bieden in inloophuizen.
Daarnaast kregen 523 meisjes opvang in drie
opvangcentra, 73 meer meisjes dan oorspronkelijk
gepland. Terre des Hommes en haar drie partners
zetten de hulp aan deze meisjes voort, want de
problematiek is nog niet opgelost. Wij gaan door met
onze steun totdat onze partners zelfstandig verder
kunnen. In 2013 ontving Terre des Hommes, naast
de vaste bijdrage, nog een extra bedrag van € 4,72
miljoen voor de uitvoering van twee extra projecten.
Samenwerkende Hulp Organisaties
Terre des Hommes is lid van de Samenwerkende Hulp
Organisaties (SHO). In 2012 heeft het SHO-bestuur
geen aanleiding gezien voor een gezamenlijke
noodhulpactie. De SHO-noodhulp in Haïti werd
afgerond. Terre des Hommes verleende wel zelfstandig
noodhulp met haar lokale partners in de Filippijnen,
Bangladesh, Oeganda, Indonesië, Thailand, Libanon
en Burkina Faso wegens onder meer overstromingen,
aardverschuivingen en gewapende conflicten. Aan deze
noodhulp werd een bedrag van € 1 miljoen besteed.
Terre des Hommes Internationale Federatie
Terre des Hommes is lid van de TDHIF (Terre des
Hommes International Federation) die elf nationale
lidorganisaties telt. Het bestuur bestaat uit de
directeuren van vijf lidorganisaties, waaronder
Terre des Hommes Nederland. TDHIF heeft een
onafhankelijke voorzitter. Albert Jaap van
Santbrink, directeur Terre des Hommes Nederland,
is vicevoorzitter. De TDHIF heeft een internationaal
coördinatiekantoor (4 fte) in Genève.
Duurzaamheid
Een van de kernprincipes van Terre des Hommes is
duurzaamheid. Interventies voor onze doelgroep
moeten resulteren in langdurige impact, structurele
verbetering en continuïteit. Belangrijk is ook
voldoende capaciteit voor partners zodat zij hun
hoofdactiviteiten zelfstandig kunnen voortzetten.
Resultaten beklijven eerder als de hulpbehoevende
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 5

doelgroep zelf nauw wordt betrokken bij haar
eigen ontwikkelingsactiviteiten die passen in haar
omgeving. Verder is de integrale benadering een
belangrijke voorwaarde van duurzaamheid. Een
probleem als kinderuitbuiting kan niet met één
methode worden aangepakt. Het vereist verschillende
strategieën, zoals onderwijs aan kwetsbare kinderen,
microkredieten voor ouders en lobby bij overheden.
Dan is de kans op goede en duurzame resultaten
het grootst. Ook het betrekken en verantwoordelijk
stellen van verschillende belanghebbenden, zoals
ouders, overheden en leraren, draagt bij aan
duurzaamheid en beklijving van resultaten.
Degelijke financiering
Dankzij een degelijke financiering uit verschillende
bronnen is duurzaamheid in de continuering van
onze projecten gegarandeerd. Terre des Hommes
kan rekenen op de financiële steun van diverse
betrokkenen, waaronder ruim 84.000 donateurs,
vrijwilligers, sponsoren, institutionele donoren en
de Nationale Postcode Loterij. Duurzaamheid is ook
voor Terre des Hommes als organisatie belangrijk.
Wij stimuleren medewerkers gebruik te maken van
het openbaar vervoer. Ook bieden we medewerkers
de mogelijkheid om één dag per week thuis te
werken. Bij de renovatie van ons kantoor in 2012
hebben we de CO2-uitstoot gereduceerd dankzij
duurzame materialen en bijvoorbeeld halogeen
verlichting. Hierbij gaat onze dank uit naar onze
sponsoren van de renovatie: Boksman bouwbedrijf,
Hanic vloerenbedrijf, INOFEC, Verhuisbedrijf Passies,
Verkaart Group, Copaa afbouwsystemen, Complex,
BBM schoonmaakdiensten en WIAR.
6 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Child Protection Policy
Andere belangrijke facetten van ons
duurzaamheidsbeleid zijn de Child Protection Policy
die alle medewerkers – ook in de regio - moeten
ondertekenen waardoor de veiligheid van kinderen
in onze projecten wordt gegarandeerd. Daarnaast
hanteert Terre des Hommes een anti-corruptie- en
veiligheidsbeleid waarin de veiligheid van onze
medewerkers is vastgelegd. Ook investeren we in de
opleiding van personeel in de regiokantoren om hun
persoonlijke ontwikkeling verder te verbeteren.
Kwaliteit en keurmerken
De Projectpartner Capacity Assessment Tool helpt onze
projectpartners hun doelstellingen te formuleren,
de voortgang hiervan te registreren en zwakke en
sterke organisatorische kanten te onderscheiden.
Terre des Hommes ondersteunt projectpartners zo
goed mogelijk bij het opstellen en uitvoeren van
de programma’s om de kwaliteit te waarborgen. Het
monitoring- en evaluatieprotocol van Buitenlandse
Zaken is door ons verder aangescherpt om achteraf
de resultaten van ons werk goed te kunnen
verantwoorden. Ook beschikt Terre des Hommes over
het keurmerkcertificaat Fondsenwervende instellingen
CBF en ISO 9001:2008. Daarnaast heeft Terre des
Hommes de ANBI-status. Dit betekent dat de
overheid ons erkent als een algemeen nut beogende
instelling (ANBI).
Tot slot
In 2012 zijn goede resultaten behaald,
de reorganisatie is grotendeels afgerond
en aan onze rol als specialist op het
gebied van kinderuitbuiting is duidelijke
invulling gegeven. Dankzij de steun
van onze ruim 84.000 donateurs, vele
sponsoren en vermogensfondsen,
honderden donoren, vrijwilligers, het
ministerie van Buitenlandse Zaken en de
Nationale Postcode Loterij kunnen wij
honderdduizenden kinderen helpen aan
een veilige omgeving waarin zij zich verder
kunnen ontwikkelen.
Albert Jaap van Santbrink
Directeur Terre des Hommes Nederland
‘s-Gravenhage, 27 maart 2013

Verslag van de Raad
van Toezicht
De Raad van Toezicht is het hoogste beslisorgaan van
de Stichting Terre des Hommes Nederland. Het door
de directie vastgestelde beleid wordt door de Raad
van Toezicht goed- of afgekeurd en zij beoordeelt
ook de uitvoering daarvan. De Raad van Toezicht van
Terre des Hommes bestaat uit zes personen. Een lid
van de Raad van Toezicht wordt voor een periode van
vier jaar benoemd door zittende leden van de Raad
van Toezicht en mag twee keer worden herbenoemd.
De leden van de Raad van Toezicht van Terre des
Hommes ontvangen geen enkele vergoeding – ook
niet voor eventueel gemaakte reiskosten - en hebben
geen zakelijke relaties met Terre des Hommes. Als
de Raad van Toezicht een nieuw lid wil aantrekken,
wordt - conform de vastgestelde richtlijnen - de
profielschets voor de betreffende zetel vastgesteld
waarvan intern en extern belanghebbenden kennis
wordt gegeven. Dit gebeurt aan de hand van de
samenstelling van de rest van de Raad van Toezicht,
de vastgestelde profielschetsen Raad van Toezicht
en op basis van analyses van voor Terre des Hommes
belangrijke ontwikkelingen.
Samenstelling van de Raad van Toezicht in 2012
Naam Bestuursfunctie en profiel
Bestuurslid
sinds
Maatschappelijke functie
R. S. (Ron) Ton tot 19/12/12: Vz. RvT 2000 Hoofd Clingendael Academy
R.A. (Rob) Ruijter tot 19/12/12: Lid
en Vz. Financiële auditcommissie
vanaf 19/12/12: Vz. RvT
2003 Verschillende commissariaten waaronder Wavin
NV, Unit 4 NV en Ziggo NV
P.W.M. (Paul) Nobelen Vice-voorzitter Personeelszaken 2004 Bestuursadviseur
D.C.M. (Daniëlle) Smits
van Waesberghe
A.G.J. (Arent) van
Wassenaer
L. (Lousewies) van der
Laan
Lid
Communicatie
Lid
Financiële auditcommissie
Juridische zaken
2005 Adviseur marketing en communicatie
2009 Advocaat/partner bij Allen & Overy LLP
tot 19/10/12: Lid 2011 Vice-voorzitter Europese Liberaal-Democraten
P. (Pim) Oomens vanaf 28/11/12: Lid
vanaf 19/12/12: vz. Financiële auditcommissie
2012 Ex-CFO en Senior Vice President Wavin NV.
(Per 01-02-2013 lid RvB Stork Technical Services
Holding BV).
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 7

Taken van de Raad van Toezicht
• goedkeuren van het jaarplan en de meerjaren-strategie
van Terre des Hommes, inclusief de bijbehorende
begroting en de daarvoor benodigde investeringen
• het toezicht houden op de uitvoering van de strategie
en het realiseren van de doelstellingen
• goedkeuren van de jaarrekening en het jaarverslag van
Terre des Hommes
• goedkeuren en wijzigen van het directiereglement
• goedkeuren van wijzigingen in het
arbeidsvoorwaardenbeleid
Het functioneren van leden van de Raad van
Toezicht en directie
Aan het eind van het jaar is er een besloten Raad van
Toezichtvergadering waarin het functioneren van de
leden van de Raad wordt geëvalueerd. In 2012 was
de evaluatie op 28 november. De Raad van Toezicht is
tevreden over de werkwijze en het functioneren in 2012.
Ook komt in deze vergadering het functioneren van de
statutair directeur - ter voorbereiding op het jaarlijkse
beoordelingsgesprek - ter sprake. Een lid van de Raad
voert dit beoordelingsgesprek. Het gesprek waarin de
directeur een positieve feedback kreeg ten aanzien van
zijn functioneren vond begin januari 2013 plaats.
Remuneratiecommissie
De remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht
beoordeelt de salariëring van de directeur. De Raad van
Toezicht acht het salaris van de directeur in lijn met de
zwaarte van de functie waarin hij leiding geeft aan 98
medewerkers in binnen- en buitenland en waarbij hij
belast is met het genereren en verantwoord besteden van
bijvoorbeeld in 2012 19,9 miljoen euro. In 2012 werd het
directiesalaris niet aangepast.
8 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Taak en werkwijze van de directie
Directeur Albert Jaap van Santbrink geeft leiding aan
de Stichting Terre des Hommes Nederland en legt
daarover verantwoording af aan de Raad van Toezicht.
Hij is verantwoordelijk voor strategie, beleidsuitvoering,
externe representatie en personele organisatie. De
directeur brengt ieder kwartaal tijdens de Raad van
Toezicht-vergaderingen verslag uit aan de Raad van
Toezicht.
Werkzaamheden in 2012
In 2012 heeft de Raad van Toezicht vier keer vergaderd
(28/3, 22/6, 31/10 en 28/11). Ook hebben de leden
van de Raad van Toezicht een informeel treffen
gehad met de regiovertegenwoordigers tijdens een
bijeenkomst op 18 september. In deze periode waren de
regiovertegenwoordigers een aantal dagen in Nederland
om gezamenlijk met directie en managementteam het
nieuwe jaarplan te bespreken en jaarafspraken met de
directeur te maken. De auditcommissie bestaande uit
twee vertegenwoordigers van de Raad van Toezicht
kwam twee keer bijeen met de directeur en het
hoofd financiën in verband met de jaarrekening 2011
en begroting 2013. Naast het goedkeuren van de
jaarstukken (jaarverslag, jaarrekening 2011 en het
jaarplan 2012 dat in juni 2012 formeel is goedgekeurd)
zijn onder meer de volgende onderwerpen in de Raad
van Toezicht besproken:
a. Ontwikkelingen MFS-II
b. Governance: beoordeling directeur,
zelfevaluatie functioneren Raad van Toezicht en
bestuurslidmaatschappen
c. Beheer liquide middelen
d. Fondsenwerving, strategie en positionering
e. Presentatie bij Nationale Postcode Loterij
f. Nieuw ICT-systeem
g. Diverse programma’s en projecten waarbij voor
nieuwe programma’s van meer dan € 300.000 de
Raad van Toezicht goedkeuring verleent
h. Bespreking accountantsverslag 2011 opgesteld door
de accountant
i. Bespreking en goedkeuring jaarplan 2013
j. Voortgangsrapportages met betrekking tot uitvoering
jaarplan 2012
k. Prijsinflatiecorrectie salarissen 2013
Optimale besteding van middelen
Door het vaststellen van de strategienota en de
meerjarenbegroting en de daaruit voortvloeiende
jaarplannen en begrotingen geeft de Raad van Toezicht
richting aan de doelstellingen van Terre des Hommes.
Het monitoren en evalueren van de uitvoering van
activiteiten vindt plaats door een kritische beoordeling
van het jaarverslag. Wat betreft de interne processen
steunt de Raad van Toezicht in belangrijke mate
op de bevindingen van de accountant, de ISO- en
CBF-certificeerder, de bevindingen van de Financiële
Auditcommissie en het Ministerie van Buitenlandse
Zaken.
Optimale relaties met belanghebbenden
Terre des Hommes geeft een helder beeld van de
wijze waarop de financiële middelen zijn besteed. Dit
gebeurt in het jaarverslag, (digitale) nieuwsbrieven,
sponsorrapportages, folders, magazine, bijeenkomsten,
social media en internet.

Klanttevredenheid
Als onderdeel hiervan wordt binnen Terre des Hommes
gewerkt volgens een vastgestelde klachtenprocedure
5.4 (Handboek Kwaliteit; Klachten in Nederland) en
in de regio volgens klachtenprocedure 5.5 (Handboek
Kwaliteit; Klachten in de regio). Deze werkwijze
verloopt goed.
Evaluatie van de risico’s en risicobeheersing
De Raad van Toezicht houdt nauw toezicht op
de risico’s en mate van risicobeheersing in de
organisatie. De interne beheersing binnen Terre des
Hommes is adequaat.
Verantwoordingsverklaring
Dit jaarverslag is opgesteld volgens de richtlijnen
van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) voor
fondsenwervende instellingen van de Raad voor de
Jaarverslaggeving. De verantwoordingsverklaring
van de Raad van Toezicht is onderdeel van deze
richtlijn. In dit verslag van de Raad van Toezicht is
de verantwoordingsverklaring integraal opgenomen.
De Raad van Toezicht wenst tot slot graag de
directie, medewerkers, vrijwilligers, donateurs,
sponsoren, institutionele donoren, de Nationale
Postcode Loterij en Terre des Hommes-ambassadeur
Frans Weisglas te bedanken voor hun inzet en
resultaten in het afgelopen jaar.
Rob Ruijter
namens de Raad van Toezicht van Stichting Terre des
Hommes Nederland, voorzitter
‘s-Gravenhage, 27 maart 2013
Kinderarbeider Mukta kan altijd bij de juf terecht
“Ik ben Mukta, 10 jaar oud en ik werk in een
schoenenfabriek in Dhaka. Dat vind ik niet leuk,
want het werk doet erg pijn aan mijn ogen. Ik vind
het wel leuk om naar de school van SEEP te gaan.
Mijn juf is heel lief en ik heb veel vriendinnetjes. Het
leukst is dat ik nu beter kan lezen. Ik lees soms zelfs
de krant, maar ik snap niet al die moeilijke woorden.
Gelukkig helpt de juf me altijd.”
Partnerorganisatie SEEP heeft speciale scholen voor
werkende kinderen. Daarnaast probeert de organisatie
de werkomstandigheden in de fabrieken voor kinderen
te verbeteren. SEEP gaat voor Mukta op zoek naar een
baan die minder schadelijk is voor haar gezondheid.
Mukta
Het jaar van Mukta en Julian
Julian
Julian: van vuilniswerker tot ambassadeur van
kinderrechten
Jarenlang werkte Julian uit Jakarta op de vuilnisbelt.
Hij wilde graag naar school, maar dat was tot zijn
grote verdriet niet mogelijk (zie corporate video op
www.terredeshommes.nl). Ruim twee jaar later ziet
zijn leven er veel beter uit en gaat hij naar school.
Een bijzondere dag was voor hem 10 december
2012, de Dag van de Mensenrechten. Tijdens een
bijeenkomst in Jakarta vertelde de ambassadeur
kinderrechten voor één dag over zijn leven als
kinderarbeider. Ook had Julian een belangrijke
boodschap: “Kinderen mogen geen zwaar werk doen.
Ze moeten naar school.”
Julian gaat naar school dankzij onze partner YPSI die
zich richt op onderwijs voor de allerarmste kinderen
in Jakarta. Jongeren volgen vaktrainingen en ouders
krijgen voorlichting over kinderrechten.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 9

Het jaar van Rosario en Dotto
Rosario krijgt op school complimenten van de meester
“Mijn naam is Rosario, ik ben 10 jaar en zit in de vijfde
klas. Op mijn oude school sloeg mijn meester me omdat ik
niet kon lezen. Ik was verdrietig en bang en durfde niet
meer naar school te gaan. Gelukkig heeft een mevrouw
van Chasqui me geholpen. Bij Chasqui heb ik lezen en
schrijven geleerd. Mijn meester zegt dat ik het goed doe.
Ik vind het fijn en heb veel vriendjes en vriendinnen.”
Chasqui biedt in El Alto – een voorstad van La Paz in
Bolivia – opvang en onderwijs aan kinderen uit arme
gezinnen. Vaak verlaten deze kinderen school zonder
diploma. Chasqui biedt hen bijles, geeft voorlichting over
kinderrechten en betrekt ouders bij het onderwijs van hun
kinderen.
Rosario
10 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Dotto
Dotto vindt liefdevolle opvang na mishandeling
“De brandwonden op mijn voeten deden veel pijn. Ze
hebben me thuis weggehaald en me naar de dokter
gebracht. In het ziekenhuis ben ik geopereerd. Ik
woon nu hier tot ik helemaal beter ben. Mijn wonden
worden verzorgd en ik krijg te eten. Hier ben ik veilig
en ik ga naar school. Ik zit in groep 3. Ik kan hier
lekker in de tuin rondrennen en met mijn vriendjes
voetballen. Later wil ik piloot worden.”
Dotto (9) woont tijdelijk in de opvang voor mishandelde
kinderen van onze partner Foundation Karibu in
Mwanza, Tanzania. Zijn familie is in therapie om
herhaling in de toekomst te voorkomen. Als Dotto naar
huis gaat, blijft Karibu een oogje in het zeil houden.
jaaroverzicht

Maart
Juni
Winkel Groningen lanceert Terre des Hommeskookboek
Van Indiase curry tot Braziliaanse ‘Bobo de
Camarao’: het Terre des Hommes-kookboek
telt 68 lekkere recepten uit de landen
waar we werken. Daarnaast biedt het boek
informatie over onze projecten.
Minister Opstelten wil reisverbod voor
zedendelinquenten
Minister Opstelten van Justitie wil
een reisverbod voor veroordeelde
zedendelinquenten. Daarmee geeft hij gehoor
aan de oproep van Terre des Hommes voor
strenger toezicht op deze groep.
Burgemeester Aboutaleb doneert zijn tijd aan
winkel in Rotterdam
Burgemeester Aboutaleb, Terre des Hommesambassadeur
Frans Weisglas en directeur
Albert Jaap van Santbrink openen de winkel
in Rotterdam. Ieder belooft één dag per jaar
in de winkel te helpen.
Juni
Rallyrijders bereiken Chinese Muur met cheque
van €124.476
De deelnemers aan The Hague-Beijing Challenge
2012 halen maar liefst € 124.476 op voor
Terre des Hommes. Terre des Hommesambassadeur
Frans Weisglas ontvangt de
cheque op de Chinese Muur.
Juni
‘Dag tegen Kinderpornografie’ in Cebu
Terre des Hommes lanceert een hulproute
voor kinderprostituees in de straten van de
Augustus Filippijnse stad Cebu. Het stadsbestuur is blij
met de actie en roept 1 augustus uit tot ‘Dag
tegen Kinderpornografie’.
Lilet Never Happened op Nederlands Film
Festival
De door Terre des Hommes mede gefinancierde
September speelfilm Lilet Never Happened dingt tijdens het
Nederlands Film Festival in Utrecht mee in de
strijd om een Gouden Kalf.
Oktober
November
December
December
10.000 handtekeningen voor petitie
kinderrechten
Ruim 10.000 mensen tekenen de petitie voor
Kinderrechten in het buitenlandbeleid. Directeur
Albert Jaap van Santbrink is een van de aanbieders
van de petitie aan de Tweede Kamer.
Overlijden van regiodirecteur Lei Brouns
Op dinsdag 13 november overlijdt onze
regiodirecteur Zuid- Azië Lei Brouns op de
leeftijd van 66 jaar. We gaan onze collega
enorm missen.
3JS doen mee aan de Angkor Wat Bike Race
De 3JS doen mee aan de Angkor Wat Bike Race
in Cambodja. De deelnemers halen geld op voor
Terre des Hommes en onze partner Village Focus
International die slachtoffers van mensenhandel
opvangt.
Netto-opbrengst Terre des Hommes-winkels
ruim 1,1 miljoen euro
De 34 Terre des Hommes-winkels behalen in
2012 een netto-opbrengst van ruim 1,1 miljoen
euro. Samen met 1.450 enthousiaste vrijwilligers
streven we naar vijftig winkels in 2015.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 11

12 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012

1. Terre des
hommes
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 13

1.1 Terre des Hommes
in het kort
Doelgroep
De doelgroep is kwetsbare kinderen in de leeftijd
tot 18 jaar. Kwetsbare kinderen zijn kinderen
die sociaal, economisch, fysiek of cultureel
gemarginaliseerd zijn, zoals kinderen die slachtoffer
zijn van uitbuiting, geweld dan wel misbruik
(bijvoorbeeld werkende kinderen, kinderprostituees,
kindsoldaten), extreem arme kinderen, kinderen met
een handicap, kinderen van etnische minderheden,
straatkinderen en kinderen die direct of indirect
getroffen zijn door Hiv/Aids. Wereldwijd zijn er vele
miljoenen kwetsbare kinderen.
Organisatie
Terre des Hommes heeft een eenhoofdige directie
en werkt met een staf van 31,9 fte op het
hoofdkantoor. Daarnaast werken er 64 mensen
in het veld. De Raad van Toezicht houdt toezicht
op en is sparringpartner van de directeur. Terre
des Hommes is lid van de Terre des Hommes
Internationale Federatie (TDHIF) die in 1966 werd
opgericht. De TDHIF vervult een coördinerende
rol tussen de lidorganisaties. De leden opereren
zelfstandig onder de naam Terre des Hommes.
14 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Inkomsten
Terre des Hommes werft haar fondsen uit
verschillende bronnen. Allereerst zijn dat de donaties
van particulieren. In 2012 gaven ruim 84.000
donateurs ruim € 6 miljoen euro (dit is exclusief de
inkomsten uit nalatenschappen). Het resultaat van
de 34 Terre des Hommes winkels bedroeg
€ 1.196.332. Uit de zakelijke markt ontvingen we
een bedrag van € 535.308. Daarnaast maken we
sinds 2003 deel uit van het Medefinancieringsstelsel
van de overheid. Terre des Hommes vormt een
alliantie met Stichting Liliane Fonds en Stichting
Kinderpostzegels. In de periode 2011-2015 ontvangt
de alliantie € 32 miljoen. Een andere bron van onze
inkomsten is de jaarlijkse bijdrage van de Nationale
Postcode Loterij. Vijftig procent van de verkochte
loten van de Nationale Postcode Loterij wordt
verdeeld over 83 goede doelen. In 2012 ontvingen
we een bijdrage van € 2,25 miljoen.
Samenwerking
Terre des Hommes maakt sinds de oprichting
in 1989 deel uit van de Samenwerkende Hulp
Organisaties (SHO). Ook is Terre des Hommes lid
van Partos, de brancheorganisatie van Nederlandse
organisaties werkzaam op het terrein van
ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast maakt Terre
des Hommes deel uit van het Kinderrechtencollectief.
Tot slot vormt Terre des Hommes met haar
partners Stichting Liliane Fonds en Stichting
Kinderpostzegels de alliantie ‘Kind en Ontwikkeling’
die subsidie ontvangt in het kader van MFS-II
(Medefinancieringsstelsel 2).
1.2. Kerngegevens
• Beroepskrachten hoofdkantoor 34 (31.9 fte)
• Regiokantoren 4
• Medewerkers regio 64
• Landenkantoren 12
• Lokale partnerorganisaties 221
• Landen waarin we werken (inclusief noodhulp Haïti) 17
• Vrijwilligers 1.450
• Donateurs 84.469
• Baten € 22.960.292
• Lasten € 24.383.762
1.3. Achtergrond
Onze naam - Terre des Hommes - is afgeleid van
het gelijknamige boek van de Franse schrijver
Antoine de Saint-Exupéry (beroemd door de roman
Le Petit Prince). Nadat in 1963 Terre des Hommes
in Zwitserland wordt opgericht, volgen Nederlandse
vrijwilligers dat voorbeeld in 1965. Aanvankelijk
als noodhulporganisatie, maar later komt de
focus te liggen op structurele ontwikkeling om
kinderuitbuiting tegen te gaan. Terre des Hommes
is uitgegroeid tot een prominente en onafhankelijke
kinderhulporganisatie. Wij komen op voor de rechten
van kinderen en strijden tegen kinderuitbuiting. De
United Nations Convention on the Rights of the Child
vormt de basis voor ons werk. Wij bieden hulp zonder
onderscheid te maken naar ras, geloof, geslacht of
politieke gezindheid.

1.4. Werkgebieden
We zijn actief in zeventien landen, verspreid over
vier regio’s in Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost-Afrika
en Zuid-Amerika. Het hoofdkantoor is gevestigd in
Den Haag. We werken in:
• Zuidoost-Azië: Cambodja, Indonesië, Filippijnen,
Thailand, Laos, Birma
• Zuid-Azië: Bangladesh, India, Sri Lanka
• Zuid-Amerika: Bolivia, Brazilië, Peru
• Oost-Afrika: Kenia, Tanzania, Oeganda, Ethiopië
• Haïti (noodhulp)
1.5. Visie en missie
Visie
Een wereld waarin kinderen niet meer worden
uitgebuit. Wij gaan net zo lang door totdat dit
bereikt is.
Missie
Terre des Hommes voorkomt dat kinderen worden
uitgebuit, haalt kinderen uit uitbuitingsituaties en
zorgt dat deze kinderen zich in een veilige omgeving
kunnen ontwikkelen.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 15

1.6. De aanpak van
Terre des Hommes
Omdat we kinderuitbuiting structureel willen
oplossen, helpen wij niet alleen slachtoffers
maar pakken we het probleem ook bij de
wortels aan. Onze aanpak bestaat uit preventie,
bescherming en rechtshulp voor slachtoffers.
Daarnaast zetten we kinderrechten op de
publieke en politieke agenda.
16 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Bescherming
Kinderen die slachtoffer zijn van
uitbuiting, hebben bescherming
nodig. Wij zorgen voor opvang,
medische zorg, therapie,
scholing en helpen hen
bouwen aan een zelfstandige
toekomst. Ook begeleiden
we familieleden en betrekken
we gemeenschappen bij het
beschermen van kinderen.
Preventie
Om kinderuitbuiting te voorkomen, investeren we nadrukkelijk in onderwijs
en in voorlichting aan zowel kinderen als volwassenen. Omdat armoede de
belangrijkste oorzaak van kinderuitbuiting is, bieden we ouders ook via
spaar- en kredietgroepen de mogelijkheid hun inkomen te vergroten.
Rechtshulp
Het is belangrijk dat slachtoffers
voor zichzelf kunnen opkomen en
daders van uitbuiting niet
ongestraft blijven. Daarom
helpen wij kinderen om
aangifte te doen. Ze kunnen
rekenen op juridische bijstand
en hulp bij strafrechtelijke
vervolging. Ook trainen we lokale
politie en justitie.
Lobby
Wij komen op voor kinderrechten. We voeren campagne om aandacht te vragen voor kinderrechten en doen
onderzoek om trends en ontwikkelingen op het gebied van kinderuitbuiting te signaleren en te agenderen.
Ook volgen en beïnvloeden we de besluitvorming van lokale en nationale overheden, het bedrijfsleven en
internationale organisaties (zoals de VN) en pleiten we voor de uitvoering van deze beslissingen. Om ervoor te
zorgen dat kinderuitbuiting wordt voorkomen en om er op toe te zien dat slachtoffers de juiste hulp krijgen.

