enkele cijfers preventie-inspanningen en arbeidsongevallen( PDF ...

Enkele cijfers: preventie-inspanningen en arbeidsongevallen
1. Preventie
Elke dag werken duizenden mensen aan veiligheid op de werkvloer.
Er werden naar schatting 2.000 personen opgeleid tot preventieadviseur arbeidsveiligheid
niveau 1. Dit zijn universitairen die werken in grote bedrijven of bedrijven met groot risico.
10.000 anderen werden opgeleid tot preventieadviseur niveau 2. Zij werken in middelgrote
bedrijven of bedrijven met gemiddeld risico. Er zijn ongeveer 6000 comités voor preventie en
bescherming op de werkvloer en 170 inspecteurs. Duizenden mensen hebben basisopleiding
veiligheid gevolgd; er werden talloze campagnes en studiedagen georganiseerd.
Door al deze preventie-inspanningen, zou men verwachten dat het aantal ernstige ongevallen
daalt. Dit is echter niet het geval, zoals blijkt uit wat volgt.
2. Arbeidsongevallen
In wat volgt worden arbeidsongevallencijfers aangehaald van de ongevallen die gebeuren
tijdens het werk. De verkeersongevallen van en naar het werk worden er dus niet bijgeteld,
tenzij anders vermeld.
2.1 Algemeen, alle sectoren
Als we de statistieken van de laatste 15 jaar bekijken in de onderstaande grafiek, blijkt dat het
aantal arbeidsongevallen daalt (zwarte lijn). De gemiddelde daling bedraagt ongeveer 1,25%
per jaar (zie stippellijn). Opmerkelijk, het aantal ernstige arbeidsongevallen is in diezelfde
periode gestegen (zie staafdiagrammen). De gemiddelde stijging is 1% per jaar (zie rode lijn).
Grote pieken (zoals in 2001) of dalen (zoals in 2002) zijn zeer moeilijk te verklaren, dit kan
met heel veel verschillende factoren te maken hebben. Daarom is het belangrijk de algemene
tendensen te bekijken, zoals we in deze grafiek doen.
Aantal ongevallen
290000
270000
250000
230000
210000
190000
170000
150000
Aantal ongevallen op de werkplek
19851986 19871988 198919901991 19921993 19941995 19961997 199819992000 20012002
14000
13000
12000
11000
10000
Ernstige ongevallen (dodelijke ongevallen en ongevallen met blijvende ongeschiktheid)
Aantal ongevallen
Lineair (Ernstige ongevallen (dodelijke ongevallen en ongevallen met blijvende ongeschiktheid))
Lineair (Aantal ongevallen)
Ernstige ongevallen
1

De specifieke gegevens waarop deze grafiek gebaseerd is, vindt u in de volgende tabel in de
kolom ‘exclusief ongevallen van en naar het werk’.
Aantal arbeidsongevallen in alle sectoren
Inclusief ongevallen van en naar het werk Exclusief ongevallen van en naar het werk
Aantal
aangegeven
ongevallen
Vermoeden
blijvend letsel Dodelijk
Aantal
aangegeven
ongevallen
Vermoeden
blijvend letsel Dodelijk
1985 269.811 12.629 301 248.360 10.815 206
1986 263.351 13.775 277 244.047 11.944 178
1987 263.550 13.197 281 242.866 11.347 182
1988 273.925 12.367 263 254.651 10.647 169
1989 292.395 13.887 309 271.686 12.064 200
1990 303.759 14.002 295 282.835 12.195 184
1991 296.917 14.184 304 274.179 12.182 184
1992 278.258 13.979 263 258.382 12.133 156
1993 240.148 13.910 271 221.698 12.023 158
1994 234.240 14.529 259 215.708 13.319 152
1995 234.229 15.330 258 215.531 13.193 156
1996 222.321 14.639 210 203.072 12.547 132
1997 229.184 15.004 219 202.879 13.225 134
1998 235.321 14.500 234 209.407 14.045 135
1999 234.528 14.803 212 210.970 12.815 140
2000 247.252 15.512 259 219.028 13.830 171
2001 242.394 16.357 232 219.401 13.742 127
2002 220.041 13.856 213 200.314 11.710 121
Het aantal ongevallen met blijvende invaliditeit blijven stijgen.
Zelfs als we de ongevallen op de weg (van en naar het werk), die in die periode stijgen, ervan
aftrekken, is het aantal ongevallen blijvende invaliditeit over de laatste 15 jaar gestegen met
bijna 15%.
2.2 Het risico op arbeidsongevallen is niet voor iedereen gelijk
Als we de gegevens van arbeidsongevallen dieper analyseren zijn er grote ongelijkheden. Er
zijn grote risico-verschillen naar leeftijd, anciënniteit, statuut, soort contract, sector, enzovoort.
Jonge werknemers hebben meer ongevallen dan oudere werknemers. Werknemers met
minder ervaring meer dan zij met meer ervaring. Arbeiders hebben meer ongevallen dan
bedienden. Uitzendkrachten hebben meer ongevallen dan andere werknemers. De bouw-,
hout-, metaalsectoren zijn risicovoller dan de dienstensector.
a) Hoe jonger, hoe gevaarlijker
Jonge werknemers hebben meer ongevallen dan werknemers met meer ervaring:
De jongste werknemers hebben 5 keer zoveel kans op een arbeidsongeval dan de oudste. In
de categorie van de 20 tot 29-jarigen is de kans op een arbeidsongeval 2 keer groter dan bij
de oudsten.
2

