Musis april 2009 nr. 4 - Gemeente Schiedam

Tafel 2003, Foto: Diet Wiegman Archive
Anagram toont biografische
documenten, zoals foto’s van Wiegman
als kind, als volwassene, als vader
met baby’tje Mike in zijn armen en
als kunstenaar. We zien foto’s en
bewegende beelden van Diets werk,
maar ook een tafel vol krantenknipsels
en catalogi, dingen die horen bij het
leven van een kunstenaar. Redman
maakt een rondgang door het atelier en
filmt zijn vader schetsend in een stoel,
maar ook lopend langs de kade, turend
in de verte aan de Maasoever. We zien
een man in gedachten, tegelijkertijd met
het komen en gaan van het water, het
getij. Een onrustige meeuw, maar ook
een elegante zelfbeheerste zwaan, als
ware het verschillende hoedanigheden
van de kunstenaar. Na een moment
van bezinning en stilstaan is het
weer tijd voor actie voor de energieke
kunstenaars. Wiegman pakt schelpen op
en het volgende shot is de kunstenaar
die er een beeld van maakt.
Het beeldje is op zichzelf niet
bijzonder. Maar het gaat ook niet om
het beeldje zelf, maar om de projectie
ervan op de muur, dat de contouren
toont van het beroemde beeld David
van Michelangelo. En om duidelijk
te maken dat het bij beeldvorming
vaak gaat om het juiste perspectief
projecteerde Wiegman het object
eveneens vanuit een andere hoek, dat
een verder onbetekenend beeld oplevert.
Redman illustreert Wiegmans idee van
perspectief en projectie door hem een
etnografisch beeldje in het licht van
een lamp te laten draaien, waarmee
telkens andere gedaantes op de muur
verschijnen.
Kunstenaars gebruiken het perspectief
om het ruimtelijke vlak realistisch
te vertalen naar het platte vlak. De
menselijke hersenen hebben het
vermogen om die vertaling te lezen.
Wiegman gebruikt en misbruikt het
perspectief om dat vermogen te op de
proef te stellen. In een nageschilderd
schilderij van Vermeer ‘plakt’ hij een
deel van de compositie af, waardoor
het schilderij perspectivisch helemaal
niet meer ‘klopt’ en het vlak dat eerst
‘achter’ in de compositie was, zich
opeens hinderlijk en betekenisloos
op de voorgrond bevindt. Hetzelfde
doet Wiegman door delen van zijn
atelierraam af te plakken, waarmee
hij het uitzicht beïnvloedt. In het groot
deed hij dat als kunstopdracht, met
een laag budget, bij de bouw van
de wolkenkrabbers van het Weena
in Rotterdam. Het uitzicht op de
wolkenkrabbers, gezien van een bepaald
punt, maakte hij met het afplakken
en uitlichten van bepaalde vlakken
tot een compositie van Mondriaan. In
zijn tekeningen van menselijke figuren
combineert Wiegman, net als Picasso,
twee perspectieven, vooraanzicht en
zijaanzicht, hij klapt de figuren daarmee
als het ware uit. Wiegman misbruikt niet
alleen het vermogen van het menselijk
brein om genoegen nemen met een
suggestie. Ook kan het een oplossing
zijn. Zo maakte hij voor een school een
beeld dat op de gevel moest hangen. In
zijn geheel zou het beeld te zwaar zijn
en bovendien moest Wiegman rekening
houden met een regenpijp. Wiegman
volstond met het bevestigen van slechts
een aantal delen van het beeld op zo’n
manier dat het leek dat het beeld door
het gebouw heen ging.
Het is niet alleen een artistiek gegeven
dat Wiegman mensen op het verkeerde
been wil zetten en hen daarmee
waarschuwt voor vooroordelen of
vaststaande verwachtingspatronen. Hij
is betrokken bij de wereld om hem heen.
Redman filmt een etende Wiegman
in het donker met het oog gericht op
een monitor, die nieuwsbeelden uit
het heden en het verleden laten zien,
zoals het neerhalen van het gigantische
standbeeld van Saddam Hoessein. Het
filmfragment van het neerhalen brengt
Redman direct in verband met een
Diet leerde dat je
niet op mensen neer
moet kijken, maar
ook niet tegen ze op
te kijken, hij genoot
een grote vrijheid en
alles kon, als je er een
ander maar geen last
mee bezorgde. Deze
waarden gaf Diet ook
aan Mike mee en
dat maakt dat beiden
zijn opgegroeid tot
vrije, maar wel sociaal
bewogen kunstenaars.
kunstwerk, waarin Wiegman beelden
weer opricht. Het gaat niet alleen
letterlijk om het neerhalen en oprichten
van het beeld zelf, maar waar het beeld
voor staat, voor een tijdperk in de
geschiedenis en de betekenis voor de
mensen. Wiegman maakte voor Nagele,
een stad waar 50 jaar niets veranderd
mocht worden, een beeldengroep van
personen, die in die tijd de wereld
veranderd hadden. In het gras groef
hij mallen voor de beelden en stortte
er beton in. Toen het beton droog
was, richtte hij de beelden weer op en
daarmee bracht Wiegman Nagele weer
in de tegenwoordige tijd.
Ook Mike Redman brengt geschiedenis
in kaart. In 2002 maakte hij de film
Walkmen. Het plan was een bundeling
te maken van de videobeelden,
die gemaakt zijn van feesten en
evenementen die Redman organiseerde.
Het moest de sfeer van de hiphop
subcultuur in Rotterdam weergeven.
Maar bij onderzoek bleek dat er
helemaal niks was, geen archief,
geen geschreven geschiedenis en
geen documentatie. Redman deed het
onderzoek zelf en maakte de film met
Regarded from two sides 1984
Musis 18 Foto: 19 Musis Diet Wiegman Archive