2. Toelichting beleid
en strategie
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 17

2.1
Toekomstvisie:
beleid 2012-2015
Algemeen
De basis voor het beleid van Terre des Hommes is de
Strategienota die geldt voor een periode van 5 jaar. De
huidige Strategienota bestrijkt de periode 2011-2015.
De strategie van Terre des Hommes valt uiteen in drie
hoofddoelstellingen op het gebied van programma’s,
organisatie en fondsenwerving, met op elk gebied
eigen subdoelen. Ons uitgangspunt is het stoppen van
kinderuitbuiting. De Strategienota is er op gericht dat
Terre des Hommes haar positie als specialist op het
gebied van en deskundig bestrijder van kinderuitbuiting
versterkt. Fondsenwerving, communicatie,
bedrijfsvoering, en personeelsbeleid zijn ondersteunende
activiteiten die helpen dit hoofddoel te bereiken.
18 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Ontwikkelen van de organisatie
LEAN Management
Na de reorganisatie in 2011 zijn we in 2012 gestart
met het verder ontwikkelen van de organisatie. Het
bewustzijn dat overheidssubsidies niet vanzelfsprekend
zijn en mogelijk als financieringsbron zelfs verdwijnt,
zorgt ervoor dat we werken aan een organisatie die
na het afronden van MFS-II zonder deze bron van
inkomsten kan bestaan.
Met behulp van de technieken van LEAN Management
(procesverbeteringen) zijn de processen doorlopen
om de organisatie efficiënter en effectiever te laten
werken. Het versterken van de regiokantoren is
onderdeel hiervan en moet leiden tot kantoren die
grotendeels zelfvoorzienend zijn en zelfstandig kunnen
functioneren. Daarvoor hebben we gewerkt aan het
vereenvoudigen en stroomlijnen van de beslissings- en
verantwoordingsprocessen binnen de organisatie. Het
kunnen koppelen van financiering en resultaten moet
ertoe leiden dat de verstrekkers van fondsen nog meer
inzicht krijgen in de wijze van besteden en behaalde
resultaten. Om dit te kunnen realiseren, zijn we gestart
met een ICT-project.
ICT
In 2012 zijn we gestart met het verkennen van het
IT-landschap en het inventariseren van de behoeften.
In deze inventarisatie wordt rekening gehouden
met toekomstige behoeften op het gebied van
interne en externe communicatie, verantwoording en
verslaggeving. Het kunnen koppelen van kwantitatieve
en kwalitatieve resultaten aan de inkomsten is daarbij
het uitgangspunt.
In 2013 gaan we de inventarisatie afronden en maken
we keuzes op het gebied van software en ICT-platform.
Daarna vindt de implementatie plaats. Het vastleggen
van data bij de bron moet leiden tot een efficiëntere
organisatie waar de nadruk nog meer op monitoring en
evaluatie komt te liggen.
Planning en control
De planning en controlcyclus van Terre des Hommes
bestaat uit:
• Strategienota: het meerjarenplan van Terre des
Hommes voor de periode 2011-2015
• Jaarplan: verfijning van de Strategienota gebaseerd
op de actualiteit
• Jaarbegroting: deze wordt in het 3e kwartaal van elk
jaar opgesteld voor het volgend boekjaar
• Maandrapportages ten behoeve van het
managementteam en alle medewerkers van Terre des
Hommes
• Jaarrekening: elk jaar opgesteld in het eerste
kwartaal over het vorig boekjaar
We willen met behulp van een nieuw ICT-systeem
de kwalitatieve resultaten van de hulpverlening nog
beter en sneller ter beschikking hebben en deze
kunnen koppelen aan de financiële data. In 2013
gaan we werken met een Balanced Scorecard die
data beschikbaar stelt op het gebied van financiën,
organisatie, klant en innovatie. Hiermee kunnen we
onze organisatie effectiever aansturen. De Balanced
Scorecard wordt in de loop van 2013 verder op de
informatiebehoeften afgestemd en gaat onderdeel
uitmaken van de implementatie van een nieuw systeem.

2.1.1. Toekomstvisie:
Beleid 2012 - 2015
In alle vier regio’s waar we actief zijn, richten we ons
op een aanpak om kwetsbare kinderen in een veilige
omgeving te laten opgroeien. In de periode van 2012
tot 2015 wil Terre des Hommes:
• 500.000 kinderen ondersteunen en voorzien in hun
basisbehoeften zodat zij in een veilige omgeving
kunnen opgroeien
• 25.000 uitgebuite kinderen uit hun situatie bevrijden
en hen helpen met onderwijs, gezondheidszorg en
sociaaleconomische ondersteuning
• tenminste 400.000 kwetsbare kinderen helpen om
te voorkomen dat zij in situaties van uitbuiting
terechtkomen
• 50.000 gezinnen helpen met verbetering van
inkomen
• 200.000 vrouwen helpen in het kader van
gezondheidszorg met pre- en postnatale zorg om
kindersterfte tegen te gaan
• 2.000.000 mensen bewust maken van hun rechten en
hoe ze hier aanspraak op kunnen maken, de rechten
van kinderen en het voorkomen van kinderuitbuiting.
2.2 Van Noord naar Zuid
Van Noord naar Zuid is een veelgehoorde term
binnen ontwikkelingssamenwerking. Dit betekent dat
zuidelijke organisaties meer eigen verantwoordelijkheid
nemen. Daarom werkt Terre des Hommes ook samen
met lokale partners. Door middel van lobby en
beleidsbeïnvloeding worden ook lokale overheden
gestimuleerd verantwoordelijkheid te nemen voor
de ontwikkelingsprocessen in hun eigen land en
daar zelf ook aan bij te dragen. We zien dat de
opkomende economieën maar al te graag hun eigen
verantwoordelijkheid willen nemen ten aanzien van
ontwikkelingswerk. En dat is ook wat Terre des Hommes
ambieert. Op plekken waar lokale organisaties zelf
aan de slag willen gaan, helpen we bij het maken van
ontwikkelingsplannen, trainingen en opleidingen.
Zodra een partner heeft bewezen het werk zelf te
kunnen doen, trekken wij ons op verantwoorde wijze
terug. Onze partners zijn deskundig en begrijpen onze
werkwijze die rekening houdt met de culturele en
maatschappelijke kaders. Ze hebben een reëel beeld van
de wereld die volop in verandering is.
Voor de leiding van Terre des Hommes geldt dat zij de
verbindingskracht, energie en enthousiasme tussen
huidige donateurs, de regio’s, partners - maar bovenal
de kinderen die wij helpen - hoog in het vaandel
moet hebben staan. Immers, we stoppen pas als
kinderuitbuiting de wereld uit is!
2.3 Fondsenwerving 2.0
in Nederland
Het behouden van de donateurs en werven van
nieuwe donateurs wordt een steeds interessantere
opdracht voor Terre des Hommes. Uit onze jaarlijkse
naamsbekendheids- en tevredenheidsonderzoeken
komt steeds weer naar voren dat we een bijzonder
trouwe achterban hebben. Daarvoor zijn we iedereen
zeer erkentelijk, want wat is een goede club
zonder betrokken leden. Echter, de concurrentie
wordt steeds feller. Andere partijen betreden de
fondsenwervende markt en vooral ontwikkelingswerk
komt onder druk te staan. Door het economisch tij
merken we dat de markt geen behoefte heeft aan
nog meer traditionele geefvragen. Doorgaan op de
reeds betreden paden is dus niet de goede route.
In 2012 hebben we ons bewust gefocust op onze
achterban. We hebben hen gevraagd wat ze bij ons
waarderen en wat we zouden moeten verbeteren.
Door de uitkomsten van deze onderzoeken ziet de
toekomst van Terre des Hommes er positief uit.
Immers, we hebben een sterke basis door onze
donateurs, goede programma’s in de regio’s en een
portie gezonde ondernemingskracht. De verbinding
met onze huidige achterban wordt geoptimaliseerd
en in het aantrekken van nieuwe donateurs in
Nederland onderzoeken we andere manieren van
geven, betrekken en verbinden in de marktsegmenten
waar we sterk vertegenwoordigd zijn.
Inmiddels hebben we meer dan veertig jaar ervaring
in het werven van fondsen en we zijn dan ook voor
onze regio’s een bron van kennis en ervaring om
hen op weg te helpen voor lokale fondsenwerving.
We zijn een kleine, wendbare en professionele
organisatie met korte lijnen waardoor we, als er
kansen zijn, snel kunnen schakelen.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 19

20 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012

3. De primaire processen
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 21

3.1 Fondsenwerving en
communicatie
Fondsenwerving
Doelstelling van fondsenwerving en communicatie
Over de doelstelling van Terre des Hommes is de hele
organisatie het eens: samen met onze donateurs
streven we naar een wereld zonder kinderuitbuiting.
Dit doen we omdat alle kinderen recht hebben op
een eerlijke en hoopvolle toekomst. Een toekomst
waarin zij hun talenten kunnen inzetten en genieten
van het leven. In de landen waar we werken, komen
helaas veel misstanden voor. Kinderen die worden
uitgebuit en misbruikt. Vanuit onze humanitaire
grondbeginselen kunnen we dit niet laten gebeuren. Via
onderzoek, lobby, interventies en voorlichting proberen
we zoveel mogelijk voet aan de grond te krijgen
binnen overheden, onderwijs- en zorginstellingen en
leefgemeenschappen. Via onze partners redden we
kinderen uit uitbuitingssituaties en beschermen we hen
hiertegen. Ook helpen we overheden en kinderen om
succesvol aangifte te doen tegen daders. Het is intensief
maar eervol werk, zoals onze regiodirecteur Zuidoost-
Azië Leny Kling vertelt. “Soms zie je tientallen kinderen
en weet je dat je maar een handjevol kunt redden. Maar
dat is dan toch weer een handvol dat andere kinderen
stimuleert om ook op te staan tegen misbruik.”
Werkwijze 2012 en focus 2013
Particuliere markt
Na een diepgaande analyse vanuit fondsenwerving
hebben we in 2012 de band met onze particuliere
22 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
achterban verder geïntensiveerd. De particuliere relaties
kregen op jaarbasis onder andere 72 nieuwsbrieven,
3 Terre Magazine en 4 passende mailings. Door onder
meer het installeren van het Terre des Hommes DenkLab
(donateurspanel met 682 leden) hebben we meer inzicht
gekregen in de behoefte van de donateurs. Zo hebben
de meeste donateurs een voorkeur voor beknopte
informatie die ze online ontvangen. Ook geven de
respondenten aan dat ze graag meer over Terre des
Hommes in de media willen horen en lezen.
We willen niet alleen ‘zenden’, maar gaan steeds weer
op zoek naar de dialoog met onze achterban. Dit heeft
in 2012 tot mooie ontmoetingen met onze donateurs
geleid. We zijn onze huidige achterban zeer erkentelijk
dat zij samen met ons kinderuitbuiting de wereld uit
willen helpen. Voor 2013 willen we vooral deze band
verstevigen en intensiveren.
“Mijn christelijke overtuiging is dat je
verantwoordelijk bent voor de ander.
Maar ik ben blij dat Terre des Hommes een
neutraal karakter heeft en niet religieus
is. Samen zijn we verantwoordelijk voor
onze Terre, onze Aarde.”
Bert Roebert,
donateur sinds 1989
Cijfers particuliere markt
Aantal donateurs (vast
en giften)
2011 2012 Doel
2013
87.540 84.469 87.500
Aantal opzeggingen 19.974 15.204 11.000
Aantal nieuwe donateurs 11.108 12.132 13.500
Gemiddelde donatie € 68,55 € 71,53 € 75
Bedrijven
Samenwerking met bedrijven is voor Terre des Hommes
van groeiend belang. In januari 2012 begonnen 75
studenten een beroepsopleiding in Tangail, Bangladesh,
met hulp van onder meer ASML Foundation, de Frits
Schrouff Foundation, de GSRD Foundation en de
Marthe van Rijswijck Foundation. Aan het einde van
2012 werd een tweede centrum voor beroepsopleiding
geopend in Mirpur, ook Bangladesh, waaraan naast
de GSRD Foundation ook de ASN Foundation bijdroeg
(zie kader). Bridge V.O.F. steunde het project Operatie
Hartslag en bracht Terre des Hommes in contact met
interessante relaties tijdens een inspirerende zeildag
op het IJsselmeer. Stichting 10 September - verbonden
aan D.E. Master Blenders - steunde het project Asas
do Socorro in het Braziliaanse Amazonegebied, waar
zogenaamde bush pilots met behulp van kleine
vliegtuigjes gezondheidszorg bieden aan inwoners van
afgelegen oevergemeenschappen. We zijn de bedrijven
die ons werk ondersteunden bijzonder dankbaar. Naast
bovengenoemde partijen zijn dat onder meer ook 3M,

C&A, Redevco Foundation en Sweex. De inkomsten voor
Terre des Hommes uit het bedrijfsleven stegen in 2012
met bijna zestig procent.
Cijfers bedrijven
“De projecten van Terre
des Hommes sluiten goed
aan bij de problemen
van de lokale bevolking.
Het verbeteren van de
levensomstandigheden van
kinderen en het stoppen
van kinderuitbuiting door
onderwijs, gezondheidszorg
en zelfstandigheid verdient
zonder meer steun.”
Radj Jhinkoe, ASN
Foundation
2011 2012 Doel 2013
Aantal bedrijven 39 41
Aantal nieuwe bedrijven -1 2
Totale opbrengst € 287.286 € 535.308 € 950.000
Vermogensfondsen
De internationale markt voor vermogensfondsen
is volop in beweging. In Nederland merkt Terre
des Hommes dat het een uitdaging is om de juiste
Nederlandse fondsen te vinden en voorstellen in te
mogen dienen. Sinds juni 2011 wordt deze taak belegd
in één functie. Uiteraard richten we ons op fondsen die
primair ontwikkelingssamenwerking en het voorkomen
van kinderuitbuiting een warm hart toedragen. Het
aantal contacten met vermogensfondsen neemt toe
en evenzo de giftgrootte. We merken - en dat is
geheel terecht - dat vermogenfondsen steeds meer en
gedetailleerde informatie willen vanuit de projecten die
zij steunen. Daarnaast willen zij, evenals de bedrijven,
weten wat het blijvende duurzame karakter is van onze
projecten en programma’s. Het antwoord leren we
samen met onze partners in de regio’s. Binnen onze
duurzaamheidsvisie toegelicht in hoofdstuk 2 timmeren
we hard aan de weg om binnen onze voorstellen en
werkwijze de bewijsvoering te leveren.
Cijfers vermogensfondsen
Aantal vermogensfondsen
Aantal nieuwe
vermogensfondsen
2011 2012 Doel 2013
28 22
0 -6
Totale opbrengst € 260.180 € 141.316 € 800.000
Nationale Postcode Loterij
Terre des Hommes ontvangt sinds 1996 een bijdrage
van de Nationale Postcode Loterij. In 2012 was
dit een bedrag van € 2,25 miljoen. De giften van
de Nationale Postcode Loterij hebben projecten
zoals APLE (vervolging van pedoseksuelen in
Cambodja), CWCC (opvang slachtoffers van seksueel
misbruik in Cambodja), hospitaalschip Abaré
(gezondheidszorg aan riviergemeenschappen in het
Braziliaanse Amazonegebied) en Operatie Hartslag
(levensreddende operaties aan jonge hartpatiëntjes
in Kenia) mede mogelijk gemaakt.
“Terre des Hommes is een kleine en
deskundige organisatie, werkt samen
met lokale partners en heeft innovatieve
en nieuwe projecten. Met onderwijs,
gezondheidszorg en microkrediet
verbetert Terre des Hommes de levens
van kinderen die in de knel zitten.”
Judith Lingeman,
hoofd afdeling goede doelen, Nationale
Postcode Loterij
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 23

Terre des Hommes-winkels, onze vrijwilligers
Onze vrijwilligers en daarmee ook onze kringloopwinkels
zijn de parels van onze Terre des Hommes-
organisatie in Nederland. Positionering in de markt
van onze winkels is: Eerste keus in tweedehands.
Onder de doelgroep kopers staan we bekend als winkel
met goede spullen (kleding, boeken, huisraad en
kinderspeelgoed) voor een prima prijs. Belangeloos
zetten meer dan 1.450 mensen zich dagelijks in voor
Terre des Hommes, vooral in onze winkels. Zij brengen
gezamenlijk meer dan 1 miljoen euro netto per jaar
op. Dit bedrag gaat direct naar een door de winkel
gekozen project. We hebben nu 34 Terre des Hommeswinkels
in Nederland. In 2012 hebben we vier nieuwe
winkels geopend in Rotterdam, Enschede, Haarlem
en Arnhem en één winkel opgericht (Apeldoorn) met
een geplande opening begin 2013. In 2013 staan er
minimaal 6 openingen gepland. We willen komend jaar
onze winkels meer naamsbekendheid geven en hen
betrekken in de marktbewerkingsacties. We streven
naar minimaal 50 goed renderende winkels in 2015.
Naast de vrijwilligers in de winkels zijn er ook onze
promotiewerkgroepen in Heemskerk, Driebergen en
Arnemuiden. Zij collecteren, staan op markten en
braderieën en organiseren kledingbeurzen. Het is
geweldig dat mensen zich belangeloos inzetten voor
Terre des Hommes om samen kinderuitbuiting in onze
regio’s te stoppen.
24 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
“Het was een voorrecht om projecten
in Nairobi te bezoeken
en de liefdevolle zorg te zien
voor jonge slachtoffers van misbruik.
Prachtig hoe doffe kinderoogjes
weer kunnen sprankelen.”
Rineke Scholten,
winkelcoördinator in Zwolle
sinds 2005
Wat viel op in 2012
• Winkeljubilea in Leeuwarden, Helmond en
Emmen.
• Twee nieuwe winkelpromotoren
(vrijwilligers) om de groei van de winkels
te realiseren.
• Standaardpakket promotiematerialen (o.a.
stickers en posters) ontwikkeld voor de
winkels.
• Vanaf 1 juli 2012 zijn de Terre des
Hommes-winkels BTW-plichtig. Er waren 4
bijeenkomsten voor penningmeesters om
een juiste administratie bij te houden.
Daarnaast was er een introductie van een
geautomatiseerd boekhoudpakket dat de
winkels in 2013 gaan gebruiken.
• Rechtszaak in Assen in verband met
fraude van de penningmeester. De rechter
bepaalde dat de dader € 2.400 van het
ontvreemde bedrag van € 3.300 moet
terugbetalen.
• Landelijke Besturendag op zaterdag 2 juni
in Utrecht voor alle besturen. Van de 34
winkels waren 26 besturen aanwezig.
• Landelijke Terre des Hommes
Vrijwilligersdag op zaterdag 22 september
in Apeldoorn voor alle vrijwilligers. De
opkomst van nog geen 10% viel erg
tegen. Naar aanleiding van de evaluatie
gaan we de formule aanpassen.

COMMUNICATIE
Via publiekscampagnes en –acties informeren we het
Nederlandse publiek over ons werk en creëren we
een grotere betrokkenheid en geef/actiebereidheid.
Uiteindelijk is het doel om fondsen te werven zodat
we zoveel mogelijk kinderen tegen uitbuiting kunnen
beschermen. In 2012 vroegen we aandacht voor de
problematiek van kindercyberseks. Onderdeel hiervan
was een bijzondere cross border actie als onderdeel van
de campagne Redirect: mensen in Nederland konden
bijdragen aan een hulproute voor kinderprostituees in
de Filippijnse stad Cebu. Deze stad staat bekend om
het groeiende aantal kinderprostituees, vooral in de
online seksindustrie. De actie leverde qua fondsen helaas
minder op dan verwacht. Maar qua bewustwording van
het probleem in de Filippijnen was het een succes. De
actie trok ruim vijfduizend kinderen en families. Ook
leverde de actie vrije publiciteit op en de aandacht
van lokale en nationale media. “Voor het eerst werd zo
openlijk erkend dat kinderprostitutie een groot probleem
is in een stad als Cebu”, aldus Leny Kling, regiodirecteur
Zuidoost-Azië. “Met de hulproute hebben we prostitutie
uit de taboesfeer gehaald en dankzij onze actie is 1
augustus uitgeroepen tot ‘Dag tegen Kinderpornografie’.
Samen met het stadsbestuur gaan we er hard tegenaan
om het probleem de wereld uit te helpen!”
Petitie voor kinderrechten
Terre des Hommes werkte in 2012 nauw samen met
UNICEF, War Child, Save the Children en nog 20 andere
kinderhulporganisaties om kinderen en hun rechten een
vaste plek te geven in het Nederlandse mensenrechten-
en buitenlandbeleid. De 24 organisaties riepen
Nederlanders op om een online petitie te tekenen. Ook
was het mogelijk een papieren petitieformulier in de
Terre des Hommes-winkels te tekenen. Dit leverde meer
dan 500 handtekeningen op. Namens de organisaties
overhandigde Paul van Vliet in oktober meer dan
10.000 handtekeningen aan de leden van de vaste
Kamercommissie Buitenlandse Zaken. De petitie en
krabbels waren verpakt in een symbolische kinderrugzak,
oftewel: ‘huiswerk’ voor de nieuwe Kamer!
Terre des Hommes Denklab
Terre des Hommes vindt het heel belangrijk om
bestaande donateurs goed op de hoogte te houden van
haar werk: het ‘waarom’, de aanpak, de uitdagingen
en de resultaten. Dit doen we via onder meer de
website, het donateursblad Terre Magazine, de
digitale nieuwsbrief, social media en sinds 2012 met
bijeenkomsten. Omdat ook onze communicatie altijd
beter kan, begonnen we in 2012 met het Terre des
Hommes DenkLab. De deelnemers - bestaande uit
donateurs, vrijwilligers en geïnteresseerden - doen 4
tot 6 keer per jaar mee met een kort online onderzoek
en ontvangen naderhand bericht van de uitkomsten
en concrete actie- en verbeterpunten voor Terre des
Hommes. In 2012 vond dit drie keer plaats. Hieruit bleek
onder meer dat respondenten het gevoel hebben dat
zij met hun steun aan Terre des Hommes een verschil
maken. Ook zijn ze tevreden over de communicatie,
maar mogen we wel iets meer van ons in de media laten
horen. Met dit laatste punt zijn we zeer actief bezig!
Publiciteit
Aandacht in landelijke en regionale media is voor Terre
des Hommes erg belangrijk. Op deze manier blijft het
publiek op de hoogte van ons werk en onze resultaten in
de strijd tegen kinderuitbuiting. Terre des Hommes kwam
in 2012 in het nieuws naar aanleiding van de vrijlating
van Bas R. in Cambodja (pedofilie), kindercyberseks en
de campagne Redirect in de Filippijnen.
De persreis naar Cebu in de Filippijnen over
kindercyberseks werd in mei georganiseerd voor
journalisten van NRC, Volkskrant en GPD. De persreis
was een succes. De Volkskrant, NRC en tal van regionale
dagbladen publiceerden indringende verhalen over jonge
kinderen die seksuele handelingen moeten verrichten
voor de webcam. In 2012 werd Terre des Hommes 311
keer in de regionale pers genoemd (2011: 289). De top
3 bestond uit Barneveldse Krant (34), BN de Stem (14)
en de Provinciaalse Zeeuwse Courant (12). De berichten
leidden tot diverse positieve reacties bij donateurs en
enkele bedrijven. Een greep uit de resultaten:
Landelijke tv
• Hart van Nederland SBS – vrijlating Bas R.
• Gelukscommercial Cambodja van de Nationale Postcode
Loterij en Terre des Hommes
Kranten
• Vrijlating van Bas R. in Cambodja – o.a. Nu.nl,
Reformatorisch Dagblad
• Kindercyberseks – De Volkskrant, NRC, GPD-dagbladen
• Project Redirect in Cebu – o.a. Telegraaf en Metro
Radio 1
• Bedankcommercial Nationale Postcode Loterij met Frans
Weisglas
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 25

Terre des Hommes-ambassadeur
Oud-Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas is sinds
augustus 2009 ambassadeur van Terre des Hommes. Een
taak die hij zeer enthousiast en belangeloos vervult. In
2012 zette Frans Weisglas zich weer vol enthousiasme
in voor Terre des Hommes. Hij opende nieuwe Terre
des Hommes-winkels, presenteerde Terre des Hommes
op diverse bijeenkomsten, leidde onder meer debatten
voor Terre des Hommes en sprak als ambassadeur
commercials in voor de Nationale Postcode Loterij.
Daarnaast doneerde hij ook in 2012 weer tien procent
van al zijn activiteiten op www.fransweisglas.nl aan
Terre des Hommes. Wij zijn zeer erg blij met zijn inzet
en bedanken hem van harte voor zijn betrokkenheid bij
ons werk.
26 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
3.2 FinanciEn
Algemeen
Voor het aanwenden en aanhouden van haar vermogen
hanteert Terre des Hommes de volgende uitgangspunten;
• Terre des Hommes houdt rekening-courant saldi aan
bij bankinstellingen die onder toezicht staan van de
Nederlandsche Bank N.V.
• Terre des Hommes belegt haar middelen niet in
aandelen, obligaties of andere beleggingsproducten
waaronder derivaten
• Terre des Hommes hanteert een
rendementsdoelstelling waarbij risicomijding en
inflatiecorrectie de uitgangspunten zijn
• Terre des Hommes spreidt haar liquide middelen
onder verschillende bankinstellingen
Continuïteitsreserve
Terre des Hommes houdt een continuïteitsreserve
aan voor de dekking van risico’s op korte termijn en
om zeker te stellen dat ook in de toekomst aan de
verplichtingen kan worden voldaan. In de jaarrekening
wordt deze post verder toegelicht.
Bestemmingsreserves
Terre des Hommes heeft een deel van de reserves
afgezonderd voor de financiering van een speciaal doel.
Dit betreft activa ter realisering van de doelstelling en
ter financiering van microkredieten.
Fondsen
Terre des Hommes heeft twee fondsen, zijnde een
notarieel verleden schenkingsakte en een niet besteed
bedrag noodhulp Haïti. In de jaarrekening wordt deze
post verder toegelicht.
Reserves
Beschikbaar voor doelstelling
Het vrij besteedbaar vermogen dat direct beschikbaar is
voor bestedingen aan de doelstelling bedraagt ultimo
2012 € 4,3 miljoen (2011 € 5,4 miljoen).
Liquide middelen
De samenstelling van de liquide middelen
ultimo 2012:
2012 2011
Lopende rekeningen 1.819.960 2.745.789
Spaarrekeningen 6.413.869 4.524.638
Deposito’s 9.119.745 15.000.000
Totaal 17.353.574 22.270.427
Terre des Hommes werkt met meerjarige committeringen
en houdt daartoe reserves aan om aan de toekomstige
verplichtingen te kunnen voldoen. De verplichtingen
van Terre des Hommes bedragen ultimo 2012 € 15,8
miljoen. Het verloop van de liquide middelen in
2012 wordt in de jaarrekening toegelicht met een
kasstroomoverzicht.
De opbrengsten uit rente bedragen in 2012 € 418.630
(€ 599.265 in 2011). De lagere opbrengst is het gevolg
van een teruggelopen saldo van de liquide middelen en
gedaalde rentetarieven in 2012.