Leeftijd % tewerkstelling % ongevallen van het relatieve kans op een
totaal aantal ongevallen ongeval*
15 tot 19 jaar 1,8 4,6 2,55
20 tot 29 jaar 26,0 32,1 1,23
30 tot 39 jaar 32,7 30,9 0,94
40 tot 49 jaar 25,5 22,2 0,87
50 tot 59 jaar 13,0 9,5 0,73
60 tot 69 jaar 0,9 0,5 0,56
* Relatieve kans = verhouding tussen het ongevallenrisico voor een jonge/oudere werknemer
ten opzicht van het gemiddelde
b) Anciënniteit: 60% van de ongevallen tijdens de eerste 5 werkjaren
Hoe langer iemand in eenzelfde onderneming werkt, hoe lager de kans op arbeidsongevallen.
In onderstaande tabel blijkt dat bijna 1 ongeval op 3 zich tijdens het eerste werkjaar voordoet
en dat 60% van de ongevallen tijdens de eerste 5 werkjaren plaatsvinden.
Anciënniteit Totaal aantal % ongevallen van het
arbeidsongevallen totaal aantal ongevallen
Minder dan 1 jaar 51.910 28,2
1 - < 5 jaar 57.954 31,5
5 – 10 jaar 23.891 13,0
Meer dan 10 jaar 36.252 19,7
Onbekend 14.245 7,6
c) Uitzendarbeiders meest risicovolle categorie
Uitzendkrachten hebben een duidelijk verhoogde kans op ongevallen. In de onderstaande
tabel worden de frequentie en de globale ernstgraadvan ongevallen weergegeven voor alle
sectoren en voor de uitzendsector. Hieruit blijkt dat een uitzendkracht 2 keer meer kans heeft
op een ongeval dan een gewone werknemer.
Uit deze tabel blijkt ook dat arbeiders 8,5 keer meer kans hebben op arbeidsongevallen dan
bedienden.
Arbeiders Bedienden Globaal
alle interims alle interims alle interims
Fg* 61,7 124,56 7,25 15,03 41,25 87,27
G-Eg** 2,65 6,48 0,27 0,67 1,86 4,45
* Fg = frequentiegraad = het aantal ongevallen per miljoen blootgestelde uren
** G-Eg = globale ernstgraad = het aantal verloren + het aantal forfaitaire kalenderdagen ten
gevolge van ongevallen per duizend blootgestelde uren
3