Historisch rendementsoverzicht
Baten
Algemeen
De begroting voor 2012 laat een post aan baten van €
24,6 miljoen zien. Deze begroting kende een gezonde
ambitie die door gewijzigde marktomstandigheden
niet meer langer als realistisch gezien kon worden. De
verwachtingen voor 2012 werden bijgesteld waarbij het
niveau van 2011 het uitgangspunt werd. De uiteindelijke
plus (+ € 4,7 miljoen) ten opzichte van 2011 is het
gevolg van hogere committeringen MFS-II (+ € 3,8
miljoen en hogere baten uit eigen fondsenwerving (+
€ 1,4 miljoen). De baten uit gezamenlijke acties en de
rentebaten daalden daarentegen met € 0,5 miljoen.
Eigen fondsenwerving
De baten uit eigen fondsenwerving zijn in 2012
gestegen ten opzichte van 2011 met € 1,4 miljoen.
Deze stijging is hoofdzakelijk het gevolg van hogere
2012 2011 2010 2009 2008
Rente liquide middelen 416.654 413.893 407.381 901.042 1.093.636
Rendement 2,1% 1,7% 1,6% 3,2% 4,1%
Beleggingsresultaat - 1.607 38.785 164.425 -217.991
Rendement 0,0% 0,0% 13,0% 29,5% -11,5%
Totaal resultaat 416.654 415.500 446.166 1.065.467 875.645
Totaal rendement 2,1% 2,4% 2,3% 4,2% 3,5%
Rente microkrediet 1.977 183.765 203.288 248.227 233.584
Totaal baten uit beleggingen 418.630 599.265 649.454 1.313.694 1.109.229
inkomsten uit nalatenschappen (+ € 1,1 miljoen). De
baten uit vaste bijdragen, acties en spontane giften
bleven nagenoeg gelijk.
De baten uit zakelijke instellingen stegen ten opzichte
van 2011 met € 157.000.
De totale inkomsten van de Terre des Hommes winkels
(vrijwilligersgroepen) stegen met ruim € 106.000 ten
opzichte van 2011. Terre des Hommes heeft 34 winkels
en 10 promotieteams (2011: 29 en 10), voornamelijk in
middelgrote steden in Nederland. In de jaarrekening zijn
de opbrengsten van de winkels verder toegelicht.
Baten uit gezamenlijke acties
In 2010 werd door de Samenwerkende Hulporganisaties
(SHO) een actie gestart om fondsen te werven voor
de slachtoffers van de aardbeving op Haïti. In 2010 is
Terre des Hommes een project gestart in Haïti waarvoor
gedurende de looptijd circa € 2,8 miljoen is ontvangen.
In 2012 is dit project afgerond en werden er geen
bedragen ontvangen. Uitgebreide informatie over het
project in Haïti staat in hoofdstuk 4.5 van het jaarverslag.
Subsidies van overheden, Medefinancieringsstelsel (MFS-II)
Terre des Hommes vormt met Stichting Kinderpostzegels
en het Liliane Fonds de alliantie Child and Development.
Het totale toegewezen subsidiebedrag voor de periode
2011-2015 bedraagt € 32,8 miljoen. Deze subsidie wordt
door Terre des Hommes volledig besteed aan projecten in
Oost-Afrika. Ultimo 2012 zijn er 81 projecten door Terre
des Hommes in uitvoering in Oost Afrika.
Overzicht verantwoording baten en lasten
medefinancieringsstelsel 2011 – 2015
2012 2011
Subsidie MFS-II 8.799.315 4.986.804
Rente over subsidie 86.569 52.587
Totaal inkomsten MFS-II 8.885.884 5.039.391
Overmakingen alliantiepartners
2.713.213 1.689.875
Committeringen 5.733.783 2.733.571
Monitoringskosten 56.792 237.137
Overhead 328.174 328.174
Coördinatiekosten 53.922 50.634
Totaal kosten 8.885.884 5.039.391
Overschot/ tekort 0 0
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 27

In totaal is er in 2012 € 6,5 miljoen ontvangen van
het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De rente over
dit bedrag bedraagt € 86.569 ultimo 2012. Deze
rente wordt tevens aangewend om de programma’s in
Oost-Afrika te financieren. In verband met het later
toewijzen van de subsidie, zijn ultimo 2011 niet alle
gelden besteed aan programma’s in Oost Afrika. In 2012
is in de 2e helft van het jaar een inhaalslag gemaakt
die heeft geresulteerd in hogere committeringen in
2012 waarmee de achterstand die er eind 2011 was,
is ingelopen. De kosten c.q. overmakingen aan de
alliantiepartners in 2012 zijn in deze jaarrekening
verantwoord onder de post: Structurele hulpverlening
Oost Afrika.
Rentebaten en baten uit beleggingen
De baten uit beleggingen bestaan uit rente liquide
middelen en rente microkrediet.
Bestedingen
Besteed aan doelstelling
Structurele hulpverlening
In 2012 steunde Terre des Hommes 241 (2011: 232)
projectpartners (sommige partners hebben meerdere
projecten) waarvan 141 projectpartners in 2012 (2011:
130) een nieuwe financiering kregen toegekend. Terre
des Hommes werkt structureel in vijftien landen.
In 2012 werd € 16,1 miljoen aan structurele
hulpverlening gecommitteerd, dit is € 0,9 miljoen lager
dan begroot en € 2,5 miljoen meer dan in 2011 werd
gecommitteerd. Ten opzichte van 2011 werd een bedrag
van € 3,8 miljoen meer gecommitteerd aan MFS-II
projecten van Terre des Hommes. Daarnaast werd er ten
28 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
opzichte van 2011 een bedrag van circa € 1,1 miljoen
meer overgemaakt aan de alliantiepartners.
In Zuid-Azië werd in 2012 een bedrag van circa € 3,1
miljoen minder besteed ten opzichte van 2011. Een
deel van dit bedrag (€ 1,0 miljoen) betreft een vrijval
van eerder gedane committeringen aan het project
MEC in India. Omdat dit project voor een steeds groter
deel uit eigen inkomsten gefinancierd kan worden
bleken de eerder gedane committeringen te hoog. Dit
past in de doelstellingen van Terre des Hommes om
projectpartners te helpen op weg naar zelfstandigheid.
Noodhulp en rehabilitatie
Terre des Hommes heeft in 2012 circa € 1,0 miljoen
euro gecommitteerd aan noodhulp. In hoofdstuk 4.5
van het jaarverslag wordt noodhulp verder toegelicht.
Met eigen middelen zijn in de volgende landen
noodhulpprojecten gestart:
• Bangladesh € 50.000
• Burkina Faso € 154.580
• Filippijnen € 56.048
• Indonesië € 28.985
• Libanon € 130.000
• Thailand € 508.174
• Oeganda € 20.351
Uitvoeringskosten eigen organisatie hulpverlening
De uitvoeringskosten eigen organisatie hulpverlening
zijn circa € 350.000 gestegen ten opzichte van 2011.
De kosten in Nederland bleven gelijk, de kosten in de
regio’s namen toe.
Kosten bewustwording/ voorlichting en kosten
fondsenwerving
In 2012 zijn de kosten bewustwording/ voorlichting
gedaald van circa € 1,2 miljoen in 2011 naar circa € 1
miljoen in 2012. Met name de directe kosten daalden als
gevolg van een herbezinning op de media activiteiten.
De kosten voor fondsenwerving stegen circa € 265.000.
Fondsenwerving is lastiger geworden onder de huidige
marktomstandigheden waardoor meer inspanningen
nodig waren om het niveau van de inkomsten te kunnen
handhaven.
Kengetallen
Kengetal 2012 2011 2010
1 Besteed aan doelstelling/
Inkomsten
2. Besteed aan doelstelling/som
der lasten
3. Kosten beheer en
administratie/ totale
lasten plus mutatie
microkredieten
4. Kosten eigen fondsenwerving/
Baten
eigen fondsenwerving
5. Totale inkomsten
excl. Subsidies/
totale inkomsten
6. Uitvoeringskosten
eigen organisatie/
Inkomsten
7. Uitvoeringskosten
eigen organisatie
hulpverlening/
Structurele hulpverlening
en Noodhulp/
Rehabilitatie
87% 93% 81%
82% 79% 80%
5,0% 5,5% 5,8%
23,5% 24,1% 24,4%
61,3% 72% 66%
32,2% 37,8% 24,4%
11,6% 11% 12,2%

1,2,3 Kengetal besteed aan doelstelling en kengetal
kosten beheer en administratie
De Richtlijn 650 die Terre des Hommes toepast,
introduceert onder andere het kengetal Besteed aan
doelstelling en het kengetal Beheer en administratie.
In alinea 423 van RJ 650 is een aanvullend vereiste
opgenomen omtrent een verplicht kengetal die de
besteding aan de doelstelling weergeeft als percentage
van alle lasten. Deze kengetallen geven aan welk
deel van de inkomsten/lasten aan de doelstelling is
besteed. Het volgens de staat van baten en lasten
bestede bedrag aan doelstelling wordt vermeerderd met
de mutatie microkredieten. De norm voor het kengetal
beheer en administratie is door Terre des Hommes voor
de periode 2012 - 2015 vastgesteld op 5%.
4. Kengetal: CBF-Fondsenwervingskostenpercentage
Dit kengetal geeft het aandeel weer van de kosten
eigen fondsenwerving ten opzichte van de baten eigen
fondsenwerving. Het Centraal Bureau Fondsenwerving
hanteert als maximum norm een gemiddeld
kostenpercentage van 25% over de laatste drie
boekjaren. Dit kengetal daalt met 0,6% ten opzichte
van 2011. De gestegen baten nalatenschappen zijn hier
debet aan.
5. Kengetal: Ministerie van Buitenlandse Zaken,
eigen bijdrage
2011 was het eerste jaar van het
Medefinancieringsstelsel 2011 - 2015. In de
subsidiebeschikking wordt van de subsidieontvanger
verwacht dat minimaal 25% van de totale inkomsten
door de subsidieontvanger zelf wordt verworven. Met
een percentage van 61,3% voldoet Terre des Hommes
ruim aan deze norm. De daling van dit kengetal wordt
veroorzaakt doordat de totale inkomsten exclusief
subsidies minder zijn gestegen dan de totale inkomsten.
Voor 2012 is dit kengetal begroot op 68%.
6. Kengetal: Overhead organisatie
Dit kengetal geeft de verhouding tussen overhead en
inkomsten weer en geeft informatie ten behoeve van de
monitoring van de ontwikkeling van de overheadkosten.
De uitvoeringskosten stegen met circa € 0,5 miljoen
terwijl de inkomsten stegen met € 4,7 miljoen. Daardoor
is dit kengetal flink gedaald ten opzichte van 2011.
7. Kengetal: Overhead hulpverlening.
Met dit kengetal wordt de overhead rond hulpverlening
getoetst. Dit kengetal is in 2012 licht gestegen. De
bestedingen aan structurele hulpverlening en noodhulp/
rehabilitatie (exclusief kosten van winkels) namen toe ten
opzichte van 2011 (+ € 2,3 miljoen). De uitvoeringskosten
eigen organisatie hulpverlening (exclusief kosten
vrijwilligersgroepen) stegen met circa € 350.000. Een
overzicht van de totale hulpverleningskosten is te vinden
in de landentabel.
Op basis van de Richtlijn 650 hanteert Terre des Hommes
acht kostenrubrieken. Op basis van de werkelijke
personele bezetting en de tijd die door medewerkers
wordt besteed aan de verschillende activiteiten is een
doorbelastingpercentage berekend. Deze percentages zijn
voor 2012 niet gewijzigd ten opzichte van 2011 omdat de
relatieve inzet van medewerkers niet wezenlijk veranderd
is ten opzichte van vorig jaar.
Het merendeel van de overhead van Terre des Hommes
wordt volgens dit percentage over de kostenrubrieken
verdeeld. In de onderstaande tabel worden de
doorbelastingpercentages weergegeven.
Kostenrubriek Percentage
Kosten hulpverlening (onderdeel van doelstelling) 7,2%
Kosten bewustwording (onderdeel van doelstelling) 16,2%
Kosten eigen fondsenwerving 18,0%
Kosten gezamenlijke acties 5,2%
Kosten acties derden 2,4%
Kosten verkrijging subsidies overheden 11,0%
Kosten van beleggingen 1,2%
Beheer en administratie 38,8%
Een aantal kostenposten wordt volledig doorbelast aan één
van de voorgaande rubrieken. Dit wordt in de volgende tabel
weergegeven.
Kosten Drukt volledig op
Kosten betalingsverkeer Beheer en adminstratie
Kosten beleggingen Kosten van beleggingen
Kosten MFS en EU subsidie Kosten verkrijgen subsidies
Kwaliteitsbewaking (ISO) Kosten hulpverlening
Reis en verblijfskosten hulpverlening Kosten hulpverlening
Research kinderrechten Kosten hulpverlening
Overige projectkosten Kosten hulpverlening
Kosten regiokantoren Kosten hulpverlening
Kosten winkels (vrijwilligersgroepen)
Kosten bewustwording en fondsenwerving
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 29

Bij Marketing en communicatie hebben alle kosten
een eigen verdeelsleutel. Deze kosten worden
verdeeld over bewustwording en fondsenwerving.
3.3. Partnerbeleid en
capaciteitsversterking
3.3.1. Partnerbeleid
Terre des Hommes werkt vanuit de filosofie dat
projecten het beste kunnen worden bedacht en
uitgevoerd door lokale partners. Zij weten immers
wat er speelt binnen een gemeenschap en aan welke
hulp de grootste behoefte bestaat. Medewerkers
van onze partners zijn afkomstig uit deze gemeenschappen
en genieten daarom het vertrouwen van de
bevolking. Het grassroots-principe waarin de mensen
aan de basis zelf initiatieven nemen - in plaats van
beleidsmakers of buitenstaanders - is hierbij leidend.
Wat betekent dit uitgangspunt voor de samenwerking
tussen Terre des Hommes en onze lokale partners? Bij
de selectie van onze partners zijn de belangrijkste
criteria financiële betrouwbaarheid, veiligheid voor
de kinderen en duurzaamheid.
• Financiële betrouwbaarheid: de fondsen die we
werven voor onze projecten moeten efficiënt en
op een eerlijke manier worden besteed. Een goede
screening van de financiële huishouding vooraf
en regelmatige audits zijn de instrumenten die we
gebruiken om dit te waarborgen.
• Veiligheid van de kinderen staat in onze
30 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
projecten centraal. Al onze partners
dienen daarom de Child Protection Policy
te ondertekenen waarbij bijvoorbeeld is
gegarandeerd dat een kind nooit alleen met
een volwassene in één ruimte is. Kinderen
beschermen tegen de ergste vormen van
uitbuiting betekent dat hun veiligheid in onze
projecten de hoogste prioriteit heeft.
• Duurzaamheid van onze partners. Terre des
Hommes streeft naar de verzelfstandiging
van haar partners zodat zij hun projecten
uiteindelijk zonder onze hulp kunnen
voortzetten. De steun van Terre des Hommes
aan een project is voor een periode van drie
jaar. Na afloop kan de steun worden verlengd.
Projecten kennen duidelijke en concrete
doelstellingen met aantoonbare resultaten.
Na afronding van een project kan Terre des
Hommes ervoor kiezen een ander project van
dezelfde partner te steunen.
3.3.2. Capaciteitsversterking
Om duurzaamheid van onze partners te realiseren is
capaciteitsversterking noodzakelijk. Met trainingen
helpen we partners zich te professionaliseren en te
verzelfstandigen. Veel partners vinden bijvoorbeeld
netwerken, lobby en beleidsbeïnvloeding en
het zelfstandig fondsen werven een uitdaging.
Trainingen op dit gebied zijn noodzakelijk om hen
hierbij te helpen zodat ze hun positie versterken.
Een andere manier waarop we de capaciteit van
onze partners versterken, is door meer projecten van
dezelfde partner te steunen. Dit heeft meer efficiency
tot gevolg omdat de betreffende partner onze manier
van werken kent. Zo steunen we bijvoorbeeld in
Cambodja onze projectpartner Cambodian Women’s
Crisis Center (CWCC) in Siem Reap die meisjes en
vrouwen opvang biedt die slachtoffer zijn van
seksuele uitbuiting. Behalve in Siem Reap steunen
we ook een ander project van deze partner in
Banteay Meanchey in het noordwesten van Cambodja
op de grens met Thailand. Terre des Hommes gaat de
komende jaren deze werkwijze intensiveren.
Beoordeling beheerscapaciteit projectpartner
Terre des Hommes werkt bij de uitvoering van
programma’s en projecten volgens een model
waarbij bevoegdheden zijn gedelegeerd. In de vier
regiokantoren (Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost-Afrika
en Zuid-Amerika met bijbehorende landenkantoren)
beschikken we over regiovertegenwoordigers
die leiding geven aan een lokale staf. De
regiovertegenwoordigers zijn verantwoordelijk
voor de organisatie en interne beheersing van het
regiokantoor en alle programma’s.
De leiding van de projectpartner is verantwoordelijk
voor het opstellen van het projectvoorstel en,
na goedkeuring van Terre des Hommes, voor
de uitvoering van de projecten/programma’s
binnen de kaders van de overeengekomen
contracten. De verantwoordelijkheden van de
regiovertegenwoordigers zijn vastgesteld in het
Handboek Regiovertegenwoordigers. In dit handboek
wordt tevens aangegeven aan welke criteria een
projectpartner van Terre des Hommes moet voldoen.
Voordat wij een overeenkomst aangaan met een
projectpartner toetsen we de beheerscapaciteit van
de projectpartner. De partnerorganisaties moeten

etrouwbaar en capabel zijn wat onder meer moet
blijken uit een heldere organisatiestructuur, een
inzichtelijke boekhouding en het voldoen aan
wettelijke verplichtingen. De partnerorganisaties
moeten in staat zijn financieel en inhoudelijk
te rapporteren en samen met Terre des Hommes
of een andere instantie de resultaten van de
projectactiviteiten te evalueren.
Verantwoording projectpartner
De projectpartner legt financiële verantwoording
af aan het regiokantoor. Deze verantwoording
bestaat uit twee onderdelen: een tussentijdse
financiële kwartaalrapportage en een jaarlijks
accountantsrapport. In 2012 gaf Terre des Hommes
financiële steun aan 241 projectpartners (waarvan 14
noodhulp). In 2011 waren dat 232 projectpartners
(waarvan 4 noodhulp). Deze 241 partners zijn
gevestigd in 16 landen. Zij ontvingen € 14,5 miljoen
(2011: € 14,0 miljoen). Het aantal partners waarmee
we samenwerken op het gebied van structurele
hulpverlening is gestegen (2012: 241; 2011: 228).
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 31

Financiele rapportage projectpartner
Eind februari 2013 hebben we gepeild over hoeveel
maanden de projectpartner nog verantwoording
diende af te leggen. 20 projectpartners (2011: 29)
hebben per eind februari 2013 voor een bedrag van
€ 412.914 (2011: € 600.000) nog geen verantwoording
afgelegd over een deel van 2012.
Wij verwachten van projectpartners dat zij zo snel
mogelijk na een kwartaaleinde rapporteren over
de werkelijke bestedingen. In de gevallen dat
projectpartners 2012 nog niet volledig hebben
verantwoord betreft dit meestal het laatste kwartaal.
Hieronder wordt een overzicht gegeven per regio van
het aantal projectpartners dat over meer dan drie
maanden nog verantwoording moet afleggen.
32 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Aantal projectpartners dat over een deel van 2012 nog verantwoording moet afleggen en nog
te verantwoorden bedragen; door projectpartners per regio:
Regio
Aantal partners
eind februari 2013
Nog te verantwoorden
bedrag eind februari 2013
Aantal partners
eind februari 2012
Nog te verantwoorden
bedrag eind februari 2012
Zuidoost-Azië 7 197.062 15 352.034
Zuid-Azië 1 50.562 - -
Oost-Afrika 11 106.103 6 87.072
Zuid-Amerika 1 59.187 8 161.532
Totaal 20 412.914 29 600.638
Aantal partners per regio dat over meer dan drie maanden van 2012 nog verantwoording
moet afleggen:
Regio
Aantal partners
eind februari 2013
Aantal partners
eind februari 2012
Zuidoost-Azië - 1
Zuid-Azië 1 -
Oost-Afrika 4 1
Zuid-Amerika - -
Totaal 5 2
* 4 projectpartners moeten over meer dan
drie maanden van 2012 nog verantwoording
afleggen voor een bedrag van €
126.500. Vorig jaar waren dit 2 partners
voor een bedrag van € 44.271.

Accountantscontrole voor projectpartners
Volgens ons Handboek Regiovertegenwoordigers
dient de regiovertegenwoordiger zeker te stellen dat
voor ieder project een accountantscontrole wordt
uitgevoerd. Volgens het Handboek Kwaliteit (NEN-
EN-ISO 9001: 2008) dienen de rapportages van de
accountants aan het hoofdkantoor te worden gestuurd.
In de volgende tabel wordt van de verplichte
audits het percentage ontvangen accountantsrapporten
vermeld. Eind februari 2013 heeft Terre des
Hommes van 99% ( 2011: 97%) van de partners een
accountantsrapport ontvangen. Drie accountantsrapporten
moeten nog worden opgeleverd. Deze rapporten
ontvangen we in de loop van 2013. Het percentage
ontvangen accountantsrapporten stijgt licht ten
opzichte van het jaarverslag 2011. In 2013 houden
we onze interne controle op dit gebied scherp in
de gaten.
Ontvangen accountantsrapporten
100
80
60
40
20
0
2008 2009 2010 2011 2012
Percentage ontvangen accountantsrapporten
ten opzichte van het aantal verplichte
accountantsrapporten.
Percentage
2012 geaudit
Peildatum
februari 2013
Percentage
2011 geaudit
Peildatum
februari 2012
ZUIDOOST-AZIë 98% 91%
Cambodja
Filippijnen
Indonesië
Laos
Thailand
100%
100%
96%
100%
100%
100%
89%
88%
100%
92%
ZUID-AZIë 98% 100%
Bangladesh
India
Sri Lanka
100%
100%
89%
100%
100%
100%
OOST-AFRIKA 99% 98%
Kenia
Tanzania
Oeganda
97%
100%
100%
100%
100%
95%
ZUID-AMERIKA 100% 100%
Bolivia
Brazilië
Peru
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Totaal 99% 97%
Het is mogelijk dat een accountantsrapport een
periode bestrijkt die gelijk is aan de projectperiode.
Omdat de projectperiode kan afwijken van een
kalenderjaar kan het voorkomen dat slechts een
gedeelte van het kalenderjaar 2012 is opgenomen in
het accountantsrapport. Tevens kan het voorkomen
dat het laten uitvoeren van een accountantscontrole
een wettelijke verplichting is in het land waar Terre
des Hommes actief is. In Bangladesh, India en Sri
Lanka is dat het geval. In sommige landen wijkt de
periode waarover een controleverklaring moet worden
verkregen af van een kalenderjaar. Zo loopt het
financiële jaar in India van april tot en met maart.
Operational audits
In opdracht van de directie bekijkt het operational
auditteam ter plaatse of de handboeken van Terre
des Hommes worden nageleefd. Dit wordt onder
andere getoetst door het afnemen van interviews
met de regiovertegenwoordiger en het lokale
personeel en door het nemen van steekproeven in
de projectdossiers. Het auditteam bestaat veelal
uit het hoofd financiën en een projectmedewerk(st)
er van het hoofdkantoor. Het programma van deze
operational audits is vastgesteld in het handboek
operational audit. In 2012 zijn er audits uitgevoerd
in Zuid-Amerika en Zuid-Azië (2011: Oost-Afrika en
Zuidoost-Azië). In Zuidoost-Azië participeerde een
team van KPMG in de operational audit in het kader
van de beoordeling van de werkzaamheden van het
operational auditteam en ten behoeve van eigen
waarnemingen.
Sanctiebeleid
Nadat een projectaanvraag op het hoofdkantoor is
goedgekeurd, wordt het contract tussen Terre des
Hommes en de projectpartner getekend. In het
Handboek Kwaliteit zijn de maatregelen bij het
niet naleven van het contract vastgesteld. Indien
de projectpartner niet voldoet aan de contractuele
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 33

verplichtingen dient de regiovertegenwoordiger een
verzoek in bij het hoofd financiën om betalingen
aan de projectpartner op te schorten. Vervolgens
stelt de regiovertegenwoordiger een onderzoek in
en beslist of de problemen zijn opgelost en of de
betalingen kunnen worden hervat. Als de problemen
structureel zijn, stelt de regiovertegenwoordiger een
gemotiveerd advies op aan het hoofd programma’s om
het contract te beëindigen of vroegtijdig te stoppen.
Het hoofd programma’s legt vervolgens de vroegtijdige
stopzetting ter goedkeuring voor aan de directie. De
regiovertegenwoordiger zorgt ervoor, indien mogelijk,
dat projectgelden die nog bij de partner staan aan het
regiokantoor worden overgemaakt.
In 2012 zijn 2 fraudegevallen ontdekt, één in Peru
waar een bedrag van € 3.200 werd vermist. De
projectpartner heeft dit inmiddels aan Terre des
Hommes terugbetaald. In het tweede geval was er
een vermoeden van fraude in Laos. In februari 2013
is een audit bij deze projectpartner gepland om te
achterhalen of er daadwerkelijk iets aan de hand is.
In 2012 vond 1 vroegtijdige stopzetting plaats
(2011: 4). Naast vroegtijdige stopzettingen bestaat
de mogelijkheid dat de overeenkomst met de
projectpartners na afloop van het project niet wordt
verlengd. In 2012 was dat 80 (2011: 63) keer het
geval. Hierna wordt een overzicht gegeven van het
aantal niet verlengde overeenkomsten gerangschikt
naar reden en regio.
Risicomanagement bij projectpartners
Op 19 september 2012 vond een ISO-audit plaats
op het hoofdkantoor van Terre des Hommes. Tijdens
34 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Aantal niet verlengde overeenkomsten per regio met projectpartners en partners met risico
Reden Zuidoost-
Azië
Financieel
wanbeheer
Onvoldoende
resultaten
deze audit werd bij de hierboven genoemde tabel
uitgebreid stilgestaan. Er werd geconstateerd dat
Terre des Hommes in 2012 met 3 projectpartner een
risico heeft gelopen. Dit zijn de partners vermeld
bij: financieel wanbeheer (1), verlengingsvoorstel
onvoldoende (2). In 2012 steunde Terre des Hommes
Zuid-Azië Oost-
Afrika
Zuid-
Amerika
Totaal
2012
Totaal
2011
- - - 1 1 3
- - - - - -
Past niet in MFS 2010 - 2015 - - - - - -
Project afgerond 18 17 34 8 77 49
Project kan met eigen middelen verder - - - - - -
Verlengingsvoorstel onvoldoende - 2 - - 2 2
Voldoende andere donoren - - - - - 2
Zwakke partner - - - - - 8
Totaal aantal niet verlengde partners 18 19 34 9 80 64
Waarvan vroegtijdig - - - - - 4
Aantal partners met risico - 2 - 1 1 13
Totaal aantal gesteunde partners 57 47 87 30 221 232
Percentage partners met risico - - - - 1,5% 5.6%
221 partners. Dit betekent dat we met 1,5% van de
partners een risico hebben gelopen. In 2011 waren
dat 13 partners van de in totaal 232 partners, een
percentage van 5,6%.