d) Sector: houtindustrie, visserij en bosbouw gevaarlijkst;
informatica, verzekeringen en financiële instellingen minst gevaarlijk
De kans dat iemand het slachtoffer wordt van een ernstig ongeval is sterk afhankelijk van de
sector waar hij/zij werkt.
Als we kijken naar de frequentiegraad, dan zijn volgende sectoren de meest gevaarlijke
(cijfers 2002): de houtindustrie, de visserij en de bosbouw.
Een frequentiegraad wordt berekend op 1 miljoen uren blootstelling of op ongeveer 600
manjaren.
Een frequentiegraad van 100 wil dan zeggen dat elke werknemer in de sector ongeveer om
de 6 jaar een ongeval heeft (600:100=6). Een frequentiegraad van 60 wil zeggen dat elke
werknemer om de 10 jaar een ongeval heeft. Ter vergelijking: de uitzendarbeider heeft een
frequentiegraad van 124,56. De uitzendsector is ondanks de hoge frequentiegraad niet terug
te vinden in deze tabel omdat deze sector geïntegreerd is in de dienstensectoren die
gekenmerkt worden door een lage frequentiegraad.
Meest risicovolle sectoren Frequentiegraad
Houtindustrie 103,01
Visserij 99,25
Bosbouw 88,06
Winning van steenkool, bruinkool en turf 79,83
Winning van delfstoffen (groeven e.d.) 78,84
Leernijverheid 73,24
Vervaardiging van kantoormachines en
67,98
computers
Bouwnijverheid 63,04
Vervaardiging van producten in metaal 62,53
Recuperatie van recycleerbaar afval 57,36
Volgende sectoren zijn de minst gevaarlijke: informatica, verzekeringswezen en financiële
instellingen.
Minst risicovolle sectoren Frequentiegraad
Informatica 1,60
Verzekeringswezen 2,42
Financiële instellingen 3,09
Post- en telecommunicatie 6,09
Vervaardiging van aardolieproducten 7,66
Productie en distributie van elektriciteit, gas,
stoom en water
8,07
Vervaardiging van kleding 9,79
Naar ernstgraad en globale ernstgraad zijn volgende sectoren de koplopers: de visserij, de
bosbouw, winnen van delfstoffen, houtindustrie en bouwnijverheid.
Een ernstgraad van 2 wil zeggen dat elke werknemer in de betrokken sector ongeveer 3
dagen afwezig is per jaar ten gevolge van arbeidsongevallen. Indien het verschil tussen de
ernstgraad en de globale ernstgraad groot is, wil dit zeggen dat er in de sector veel dodelijke
ongevallen en ongevallen met gehele of gedeeltelijke blijvende invaliditeit voorkomen.
4

Meest risicovolle sectoren Eg* G Eg**
Visserij 2,73 67,07
Bosbouw 2,68 16,61
Winning van delfstoffen (groeven e.d.) 2,02 8,69
Houtindustrie 2,39 7,66
Bouwnijverheid 1,73 6,59
Winning van steenkool, bruinkool en turf 1,33 6,57
Leernijverheid 1,56 6,10
Recuperatie van recycleerbaar afval 1,61 4,91
Particuliere huishoudens met werknemers 1,28 4,57
Vervaardiging van kantoormachines en
computers
1,37 4,39
* Eg = ernstgraad = het aantal effectieve verloren kalenderdagen ten gevolge van ongevallen
per duizend blootgestelde uren. Voor een dodelijk slachtoffer is dit dus 0.
** G Eg = globale ernstgraad = dagen worden bijgevoegd die de ernst van de blijvende
arbeidsongeschiktheid uitdrukken. Bijvoorbeeld voor een dodelijk slachtoffer is dit 7500
dagen. Dit forfaitair aantal dagen ligt reglementair vast.
De minst risicovolle sectoren naar ernstgraad zijn de volgende: informatica,
verzekeringswezen en financiële instellingen.
Minst risicovolle sectoren Eg G Eg
Informatica 0,02 0,19
Verzekeringswezen 0,04 0,17
Financiële instellingen 0,06 0,24
Vervaardiging van aardolieproducten 0,14 0,21
Post- en telecommunicatie 0,17 0,56
Productie en distributie van elektriciteit, gas,
0,19 0,85
stoom en water
Vervaardiging van audio, video- en
telecommunicatieapparatuur
0,21 0,80
5