4. De resultaten van de
programma's
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 35

KinderUitbuiting
Wereldwijd zijn miljoenen kinderen slachtoffer
van uitbuiting en elke dag komen er duizenden
kinderen bij. Ze moeten werken, zijn slachtoffer
van mensenhandelaren of worden uitgebuit in de
seksindustrie. Terre des Hommes bevrijdt kinderen
uit uitbuitingssituaties en voorkomt dat kinderen
slachtoffer worden van uitbuiting. Onderwijs is een
van de belangrijkste manieren om uitbuiting te
voorkomen. Onze aanpak kent de volgende onderdelen:
• Lobby
• Preventie
• Bescherming
• Rechtshulp
Kijk ook op pagina 16
36 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Onderwijs
Kinderen die naar school gaan hebben de beste
mogelijkheden voor een goede toekomst. Dankzij
de vaardigheden die ze op school leren, kunnen ze
zich ontwikkelen tot mondige mensen. Een kind
dat naar school gaat, kan voor zichzelf opkomen
en loopt daardoor minder risico op uitbuiting. We
zorgen ervoor dat kinderen naar school gaan en
trainen docenten in kindvriendelijke lesmethoden.
Want in veel landen staat in het onderwijs niet het
kind maar de leerkracht centraal en is de aangeboden
leerstof niet toegesneden op de interesses van het
kind. Ook komt fysiek en/of seksueel geweld tegen
kinderen helaas nog te vaak voor. Dit is een van
de belangrijkste redenen dat kinderen vroegtijdig
de school verlaten. Ook de steun van ouders is
noodzakelijk om kinderen op school te krijgen en te
houden. Terre des Hommes onderneemt daarom veel
activiteiten om ouders het belang van onderwijs te
laten inzien en hen actief te betrekken bij het reilen
en zeilen van de school.
Gezondheidszorg
In veel landen waar Terre des Hommes actief is,
sterven kinderen aan diarree en ondervoeding. Ook
is er vaak onvoldoende pre- en postnatale zorg. Terre
des Hommes investeert in preventieve en curatieve
gezondheidszorg om de gezondheid van zwangere
vrouwen, moeders en kinderen te verbeteren. Door
te investeren in gezondheid kunnen kinderen zich
lichamelijk en geestelijk goed ontwikkelen en
lopen ze minder kans om slachtoffer te worden van
verwaarlozing en uitbuiting.

Zelfstandigheid
Microkrediet is voor veel mensen de enige manier om
uit de armoedecirkel te komen. Terre des Hommes
stimuleert vooral vrouwen bij het opzetten van
spaar- en kredietgroepen zodat ze gezamenlijk geld
sparen en leningen uitgeven om een eigen zaak te
beginnen. Met een hoger gezinsinkomen hoeven
kinderen niet meer mee te werken, maar kunnen
ze naar school gaan. Naast microkrediet investeren
we in vaktrainingen. Met een afgeronde vaktraining
kunnen jongeren een eigen zaak beginnen en in hun
eigen inkomen voorzien.
Noodhulp
In 2012 verleende Terre des Hommes noodhulp in
de Filippijnen, Bangladesh, Oeganda, Indonesië,
in de grensstreek van Birma en Thailand, Libanon
en Burkina Faso. Daarnaast werd de noodhulp
in het kader van de SHO (Samenwerkende Hulp
Organisaties) in Haïti afgerond.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 37

4.1 KinderUitbuiting
Wereldwijd zijn miljoenen kinderen slachtoffer van uitbuiting.
Ze werken als huisslaafje bij vreemde families
waar ze lange dagen maken en als oud vuil worden
behandeld. Of ze doen gevaarlijk en uitputtend werk
in fabrieken, steengroeven of op vuilnisbelten. Ook
worden ze als koopwaar verhandeld en worden vooral
meisjes in de seksindustrie gedwongen.
Terre des Hommes bevrijdt kinderen uit uitbuitingssituaties
met een holistische aanpak van:
Lobby: we lobbyen bij overheden om kinderuitbuiting
tegen te gaan, richten ons op beleidsbeïnvloeding en
maken de lokale bevolking bewust van kinderrechten
en de gevaren van mensenhandel.
Preventie: de meest effectieve manier om kinderen te
beschermen tegen uitbuiting is onderwijs. Een kind
dat naar school gaat, leert voor zichzelf op te komen
en loopt minder kans om te moeten werken. Ook
heeft een kind minder risico om slachtoffer te worden
van mensenhandel. Dankzij de vaardigheden die
kinderen op school leren, kunnen ze zich ontwikkelen
tot mondige mensen. Met een vakopleiding hebben
jongeren de mogelijkheid om later in hun eigen
inkomen te voorzien.
Bescherming: we beschermen slachtoffers via opvang en
bieden psychologische hulp om trauma’s te verwerken.
Rechtshulp: we bieden kinderen die slachtoffer zijn
van uitbuiting juridische hulp om aangifte te doen en
daders te vervolgen.
38 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Kwetsbare en uitgebuite
kinderen krijgen opvang
Juridische hulp aan
slachtoffers
Gemeenschap bewust van
kinderrechten
Gepland ‘12 Bereikt ‘12
19.320 45.341
2.868 4.508
435.937 397.532
Dit viel op
Een zorgwekkende ontwikkeling in Zuidoost-
Azië is dat veel kinderen slachtoffer worden van
mensenhandelaren. Regelmatig zijn het familieleden
die de kinderen en hun ouders mooie verhalen
voorspiegelen over goedbetaald werk in de stad.
In veel gevallen komen de kinderen terecht in
uitbuitingssituaties. Aanpak is moeilijk omdat
politie en justitie gevoelig zijn voor omkoping.
De oudercomités in de dorpen zijn succesvol in de
strijd tegen kinderuitbuiting. Deze comités zijn in
de meeste gevallen de spaar- en kredietgroepen
waarin voornamelijk vrouwen zich organiseren. De
leden van deze groepen komen geregeld bij elkaar,
wisselen nieuws uit en nemen de taak op zich om
kinderen te beschermen en andere ouders bewust
te maken dat ze goed voor hun kinderen moeten
zorgen. De oudercomités zijn een mooi voorbeeld
van onze werkwijze om de lokale gemeenschap
zelf verantwoordelijkheid te laten nemen bij het
beschermen van kinderen.
Focus 2013
Vooral in Zuid-Amerika – maar ook in de andere
regio’s waar Terre des Hommes werkt - vinden veel
mensen kinderarbeid normaal. In 2013 blijven
lobby en beleidsbeïnvloeding speerpunten van ons
beleid. Ook bieden we voorlichting aan en voeren we
bewustwordingscampagnes in dorpsgemeenschappen
over de rechten van kinderen en het gevaar van
mensensmokkelaars. Met deze campagnes roepen we
ouders op kinderen te beschermen tegen uitbuiting.
In 2013 gaan we extra investeren in rechtsbijstand
aan slachtoffers en de vervolging van daders.
Een veilig heenkomen
Zo maar een huis, ergens in een buitenwijk
van Nairobi, Kenia. Uit de tuin klinken
kinderstemmen en gelach. Kinderen
voetballen, ravotten, schommelen of liggen
te soezen in het zonnetje. Ze zijn vrolijk en
ontspannen. De samenstelling van het ‘gezin’
dat op deze plek woont, wisselt dagelijks.
Zo is er Chanya, een meisje van drie jaar dat
nog niet kan praten. Haar moeder heeft nooit
een woord tegen haar gezegd, dus ze heeft
het niet geleerd. De littekens op haar rug en
billen verraden dat ze vaak is mishandeld.
Akira lijkt even oud, maar is al zes jaar. Zij
is ernstig ondervoed, seksueel misbruikt en
heeft een doffe blik in haar ogen. Chanya en
Akira zijn dochters van tienerprostituees uit
de sloppenwijken. Hun moeders zijn met de

noorderzon vertrokken. Een ander meisje
is de 14-jarige Nura die van het platteland
naar de stad kwam om naar school te gaan.
Eenmaal in het schamele onderkomen van
haar oudere zus moest ze als huisslaafje
werken en werd ze verkracht door haar
zwager. Ook de andere kinderen die hier
wonen, hebben traumatische ervaringen.
Liefdevolle zorg bij WRAP
Onze partner Women’s Rights Awareness
Programme (WRAP) is een van de weinige
instanties in Kenia die hulp biedt aan
slachtoffers van seksueel misbruik en
mishandeling. WRAP biedt de kinderen
een veilig onderkomen en liefdevolle
zorg. Medische zorg geneest de fysieke
wonden, therapie helpt de kinderen bij hun
traumaverwerking en daarnaast krijgen ze
juridische steun om te getuigen tegen de
daders. De kinderen blijven zoveel mogelijk
onderwijs volgen. De maatschappelijk
werkers van WRAP traceren de families van
de kinderen en zorgen dat ze weer op een
eigen plek in een liefdevolle omgeving bij
hun familie kunnen wonen.
Een maand later. Chanya probeert met haar
lippen woordjes te vormen. Binnenkort
verhuist ze naar het gezin van haar tante.
Akira is bijna onherkenbaar, met bolle
wangen en een guitige blik in haar ogen.
Ook zij wordt waarschijnlijk bij haar tante
ondergebracht. Nura heeft al getuigd tegen
haar zwager en woont weer bij haar ouders in
het westen van Kenia.
In 2012 werden 126 kinderen door WRAP
opgevangen en kregen 372 vrouwen en kinderen
rechtsbijstand.
4.2 Onderwijs
Onderwijs is de belangrijkste manier om kinderuitbuiting
te voorkomen. Terre des Hommes richt zich
in haar onderwijsprogramma op kwetsbare kinderen
– die een groot risico lopen op uitbuiting – en op
uitgebuite kinderen. Dankzij onze onderwijsprojecten
voorkomen we dat kinderen slachtoffer worden van
uitbuiting. Op school leert een kind uiteraard lezen,
rekenen en schrijven. Daarnaast ontwikkelt een kind
zijn persoonlijke en sociale vaardigheden. Samen met
onze lokale partners zorgen we ervoor dat kinderen
naar school kunnen, dat onderwijzers lesmethoden gebruiken
die aansluiten bij de belevingswereld van de
kinderen en dat er op school een veilig en kindvriendelijk
klimaat heerst. Ook betrekken we de ouders bij
het onderwijs van hun kind. Met een diploma hebben
kinderen goede kansen op passend vervolgonderwijs.
Gepland ‘12 Bereikt ‘12
Kinderen gaan naar school 87.369 103.947
Onderwijzers getraind in
nieuwe lesmethoden
Ouders zijn betrokken bij
het onderwijs van hun kind
Kinderen leren persoonlijke
en sociale vaardigheden
2.881 3.559
60.626 67.154
51.446 52.284
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 39

Dit viel op
In de gebieden waar we werken, zijn veel ouders zelf
nooit naar school geweest. Ze weten daarom niet
hoe belangrijk onderwijs voor hun kinderen kan zijn.
Ouders die onder de armoedegrens leven, voelen zich
vaak gedwongen om hun kinderen te laten werken.
Ze hebben ook geen andere keus. Het geld dat hun
kinderen verdienen, is hard nodig om het hoofd boven
water te houden.
Terre des Hommes richt zich op het vergroten van de
betrokkenheid van ouders bij de school en bij de leerprestaties
van hun kinderen via onderwijscomités. In
deze comités zijn zowel ouders als leerkrachten vertegenwoordigd.
Dit blijkt een succesvolle aanpak. Ouders
leren het nut inzien van onderwijs en de kansen die
dit met zich meebrengt voor hun kinderen. Daarnaast
zorgen de onderwijscomités voor een betere controle
zodat leerkrachten niet onopgemerkt absent zijn.
Wat ook opvalt, is het gebrek aan veiligheid op school.
Seksueel misbruik en geweld door leerkrachten en medeleerlingen
komen geregeld voor. Daarom traint Terre
des Hommes de leerkrachten om de veiligheid van de
kinderen op school te waarborgen. In Oost-Afrika zijn
water en sanitair een probleem op scholen waardoor
kinderen risico lopen op diarree en wormziekten. In
het onderwijscurriculum besteden we daarom aandacht
aan persoonlijke hygiëne en verzorging.
Focus 2013
In alle regio’s is uitbreiding van onderwijscomités
belangrijk. Daarnaast blijft het trainen van leraren in
nieuwe lesmethoden en het creëren van een kindvriendelijk
klimaat op school een belangrijk onderdeel van
ons werk. Leraren die beter geschoold zijn, zijn meer
40 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
gemotiveerd om de leerprestaties van hun leerlingen
bij te houden en te bevorderen. Bovendien zorgt kwalitatief
goed onderwijs er voor dat kinderen gemotiveerd
blijven en de school met een diploma verlaten.
Het monitoren van de leerprestaties van de leerlingen
krijgt in 2013 extra aandacht. Het stimuleren van jonge
kinderen – in de peuterleeftijd – is ook een belangrijke
voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan.
Daarom gaat Terre des Hommes in 2013 extra investeren
in het opzetten van peuteropvang en kleuteronderwijs.
Ook zorgen we voor betere lokalen en sanitaire
voorzieningen en maken we scholen toegankelijk voor
kinderen met een handicap.
Lilis woont in de sloppenwijken van Jakarta
en gaat naar school
Naar school gaan en een baan vinden staat bij
miljoenen jongeren in Indonesië bovenaan het
verlanglijstje. Armoede is de grote spelbreker
in dit streven. Bijna 70% van alle middelbare
scholieren leeft onder de armoedegrens en
verlaat school zonder diploma. Vaak moeten
kinderen al op jonge leeftijd werken om het
inkomen van hun ouders aan te vullen. Ze
verzamelen afval op vuilnisbelten of verkopen
snoep of water op straat. Het risico op
seksuele uitbuiting en misbruik is groot. In
Jakarta leeft bijna de helft van de 11 miljoen
inwoners in armoede. Samen met onze lokale
partner Yapari helpen we kinderen en hun
families in vijf sloppenwijken met onderwijs,
gezondheidszorg en sociaaleconomische
ontwikkeling. Lilis (14) is een van hen.
Omdat haar vader te weinig geld verdiende
in de bouw, moest ze twee jaar geleden van
school. Dankzij Yapari gaat ze nu naar een
avondschool waar ze haar diploma voor de
basisschool gaat halen. “Daarna wil ik een
administratieve opleiding volgen en een baan
vinden,” zegt ze vastbesloten.
Het leven in een sloppenwijk is niet
eenvoudig. Gezinnen hebben geen eigen
water, kinderen hebben geen plek om te
spelen en er breken snel besmettelijke ziekten
uit, vertelt ze. “Iedereen leeft heel dicht op
elkaar. Veel mensen bij mij in de buurt hebben
tbc. Als je in een sloppenwijk woont, moet je
goed letten op hygiëne. Ik ga twee keer per
week naar het centrum van Yapari waar we
voorlichting krijgen over hygiëne, Hiv/Aids en
onze rechten. Ik heb er veel vrienden en het
is fijn om bij elkaar te zijn.”

Over Yapari
Onze partner Yapari zorgt ervoor dat 1.500
kinderen in de sloppenwijk Kedaung Wetan
in Jakarta naar school gaan. In 2012 gingen
308 kinderen naar de basisschool en 1.192
kinderen naar de middelbare school. Yapari
betaalt schoolgeld, boeken, schooluniform en
het vervoer naar en van school. Ook krijgen
de kinderen bijles en voorlichting in de
activiteitencentra van Yapari. Het programma
voor gezondheidszorg richt zich op het
voorkomen en bestrijden van tbc en andere
besmettelijke ziekten. Daarnaast krijgen
ouders – voornamelijk vrouwen - hulp bij het
opzetten van zelfhulpgroepen. Met een kleine
lening kunnen ze een zaak starten en de
schoolkosten voor hun kind betalen.
4.3. Gezondheidszorg
Voldoende voeding voor jonge kinderen, zwangere
vrouwen en jonge moeders, inentingen tegen besmettelijke
ziekten en het voorkomen van malaria
zijn onmisbaar voor een gezonde ontwikkeling van
moeders en kinderen. Daarnaast zijn psychologische
hulp en therapie noodzakelijk om kinderen
die slachtoffer zijn van uitbuiting te helpen bij het
verwerken van hun trauma’s.
In veel landen waar Terre des Hommes werkt, investeren
overheden vaak nauwelijks in gezondheidszorg
en dat geldt zeker voor verafgelegen gebieden. Samen
met onze lokale partners bieden we via mobiele
klinieken medische zorg aan. Ook geven we voorlichting
aan dorpsgemeenschappen om mensen bewust
te maken van basisgezondheidszorg, waaronder
schoon drinkwater, gezinsplanning en voorlichting
over Hiv/Aids.
Vrouwen krijgen pre- en
postnatale zorg
Extra voeding kinderen en
zwangere vrouwen
Kinderen onder vijf op
gewicht
Gepland ‘12 Bereikt ‘12
32.363 43.731
36.409 51.978
23.525 34.087
Dit viel op
In de plattelandsgebieden waar Terre des Hommes
werkt, is gezondheidszorg voor de meeste mensen
niet toegankelijk. In het noorden van Kenia of in Indonesië
wonen mensen vaak te ver af van medische
posten. Bovendien hebben mensen vaak te weinig
geld voor een behandeling. Andere uitdagingen zijn
de hoge sterfte onder jonge moeders en zuigelingen,
door ziekten zoals cholera, malaria en Hiv/Aids. Een
opvallende ontwikkeling in 2012 was het grote verloop
onder verplegend personeel bij onze partners in
Zuidoost-Azië. Vanwege de hogere salarissen kiezen
ze vaak voor een baan in het buitenland. Dit vergt
van de lokale partners van Terre des Hommes continue
inspanningen om nieuw personeel op te leiden
of aan te trekken.
Focus 2013
Vanwege de positieve ontwikkelingen in Myanmar
gaat Terre des Hommes vanaf 2013 haar gezondheidszorg
in de vluchtelingenkampen van Mae Sot
aan de grens langzamerhand afbouwen. De nadruk
komt te liggen op medische zorg in Myanmar zelf.
Want uiteindelijk is het doel dat de Birmese vluchtelingen
en migranten terugkeren naar hun eigen
land. In India en Bangladesh gaan we extra trainingen
verzorgen aan vroedvrouwen voor veilige
bevallingen. Daarnaast geven we meer aandacht aan
de promotie van kinder- en vrouwenrechten. Verder
richten we ons in 2013 op gezondheidsvoorlichting
over Hiv/Aids, gezinsplanning en het voorkomen van
besmettelijke ziekten.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 41

Mae Tao Clinic: zorg in het groot
Vanaf de start in 1989 is de Mae Tao Clinic
(MTC) in Mae Sot - net over de Birmees-
Thaise grens - uitgegroeid tot een groot
gezondheidscomplex voor 150.000 Birmese
migranten en vluchtelingen. Dagelijks komen
enkele honderden patiënten naar de kliniek.
Per jaar behandelen de ruim 600 MTCgezondheidswerkers
115.000 gevallen voor
meer dan 75.000 patiënten. Behalve medische
zorg biedt MTC ook onderwijs en sociale en
juridische hulpverlening. Zo laat MTC Birmese
baby’s die in Mae Sot worden geboren officieel
registreren zodat ze dezelfde rechten hebben
als Thaise burgers.
De steun van Terre des Hommes aan MTC in
2012 bestond uit pre- en postnatale zorg,
verloskundige hulp, voeding en sanitaire
voorzieningen voor 5.285 patiënten.
Ook ondersteunde Terre des Hommes een
gezondheidskliniek in de Karen-provincie
in Myanmar voor 9.974 mensen. Daarnaast
bood Terre des Hommes hulp aan 10
schoolinternaten voor 556 kinderen.
42 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
‘Mae Tao Clinic is onmisbaar’
“Onder de tienduizenden
Birmese vluchtelingen in
Mae Sot is een groeiende
vraag naar gezinsplanning,
voorlichting over Hiv/Aids
en inentingen. De Mae Tao
Clinic biedt deze noodzakelijke
gezondheidszorg. Ondanks de
hoopvolle ontwikkelingen zal
het nog jaren duren voordat
gezondheidszorg en onderwijs
in Myanmar op niveau zijn.
Daarom blijft Mae Tao
Clinic de kwetsbare Birmese
gemeenschappen ondersteunen
die al decennia slachtoffer
zijn van interne conflicten
en armoede. Met de steun
van Terre des Hommes gaan
we door met onze onmisbare
activiteiten om de levens van
vluchtelingen te verbeteren.”
Dr. Cynthia Maung, directeur
Mae Tao Clinic

Het verhaal van Saw Tha Gai
Als hij vijf jaar oud is, ontvluchten Saw Tha
Gai en zijn ouders hun woonplaats Myawadi
in Myanmar. Ze komen terecht in Mae Sot.
Saw vindt onderdak in het Rocky Mountaininternaat
van Mae Tao Clinic. In het begin
mist hij zijn ouders en broers en zussen.
Gelukkig is iedereen aardig en voelt hij zich al
snel thuis. Saw (13) gaat naar de zesde klas.
Hij voelt zich goed op school: “Als ik vrij ben,
voetbal ik graag met mijn vrienden. Later wil
ik leraar worden en andere kinderen helpen.”
4.4. Zelfstandigheid
Kinderen die geregeld naar school gaan, hun diploma
behalen en later een vaktraining volgen, hebben de
grootste kans om zich te ontworstelen aan armoede.
Kinderen die niet naar school gaan, vinden later vaak
slecht betaald en gevaarlijk werk. Daarmee groeit een
nieuwe generatie op van mensen die terechtkomen in
een vicieuze cirkel van armoede.
In onze aanpak van preventie van kinderuitbuiting
zijn - behalve gerichte vaktrainingen – vooral microkredieten
erg belangrijk. De vrouwen die zich in deze
groepen organiseren, zijn gezamenlijk verantwoordelijk
en bewaken zelf de controle over wie hoeveel geld
mag lenen voor het opzetten van een onderneming en
hoe de lening wordt terugbetaald. Hier leren vrouwen
zelfstandigheid, ondernemingslust en onderlinge samenwerking.
Bovendien hoeven hun kinderen minder
of niet meer te werken en kunnen ze naar school.
Gepland ‘12 Bereikt ‘12
Jongeren volgen vaktraining 4.028 5.380
Jongeren vinden baan na
vaktraining
Vrouwen organiseren zich in
zelfhulpgroepen
Mensen ontvangen een
lening voor eigen zaak
2.236 3.695
34.772 37.886
13.302 12.061
Dit viel op
Sommige partners in de landen waar we werken hebben
nog een te weinig gevarieerd aanbod van vaktrainingen
en sluiten vaktrainingen niet altijd aan bij de
vraag op de arbeidsmarkt.
Het succes van spaar- en kredietgroepen in de landen
waar Terre des Hommes werkt, is groot. Zo leren
vrouwen uit de laagste kaste in India voor zichzelf
op te komen en kunnen ze dankzij een eigen zaak
de armoede en onderdrukking achter zich laten. Hun
zakelijk succes draagt ook bij aan een hogere status.
Mannen nemen hen meer serieus en luisteren naar
hen. Tot slot spelen de spaar- en kredietgroepen ook
een belangrijke rol in de bescherming van kinderen
tegen uitbuiting. De vrouwen zijn de ogen en de oren
van de gemeenschap en dragen bij aan de veiligheid
van de kinderen.
Focus 2013
De vaktrainingen in Oost-Afrika worden in 2013
jaar vernieuwd en aangepast aan de veranderende
behoeften van de markt. De vaktrainingen zijn tot
nu toe te veel gericht op houtbewerking, naaien en
montage. Ook ontbreekt het vaak aan monitoring:
wat gebeurt er met de jongeren wanneer ze hun
vaktraining hebben afgerond? Onze partners gaan in
2013 daarom meer aandacht besteden aan gediplomeerde
jongeren en hen intensiever begeleiden naar
een baan. In Zuid-Amerika wordt het programma van
spaar- en kredietgroepen uitgebreid. Ook gaan onze
partners de spaar- en kredietgroepen nauwer betrekken
bij het beschermen van kinderen tegen uitbuiting.
Onze partners in Zuidoost-Azië merken dat kwetsbare
en uitgebuite kinderen die een vaktraining volgen
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 43

vaak moeite hebben zich te concentreren vanwege de
opgelopen trauma’s. Onze partners gaan daarom in
2013 extra aandacht geven aan psychosociale zorg en
traumaverwerking tijdens de vaktraining.
Weeskinderen ontwikkelen hun talenten
Bijna één op de vier inwoners van de regio
Central Umoya aan het Victoriameer is besmet
met Hiv/Aids (landelijk gemiddelde is 7%).
Geen wonder dat 35% van alle kinderen
wees is. In een regio waar bijna driekwart
van de bevolking onder de armoedegrens
leeft, zijn kinderen en vooral weeskinderen
extra kwetsbaar voor mishandeling en
uitbuiting. Onze partner Rafiki wa Maendeleo
Trust (RWMT) weigert ze echter als zielige
weeskindjes te bestempelen. Kinderen hebben
meer dan genoeg talenten en mogelijkheden
voor de toekomst, ook als ze wees zijn of
44 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
onder bijzonder armoedige omstandigheden
opgroeien. Met verschillende activiteiten
bouwt RWMT aan de weerbaarheid en
zelfstandigheid van deze kinderen. Zo krijgen
ze de kans zelf mee te denken en te beslissen
over hun toekomst en worden ze spelenderwijs
getraind in de verantwoordelijkheid voor
de dagelijkse maaltijd. Kinderen krijgen in
groepsverband kippen en geiten en hebben
hun eigen ‘keukentuintjes’ voor dagelijks verse
groente en om wat geld te verdienen op de
markt. In 2012 zijn 1.402 kinderen begonnen
met deze kleine vorm van landbouw en
veeteelt.
Kevin en Jabes zijn dol op papaja en
boerenkool uit hun eigen tuintje
De broertjes Kevin (13) en Jabes (12) wonen
met hun moeder, twee zusjes en een broertje
op een klein stukje grond. Met de dood van
hun vader in 2010 verdween de kostwinner
van het gezin. “We hadden vaak geen eten
waardoor het moeilijk was ons te concentreren
op school,” vertelt Kevin. “En school is
zó belangrijk, want het bepaalt je hele
toekomst.” Nu ze een keukentuintje hebben,
is er altijd iets te eten. Kevin vindt het leuk
dat ze ook groente en fruit verbouwen die je
in deze streek niet op de markt vindt, zoals
papaja. Jabes houdt vooral van sukuma wiki
(boerenkool), traditioneel de meest gegeten
groente van Kenia. Hij vindt het heerlijk om
in zijn tuintje te spitten. En om te voetballen.
Maar het liefst wordt hij dokter. “Want er is
helemaal geen dokter in deze regio,” legt hij
uit. Kevin heeft andere ambities. Hij staart
naar boven: “Ik droom ervan piloot te worden.
Ik wil zó graag hoog in de lucht vliegen!”

4.5. Noodhulp
In 2012 verleende Terre des Hommes in de volgende
landen noodhulp:
Overstromingen in de Filippijnen
Bij ernstige overstromingen in de hoofdstad Manilla
verloren 85 mensen het leven en werden 2.1
miljoen Filippino’s getroffen. Terre des Hommes
bood 3.000 families psychosociale ondersteuning,
onderwijs en gezondheidszorg.
Overstromingen in Bangladesh
Hevige regenval zorgde in juni voor grote overstromingen
in het noorden van Bangladesh. Terre
des Hommes gaf in de provincie Kurigram hulp aan
2.000 families in de vorm van keukengerei zoals
potten, pannen en kookstellen en de aanleg van
latrines.
Landverschuivingen in Oeganda
Bij landverschuivingen als gevolg van langdurige
regenval kwamen eind juni in het oostelijk gelegen
Bududa-district in het oosten van Oeganda een
onbekend aantal mensen om het leven. Terre des
Hommes bood hulp aan 300 getroffen kinderen en
hun families in de vorm van schoon drinkwater,
voedsel, schoolartikelen, medische hulp en sanitaire
voorzieningen.
Brand in Indonesië
Bij grootschalige branden in een buitenwijk van
Jakarta verloren 60 families hun huis. Terre des
Hommes hielp de getroffen families met huishoudelijke
artikelen.
Vluchtelingen in Birma en Thailand
Langs de Thais-Birmese grens leven vele tienduizenden
Birmese vluchtelingen. Terre des Hommes zorgde
voor bescherming, gezondheidszorg en onderwijs
aan meer dan 25.000 kinderen en hun families.
Vluchtelingen in Libanon
Terre des Hommes verleende hulp aan gevluchte
kinderen uit Syrië in Libanon. Dankzij deze hulp
konden 300 Syrische kinderen naar school en kregen
ze bijles en psychosociale steun. Ook werden 400
ouders en verzorgers betrokken bij de hulp aan hun
kinderen.
Vluchtelingen in Burkina Faso
Vele tienduizenden Malinezen sloegen op de vlucht
naar buurland Burkina Faso wegens gewapende conflicten
tussen het leger en rebellen. Terre des Hommes
zorgde ervoor dat 2.500 kinderen naar school
konden gaan in het vluchtelingenkamp Ferreiro. Ook
realiseerde Terre des Hommes zes speelplekken waar
kinderen uit Mali samen konden spelen met kinderen
uit Burkina Faso.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 45

4.5.1 HaIti
Op 12 januari 2010 werd Haïti getroffen door een zware
aardbeving. Naar schatting kwamen 220.000 mensen
om het leven en raakten meer dan 300.000 mensen
gewond. Anderhalf miljoen mensen werden dakloos
en de dichtbevolkte hoofdstad Port-au-Prince lag in
puin. Nederland kwam massaal in actie tijdens de
hulpactie voor Haïti op 21 januari 2010. Deze hulpactie
leverde, inclusief de bijdrage van de minister van
Ontwikkelingssamenwerking, een totaalbedrag op van
€ 111,6 miljoen voor de getroffenen in Haïti. De
Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO) beheren het
geld van de hulpactie en vijftien Nederlandse hulporganisaties,
waaronder Terre des Hommes, besteden de
middelen aan noodhulp en aan wederopbouw in Haïti.
In 2012 ontving Terre des Hommes geen bedrag meer
voor dit project (in 2011 € 309.053). De noodhulp is
gericht op 125.000 mensen waarvan 83.000 kinderen
ten westen van de hoofdstad Port-au-Prince en in het
zuiden van Haïti.
SHO
De SHO bestaat uit de volgende negen organisaties
die het geld in 2012 besteedden aan de hand van een
verdeelsleutel:
Cordaid Mensen in Nood 27,53%
Nederlandse Rode Kruis 20,43%
Oxfam Novib 16,87%
Unicef Nederland 13,43%
ICCO en Kerk in Actie 12,84%
Save the Children 2,88%
46 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Terre des Hommes 2,62%
World Vision 1,79%
Tear 1,61%
Tien procent van de totale opbrengst is gereserveerd
voor de gastdeelnemers Habitat for Humanity, Care
Nederland, Plan Nederland, VNG International, Leger
des Heils en Dorcas.
Terre des Hommes en de Haïti-actie
Terre des Hommes Nederland is lid van de Terre des
Hommes Internationale Federatie (TDHIF). Zes jaar na
de oprichting van Terre des Hommes in Zwitserland
vormden andere Europese organisaties onder dezelfde
naam in 1966 de Internationale Federatie van Terre des
Hommes. Deze vervult een coördinerende rol tussen
de lidorganisaties. De leden opereren zelfstandig
onder de naam Terre des Hommes, maar zoeken elkaar
regelmatig op om samen te werken voor het voeren van
campagnes en het uitvoeren van noodhulpactiviteiten.
Zo werkt Terre des Hommes Nederland samen met Terre
des Hommes Lausanne in Haïti omdat onze Zwitserse
zusterorganisatie al ruim twintig jaar in Haïti actief is.
Het programma van Terre des Hommes in Haïti richt
zich op ongeveer 125.000 mensen waarvan 83.000
kinderen. Daarbij is er extra aandacht voor kwetsbare
kinderen en hun families. Het programma wordt
uitgevoerd in Leogane, Grand Goave, Petit Goave en
Les Cayes met 20 internationale en 261 - inclusief 65
vrijwilligers - lokale medewerkers. In totaal heeft Terre
des Hommes een programma goedgekeurd voor een
bedrag van € 2.736.455 (inclusief accountantskosten
voor het uitvoeren van een audit). Dit programma liep
tot eind juni 2012.
a. Selectie en keuze van uitvoerende
organisaties
Terre des Hommes Nederland werkt in de
uitvoering van programma’s en projecten
volgens een model waarbij bevoegdheden
zijn gedelegeerd. In de vier regiokantoren
(Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost-Afrika en
Zuid-Amerika) heeft Terre der Hommes de
beschikking over regiovertegenwoordigers
die leiding geven aan lokale staf. Deze
regiovertegenwoordigers zijn verantwoordelijk
voor de interne beheersing van de projecten
binnen de organisatie van het regiokantoor.
De leiding van de lokale uitvoeringsorganisatie
is verantwoordelijk voor het opstellen van
het projectvoorstel en, na goedkeuring
van de directie, voor de uitvoering van de
projecten en programma’s binnen de kaders
van de overeengekomen contracten. Terre
des Hommes Nederland is niet structureel
werkzaam in Haïti. Terre des Hommes Lausanne,
gevestigd in Zwitserland, treedt op als lokale
uitvoeringsorganisatie en voert de projecten
zelf uit. Net als met lokale projectpartners
heeft Terre des Hommes Nederland een
overeenkomst afgesloten met Terre des Hommes
Lausanne en de beheerscapaciteit beoordeeld.
Terre des Hommes Nederland heeft tijdens
SHO-acties, zoals Iran (2003), Sudan (2004) en
Pakistan en India (2005), eerder samengewerkt
met Terre des Hommes Lausanne.

. Risico- en contextanalyse
De deelnemers van de SHO hebben
gezamenlijk een risicoanalyse gemaakt. Het
zogenoemde risk register wordt regelmatig
op de agenda gezet en aangepast. Hieronder
volgt een samenvatting van de risico’s en
de beheersbaarheid om deze risico’s te
minimaliseren:
Strategische risico’s
• Het realiseren van doelen binnen de context
van Haïti, met lage capaciteit van nationale
en lokale overheden, slechte infrastructuur,
hoog aantal hulporganisaties en voortdurend
veranderende omstandigheden
• Coördinatie ter voorkoming van duplicatie en
ter bevordering van efficiëntie en effectiviteit
• Gebrek aan lokale uitvoeringspartners
(absorptiecapaciteit)
• Geen duidelijke thematisch insteek op
duurzaamheid en het verkleinen van de
risico’s van toekomstige natuurrampen
• Problemen met media, publiek, politiek
• ‘Nieuwe’ rampen zoals overstromingen en
orkanen tijdens regenseizoen, epidemieën
zoals cholera
• Effectiviteit en doelmatigheid van de
verstrekte hulpgoederen en -gelden
Beheersing van de risico’s omvat onder andere:
analyse van de context, werken met partners
die ervaring hebben in complexe contexten,
goede samenwerking (met onder andere ngo’s,
overheid, VN-clusters, lokale bevolking),
monitoring, kwaliteitssystemen en het
opstellen van een plan in geval van een nieuwe
ramp of calamiteiten.
Operationele risico’s
• Geweld, politieke instabiliteit
(presidentsverkiezingen eind november),
onlusten en geweld, toename criminaliteit
• Opdrijving van prijzen van lokale goederen en
diensten door bestedingsdrang
• Gebrek aan operationele partners (voor
transport) en transportmaterieel
• (Plannings)problemen bijvoorbeeld ten
aanzien van huizenbouw/ permanente
huisvesting, invoer van goederen en bezit
van land en grondstoffen
• Gebrek aan goede staf en opdrijving van
salarissen. Het is moeilijk om goede staf aan
te trekken en te behouden
• Beschikbaarheid van het geld
Beheersing van de risico’s zijn onder andere:
samenwerking met ordehandhavers, centrale
inkoop, trainen van personeel, bewaking en
overleg over beschikbaarheid van het geld.
Rapportage risico’s
• Tijdigheid en kwaliteit van aangeleverde
kwalitatieve en kwantitatieve informatie en
rapportages
• Verzamelde data/gegevens van lokale en
nationale overheid zijn niet toereikend
Beheersing van de risico’s omvat onder
andere: terugkoppeling op en tijdige planning,
duidelijke deadlines, kwaliteitscontroles,
steekproeven, hantering registratie en controle
systeem. Training plus adviseren van staf,
monitoringsbezoeken en evaluaties.
Risico’s ten aanzien van naleving wet- en
regelgeving
• Corruptie
• Het niet kunnen voldoen aan SHOregelgeving
door de diversiteit van de
deelnemers en de dynamische context
van internationale koepels en uitvoerende
organisaties waarin SHO-deelnemers werken.
Beheersing van de risico’s zijn onder andere:
beheersing door middel van anticorruptiebeleid,
monitoring ter plaatse, interne audit
functionaris en intern controlesysteem.
c. Toepassing apparaatskosten
Onder apparaatskosten worden onder andere
de volgende kosten verstaan: identificatie,
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 47

voorbereiding, toetsing, formalisatie,
technische advisering, monitoring van
projecten in uitvoering, beheer en controle,
rapportage, functionering van het apparaat
ter uitvoering van de activiteiten inzake de
besteding van de SHO, ontvangen middelen
(o.a. het financieel en administratief
apparaat), externe contacten en kosten
accountantscontrole en eindevaluatie.
Kort gezegd vallen de kosten die buiten
Haïti (Lausanne en Nederland) en de
accountantskosten die in Haïti gemaakt
worden onder apparaatskosten (AKV). Het
maximumbedrag dat aan AKV mag worden
uitgegeven is 6,72% van de programmakosten.
In totaal gaat het om de volgende bedragen:
• € 2.597.386 voor de programmabudgetten
• € 139.069 AKV kosten in Lausanne en Haïti.
Dit is inclusief accountantsverklaringen van
beide locaties
• € 30.103 AKV Nederland
d. Het beleid ten aanzien van de lokale
accountantscontrole
Het beleid van Terre des Hommes is dat alle
projecten worden geaudit door een accountant.
Voor bestedingen met betrekking tot noodhulp
en wederopbouw wordt de gehele keten geaudit
(Haïti, Lausanne, Nederland). Dit betekent dat
er drie accountantscontroles plaatsvinden.
De eerste voor de uitgaven in Haïti, de tweede
48 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
voor de doorberekende AKV kosten die in
Lausanne worden gemaakt en ten derde voor de
doorberekende AKV kosten in Nederland. Alle
bestedingen komen terug in de jaarrekening
die door KPMG Accountants N.V. wordt
gecontroleerd.
e. Tijdige ontvangst van financiële
rapportages
Met Terre des Hommes Lausanne is afgesproken
dat er inhoudelijke en financiële rapportages
worden gemaakt. Voor 2012 zijn alle
rapportages ontvangen.
f. Goede behandeling van ontvangen
rapportages
De ontvangen rapportages worden op het
hoofdkantoor financieel en inhoudelijk
gecontroleerd. Er wordt gelet op logica,
afwijkingen van de planning/budget en
of de rapportage gedetailleerd genoeg is.
Eventueel worden er vragen gesteld of
aanvullingen gevraagd. Over het algemeen
zijn de rapportages van Lausanne uitgebreid
en in orde. Vervolgens worden de rapportages
in het format van de SHO gerapporteerd aan
de SHO. De beoordeling van de SHO wordt
teruggekoppeld aan Terre des Hommes.
g. Deugdelijke administratie
Terre des Hommes Lausanne beschikt over drie
kantoren in Haïti (Port au Prince, Petit Goave
en Les Cayes, Les Cayes bestond al voor de
aardbeving). Op deze kantoren coördineren
zeven stafleden het programma (een
programmamanager, twee districtsmanagers,
twee financiële medewerkers en twee
verantwoordingsmedewerkers). Terre des
Hommes Nederland ontvangt maandelijks een
rapportage met de lokale bestedingen. Terre
des Hommes Nederland heeft vaker met Terre
des Hommes Lausanne in noodhulpsituaties
samengewerkt. Het hoofd financiën/ict heeft
regelmatig overleg met het hoofd projecten en
het hoofd financiën van de zusterorganisatie
over de administratieve organisatie en de
interne controle.
Terre des Hommes Nederland heeft veel
aandacht voor de beheersing van financiële
processen en is in het bezit van de keurmerken
ISO en CBF. Daarnaast hanteert Terre des
Hommes handboeken en werkbeschrijvingen en
vindt elk jaar een accountantscontrole plaats.
h. Uitvoering van het Sanctiebeleid
Nadat de projectaanvraag op het hoofdkantoor
in Den Haag is goedgekeurd, wordt het
contract tussen Terre des Hommes Nederland
en de projectpartner getekend. De contracten
voor de projecten op Haïti zijn tussen Terre
des Hommes Nederland en Terre des Hommes
Lausanne getekend. De zusterorganisatie is de
projectpartner voor alle projecten van Terre des
Hommes Nederland in Haïti.

In het handboek Kwaliteit (NEN-EN-ISO
9001:2008) zijn de maatregelen bij het niet
naleven van het contract vastgesteld. Indien
de lokale uitvoeringsorganisatie niet voldoet
aan de contractuele verplichtingen, dient het
hoofd projecten een verzoek in bij het hoofd
financiën om betalingen aan de lokale partner
op te schorten. Vervolgens stelt het hoofd
projecten een onderzoek in en beslist of de
problemen zijn opgelost en of de betalingen
kunnen worden hervat.
Als de problemen structureel zijn, stelt het
hoofd projecten een onderbouwd advies op
aan de algemeen directeur om het contract
vroegtijdig stop te zetten. Het hoofd
projecten zorgt ervoor, indien mogelijk,
dat projectgelden die nog bij de lokale
uitvoeringsorganisatie staan aan Terre des
Hommes worden overgemaakt. Geen van
de Haïti-overeenkomsten is vroegtijdig
stopgezet. In een aantal gevallen is later geld
overgemaakt omdat de lokale bestedingen ook
later plaatsvonden dan gepland.
i. Bestaan en handhaven anticorruptie beleid
Terre des Hommes Nederland heeft een
uitgebreid anticorruptie beleid. Deze is
beschreven in het handboek overige richtlijnen
en bestaat uit:
• Code of conduct against corruption, bribery
and fraud
• Explanation Code of conduct against
corruption and fraud
• Procedure in case of transgression Code of
Conduct
• Enumeration of facts which can indicate fraud
In het anticorruptiebeleid staat uitvoerig
beschreven wat de procedure is indien er
(mogelijk) fraude of corruptie plaatsvindt bij
een project, een kantoor of medewerker van
Terre des Hommes of bij een toeleverancier.
j. Het ontvangen van goedkeurende
controleverklaringen van de internationale
koepels en/of lokale partners
Terre des Hommes Nederland en
zusterorganisatie Terre des Hommes Lausanne
zijn geen onderdeel van een internationale
koepel. Terre des Hommes Lausanne voert het
programma in Haïti zelf uit en beschikt over
drie kantoren in waar de lokale bestedingen
voor het programma worden verantwoord.
Zie hiervoor d (het beleid ten aanzien van de
lokale accountantscontrole).
k. Jaarverslaggeving en Richtlijn 650
In dit verslag worden de baten, lasten en lokale
bestedingen weergegeven. Met voetnoten wordt
aangegeven waar bedragen terug komen in de
balans en de staat van baten en lasten. De
geografische gebieden waar Terre des Hommes
werkt zijn: Leogane, Grand Goave, Petit Goave
en Les Cayes. In de volgende tabel worden
activiteiten gesplitst en de uitgegeven euro’s
verantwoord met de resultaten (zie volgende pagina)
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 49

Activiteit Resultaten tot en met december 2012 Kosten in euro’s
Tijdelijk onderdak en
huisraad
Water en sanitaire
voorzieningen
Bescherming kinderen
Voeding en gezondheidszorg
Programmakosten
37.214 kwetsbare personen hebben tijdelijk onderdak en huisraad gekregen. 288.275
24.822 mensen hebben toegang tot schoon drinkwater.
17.134 mensen hebben geprofiteerd van sanitaire voorzieningen.
In totaal hebben 41.956 mensen geprofiteerd van water en sanitaire voorzieningen.
4.430 kwetsbare kinderen worden beschermd waaronder 745 zeer kwetsbare kinderen.
3.260 ouders zijn betrokken bij psychosociale hulp aan hun kinderen.
Daarnaast zijn 688 kinderen in 44 weeshuizen geregistreerd ter voorkoming van kinderhandel.
45.682 kinderen hebben een medisch consult gekregen.
4.827 zwangere vrouwen kregen prenatale zorg.
50.509 mensen in totaal hebben voeding en gezondheidszorg ontvangen.
Salariskosten algemene coördinatie (7 fte’s) ter plaatse, de kosten van de veldkantoren en
administratiekosten.
617.178
487.142
641.427
565.288
Totaal besteed 2.599.310
BATEN
2012 Cumulatief
2010-2012
1. Baten uit gezamenlijke actie - 2.766.558
2. Rente - -
Totaal baten - 2.766.558
KOSTEN VOORBEREIDING EN COöRDINATIE (AKV)
3. AKV 26.065 169.172
Totaal beschikbaar voor hulpactiviteit (26.065) 2.597.386
LASTEN
4. Committeringen van deelnemer (D) - 2.597.386
• Verstrekte steun via de Uitvoerende
Organisatie (UO)
• Verstrekte steun via de Internationale Koepel (IK)
• Verstrekte steun via de D zelf
- 2.597.386
5. Totaal beschikbare committeringsruimte (26.065) -
50 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
1. Dit bedrag is terug te vinden in de staat
van baten en lasten in de jaarrekening.
2. Rentebaten: Terre des Hommes heeft de
inkomsten van giro 555 niet separaat
op een spaarrekening gestald. Terre des
Hommes ontvangt geen rentevergoeding op
de lopende rekening.
3. Het bedrag van € 26.065 is het restant
van het AKV deel van Terre des Hommes
Nederland.
4. De committeringen van deelnemer (2012:
€ 0) plus de AKV kosten (€ 26.065) zijn
samen de kosten Noodhulp met SHO
middelen in de staat van baten en lasten.
5. De bestemmingsreserve is vrijgevallen met
de beëindiging van het project (zie voor
meer informatie de jaarrekening).
De hulpverlening van Terre des Hommes richt zich
op 93.000 mensen, waarvan 60.000 kinderen. Onder
deze 93.000 zijn zowel mensen die verschillende
vormen van hulp hebben ontvangen zoals
bescherming, onderdak en toegang tot schoon
drinkwater als mensen die bijvoorbeeld alleen
huisraad hebben ontvangen.
Voor de Haïti-actie heeft Terre des Hommes een
overeenkomst gesloten met zusterorganisatie Terre
des Hommes Lausanne. Terre des Hommes Lausanne
treedt op als uitvoerende organisatie. Overmakingen
(lasten op kasbasis) aan Terre des Hommes Lausanne
worden voltrokken volgens het betaalschema in
de overeenkomst, op basis van goedgekeurde
rapportages. Ultimo 2012 is het bedrag dat Terre des
Hommes Lausanne nog moet ontvangen van Terre
des Hommes Nederland € 137.145.
INZICHT IN KASSTROMEN VAN DE DEELNEMER
Overmakingen door D met betrekking
tot;
• Verstrekte steun
via de UO
• Verstrekte steun
via de IK
• Verstrekte steun
via de D zelf
INZICHT IN BESTEDINGEN TER PLAATSE
• Besteding ter plaatse
door de UO
• Besteding ter plaatse
door de IK
• Besteding ter plaatse
door de D zelf
2012 Cumulatief
2010-2012
508.455 2.736.455
257.999 2.599.310

4.6. Microkredieten
India
In 2007 is Terre des Hommes Nederland van start
gegaan met een microkredietprogramma in India.
Ervaringen in Bangladesh en Sri Lanka met dergelijke
programma’s hebben aangetoond dat micro krediet
een succesvol wapen kan zijn in de strijd tegen
armoede. Vele tienduizenden vrouwen werden in staat
gesteld geld te lenen onder gunstige voorwaarden,
een bedrijfje te beginnen en een bijdrage te leveren
aan het gezinsinkomen. Tevens kregen hun kinderen
de gelegenheid om naar school te gaan en steeg het
aanzien van vrouwen als meeverdieners aanzienlijk.
Microkredietprogramma’s zijn echter gecompliceerd,
riskant en fraude gevoelig. Een degelijke
organisatorische structuur, scherpe controles,
intensieve begeleiding en onafhankelijk toezicht zijn
absolute randvoorwaarden die succes of falen van
dergelijke programma’s bepalen.
Om het programma te ontwikkelen, te begeleiden
en in goede banen te leiden werd dan ook besloten
hier in India een aparte rechtspersoon voor op te
zetten. NELINDCO (Netherlands India Development
Company) was geboren. Via deze door Terre des
Hommes Nederland in het leven geroepen organisatie
werden lokale partners geselecteerd, getraind en
anderszins bijgestaan om spaar- en leen activiteiten
te integreren in de projecten. Vrouwen werden
georganiseerd in groepen (de zogenaamde ‘self help
groups’), getraind en begeleid in het opzetten van
bedrijfjes en andere activiteiten om inkomsten te
vergaren waarmee ze zichzelf en hun kinderen kunnen
onderhouden.
Nu, reeds na vijf jaar, kan Terre des Hommes
terugkijken op een succesvolle onderneming. In totaal
is ruim 600.000 Euro als lening verstrekt aan veertien
partnerorganisaties die dit fonds hebben gebruikt om
op hun beurt kleine leningen te verstrekken aan de
doelgroep. Er zijn inmiddels 2.355 vrouwengroepen
met ruim 28.000 leden, waarvan 95% vrouwen. De
leningen worden voor het overgrote deel – ruim 85%
- gebruikt voor het verbeteren van het inkomen. De
achterstand in terugbetalingen is opvallend laag,
minder dan 2% . De rente inkomsten voor de partner
organisaties bedragen in totaal omgerekend al ruim
445.000 Euro. Terre des Hommes heeft toestemming
gegeven om hoofdsom en rente van de leningen
opnieuw in te zetten voor het verstrekken van
leningen aan de leden van de vrouwengroepen. Het
aantal vrouwengroepen neemt toe, evenals het totaal
aantal vrouwen dat kan profiteren van het programma.
Bovendien dragen de inkomsten uit rente over de
microkredieten bij aan de verdere verzelfstandiging
van de partnerorganisaties en worden deze minder
afhankelijk van Terre des Hommes voor financiële
ondersteuning.
Terre des Hommes heeft nu dan ook besloten de
uitstaande leningen formeel kwijt te schelden
en de partnerorganisaties in staat te stellen het
microkredietprogramma verder zelfstandig uit te
bouwen, dan wel te consolideren. NELINDCO zal actief
blijven als kenniscentrum en toezichthouder om waar
nodig, in te grijpen en partners actief bij te staan
om ook in de toekomst succes van dit programma te
kunnen garanderen.
Bangladesh
Het microkredietprogramma in Bangladesh betreft
alleen nog Patuakhali. In het jaarverslag van 2009
en 2010 werd de uitfasering van dit programma
reeds aangekondigd. Tijdens deze fase zullen de
spaartegoeden en uitstaande leningen van de
deelnemers met elkaar worden verrekend. Hierdoor
blijft het risico van oninbare leningen beperkt tot
het bedrag aan uitstaande leningen dat niet is
gedekt door spaargeld. Eind 2011 was het bedrag aan
openstaande leningen 324.178 Euro, waarvan 135.823
Euro is gedekt met spaargelden en is 188.355 derhalve
voorzien. In 2012 is het microkredietprogramma in
Patuakhali overgedragen aan UDDIPAN, een van de
grootste microkredietorganisaties in Bangladesh.
Het programma werd reeds in 1995 opgezet om
vrouwen in Patuakhali , het werkgebied van Terre
des Hommes in het zuiden van Bangladesh, in de
gelegenheid te stellen te sparen en leningen aan
te gaan om daarmee bedrijfjes op te zetten om
in het onderhoud van zichzelf en hun kinderen te
kunnen voorzien. Het programma bleek uitermate
succesvol waar ruim 600 vrouwengroepen en bijna
10.000 individuen aan deelnamen. De inkomsten
aan rente waren aanzienlijk en afdoende om niet
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 51

alleen de kosten te kunnen dragen maar tevens om
nieuwe sociale projecten op te zetten op het gebied
van onderwijs en gezondheidszorg. Het gehele
Patuakhali Ontwikkelings Project werd hiermee
vrijwel zelfvoorzienend. Echter, in 2007, werd nieuwe
wet- en regelgeving in Bangladesh van kracht, als
gevolg waarvan, Terre des Hommes als internationale
organisatie geen toestemming kreeg om nog langer
microkredietprogramma’s te mogen uitvoeren. Nog
twee jaar is geprobeerd om alsnog een vergunning te
verkrijgen, helaas zonder succes.
Aangezien Tere des Hommes werd gedwongen zich
geleidelijk aan terug te trekken, nam het percentage
wanbetalers toe en gingen deelnemers aan het
programma hun spaartegoeden opvragen. Bovendien
werd het district in die periode tweemaal getroffen
door zware cyclonen(2007 en 2009), als gevolg
waarvan eveneens mensen in financiële problemen
geraakten en niet langer in staat bleken leningen
terug te betalen. Het percentage oninbare leningen
steeg snel naar bijna 50% en de organisatie SAP
waarmee destijds werd onderhandeld om het
programma over te nemen, trok zich dan ook
ijlings terug. Eind 2011 werd echter in principe
overeenstemming bereikt met UDDIPAN die
spaartegoeden en alle uitstaande leningen in nauwe
samenwerking met Terre des Hommes uitvoerig hebben
geanalyseerd. Bijna de helft van de uitstaande
leningen zijn waarschijnlijk oninbaar aangezien deze
al twee jaar lang niet zijn terugbetaald. In april 2012
vond de uiteindelijke overdracht plaats.
Ondanks de tegenslagen van de afgelopen jaren
52 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
en de beslissing van de overheid in Bangladesh
om geen vergunning te verstrekken, kan worden
teruggekeken op een succesvol programma waarmee
duizenden vrouwen in Patuakhali zijn geholpen en
dat afdoende financiële middelen heeft opgebracht
om een belangrijk deel van het onderwijs- en
gezondheidszorg programma in deze afgelegen
regio te kunnen financieren.

5. organisatie
5.1 Structuur en Personeel
In 2011 heeft Terre des Hommes een
reorganisatie en kanteling van de
organisatie doorgevoerd die leidde tot
met meer slagkracht op het gebied van
marketing en fondsenwerving. 2012 was
het jaar om op personeelsgebied even
pas op de plaats te maken. Het verval
van functies op het hoofdkantoor door
de reorganisatie leverde destijds een
taakverzwaring op voor de medewerkers
die zich verder in 2012 diende uit
te kristalliseren. De organisatorische
efficiencyslag is gecontinueerd door
een betere toepassing van beheer- en
ICT-systemen, procesverbeteringen,
herverdeling van taken en een duidelijke
keuze maken tussen hoofd – en bijzaken.
Terre des Hommes heeft de beschikking
over gemotiveerd personeel, zodat in 2012
wederom veel werk is verzet.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 53

Personeelsbestand in 2012
2012 2011 2010
aantal FTE Hoofdkantoor 31,9(*) 28,6 32,3
VERHOUDINGEN VROUW-MAN
Vrouw
Man
59%
41%
68%
32%
54%
46%
VERHOUDING DIENSTVERBAND ONBEPAALDE TIJD- BEPAALDE
TIJD
Bepaalde tijd
Onbepaalde tijd
LEEFTIJDSOPBOUW
Jonger dan 30 jaar
30 - 40
40 -50
Ouder dan 50 jaar
VERHOUDING OPLEID-
INGSNIVEAU
LBO/MBO
HBO/WO
32%
68%
15%
35%
32%
18%
26%
74%
13%
87%
6%
39%
32%
23%
26%
74%
11%
89%
12%
41%
25%
22%
20%
80%
(*)= FTE.
Dit cijfer is gebaseerd op ultimo 2012. Het aantal medewerkers betrof
toen 34. Gemiddeld aantal FTE in 2012 is 32,0.
Overlijden regiodirecteur Lei Brouns
Tot ons grote verdriet overleed op 14 november
2012 na een ernstige ziekte onze zeer
gewaardeerde en geliefde collega Lei Brouns.
Lei werkte sinds 1984 voor Terre des Hommes,
de laatste 23 jaar als regiodirecteur Zuid-Azië
54 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
(Sri Lanka, India en Bangladesh). Terre des
Hommes verliest met Lei een zeer bevlogen en
ervaren collega die zich enorm heeft ingezet
voor Terre des Hommes. Lei Brouns werd 66
jaar.
Aantal FTE regiokantoren ultimo 2012
(inclusief regiodirecteuren)
2012 2011 2010
Zuidoost-Azië 20 19 22
Zuid-Azië 16 20 24
Oost-Afrika 17 19 20
Zuid-Amerika 11 12 20
Totaal 64 70 86
Aantal FTE hoofdkantoor en regiokantoren
ultimo 2012
Aantal FTE hoofdkantoor
en regiokantoren
2012 2011 2010
2012 2011 2010
Totaal 95.9 98,6 118,3
Hoofdkantoor
Instroom
In 2012 heeft Terre des Hommes 9 nieuwe
medewerkers op het hoofdkantoor mogen
verwelkomen. Om medewerkers snel wegwijs te
maken binnen de organisatie is een goede introductie
belangrijk. Deze verantwoordelijkheid ligt primair bij
de leidinggevende.

Doorstroom
Terre des Hommes stimuleert doorstroom van
medewerkers. Vanwege de platte organisatiestructuur
waarin Terre des Hommes werkt, is het creëren
van doorgroeimogelijkheden niet altijd haalbaar.
Waar mogelijk wordt gekeken in hoeverre
taakvernieuwing of uitbreiding voor de medewerker
ontwikkelperspectieven biedt.
Uitstroom
In 2012 zijn 5 medewerkers uit dienst getreden. Met
een vertrekkende medewerker wordt een exitgesprek
gevoerd. Over het algemeen is de reden van vertrek bij
natuurlijk verloop dat men andere uitdagingen zoekt
of elders betere arbeidsvoorwaarden kan krijgen.
Percentage uitstroom hoofdkantoor
30
25
20
15
10
5
0
14,7%
26,8%*
3,2%
2012 2011 2010
(*) Waarvan 14,6% ivm verval van functie door de reorganisatie.
Functioneren, belonen en arbeidsvoorwaarden
Terre des Hommes beschikt over een
beoordelingstraject en een loongebouw gebaseerd
op de Hay- functiewaarderingsmethodiek. Met
elke medewerker wordt per jaar drie maal een
gesprek gevoerd. Hierin wordt bekeken welke
werkafspraken gelden en hoe de voortgang
hieromtrent is. In december van elk jaar vinden
de beoordelingsgesprekken plaats. Voor de
leidinggevende gelden extra beoordelingscriteria.
Terre des Hommes heeft in 2012 deelgenomen
aan een beloningsonderzoek vanuit de
brancheorganisatie VFI. Hieraan hebben 41 goede
doelen in Nederland deelgenomen. Uit de benchmark
bleek dat een aantal functies binnen Terre des
Hommes lager beloond wordt dan het gemiddelde in
de sector. Waar nodig gaan we over tot aanpassing
van het systeem.
Opleiding & ontwikkeling medewerkers
Medewerkers met de juiste kennis en vaardigheden
zijn van groot belang voor Terre des Hommes. Binnen
de organisatie geven we aandacht aan opleiding
en ontwikkeling. Hiervoor is een budget in de
begroting gereserveerd van maximaal 2,5% van de
bruto loonsom. In 2012 hebben we de ontwikkeling
van medewerkers verder geprofessionaliseerd door
het optimaliseren van competentiemanagement,
herschrijven van functieprofielen en het realiseren
van formeel opleidingsbeleid. Per 2013 starten we
met het voeren van POP-gesprekken (=persoonlijk
ontwikkelplan) voor een deel van het personeel,
zowel op het hoofdkantoor als op de regiokantoren.
In 2012 hadden de opleidingen zowel betrekking op het
vergroten van vakinhoudelijke kennis als het verbeteren
van vaardigheden. De totale kosten van opleiding en
ontwikkeling bedroegen in 2012
€ 16.679 wat neerkomt op 1,31% van de bruto loonsom.
Dit is lager dan het begrote budget omdat we met
ontwikkeling pas op de plaats maken, in afwachting van
de in 2012 geïmplementeerde HR-instrumenten.
Opleidingskosten t.o.v. bruto loonsom
1,5
1,2
0,9
0,6
0,3
0,0
1,31% 1,28%
1,2%
2012 2011 2010
Diversiteit
Terre des Hommes hecht veel waarde aan diversiteit.
We hebben er voor gekozen om ons diversiteitsbeleid
niet in een schriftelijk beleidsstuk uit te werken,
maar diversiteit expliciet in te kaderen in de
organisatiestructuur waarin we werken. Door immers te
werken met een klein hoofdkantoor in Nederland, bijna
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 55

geen expats uit te zenden en het zwaartepunt van
onze organisatie te leggen in het zuiden middels
regiokantoren met lokale staf, is sprake van een
grote diversiteit binnen de organisatie. Zo heeft van
de medewerkers van Terre des Hommes slechts 38%
de Nederlandse nationaliteit. Dit betekent dat 62%
van de medewerkers een andere nationaliteit heeft.
Deze is verdeeld over minimaal 13 verschillende
culturele achtergronden en vele verschillende
religieuze achtergronden. De diversiteit is niet
alleen in de regio’s terug te vinden, maar ook op het
hoofdkantoor.
Man-vrouw verhouding
De man-vrouw verhouding binnen de totale
organisatie inclusief regiokantoren is evenwichtig,
met een meerderheid aan vrouwen (44% man en 56%
vrouw).
De diversiteit komt ook terug in de
managementposities binnen Terre des Hommes. Van
de zeven managementposities (inclusief algemeen
directeur, managementteam en regiodirecteuren)
worden in 2012 er drie door mannen bekleed en vier
door vrouwen.
Ziekteverzuim hoofdkantoor
Voor 2012 had Terre des Hommes zich een
ziekteverzuimpercentage van 3,4% ten doel gesteld.
Deze doelstelling is door het verzuimpercentage
van 4,3% niet gehaald. Vooral het percentage
langdurig verzuim is in 2012 hoog geweest door
de arbeidsongeschiktheid van 1 medewerker. In
2011 was het ziekteverzuimpercentage 3,9%. Er
is dus sprake geweest van een stijging van het
ziekteverzuim ten opzichte van vorig jaar.
56 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Totaal ziekte-
verzuimcijfer* 4,3
Kort (tot 7 dagen)
Middel (7 tot 42 dagen)
Lang (meer dan 6 weken)
3,61
0,52
0,15
(*) = het verzuimcijfer is exclusief
zwangerschaps-en bevallingsverlof
Verzuimfrequentie
De verzuimfrequentie bij Terre des Hommes lag in
2011 op 1,52. Dat betekent dat alle medewerkers
van Terre des Hommes op het hoofdkantoor zich
gemiddeld 1,52 keer per jaar ziek meldden. In 2012
lag de verzuimfrequentie voor Terre des Hommes op
0,94. Er is dus sprake geweest van een daling.
Arbo
De verzuimbegeleiding bij Terre des Hommes werd in
2012 ondersteund door Arbodienst Schermer Trommel
& de Jong. Vier medewerkers van het hoofdkantoor
beschikken over het diploma bedrijfshulpverlening (BHV).
Vertrouwenspersoon
Terre des Hommes beschikte over zowel een externe
vertrouwenspersoon te weten de arbodienst/
bedrijfsarts als een interne vertrouwenspersoon. De
interne vertrouwenspersoon rapporteert jaarlijks op
anonieme basis het aantal klachten van medewerkers
aan de directie alsmede of deze klachten inmiddels
zijn opgelost. In 2012 hebben vier medewerkers
de interne vertrouwenspersoon geraadpleegd.
De interne vertrouwenspersoon is in 2011 door
12 medewerkers bezocht. Dat had destijds onder
meer te maken met de onrustige periode waarin
Terre des Hommes verkeerde in verband met de
terugval van inkomsten uit de MSF-II subsidie en de
reorganisatie. Dit soort zaken hoort formeel gezien
niet bij een vertrouwenspersoon thuis aangezien
de vertrouwenspersoon alleen geraadpleegd kan
worden in het kader van de Klachtenregeling
ongewenst gedrag, de klokkenluidersregeling en
bij overige problemen waarbij de medewerker een
drempel ervaart om deze direct te bespreken met
de leidinggevende en/of directie. Problemen rond
individuele arbeidscontracten of reorganisatie
vallen hier niet onder. Gelet op de behoefte van de
medewerkers heeft de vertrouwenspersoon de regels
echter de laatste jaren niet strikt gehandhaafd en
mensen geprobeerd zoveel mogelijk te ondersteunen.
Klokkenluidersregeling
Terre des Hommes beschikt over een
klokkenluidersregeling. Deze regeling maakt het
mogelijk voor zowel werknemers als derden om
eventuele ernstige misstanden met betrekking tot
Terre des Hommes te melden. In 2012 zijn er geen
meldingen binnengekomen.

Veiligheidsbeleid
In 2010 zijn we gestart met het ontwikkelen van
een Safety & Security beleid (veiligheidsbeleid)
voor reizend personeel (zowel op het hoofdkantoor
als regiokantoor). In 2011 en 2012 hebben
medewerkers van het hoofdkantoor die dienstreizen
maken een driedaagse veiligheidstraining
gevolgd. In 2013 wordt de implementatie van het
veiligheidsbeleid in de regiokantoren afgerond.
Sociale activiteiten
In 2012 heeft het jaarlijkse bedrijfsuitje
plaatsgevonden door het organiseren van een
barbecueavond. Verder werd er een kerstborrel
georganiseerd.
Vooruitblik
Terre des Hommes streeft er naar haar
personeelsbeleid continu te verbeteren. 2012 was
hierin een belangrijk jaar, aangezien we begonnen
met de implementatie van het strategisch HRplan.
In 2013 zetten we deze implementatie
voort. Ontwikkeling van medewerkers is
hierbij het speerpunt. Daarnaast vindt verdere
organisatieontwikkeling plaats door implementatie
binnen de organisatie van een nieuw ICT-systeem
die de informatiestromen binnen Terre des
Hommes beter moet gaan beheren. Dit betekent
dat zowel het hoofdkantoor als de regiokantoren
op een andere wijze gaan werken. Dit alles om de
slagkracht en efficiency van de organisatie nog
verder te verhogen.
Het belooft dan ook een interessant jaar te
gaan worden!
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 57

5.2 Kwaliteitssysteem
Algemeen
Het proces van projectvoorstellen van lokale partners,
de goedkeuring en uitvoering hiervan en de controle
hierop, is ISO gecertificeerd. Dat wil zeggen dat
Terre des Hommes werkt volgens de norm die eisen
stelt aan het kwaliteitsbeleid van een organisatie.
Op 29 april 2004 verleende Lloyd’s Register Quality
Assurance het ISO-certificaat (NEN-EN-ISO 9001:
2008) aan Terre des Hommes. Dit certificaat is na
hercertificering verlengd tot april 2013.
Het management en de directie van Terre des
Hommes kijken daarom kritisch of alle beschikbare
kwaliteitsinstrumenten naar behoren functioneren
om daarmee een oordeel te kunnen vormen over de
vraag of het totale kwaliteitsmanagementsysteem
functioneert. Immers, door dit systeem kunnen
we beter zicht krijgen op het functioneren van de
totale organisatie. Resultaten en conclusies van
bijvoorbeeld de operational audit(s), de interne
audits, het jaarlijkse klachtenoverzicht en de
uitgevoerde klanttevredenheidsonderzoek(en) worden
hierin meegenomen en verwerkt in de jaarlijkse
managementreview.
Voor wat betreft de input van de managementreview
zijn de volgende zaken van belang volgens de
ISO-norm, naast uiteraard de evaluatie van de
kwaliteitsdoelstellingen:
• Resultaten audits
• Terugkoppeling klanten
58 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
• Procesprestaties en productconformiteit
• Status van preventieve en corrigerende maatregelen
• Vervolgmaatregelen van vorige managementreviews
• Veranderingen die van invloed kunnen zijn op het
kwaliteitsmanagementsysteem
Voor wat betreft de output van de managementreview
zijn relevant:
• Verbetering van de doeltreffendheid van het
kwaliteitsmanagementsysteem en bijbehorende
processen
• Verbetering van het ‘product’ met betrekking tot de
eisen van klanten
• Behoefte aan middelen
Interne audits
Hoofdkantoor
In 2012 zijn de geplande interne audits uitgevoerd
door het interne auditteam. Begin 2012 is een bijna
geheel nieuw auditteam samengesteld van zeven
leden in verband met ziekte en verloop in 2011. Het
nieuwe auditteam heeft een interne audittraining
ontvangen door een externe deskundige.
De resultaten van de audits zijn samengevat in
auditrapporten. Op basis van de opmerkingen en
tekortkomingen hebben we waar nodig corrigerende
maatregelen getroffen. Er werden veelal (kleine)
aanpassingen van de procedures doorgevoerd
of feitelijke aanpassingen in werkwijzen. Grote
aanpassingen hebben zich op basis van de
auditrapporten in 2012 niet voorgedaan.
Alle betrokkenen bij de interne audits - de auditors
en geauditeerden - constateerden dat dit instrument
in alle opzichten goed functioneert.
Regiokantoren
Volgens het Handboek Operational Audit en
procedure 5.3 Handboek Kwaliteit wordt ieder
regiokantoor één keer per twee jaar bezocht
voor een operational audit. Dit houdt in dat er
door het hoofdkantoor per jaar twee Operational
Audits moeten worden uitgevoerd. In 2012 werden
Operational Audits uitgevoerd in de regio’s Zuid-
Amerika en Zuid-Azië.
De operational audit 2012 stond in het teken van
LEAN management (procesverbeteringen) en een
algehele beoordeling van de efficiency en het ‘in
control’ zijn in de regio. De staf in de regio heeft een
LEAN-training gehad en gaat LEAN implementeren.
Inmiddels zijn de eerste resultaten geboekt. Bij de
operational audit van Zuid-Azië is de status van het
microkredietprogramma van Sri Lanka en Bangladesh
bekeken. In de jaarrekening wordt dit verder
toegelicht. Parallel aan de operational audit van
Zuid-Azië heeft KPMG input geleverd voor deze audit.
Voor 2013 staan operational audits gepland voor de
regio’s Oost-Afrika en Zuidoost-Azië.
Klachten
Terre des Hommes kent een klachtenprocedure voor
derden. Onze definitie van een klacht is:
Iedere mondelinge of schriftelijke uiting van
ongenoegen van een instelling, bedrijf of persoon,
gericht aan Terre des Hommes, waarin deze zijn
beklag doet over het beleid dan wel een gedraging
van Terre des Hommes.

Klachten in Nederland worden centraal gecoördineerd
en geregistreerd door de klachtencoördinator.
Klachten in de regio worden door desbetreffende
regiodirecteur in de regio geadministreerd. Deze
werkwijze schept duidelijkheid. De medewerkers
van Terre des Hommes weten hoe te handelen bij
binnenkomende klachten en kennen het traject goed.
In 2012 zijn er drie klachten binnengekomen bij
Terre des Hommes. In 2012 ontving Terre des
Hommes de volgende klachten:
Aantal klachten Omschrijving klacht
2 klachten m.b.t. het
ontvangen van een
welkomstbrief.
1 klacht m.b.t. het
doneren van meubels
Twee mensen ontvingen een
welkomstbrief terwijl zij al jaren
giftgevers van Terre des Hommes
waren.
Een particulier heeft via
@Depot meubels willen doneren die
volgens hem goed verkoopbaar waren.
Onze collega was het daar niet mee
eens en er ontstond een discussie.
In 2011 waren er 37 klachten. Er is in 2012 sprake
van een zeer sterke daling van het aantal klachten
van 92% ten opzichte van 2011. Wel zijn er minder
campagnes en straatwervingsacties geweest in 2012,
activiteiten die doorgaans voor de meeste klachten
zorgen. Een daling van de klachten lag dus in de lijn
der verwachtingen.
Aantal klachten per jaar Regio Aantal Omschrijving klacht
50
40
30
20
10
0
43
2010 2011 2012
Klachten in de regio
In 2012 is 7 keer gebruik gemaakt van de
klachtenprocedure. De tabel geeft per regio het
aantal en de soort klachten weer.
Terre des Hommes kent verschillende zwaarte aan
klachten toe. Een klacht over bijvoorbeeld het gedrag
van een Terre des Hommes-medewerker wordt over
het algemeen ernstiger geacht dan een klacht over
een door Terre des Hommes genomen weloverwogen
beslissing waar de partner het niet mee eens is, zoals
een uitfasering als gevolg van een verschuivende
programmafocus, mits op tijd bij de projectpartner
aangekondigd. Het laatstgenoemde type klacht
komt vaker voor in perioden waarin we besluiten
uit een bepaald land uit te faseren dan wel van
programmafocus te veranderen. De piek aan klachten
in bepaalde perioden, zoals in 2010, valt dan ook
mede te verklaren door het kenbaar maken van het
besluit aan projectpartners dat Terre des Hommes
stopt met het financieren van de programma’s HIV/
Aids en Kinderen met een Handicap.
37
1,2%
3
Zuidoost-Azië 2
Zuid-Azië 0 N.v.t.
Oost-Afrika 4
Zuid-Amerika 1
2 projectpartners (Filippijnen) hebben in het
kader van Child Protection Policy geklaagd
over het tonen van een minderjarig slachtoffer
van seksuele uitbuiting in een video die werd
gemaakt in opdracht van het hoofdkantoor. De
video is vervolgens door Terre des Hommes van
Youtube verwijderd. Ook werd een excuusbrief
vanuit het hoofdkantoor naar de projectpartners
verzonden.
1 projectpartner heeft geklaagd over het te laat
ontvangen van betalingsinformatie (zgn. yellow
forms)
1 ‘klokkenluider’ heeft aangegeven dat een
projectpartner van Terre des Hommes in Oeganda
gelden van Terre des Hommes niet goed
besteedt. De kwestie is door het regiokantoor
onderzocht en er is geen onregelmatigheid
gevonden.
2 projectpartners ( 1 in Kenia en 1 in Ethiopië)
hebben mondeling geklaagd over de handelwijze
van de toenmalige regiodirecteur (top down benadering,
geen goede partnerverstandhouding).
De interim-regiodirecteur heeft beide projectpartners
vervolgens persoonlijk bezocht om de
verstandhouding te verbeteren.
1 projectpartner in Bolivia heeft geklaagd
over het besluit van Terre des Hommes om te
stoppen met de financiering van het project
vanwege een andere strategische keuze.
Het aantal klachten in de regio is in 2012 gestegen
t.o.v. 2011. In 2012 waren er 7 klachten ten
opzichte van 14 klachten in 2011.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 59

Programma-evaluaties
De aanbevelingen uit eerdere evaluaties uit 2010
en 2011 zijn opgevolgd. Zo besteedt Terre des
Hommes sinds 2011 meer tijd en aandacht aan
beleidsbeïnvloeding, capaciteitsopbouw van partners
en samenwerking met andere ngo’s en lokale en
nationale overheden. Ook hebben we een regionale
coördinator voor het programma Kinderhandel in
Zuidoost-Azië aangesteld, waardoor afstemming en
samenwerking tussen de verschillende organisaties in
het netwerk is verbeterd.
Het evaluatiebeleid is aangescherpt. Dit
vernieuwde evaluatiebeleid is van toepassing op
alle regio’s, maar de regio Oost-Afrika heeft wel
een uitzonderingspositie in verband met MFS-II
omdat alle MFS-II projecten onderdeel zijn van de
gezamenlijke MFS-II evaluatieprogrammering onder
leiding van Partos. Terre des Hommes is in 2011 lid
geworden van Partos.
In 2012 heeft Terre des Hommes 4 programmaevaluaties
uit laten voeren door een externe
consultant. In India is een evaluatie uitgevoerd van
het Early Learning Programma, in Cambodja en de
Filippijnen hebben evaluaties plaatsgevonden van
het Stop Kinderuitbuiting programma en in Indonesië
van het Onderwijsprogramma.
Om kennis en ervaringen uit te wisselen tussen
de regio’s wordt er begin 2013 een handzame
samenvatting gemaakt van de belangrijkste
bevindingen en aanbevelingen van de evaluaties uit
2012. Zo kunnen ook andere regio’s gebruik maken
van de evaluatieresultaten voor het verbeteren van
60 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
de kwaliteit van hun programma.
In 2013 gaan we in Oeganda en Tanzania een
evaluatie uitvoeren van het Vocational Training-
programma, in Peru een evaluatie van het Sociaal-
Economische programma, in Bolivia een evaluatie
van de directe hulpverleningsinterventies voor
slachtoffers van seksueel misbruik en in heel
Zuidoost- Azië een evaluatie van het programma voor
migrantkinderen.
Ontwikkelingen met betrekking tot ISO
In april 2010 is Terre des Hommes bij de
hercertificering overgestapt op de nieuwe ISO
norm 9001 : 2008. Hiertoe is het volledige
kwaliteitssysteem grondig onder de loep genomen en
waar nodig aangepast.
Met betrekking tot het eerder genomen
directiebesluit om de regiokantoren niet in de
scope van de ISO-certificering te betrekken, is
in 2012 geen wijziging gekomen. We verwachten
dat door het ingezette proces van versterking
van de regiokantoren, het invoeren van
procesverbeteringen en het beoogde nieuwe ICTsysteem
de kwaliteitsnormen in de organisatie
volledig gewaarborgd blijven. Certificeren van de
regiokantoren heeft gelet op het kostenaspect geen
prioriteit.
5.3 Risicomanagement
en beheersing
Risicomanagement is gericht op het streven om de
kans op fouten en verkeerde beslissingen zoveel
mogelijk te reduceren. Ook adequaat reageren op
onvoorziene omstandigheden behoort hiertoe. Het
volledig onderkennen en beheersen van alle risico’s
waaraan een organisatie bloot staat, is niet te
garanderen. Er zullen altijd risico’s zijn die nog niet
bekend zijn of die (nog) niet belangrijk worden
geacht. Het realiseren van organisatiedoelstellingen
brengt risico’s met zich mee. In het geval van Terre
des Hommes zijn bijvoorbeeld risico’s als fraude
door partnerorganisaties, een inkomenstekort of
verandering in politieke omstandigheden van invloed
op het behalen van de doelstellingen. Geen enkel
systeem van risicobeheersing en interne controle kan
absolute zekerheid bieden dat dergelijke risico’s zich
niet gaan voordoen of voorkomen kunnen worden.
Wel kunnen we de kans op een risico reduceren en de
gevolgen ervan zoveel mogelijk beperken.
Risicomanagement en interne beheersing zijn altijd
onderdelen geweest van de bedrijfsvoering van Terre
des Hommes. Het ontbrak echter aan één systeem
waarmee we de risico’s en maatregelen in onderling
verband konden onderbrengen en onderhouden. Terre
des Hommes heeft in 2012 gratis de beschikking
gekregen over een geautomatiseerd (online)systeem
waarmee dit is gerealiseerd.

De risico’s waarmee Terre des Hommes geconfronteerd kan worden,
zijn opnieuw in kaart gebracht en gerangschikt op basis van de
kans dat een risico zich voordoet en de impact die een risico
heeft op de organisatie. De impact is gemeten vanuit financieel
oogpunt, de reputatieschade die het kan toebrengen en het effect
op het behalen van de organisatiedoelstellingen. In het online
systeem zijn de risico’s gecategoriseerd op gebied, categorie en
oorzaak.
Risk Area Risk Category Risk Cause
• Beleid en strategie
• Bestuur & Toezicht
• Directie en management
• Financiën
• Besteding van middelen
• ICT
• Inkomstenbronnen
• Landen
• Partnerorganisaties
• Personeel / Organisaties
• Projecten en programma’s
• Sturing en (interne)
beheersing
• Voorlichting /
Communicatie / Marketing
• Vrijwilligers
• Product
• Personeel/Arbo
• Milieu
• Materieel
• Letsel/veiligheid
• Juridisch/
aansprakelijkheid
• Informatie/strategy
• Imago/politiek
• Financieel
• Bedrijfsproces
1) Anders
2) Bedrijfsproces
3) Extern
4) Organisatie / Mens
5) Politiek
6) Proces
7) Technisch
8) Wet – en
regelgeving
Terre des Hommes heeft 69 risico’s geïdentificeerd die als volgt
zijn gecategoriseerd:
Riskcategory Aantal
Extreme 5
High 20
Medium 28
Low 11
Nihil 5
Aan bovengenoemde risico’s zijn de
beheersingsmaatregelen gekoppeld
die reeds onderdeel zijn van de
bedrijfsvoering. De aandacht ligt
vooral bij de risico’s in de categorieën
‘extreme’ en ‘high’. In 2013 gaan
we opnieuw bekijken of genoemde
beheersingsmaatregelen nog aansluiten
bij de realiteit.
Algemeen gesproken zijn de
belangrijkste risico’s voor een
organisatie als Terre des Hommes:
Financiële risico’s
Het goed besteden van de verkregen
middelen vormt de basis van het beleid.
Fraude of het mislukken van projecten
vormen een financieel risico. Om dit
risico te beheersen worden de financiën
van regiokantoren en projectpartners
regelmatig getoetst door Terre des
Hommes zelf en door een onafhankelijke accountant.
Naast de toetsingsmomenten hebben we nadrukkelijk
beleid opgesteld met betrekking tot het tegengaan
van fraude en corruptie. In dit beleid zijn een
gedragscode en sanctiebepalingen opgenomen.
Om het debiteurenrisico van Terre des Hommes te
beperken, worden de verkregen middelen verspreid
over verschillende bankinstellingen. Terre des
Hommes belegt niet in aandelen, obligaties of
andere beleggingsproducten. De doelstelling
van het vermogensbeheer is er op gericht om de
waardevermindering door inflatie te minimaliseren.
Terre des Hommes wil niet te zwaar leunen op
overheidssubsidies en maakt keuzes om andere
inkomstenbronnen te genereren. Dit beperkt het
risico van afhankelijkheid. Zeker in een markt waarin
de overheid zich terugtrekt, is dit beleid succesvol
gebleken. Van de totale opbrengsten bedroeg
ongeveer 39% subsidie van de overheid.
Kwaliteit programma’s
Terre des Hommes streeft naar kwaliteit van haar
programma’s en projecten. Er is altijd een kans
dat een project niet succesvol is. Om dit risico
te reduceren, worden alle projecten op basis van
interne monitoring en evaluatie, alsmede evaluaties
van externe deskundigen, op kwaliteit beoordeeld.
Voordat er contracten worden afgesloten met
projectpartners worden zij grondig onderzocht.
Uitwisseling van kennis met en door collega- en
brancheorganisaties is een bron van informatie over
de (potentiële) projectpartner.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 61

Terre des Hommes is onder andere lid van
VFI (Vereniging voor Fondsenwervende
Instellingen), Partos (brancheorganisatie voor
ontwikkelingssector), PSO (Vereniging voor Personele
Samenwerking in Ontwikkelingslanden) en deelnemer
binnen de SHO (Samenwerkende Hulp Organisaties)
bij noodhulpacties.
Ten aanzien van het algemene kwaliteitsvraagstuk
geldt dat Terre des Hommes sinds januari 1997
beschikt over het CBF-Keurmerk van het Centraal
Bureau Fondsenwerving en sinds april 2004 ISO
9001:2008 is gecertificeerd.
Veiligheidsrisico’s
Terre des Hommes is veelal actief in landen waar
- over het algemeen - politieke stabiliteit heerst.
Het merendeel van de projecten die wij financieel
ondersteunen, wordt niet opgezet in zogeheten
fragiele staten. Wij werken samen met lokale
projectpartners. Zij kennen de lokale omstandigheden
en kunnen dan ook goed inspelen op veranderingen
die voor een buitenstaander niet altijd even
duidelijk op te merken zijn. Desondanks heeft
Terre des Hommes een veiligheidsbeleid opgesteld
en worden medewerkers die buiten Nederland hun
werkzaamheden verrichten, voorbereid door middel
van trainingen. Terre des Hommes is lid van het
Dutch Security Network (DSN).
Reputatierisico’s
Terre des Hommes hanteert een strikte ‘Child
Protection Policy’ gericht op het beschermen van
kinderen die zijn betrokken bij projecten die Terre
62 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
des Hommes financiert of uitvoert. Dit beleid geldt
voor alle medewerkers van Terre des Hommes en
de projectpartners waarmee we samenwerken.
Ook worden kinderen in fotoreportages en andere
mediacampagnes beschermd. Slachtoffers van
uitbuiting worden niet herkenbaar in beeld gebracht,
tenzij het slachtoffer aan Terre des Hommes
toestemming heeft gegeven en geen gevaar loopt.
Voor een adequate risicobeheersing en interne
controle gebruikt Terre des Hommes derhalve diverse
op elkaar afgestemde instrumenten.
• Ons risicomanagementsysteem identificeert, analyseert
en bewaakt de strategische en financiële
risico’s en de risico’s die reputatieschade tot gevolg
kunnen hebben.
• Het lijnmanagement, verantwoordelijk voor de
uitvoering van het risicomanagement, legt hierover
verantwoording af aan de directie die op zijn beurt
verantwoording aflegt aan de Raad van Toezicht.
• Risicomanagement vormt een vast onderdeel van
onze planning- en controlcyclus.
• We hanteren gedragscodes, hebben een klokkenluiderregeling,
kennen een veiligheidsbeleid en hanteren
een fraudereglement.
• Het kwaliteitssysteem van Terre des Hommes wordt
beoordeeld door externe deskundigen en via een
intern monitoring- en evaluatiesysteem.
Uiteindelijk is de manier waarop medewerkers
invulling geven aan hun verantwoordelijkheden
bepalend voor kwaliteit en de beheersing ervan. In
dat kader werkt de directie aan een omgeving waarin
integriteit, voorbeeldgedrag, budgetdiscipline en
kostenbewustzijn aandacht krijgen.
5.4 Planning en control
Planning & control cyclus
Jaarrekening /
Jaarverslag
Meerjarenbedrijfsplan /
Begroting
Tussentijdse
Rapportage
Jaarplan /
Begroting
Terre des Hommes legt in haar meerjarenplan de
doelstellingen vast en de strategie die gevoerd
wordt om deze doelstellingen te realiseren. In
het meerjarenplan 2011-2015 ligt de focus op het
uitbouwen van een professionele hulporganisatie,
gespecialiseerd in kinderuitbuiting, die streeft naar
hoge kwaliteit en resultaat. Het meerjarenplan

kende oorspronkelijk een dosis gezonde ambitie
die we in 2012 slechts gedeeltelijk hebben kunnen
realiseren als gevolg van de aanhoudend slechte
marktomstandigheden. Wij verwachten dat deze
situatie niet verandert in 2013 en hebben in de
begroting het niveau van 2012 aangehouden. Het zal
een grote uitdaging zijn om dit resultaat te behalen.
Het jaarplan is een omzetting van de strategische
doelstellingen in concrete resultaten per
jaar. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de
Regiovertegenwoordigers (najaarsoverleg) wordt de
begroting voor het komende jaar, de resultaten uit
de laatste Management review en de resultaten uit
het afgelopen jaar besproken. Dit geeft samen de
input voor het jaarplan. In de toelichting op de
begroting 2013 (hoofdstuk 6) worden de speerpunten
voor het komend jaar toegelicht.
Maandelijks wordt er gerapporteerd over de
organisatiedoelstellingen en de financiële resultaten.
Na afloop van ieder kalenderjaar legt de directie
verantwoording af aan de raad van toezicht en
andere belanghebbenden. Er worden een jaarrekening
en het jaarverslag Medefinancieringsprogramma
opgesteld. Daarnaast kunnen er rapportages
opgeleverd worden aan andere belanghebbenden.
Verder geeft de directie in de jaarlijkse Management
Review een beoordeling over de doeltreffendheid van
het kwaliteitssysteem waarin resultaten van audits,
terugkoppeling van stakeholders, procesprestaties,
vervolgmaatregelen van vorige directiebeoordelingen
en veranderingen die van invloed kunnen zijn op het
kwaliteitsmanagementsysteem worden meegenomen. 6.
Begroting 2013
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 63

64 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Begroting 2013
Kostenrubriek Begroting 2013 Boekjaar 2012
BATEN
Baten uit eigen fondsenwerving
Baten uit gezamenlijke acties (met name SHO)
Baten uit acties derden (met name loterijen)
Baten uit subsidies
Rentebaten en baten uit beleggingen
Overige baten en lasten
13.250.000
-
2.250.000
6.568.000
542.000
-
11.383.390
-
2.250.000
8.879.644
418.777
28.481
Totaal baten 22.610.000 22.960.292
BESTEDINGEN
Structurele hulpverlening
Noodhulp/Rehabilitatie
Uitvoeringskosten eigen organisatie hulpverlening
Bewustwording/Voorlichting
Kosten fondsenwerving
Kosten beheer en administratie
Overige kosten
14.000.000
1.000.000
2.167.000
2.015.000
2.307.000
1.010.000
528.000
16.051.699
944.389
1.965.235
999.821
2.677.785
1.197.262
547.571
Totaal bestedingen 23.027.000 24.383.762
Tekort
Bestemmingsfondsen
Bestemmingsreserve
Reserve materiële vaste activa doelstelling
Reserve financiële vaste activa doelstelling
Reserve beschikbaar voor doelstelling
-417.000
-
-
-
-
-417.000
-1.423.470
-26.065
-
-123.575
-190.445
-1.083.385
Terre des Hommes in 2013
De wereld van ontwikkelingssamenwerking verandert
snel. De Nederlandse politiek verlegt het accent meer
en meer naar handel. Daar is veel voor te zeggen.
Maar handel alleen lost de problematiek waar
Terre des Hommes zich op richt – het stoppen van
kinderuitbuiting – niet op. Wij willen deze kinderen
beschermen tegen uitbuiting, hen opvang bieden en
door middel van een opleiding en vaktraining een
nieuwe toekomst bieden. Daders pakken wij aan. De
toegevoegde waarde van Terre des Hommes binnen
ontwikkelingssamenwerking is daarmee onomstreden.
Een andere ontwikkeling die ons werk beïnvloedt,
vindt plaats in ontwikkelingslanden zelf. Een
groeiende groep van arme landen maakt de
ontwikkeling door naar middeninkomenlanden.
Donoren en doelgroepen hebben rechtstreeks contact.
Grote ngo’s worden steeds groter. Daarnaast staan
ontwikkelingsbudgetten en bijdragen van donoren
onder druk. Bovendien verlangt de donor meer dan
vroeger meetbare impact, is hij minder trouw, maar
wil behandeld worden als klant.
In 2013 spelen wij actief in op deze trends en gaan
we onze propositie als specialist en deskundige
bestrijder van kinderuitbuiting versterken. We doen
nader onderzoek naar de omvang van mensenhandel
en misbruik. Ook willen we meer inzicht in de effecten
van onze hulpverlening en hoe we deze verder kunnen
verbeteren. Daarnaast richten we de aandacht op de
achtergrond van daders.
In de landen waar we werken, zetten we in op meer
fondsenwerving en committment van de lokale
bevolking. De regiokantoren moeten binnen vier
jaar 40% van hun budget zelf werven. In Nederland
zet Terre des Hommes in op meer betrokkenheid en
loyaliteit van Nederlandse organisaties en donoren
over gezamenlijke programma’s in Nederland. In 2013
zetten we de samenwerking met Nederlandse partners
actief voort.

7. Jaarrekening 2012
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 65

66 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012

JAARREKENING 2012
Balans per 31 December 2012
ACTIVA
01. Materiële
vaste activa
02. Materiële vaste activa
doelstelling
03. Financiële vaste activa
doelstelling
04. Vorderingen
05. Liquide middelen
31 december
2012
1.421.802
501.718
3.530
6.070.586
17.353.574
31 december
2011
1.190.820
625.292
193.975
4.167.547
22.270.427
Totaal activa 25.351.210 28.448.061
PASSIVA
06. Reserves
07. Fondsen
08. Schulden
8.846.089
56.723
16.448.398
10.243.494
82.788
18.121.779
Totaal passiva 25.351.210 28.448.061
Staat van baten en lasten over 2012
BATEN
09. Baten uit eigen fondsenwerving
10. Baten uit gezamenlijke acties
11. Baten uit acties derden
12. Subsidies van overheden
13. Rentebaten en baten uit beleggingen
14. Overige baten en lasten
Boekjaar
2012
11.383.390
-
2.250.000
8.879.644
418.777
28.481
Begroting
2012
13.600.000
-
2.250.000
7.968.000
800.000
24.000
Boekjaar
2011
10.011.730
309.053
2.250.000
5.055.636
599.265
9.043
Totale baten 22.960.292 24.642.000 18.234.727
BESTEED AAN DOELSTELLINGEN
15. Structurele hulpverlening
16. Noodhulp en rehabilitatie
17. Uitvoeringskosten eigen organisatie hulpverlening
18. Bewustwording en voorlichting
16.051.699
944.389
1.965.235
999.821
16.988.000
500.000
1.660.830
1.829.636
13.580.699
1.022.240
1.613.310
1.204.962
Totaal besteed aan doelstellingen 19.961.144 20.978.466 17.421.211
19. WERVING BATEN
Kosten eigen fondswerving direct
Kosten eigen fondswerving uitvoeringskosten
Kosten gezamelijke acties
Kosten acties derden
Kosten verkrijging subsidies overheden
Kosten van beleggingen
2.185.550
492.235
141.886
71.707
300.689
33.289
2.887.753
492.051
141.833
116.552
301.577
33.276
1.960.717
452.236
130.356
64.221
272.472
30.845
Totaal werving baten 3.225.356 3.973.042 2.910.847
BEHEER EN ADMINISTRATIE
Kosten beheer en administratie 1.197.262 1.236.747 1.160.417
Totaal kosten beheer en administratie 1.197.262 1.236.747 1.160.417
Totale lasten 24.383.762 26.188.256 21.492.475
Overschot/tekort -1.423.470 -1.546.256 -3.257.748
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 67

Resultaatbestemming
RESULTAATBESTEMMING
OVERSCHOT/TEKORT IS
TOEGEVOEGD / ONTROKKEN (-) AAN:
Bestemmingsfondsen
Bestemmingsreserve eigen project
Bangladesh
Reserve materiële vaste activa
doelstelling
Reserve financiële vaste activa
doelstelling
Reserve beschikbaar voor
doelstelling
Boekjaar
2012
-26.065
-
-123.575
-190.445
-1.083.385
Boekjaar
2011
-367.587
-750.000
-252.070
-1.008.351
-879.739
Overschot/tekort -1.423.470 -3.257.747
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de
directe methode. De liquide middelen nemen ten
opzichte van 2011 af met € 4.916.853
(eindsaldo 2011: € 22.270.427, 2012: € 17.353.574)
68 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Kasstroomoverzicht
KASSTROOM UIT
OPERATIONELE ACTIVITEITEN
KASSTROOM UIT
BEDRIJFSOPERATIES
• Ontvangsten van donateurs
en sponsoren
• Betalingen aan lokale
projectpartners
• Betalingen aan leveranciers
en medewerkers
• Overmakingen alliantiepartners
MFS II
• Ontvangsten microkredieten
Totaal kasstroom uit
bedrijfsoperaties
KASSTROOM UIT BELEGGINGEN
EN OVERIG
• Ontvangen rente
• Ontvangen huur
Totaal kasstroom uit
beleggingen en overig
Boekjaar
2012
18.221.474
-11.615.615
-8.939.508
-2.823.927
54.622
Boekjaar
2011
19.572.643
-13.958.541
-7.379.032
-1.689.875
11.400
-5.102.954 -3.443.405
517.511
42.808
437.502
-
560.319 437.502
KASSTROOM UIT
INVESTERINGSACTIVITEITEN
• Investeringen in materiële
vaste activa -370.580 -101.954
Totaal kasstroom uit
investeringsactiviteiten
NETTO KASSTROOM
-370.580 -101.954
Netto kasstroom -4.913.215 -3.107.867
Koers- en omrekenings-
verschillen op geldmiddelen
TOENAME/AFNAME
GELDMIDDELEN
-3.638 -6.269
-4.916.853 -3.114.136
ALGEMENE TOELICHTING EN
GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN
RESULTAATBEPALING
Structuur verslaggevende eenheid
Terre des Hommes Nederland
Stichting Terre des Hommes Nederland heeft tot doel
daadwerkelijke en onmiddellijke hulpverlening aan
het noodlijdende kind, in zijn/haar omgeving, waar
ook ter wereld zonder onderscheid van ras, geloof of
politieke gezindheid.
Voor de uitvoering van haar activiteiten heeft
Stichting Terre des Hommes Nederland (hierna Terre
des Hommes) diverse kantoren en rechtspersonen
tot haar beschikking. De jaarcijfers van de
onderstaande eenheden zijn in de jaarrekening
geconsolideerd. Onderlinge vorderingen en schulden
zijn geëlimineerd.
Hoofdkantoor
Het hoofdkantoor van Terre des Hommes is gevestigd
aan de Zoutmanstraat in Den Haag.
Regiokantoren
In de regiokantoren Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost-
Afrika en Zuid-Amerika heeft Terre des Hommes
de beschikking over regiovertegenwoordigers, die
leiding geven aan een lokale staf. De regiokantoren
zijn lokaal, volgens wetgeving in het betreffende
land geregistreerd.
Nelandeco
In 2004 werd Nelandeco opgericht om

in Sri Lanka microkredietprogramma's te
starten waarbij de betrokken projectpartners
een terugbetalingsverplichting hebben.
Deze rechtspersoon valt volledig onder de
verantwoordelijkheid van Terre des Hommes.
Nelandeco is in Sri Lanka geregistreerd als Limited
Company onder de Companies Act, No. 17 van 1982.
Nelindco
In 2007 werd Nelindco opgericht om in
India microkredietprogramma's te starten
waarbij de betrokken projectpartners een
terugbetalingsverplichting hebben. Ook
deze rechtspersoon valt volledig onder de
verantwoordelijkheid van Terre des Hommes. Nelindco
is in India geregistreerd als Limited Company
onder de Companies Act van 1956. In 2012 is de
verantwoordelijkheid, als gevolg van het uitfaseren
van het microkredietprogramma, overgedragen.
Nelindco is vanaf 2013 een lokale projectpartner.
Vrijwilligersgroepen
Ter ondersteuning van de fondsenwervende- en
bewustwordings activiteiten van de Stichting Terre
des Hommes Nederland waren in 2011 in het land 42
(2011: 38) vrijwilligersgroepen werkzaam namens en
onder verantwoordelijkheid van Terre des Hommes.
Van deze vrijwilligersgroepen hebben 32 (2011: 29)
de rechtspersoonlijkheid van een stichting, 8 (2011:
7) de rechtspersoonlijkheid van een vereniging
en 2 (2011: 2) vrijwilligersgroepen zijn werkzaam
als steunpunt; dit zijn vrijwilligersgroepen zonder
rechtspersoonlijkheid. Met alle vrijwilligersgroepen
zijn overeenkomsten (protocollen) gesloten om
te zorgen dat opbrengsten die namens Terre des
Hommes geworven zijn ook daadwerkelijk aan de
doelstelling van Terre des Hommes worden besteed.
Grondslagen voor de
waardering van activa en
passiva
Waarderingsgrondslagen
De geformuleerde grondslagen hebben
betrekking op de jaarrekening als geheel. De
waarderingsgrondslagen zijn ten opzichte van
het voorgaande jaar niet gewijzigd, tenzij
dat als zodanig is vermeld. De jaarrekening is
opgesteld conform de Richtlijn Verslaggeving
Fondsenwervende Instellingen.
Buitenlandse valuta
Vorderingen, schulden en verplichtingen in
buitenlandse valuta zijn omgerekend tegen de
koers per balansdatum. De kosten en baten van de
regio’s in vreemde valuta zijn in de consolidatie
omgerekend tegen een gemiddelde jaarkoers. De
uit de omrekening voortvloeiende koersverschillen
zijn opgenomen in de staat van baten en
lasten. Transacties in buitenlandse valuta van
het hoofdkantoor gedurende de verslagperiode
zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers
van afwikkeling. De jaarrekeningen van de
regiokantoren luiden in buitenlandse valuta en
worden ten behoeve van opname in de jaarrekening
omgerekend tegen de geldende koersen per
balansdatum. De koersverschillen over het begin- en
eindvermogen en over de vermogensmutaties in de
loop van het boekjaar worden opgenomen in de staat
van baten en lasten.
Materiële vaste activa
Onroerend goed en Verbouwingen/
interieuraanpassingen
Onroerend goed wordt gewaardeerd op de
verkrijgingprijs. Met ingang van het boekjaar 1997
wordt op onroerend goed afgeschreven uitgaande van
de aanschafwaarde, op basis van een economische
levensduur van 40 jaar, zonder restwaarde. Er zijn
geen inhaal-afschrijvingen toegepast. De lasten van
bouwkundige c.q. interieuraanpassingen worden
geactiveerd en in vijf jaar afgeschreven.
Kantoorinrichting en apparatuur
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op de
verkrijgingsprijs, verminderd met lineair berekende
afschrijvingen, gebaseerd op de economische
levensduur. De restwaarde van de vaste activa wordt
op nihil gesteld. De volgende afschrijvingstermijnen
worden gehanteerd:
• computerapparatuur e.d.: 3 jaar;
• vervoermiddelen: 4 jaar;
• kantoorinventaris: 5 jaar.
Materiële vaste activa doelstelling
Op de materiële vaste activa aangewend in het kader
van de doelstelling wordt als volgt afgeschreven;
• hospitaalschepen: 10 jaar.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 69

Financiële instrumenten
Financiële instrumenten omvatten handels- en
overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en
overige financieringsverplichtingen, handelsschulden
en overige te betalen posten. Financiële
instrumenten worden bij de eerste opname
verwerkt voor reële waarde. Na de eerste opname
worden financiële instrumenten gewaardeerd op de
geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve
rente methode.
Financiële vaste activa
De financiële vaste activa (leningen) worden
gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs vermindert
met bijzondere waardeverminderingsverliezen.
Indien er geen sprake is van agio of disagio of
transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk
aan de nominale waarde. De activa die luiden in
vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers
per balansdatum.
Vlottende activa
Voorraden
Per balansdatum aanwezige handelsvoorraden
(bijvoorbeeld bij vrijwilligersgroepen) en andere
voorraden, zoals welkomstgeschenken voor nieuwe
donateurs, worden niet in de balans opgenomen,
maar in het jaar van aanschaf ten laste van het
resultaat gebracht.
Vorderingen
Vorderingen worden gewaardeerd op de
geamortiseerde kostprijs.
70 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Passiva
Bestemmingsreserve materiële/financiële vaste activa
doelstelling
Vermogen dat is vastgelegd in activa die direct en
volledig worden aangewend voor het realiseren van
de doelstelling, is opgenomen in de bestemmingsreserve
materiële vaste activa doelstelling en in de
bestemmingsreserve financiële vaste activa
doelstelling.
Bestemmingsfondsen
Onder fondsen worden de door derden met een specifieke
bestemming ontvangen gelden verantwoord.
Schulden
Schulden worden gewaardeerd op de geamortiseerde
kostprijs.
Grondslagen voor resultaatbepaling
Baten en lasten worden in beginsel toegerekend aan
de periodes waarop zij betrekking hebben.
Baten
Vaste bijdragen, giften uit acties, giften bedrijven,
giften vrijwilligersgroepen en overige baten vrijwilligersgroepen
Deze opbrengsten worden verantwoord in het jaar
waarin zij worden ontvangen.
Giften bedrijven ten behoeve van specifieke projecten
Op basis van het matching principe worden giften
van bedrijven ten behoeve van specifieke projecten
verantwoord in het jaar waarin de lasten van het
betreffende project worden verantwoord.
Nalatenschappen
Baten uit nalatenschappen worden verantwoord in
het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan
worden vastgesteld. Voorlopige uitbetalingen in
de vorm van voorschotten worden in het boekjaar
waarin zij worden ontvangen verantwoord als baten
uit nalatenschappen voor zover niet reeds eerder als
bate verantwoord.
Verkopen artikelen (Terre des Hommes winkels)
De opbrengst uit de verkoop van artikelen wordt
verantwoord in het jaar waarin de feitelijke verkoop
tot stand is gekomen.
Samenwerkende Hulporganisaties
Inkomsten van de Samenwerkende Hulporganisaties
worden verantwoord in het jaar waarin zij worden
ontvangen.
Loterijen
Als baten worden verantwoord de ontvangen en
invorderbare netto-opbrengsten van de loterijen over
het desbetreffende boekjaar. De per balansdatum nog
te ontvangen bedragen worden als vordering op de
balans opgenomen.
Subsidies
Baten uit subsidies worden toegerekend naar rato
van de voortgang van de activiteiten waarvoor de
subsidie is toegekend.
Resultaat beleggingen
Zowel de gerealiseerde en ongerealiseerde

koersresultaten worden in het desbetreffende
boekjaar opgenomen in de staat van baten en lasten.
De met de beleggingen gemoeide kosten worden
afzonderlijk verantwoord onder kosten beleggingen
in de staat van baten en lasten.
Lasten
Kosten eigen fondsenwerving
In de kosten eigen fondsenwerving zijn inbegrepen
alle kosten die gemaakt zijn om de totale baten
uit eigen fondsenwerving te verwerven, te weten
de directe verwervingskosten en de met de
fondsenwerving verband houdende uitvoeringskosten
eigen organisatie.
Uitvoeringskosten eigen organisatie
De uitvoeringskosten eigen organisatie zijn te
onderscheiden in kosten die verband houden met het
verwerven van de baten en in kosten die verband
houden met de bestedingen in het kader van de
doelstelling. De totale uitvoeringskosten worden
conform de richtlijn 650 verdeeld volgens een bij
begroting vastgestelde sleutel die gebaseerd is
op het aantal formatieplaatsen en de ingeschatte
tijdsbesteding naar de volgende rubrieken;
• Kosten hulpverlening
• Kosten bewustwording/voorlichting
• Kosten fondsenwerving
• Kosten gezamenlijke acties
• Kosten acties derden
• Kosten verkrijging subsidies overheden
• Kosten beleggingen
• Kosten beheer en administratie
Uitvoeringskosten, die volledig toe te wijzen zijn aan
een van de bovenstaande rubrieken, worden volledig
aan de betreffende rubriek doorbelast.
Besteed aan doelstelling
Structurele hulpverlening
Verplichtingen (committeringen) aan projecten
worden geacht te zijn aangegaan wanneer daartoe
een besluit is genomen door directie of Raad van
Toezicht en worden volledig toegewezen aan het
jaar waarin het besluit is genomen. Dit besluit is
gecommuniceerd met de begunstigde. Terre des
Hommes heeft als vuistregel dat met bestaande
projectpartners twee of driejarige verplichtingen
worden aangegaan. Met nieuwe projectpartners
worden eenjarige verplichtingen aangegaan.
Noodhulp en Rehabilitatie
Onder de post ‘Noodhulp en Rehabilitatie’ worden
committeringen ten behoeve van hulpverlening
verantwoord, die direct zijn voortgekomen uit een
rampsituatie en waarbij de periode van hulpverlening
een periode van drie jaar niet overschrijdt.
Ook de hulpverlening, die is mogelijk gemaakt
door één of meer acties van de Samenwerkende
Hulporganisaties, wordt verantwoord onder ‘Noodhulp
en Rehabilitatie’. Alle overige hulpverlening wordt
verantwoord onder ‘Structurele Hulpverlening’.
Personeelsbeloningen/pensioenen
Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te
verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die
periode aan het pensioenfonds verschuldigde
pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde
premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt
hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op
balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde
premies overtreffen, wordt een overlopende
actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van
terugbetaling door het fonds of van verrekening met
in de toekomst verschuldigde premies.
Verder wordt op balansdatum een voorziening
opgenomen voor bestaande additionele
verplichtingen ten opzichte van het fonds en de
werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor
de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom
van middelen zal plaatsvinden en de omvang
van de verplichtingen betrouwbaar kan worden
geschat. Het al dan niet bestaan van additionele
verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand
van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds,
de pensioenovereenkomst met de werknemers en
andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan
de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd
tegen de beste schatting van de contante waarde
van de bedragen die noodzakelijk zijn om de
verplichtingen op balansdatum af te wikkelen.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 71

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31
DECEMBER 2012
01. Materiële Vaste Activa
MATERIELE VASTE ACTIVA
AANSCHAFWAARDE
Saldo 1 januari 2012
Aankopen
Desinvesteringen
Onroerend Goed /
verbouwingen en
interieuraanpassingen
hoofdkantoor en
vrijwilligersgroepen
1.481.865
231.849
-
Kantoorinrichting
en apparatuur
hoofdkantoor en
vrijwilligersgroepen
1.603.644
118.309
-
Activa
regiokantoren Totaal
365.763
140.613
-150.254
3.451.272
490.771
-150.254
Saldo 31 december 2012 1.713.714 1.721.953 356.122 3.791.789
AFSCHRIJVINGEN
Saldo 1 januari 2012
Afschrijvingen
Desinvesteringen
-720.335
-52.525
-
-1.234.520
-184.892
-
-305.596
-22.373
150.254
-2.260.451
-259.790
150.254
Saldo 31 december 2012 -772.860 -1.419.412 -177.715 -2.369.987
Boekwaarde 31 december
2012
72 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
940.854 302.541 178.407 1.421.802
02. Materiële Vaste Activa Doelstelling
MATERIELE VASTE ACTIVA
DOELSTELLING
AANSCHAFWAARDE
Saldo 1 januari 2012
Aankopen
Ambulanceboot
Amazone
68.461
-
Hospitaalboot
Amazone Totaal
1.167.290
-
1.235.751
-
Saldo 31 december 2012 68.461 1.167.290 1.235.751
AFSCHRIJVINGEN
Saldo 1 januari 2012
Afschrijvingen
-43.390
-6.846
-567.069
-116.728
-610.459
-123.574
Saldo 31 december 2012 -50.236 -683.797 -734.033
Boekwaarde 31 december
2012
18.225 483.493 501.718
Bestemmingsreserve materiële vaste activa doelstelling
Het saldo van de post materiële vaste activa doelstelling (€ 501.718)
is gelijk aan de reserve materiële vaste activa doelstelling.

03. Financiële Vaste Activa Doelstelling
FINANCIëLE VASTE ACTIVA DOELSTELLING
Hoofdsom lening 1 januari 2012
Voorziening lening 1 januari 2012
Zuidoost-Azië
India
58.152
-
579.121
-579.121
Bangladesh
Totaal
324.178
-188.355
961.451
-767.476
Stand per 1 januari 2012 58.152 - 135.823 193.975
Nieuwe lening
Aflossing lening
Reclassificatie structurele hulpverlening
Mutatie voorziening oninbare lening
Herwaardering in verband met valuta-effecten
Hoofdsom lening 31 december 2012
Voorziening lening 31 december 2012
-
-54.622
-
-
-
3.530
-
-
-
-579.121
579.121
-
-
-
-
-324.178
188.355
-
-
-
-
-54.622
-903.299
767.476
-
-
-
-
Stand per 31 december 2012 3.530 - - 3.530
Deze post bestaat volledig uit verstrekte microkredietleningen. Deze activiteiten
worden afgebouwd. Microcredieten India zijn omgezet in een gift en derhalve
afgeboekt. Mircocredieten Bangladesh zijn overgedragen. Een uitgebreide
toelichting staat in hoofdstuk 4.6 van het jaarverslag.
04. Vorderingen
VORDERINGEN
Rente liquide middelen
Rente microkrediet Nelindco
Voorziening rente microkrediet Nelindco*
Projecten, Regiokantoren en uitzendingen buitenland
Nalatenschappen
Vrijwilligersgroepen/winkels vooruitbetaalde kosten
Nationale Postcode Loterij
Ministerie van Buitenlandse Zaken MFS II**
OAK Foundation
Terre des Hommes Lausanne
EU subsidie Sri Lanka
Overige giften en subsidies te ontvangen bedragen
Loonheffingen en pensioenen
Overige vooruitbetaalde en te vorderen bedragen
31-12-
2012
112.231
-
-
104.678
608.928
9.717
2.250.000
2.544.129
-
-
51.986
80.680
161.503
146.734
31-12-
2011
275.829
297.295
-297.295
69.584
757.998
21.419
2.250.000
-
39.212
255.385
215.284
115.932
-
166.904
Totaal vorderingen 6.070.586 4.167.547
**In december 2012 is een bedrag van € 2,0 miljoen aan het
Min.BuZa terugbetaald omdat er sprake was van een te hoge
bevoorschotting MFS-II (op basis van kasstelsel).
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 73

05. Liquide middelen
LIQUIDE MIDDELEN
Kas- en banktegoeden Hoofdkantoor
Spaarrekeningen (dagelijks
opvraagbaar, rente variabel)
Deposito’s
De Saint Exupéry Fonds
(hiervan is € 57.723 niet vrij
beschikbaar)
Kas- en banktegoeden Vrijwilligersgroepen
Kas- en banktegoeden Regio’s
31-12-2012 31-12-2011
558.301
6.413.869
9.119.745
84.193
642.320
535.145
1.296.706
4.524.693
15.000.000
82.766
573.615
792.648
Totaal liquide middelen 17.353.574 22.270.428
Terre des Hommes kan ruim voldoen aan haar korte
termijn verplichtingen van € 14,4 miljoen per
balansdatum (2011: € 13,4 miljoen). Eind 2012
heeft Terre des Hommes een verplichting van € 15,7
miljoen aan lokale projectpartners staan.
74 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
06. Reserves
PASSIVA RESERVES
Stand per 1 januari 2012
Mutaties
Toevoeging via resultaatbestemming
Onttrekking via resultaatbestemming
Direct beschikbaar
voor doelstelling
5.424.227
-
-
-1.083.385
Continuiteits-reserve
doelstelling
4.000.000
-
-
-
Reserve MVA
doelstelling Reserve FVA Totaal
625.292
-
-
-123.575
193.975
-
-
-190.445
10.243.494
-
-
-1.397.405
Totaal mutaties -1.083.385 - -123.575 -190.445 -1.397.405
Stand per 31 december 2012 4.340.842 4.000.000 501.717 3.530 8.846.089
De hoogte van de continuiteitsreserve voldoet aan de VFI richtlijn financieel beheer Goede Doelen en mag
maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie bedragen.
De reserve materiële vaste activa doelstelling bestaat uit;
• een ambulanceboot in Brazilië met een resterende boekwaarde van € 18.225
• een hospitaalboot in Brazilië met een resterende boekwaarde van € 483.492
De reserve financiële vaste activa doelstelling betreft een uitstaande microkrediet lening.

07. Fondsen
BESTEMMINGS-
FONDSEN
Stand per 1
januari 2012
Bij: Inkomsten
Af: Uitgaven
Stand per 31
december 2012
De Saint
Exupéry Fonds SHO Haïti Totaal
56.723
-
-
26.065
-
-26.065
82.788
-
-26.065
56.723 - 56.723
De Saint Exupéry Fonds
Tot 31 december 2034 is een bedrag van €
56.723 niet vrij beschikbaar uit hoofde van een
notarieel verleden schenkingsakte die bepaalt
dat de schenkingsbedragen gedurende 30 jaar als
stamvermogen in stand moeten blijven en dat
slechts de vruchten direct door Terre des Hommes
kunnen worden aangewend.
Bestemmingsfonds Haïti
In de periode 2010 - 2012 ontving Terre des Hommes
in totaal € 2.766.558 via de nationale actie voor
Haiti via de SHO (Samenwerkende Hulp Organisaties).
Eind 2011 bedroeg het bestemmingsfonds Haiti €
26.065, zijnde het niet bestede restant AKV Terre
des Hommes Nederland. Medio 2012 is het project
beëindigd en is het saldo besteed. Zie hoofdstuk 4.5
van het Jaarverslag voor meer details over Haïti.
08. Schulden
SCHULDEN
LANGLOPENDE SCHULDEN
Langlopende schulden 2 jaar
Langlopende schulden 3 jaar
31-12-2012 31-12-2011
4.731.165
2.075.892
3.044.982
1.706.053
Totaal langlopende schulden 6.807.057 4.751.035
KORTLOPENDE SCHULDEN
Kortlopende projectschulden 1
jaar
Vooruitontvangen MFS-II
subsidie*
Spaartegoeden deelnemers
microkrediet Bangladesh
Overige kortlopende schulden
Regiokantoren
Overige kortlopende schulden
9.004.095
-
-
71.043
566.203
11.105.265
1.721.307
135.823
55.553
352.796
Totaal kortlopende schulden 9.641.341 13.370.744
Totaal schulden 16.448.398 18.121.779
Niet in de balans opgenomen rechten en
verplichtingen
Rechten
Door middel van een notariële akte van schenking
hebben 1.083 (2011: 1.100) begunstigers van Terre
des Hommes voor de komende jaren bijdragen aan
Terre des Hommes toegezegd. Met de uit hoofde van
deze schenkingsaktes te ontvangen lijfrente-termijnen
is in de balans ultimo 2012 geen rekening gehouden.
Deze worden in het jaar van ontvangst als inkomsten
verantwoord.
Met de te verwachten ontvangsten uit hoofde van
nalatenschappen, waarvan de omvang op 31 december
2012 nog niet betrouwbaar kon worden vastgesteld,
wordt geen rekening gehouden. Mogelijkerwijs kan
hieruit per 31 december 2012 nog een bedrag van ca.
€ 1,5 miljoen (2011: € 0,8 miljoen) aan inkomsten
worden ontvangen; deze nalatenschappen zullen
grotendeels in 2013 worden afgewikkeld.
Verplichtingen
Terre des Hommes staat door middel van een
bankgarantie garant voor drie maanden huur voor
zeventien winkels (2011: zeventien winkels), voor een
totaalbedrag van € 65.848 (2011: € 65.848). Daarnaast
zijn er voor 4 winkels concerngaranties afgegeven voor
een totaal bedrag van € 15.700.
Terre des Hommes huurt twee kopieer/printapparaten bij
NIC Rental Services. Hiervoor is een huurovereenkomst
gesloten die eindigt op 1 oktober 2016.
Met ingang van 2012 is er ook een bedrijfswagen
geleased. Deze overeenkomst is afgesloten voor de
duur van 42 maanden. De oorspronkelijke duur van
48 maanden is met 6 maanden verkort omdat er meer
kilometers worden gereden dan was gepland.
OVERZICHT
VERPLICHTINGEN
Huur winkels
Bedrijfsauto
Kopieermachines
< 1 jaar > 1 jaar Totaal
451.673
5.794
31.048
912.782
8.692
85.381
1.364.455
14.486
116.429
Totaal verplichtingen 488.515 1.006.855 1.495.370
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 75

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2012
Geconsolideerde staat van Baten 2012
Staat van baten Hoofdkantoor Regiokantoren /
Landenkantoren
Vrijwilligers Microkrediet Totaal
Baten eigen fondsenwerving 9.385.538 19.309 1.978.544 - 11.383.390
Baten gezamelijke acties - - - - -
Baten acties derden 2.250.000 - - - 2.250.000
Subsidies van overheden 8.879.644 - - - 8.879.644
Baten uit beleggingen 410.457 699 5.644 1.977 418.777
Overige baten en lasten 28.481 - - - 28.481
Totaal baten 20.954.120 20.008 1.984.188 1.977 22.960.292
76 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
09. Baten uit eigen fondsenwerving
BATEN UIT EIGEN
FONDSENWERVING
PARTICULIERE MARKT
Vaste bijdragen
Giften uit acties
Nalatenschappen
Spontane giften/overig
2012 Begroting 2012 2011
5.179.629
699.926
2.636.062
193.296
5.925.000
1.125.000
2.300.000
350.000
5.128.927
743.800
1.595.324
129.273
Totaal particuliere markt 8.708.913 9.700.000 7.597.324
ZAKELIJKE MARKT 676.624 1.250.000 520.127
Totaal zakelijke markt 676.624 1.250.000 520.127
VRIJWILLIGERS
Verkoopopbrengsten
Ontvangen giften
Overige baten
1.831.298
104.701
42.545
1.880.000
150.000
120.000
1.686.560
76.939
109.221
Totaal vrijwilligers 1.978.544 2.150.000 1.872.720
REGIOKANTOREN 19.309 500.000 13.097
JONGEREN - - 8.462
Totaal baten uit eigen
fondsenwerving
10. Baten uit gezamenlijke acties
BATEN UIT GEZAMENLJKE ACTIES
11.383.390 13.600.000 10.011.730
2012 Begroting
2012
2011
SAMENWERKENDE HULPORGANISATIES
Haïti 2010 - - 309.053
Totaal baten uit gezamenlijke acties - - 309.053

11. Baten uit acties derden
BATEN UIT ACTIES DERDEN
2012 Begroting
2012
2011
SAMENWERKENDE HULPORGANISATIES
Nationale Postcode
Loterij
2.250.000 2.250.000 2.250.000
Totaal baten uit
acties derden
12. Subsidies van overheden
SUBSIDIES VAN OVERHEDEN
BUZA Medefinancieringsstelsel
2.250.000 2.250.000 2.250.000
2012 Begroting
2012
13. Rentebaten en baten uit beleggingen
RENTEBATEN EN BATEN UIT BELEGGINGEN
RENTE
Rente opbrengst rekening courant / spaarrekeningen/Deposito’s
Rente ontvangen door vrijwilligersgroepen
Rente ontvangen door regiokantoren
2011
8.879.644 6.568.000 5.039.391
Overige subsidies - 1.400.000 16.245
Totaal subsidies
van overheden
8.879.644 7.968.000 5.055.636
2012 Begroting 2012 2011
410.457
5.644
699
14. Overige baten en lasten
OVERIGE BATEN EN LASTEN
800.000
-
-
2012 Begroting
2012
407.071
5.157
1.665
Totaal baten uit acties derden 416.800 - 413.893
BELEGGINGEN
Teruggaaf bronbelasting - - 1.607
- - 1.607
RENTE MICROKREDIET 1.977 - 183.765
TOTAAL RESULTAAT BELEGGINGEN 418.777 800.000 599.265
2011
Huuropbrengst 37.741 24.000 13.198
Koersresultaat -46.092 - 6.087
Overige baten en
lasten
TOTAAL OVERIGE
BATEN EN
LASTEN
36.832 - -10.242
28.481 24.000 9.043
In 2012 is een gedeelte van het hoofdkantoor
onderverhuurd aan de firma Virenze, een
dienstverlener in de psychosociale zorg.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 77

Geconsolideerde staat van Lasten 2012
Staat van en lasten Hoofdkantoor Regiokantoren /
Landenkantoren
Vrijwilligers
Microkrediet Totaal
Structurele hulpverlening 15.882.386 - - 169.313 16.051.699
Noodhulp en rehabilitatie 944.389 - - - 944.389
Uitvoeringskosten hulpverlening
248.085 1.717.150 - - 1.965.235
Bewustwording / voorlichting 947.849 - 51.972 - 999.821
Kosten eigen fondsenwerving 1.847.498 - 830.287 - 2.677.785
Kosten gezamenlijke acties 141.886 - - - 141.886
Kosten acties derden 71.707 - - - 71.707
Kosten verkrijging subsidies 300.689 - - - 300.689
Kosten beleggingen 33.289 - - - 33.289
Kosten beheer en
administratie
1.197.262 - - - 1.197.262
Totaal lasten 21.615.040 1.717.150 882.259 169.313 24.383.762
16. Noodhulp en rehabilitatie
NOODHULP EN REHABILITATIE
2012 Begroting
2012
2011
Eigen noodhulp 939.769 500.000 709.860
Met SHO middelen 4.620 - 312.380
Totaal noodhulp
en rehabilitatie
944.389 500.000 1.022.240
78 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
17. Uitvoeringskosten eigen organisatie
hulpverlening
2012 Begroting
2012
UITVOERINGSKOSTEN EIGEN ORGANISATIE HULPVERLENING
15. Structurele hulpverlening
STRUCTURELE HULPVERLENING
2012 Begroting 2012 2011
Zuidoost-Azië 3.536.967 3.500.0000 3.518.142
Zuid-Azië 853.503 2.600.000 3.272.208
Oost-Afrika 6.785.815 5.214.000 3.256.950
Oost-Afrika (overmakingenalliantiepartners
MFS-II)
2.823.927 2.381.000 1.689.875
Zuid-Amerika 2.051.487 2.093.000 1.843.525
Overig - 1.200.000 -
Totaal structurele
hulpverlening
2011
In Nederland 248.085 254.839 249.032
Ter plaatse 1.717.150 1.405.992 1.364.278
Totaal uitvoeringskosteneigen
organisatie
hulpverlening
1.965.235 1.660.830 1.613.310
16.051.699 16.988.000 13.580.699
18. Bewustwording en voorlichting
BEWUSTWORDING EN VOORLICHTING
2012 Begroting
2012
2011
Directe kosten 556.974 1.386.953 798.099
Uitvoeringskosten
eigen organisatie
Totaal bewustwording
en voorlichting
442.847 442.683 406.862
999.821 1.829.636 1.204.962

19. Kostentoerekening
HULPVERLENING
Hulpverlening
DOELSTELLING KOSTEN
Bewustwording Fondsenwerving
Gezamelijke
acties
Acties
derden
Verkrijging
subsidies
Beleggingen Beheer en
admini-
stratie
Totaal 2012 Jaarplan
2012
Totaal 2011
Structurele hulpverlening 16.051.699 - - - - - - - 16.051.699 16.988.000 13.580.699
Noodhulp / rehabilitatie 944.389 - - - - - - - 944.389 500.000 1.022.240
Totaal hulpverlening 16.996.088 - - - - - - - 16.996.088 17.488.000 14.602.939
OVERHEAD
HOOFDKANTOOR
Personeelskosten 146.200 330.478 367.333 105.883 49.684 224.391 24.842 787.404 2.036.214 1.990.213 1.891.095
Huisvestingskosten 8.598 19.435 21.602 6.227 2.922 13.196 1.461 46.306 119.746 127.410 171.239
ICT kosten 7.899 17.855 19.847 5.721 2.684 12.124 1.342 42.543 110.015 228.700 257.246
Overige indirecte kosten 85.388 75.079 83.453 24.055 11.287 50.979 5.644 256.092 591.977 548.235 332.703
Totaal hoofdkantoor 248.085 442.847 492.235 141.886 66.577 300.689 33.289 1.132.345 2.857.952 2.894.558 2.652.282
REGIOKANTOREN 1.717.150 - - - - - - - 1.717.150 1.405.992 1.364.278
Totaal Regiokantoren 1.717.150 - - - - - - - 1.717.150 1.405.992 1.364.278
Totaal Overhead
(uitvoeringskosten)
MARKETING EN COMMUNICATIE
1.965.235 442.847 492.235 141.886 66.577 300.689 33.289 1.132.345 4.575.103 4.300.550 4.155.729
Algemeen - 505.002 1.355.263 - 5.130 - - 64.918 1.930.313 3.553.206 1.963.084
Vrijwilligers - 51.972 830.287 - - - - - 882.259 846.500 770.723
Totaal marketing en communicatie
- 556.974 2.185.500 - 5.130 - - 64.918 2.812.572 4.399.706 2.733.807
Totale lasten 18.961.322 999.821 2.677.785 141.886 71.707 300.689 33.289 1.197.262 24.383.762 26.188.256 21.492.475
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 79

SPECIFICATIE REGIOKANTOREN
HULPVERLENING
ZUIDOOST-AZIë ZUID-AZIë OOST-AFRIKA ZUID-AMERIKA
2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Begroting 2011
Personeelskosten 248.918 312.122 237.417 191.492 334.771 257.488 212.145 207.536 1.033.251 998.254 968.638
Kantoorkosten 175.180 127.487 114.736 78.215 195.379 105.171 198.604 84.768 683.899 407.738 395.641
Totaal 424.098 439.609 352.153 269.707 530.150 362.659 410.749 292.304 1.717.150 1.405.992 1.364.278
Aantal FTE’s per regiokantoor
incl Regiovertegenwoordiger
Gemiddelde personeelskosten
per FTE per
jaar incl. Salaris regiovertegenwoordiger
80 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
20 19 16 20 17 19 11 12 64 84 70
12.446 16.427 14.839 9.575 19.692 13.552 19.286 17.295 16.145 11.884 13.838

KENGETALLEN PERSONEEL
Personeelsbestand
Gedurende het boekjaar 2012 bedroeg het
gemiddelde aantal werknemers op het hoofdkantoor
31,9 fte (2011: 28,6).
In de regio’s waren gemiddeld 64 fte (2011: 72)
werkzaam. Totaal gemiddeld aantal werknemers in
2012 bedroeg 95,9 fte (2011: 100,6).
Bezoldiging directie
Conform de nieuwe richtlijn 650 worden de
personeelslasten van de directie in dit jaarverslag
afzonderlijk vermeld. De directie van Terre des
Hommes bestaat uit een eenhoofdige statutaire
directie met een werkweek van 38 uur. De Raad van
Bestuur acht het salaris van de directie in lijn met
de zwaarte van de functie. Er zijn geen voorschotten,
leningen of garanties verstrekt aan de directie. *In 2011 is R. van Huizen per 28-02-2011 uit
dienst getreden in verband met het bereiken van de
Naam: A.J. van Santbrink
Functie: Algemeen directeur
Aard dienstverband: Bepaalde tijd tot 1 maart 2016
(in dienst 1 maart 2011)
2012 2011*
Uren per week 38 38
Part-time percentage 100% 100%
Periode in dienst
Jaarinkomen
1/1 –
31/12
1/1 – 28/2 en 1/3
– 31/12
Bruto loon 99.696 99.122
Vakantiegeld 7.976 7.767
Totaal jaarinkomen 107.672 106.889
SV lasten (werkgeversdeel) 4.963 4.573
Pensioenlasten (werkgeversdeel) 14.046 13.311
Totaal bezoldiging 126.681 124.773
pensioengerechtigde leeftijd. A.J. van Santbrink volgde hem
per 01-03-2011 op.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 81

Netto resultaat
vrijwilligersgroepen
TERRE DES HOMMES WINKELS
Stichting Terre des
Hommes Amsterdam
e.o.
Stichting Terre des
Hommes Apeldoorn
Stichting Terre des
Hommes Arnhem
Stichting Terre des
Hommes Assen
Stichting Terre des
Hommes Barneveld
Stichting Terre des
Hommes Bergen op
Zoom
Stichting Terre des
Hommes Breda
Stichting Terre des
Hommes Delft
Stichting Terre des
Hommes Den Haag
Stichting Terre des
Hommes Deventer
Stichting Terre des
Hommes Drachten
2012 2011 Groei t.o.v.
2011
37.156 3.270 1.036,3%
-955
-1.484
Nieuw in
2012
Nieuw in
2012
9.789 454 2.056,1%
35.130 7.137 392,2%
29.467 26.004 13,3%
33.337 74.289 -55,1%
40.951 34.764 17,8%
39.131 23.491 66,6%
13.379 -813 1.745,7%
-4.341 -18.036 75,9%
82 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
Stichting Terre des
Hommes Emmen
Stichting Terre des
Hommes Enschede
Stichting Terre des
Hommes Goes
Stichting Terre des
Hommes Groningen
Stichting Terre des
Hommes Haarlem
Stichting Terre des
Hommes Heerenveen
Stichting Terre des
Hommes Helmond
Stichting Terre des
Hommes Hengelo
Stichting Terre des
Hommes Hilversum
Stichting Terre des
Hommes Leeuwarden
Stichting Terre des
Hommes Leiden
Stichting Terre des
Hommes Maastricht
Stichting Terre des
Hommes Middelburg
Stichting Terre des
Hommes Nijmegen
2012 2011 Groei t.o.v.
2011
17.471 16.592 5,3%
2.594
Nieuw in
2012
9.692 4.391 120,7%
32.883 50.376 -34,7%
3.903
Nieuw in
2012
17.764 14.820 19,9%
33.361 34.925 -4,5%
93.124 77.005 20,9%
14.776 8.750 68,9%
40.535 46.097 -12,1%
42.293 44.701 -5,4%
33.311 45.826 -27,3%
20.091 33.830 -40,6%
29.954 11.560 159,1%
Stichting Terre des
Hommes Oosterhout
Stichting Terre des
Hommes Pijnacker
Stichting Terre des
Hommes Rotterdam
Stichting Terre des
Hommes Utrecht
Stichting Terre des
Hommes Venlo
Stichting Terre des
Hommes Wageningen
Stichting Terre des
Hommes Zoetermeer
Stichting Terre des
Hommes Zundert/
Rijsbergen
Stichting Terre des
Hommes Zwolle
2012 2011 Groei t.o.v.
2011
42.043 42.209 -0,4%
155.734 157.086 -0,9%
3.127
Nieuw in
2012
23.956 4.562 425,1%
57.737 77.135 -25,1%
50.522 45.760 10,4%
44.780 47.528 -5,8%
63.237 58.447 8,2%
43.384 39.392 10,1%
Totaal winkels 1.107.832 1.011.552 9,5%
Terre des Hommes
Promotieteams
(verenigingen en
steunpunten)
Totaal vrijwilligers
groepen
88.500 89.313 6,2%
1.196.332 1.100.865 9,3%

2012 2011 Groei t.o.v.
2011
Bruto omzet 1.831.298 1.728.237 6,0%
Verwervingskosten * 761.833 771.856 -1,3%
Netto omzet 1.069.465 956.381 11,8%
Kostprijs verkochte
artikelen **
26.024 41.677 -37,6%
Bruto resultaat 1.043.441 914.704 14,1%
Giften 104.701 76.939 36,1%
Opbrengsten diverse
activiteiten
42.545 23.555 80,6%
Overige inkomsten 5.645 85.666 -93,4%
Totaal resultaat
vrijwilligersgroepen
1.196.332 1.100.865 8,7%
* De verwervingskosten betreffen de op de inkoop en verkoop drukkende
directe kosten zoals huur winkellocatie en energiekosten.
** Het merendeel van de winkels verkrijgt de te verkopen goederen
om niet. Het betreft tweedehands goederen. Een aantal winkels koopt
artikelen in.
Bovenstaande resultaten kunnen mogelijk afwijken met de resultaten
van de winkels zelf. Deze afwijkingen worden veroorzaakt doordat
het hoofdkantoor diverse kosten voor haar rekening neemt zoals o.m.
diverse verzekeringen, leges i.v.m. oprichting, coördinatiekosten etc.
Daarnaast financiert het hoofdkantoor bij oprichting van de winkel het
winkelinventaris. De afschrijvingskosten van het inventaris, worden volledig voor rekening
van het hoofdkantoor genomen en in vijf jaar afgeschreven. De afschrijvingskosten worden
vervolgens toegerekend aan de resultaten per winkel.
Eventuele vorderingen en schulden van winkels worden verder toegelicht in de toelichting
op de balans per 31 december 2012.
In het hoofdstuk “Niet uit de balans blijkende verplichtingen”, worden de bedragen
vermeld voor afgegeven bankgaranties door het hoofdkantoor en tevens de verplichtingen
inzake de huur van de winkels.
Eventuele openstaande voorschotten, zijn tevens in mindering genomen op de resultaten
van de desbetreffende winkels.
In 2012 zijn er 5 nieuwe winkels geopend.
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 83

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT
84 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012

Regio Zuidoost Azië
en landenkantoren
Regio Zuid Azië
en landenkantoren
Regio Oost Afrika
en landenkantoren
Regio Zuid Amerika
en landenkantoren
Afdeling Programma’s
Project administratie
Institutionele
Fondsenwerving
Beleidsontwikkeling
Monitoring
en evaluatie
Persvoorlichting
programma’s
Onderzoek
kinderrechten
Aansturing
regio’s
Communicatie
publiek en media
Zakelijke markt/
vermogensfondsen
Donateurs
administratie
Raad van toezicht
Directie
Afdeling Marketing
en Communicatie
Particuliere markt
Database beheer
Speciaal
relatiebeheer
Pers / redactie
marketing
Nalatenschappen/
Bijzondere giften
Online marketing
Afdeling directie
Vrijwilligers
Regiopromotie/
TdH winkels
Afdeling Financiën
Juridische zaken,
kwaliteit, HRM,
organisatiebeleid
Directiesecretariaat
Control
Boekhouding en
financiële projectadministratie
Nalatenschappen,
Microsoft dynamics,
Belastingzaken
Financiën EU
Financiën
regio-kantoren
Systeembeheer
Receptie
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 85

86 | Terre des Hommes Jaarverslag 2012
STRUCTUREEL
ZUIDOOST-AZIë
AANTAL PARTNERS WAARAAN
BEDRAGEN ZIJN TOEGEKEND
AANTAL PARTNERS WAARAAN
BEDRAGEN ZIJN OVERGEMAAKT
2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011
Cambodja 6 9 1.472.341 1.000.478 13 14 926.477 967.306
Indonesië 15 16 1.182.566 582.257 25 28 983.481 1.028.958
Filipijnen 10 7 810.888 784.872 15 15 842.439 814.639
Laos - 1 - 484.104 1 1 265.020 154.550
Thailand 3 4 71.172 666.341 5 8 368.041 683.034
Totaal 34 37 3.536.967 3.518.142 59 66 3.385.458 3.648.487
ZUID-AZIë
Bangladesh 3 5 617.648 531.946 6 9 546.234 849.080
India 12 21 249.310 2.298.070 32 34 1.660.134 1.977.847
Sri Lanka - 5 -13.455 442.192 9 7 549.515 1.116.638
Totaal 15 31 853.503 3.272.208 47 50 2.755.883 3.943.565
OOST-AFRIKA
Kenia 18 15 2.459.456 1.596.724 27 26 2.203.348 1.214.006
Tanzania 14 11 1.889.354 841.468 21 19 1.479.159 821.345
Oeganda 21 13 2.032.394 483.590 24 22 1.528.800 912.448
Ethiopië 6 1 404.611 47.395 6 - 275.567 -
MFS-II* 2.823.927 1.977.648 2.823.927
Totaal 59 40 9.609.742 4.946.825 78 67 8.310.801 2.947.799
ZUID-AMERIKA
Bolivia 10 8 635.944 449.895 20 18 672.016 596.243
Brazilië 1 2 642.935 719.983 6 11 254.599 321.396

AANTAL PARTNERS WAARAAN
BEDRAGEN ZIJN TOEGEKEND
AANTAL PARTNERS WAARAAN
BEDRAGEN ZIJN OVERGEMAAKT
2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011
Peru 9 8 717.519 673.648 16 15 1.007.989 965.444
Nicaragua 1 - 55.059 - - - - -
Totaal 21 18 2.051.487 1.843.525 42 44 1.934.604 1.883.083
EU PROJECTEN
Sri Lanka - - - - - 1 - -
Totaal - - - - - 1 - -
Totaal Structurele hulp 129 126 16.051.699 13.580.699 226 228 16.386.746 12.422.935
NOODHULP & REHABILITATIE / OVERIG
MET EIGEN MIDDELEN
BANGLADESH 1 50.000 1 25.000
BURKINA FASO 2 154.580 2 77.290
FILIPIJNEN 1 46.048 1 35.000
INDONESIë 2 1 28.985 179.094 3 1 24.337 239.611
LIBANON 1 130.000 1 65.000
KENIA - 1 - 500.771 - 1 - 500.000
SRI LANKA - 1 - 31.995 - 1 - 31.995
THAILAND 4 - 508.174 -2.000 5 - 316.294 -
OEGANDA 1 - 20.351 - 1 - 20.351 -
MET SHO MIDDELEN
Haïti 1 1 4.620 312.380 1 1 300.000 764.000
Totaal Noodhulp 13 4 944.389 1.022.240 15 4 863.272 1.535.606
Totaal structurele hulp en
noodhulp
142 130 16.996.088 14.602.939 241 232 17.250.018 13.958.541
* Betreft overmakingen aan alliantiepartners plus monitorings- en coordinatiekosten
Terre des Hommes Jaarverslag 2012 | 87