persoonlijkheidsstoornis
persoonlijkheidsstoornis
persoonlijkheidsstoornis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Het leven zoals het is…<br />
leven met een<br />
(borderline)<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Dr. Eva Engels<br />
Bart Durnez<br />
An Decorte<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
1
Verwelkoming<br />
Verloop van de middag<br />
- Persoonlijkheidsstoornissen<br />
- Ontstaan<br />
- Dialectische Gedragstherapie<br />
- Zorgtraject<br />
- Attitude<br />
Onderbreek gerust de sprekers bij vragen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
2
Waarnemingsoefening<br />
Wat komt er automatisch in je op bij het<br />
lezen van volgend woord?<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
3
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
4
Vroeger: ‘vuilbakdiagnose’<br />
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
slechte karakters, karaktergestoorden<br />
onmogelijke mensen<br />
onbehandelbaar , niet te veranderen<br />
=> ze passen nergens bij<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
5
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Nu: ontwikkelings- en groeiperspectief<br />
- minder fatalistisch<br />
- status van een psychische stoornis<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
6
Definitie (DSM-IV)<br />
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
We spreken van een <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong> wanneer bij een persoon<br />
sprake is van een duurzaam en star patroon van disfunctionele<br />
denk-, belevings- en gedragspatronen die tot uitdrukking komen in<br />
een groot aantal persoonlijke en sociale situaties en die duidelijk<br />
afwijken van de verwachtingen binnen de (sub)cultuur van de<br />
betrokkene. Dit duurzame, inflexibele patroon leidt tot omvangrijke<br />
beperkingen in het persoonlijke en sociale functioneren<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
7
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Verschillende subtypes <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Er moet steeds voldaan zijn aan de algemene definitie, verdere<br />
onderverdeling gebeurt via een aantal specifieke criteria per<br />
subtype.<br />
Meest voorkomend residentieel zijn de borderline<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong> en de afhankelijke <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
8
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
De borderline <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
( 5 of meer kenmerken)<br />
1) Pogingen om uit alle macht te voorkomen dat hij in de steek gelaten<br />
wordt (of hier nu feitelijk aanleiding voor bestaat is niet belangrijk;<br />
het kan ook zijn dat de verlating slechts in de verbeelding van de<br />
patiënt dreigt).<br />
2) Onevenwichtige en intense relaties waarin de ander nu eens<br />
geïdealiseerd en dan weer als waardeloos beschouwd wordt.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
9
3) Een identiteitsstoornis, waarbij het beeld dat de patiënt van zichzelf<br />
heeft en de manier waarop hij over zichzelf oordeelt opvallend<br />
gestoord, vervormd of onevenwichtig is.<br />
4) Een tekort aan zelfbeheersing waardoor de patiënt zichzelf schade<br />
berokkent (dit tekort moet zich op ten minste twee gebieden<br />
manifesteren; voorbeelden: geld verkwisten, risico’s nemen met<br />
seks, drugsmisbruik, roekeloos autorijden, vreetbuien).<br />
5) Terugkerend suïcidaal gedrag, terugkerende suïcidale gestes en<br />
dreigen met zelfdoding, automutilatie.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
10
6) Een onevenwichtige stemming, die toegeschreven kan<br />
worden aan de neiging te emotioneel reageren.<br />
(bijv. perioden van diepe ontstemming, geïrriteerdheid of<br />
angst, die meestal een paar uur en zelden langer dan een<br />
paar dagen duren).<br />
7) Zich chronisch ‘leeg’ voelen.<br />
8) Misplaatste, hevige woede of het onvermogen gevoelens<br />
van boosheid te beheersen (bijvoorbeeld regelmatig<br />
terugkerende driftbuien, constante woede, vechtpartijen).<br />
9) Voorbijgaande, met stress samenhangende vorming van<br />
waanachtige ideeën of ernstige dissociatieve symptomen.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
11
Het begrip<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
De afhankelijke <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
( 5 of meer kenmerken)<br />
1) Is niet in staat alledaagse beslissingen te nemen zonder uitgebreid<br />
advies en ruime geruststelling van anderen<br />
2) Heeft anderen nodig die de verantwoordelijkheid voor zijn leven,<br />
althans voor een belangrijk deel daarvan, van hem overnemen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
12
3) Vindt het moeilijk om aan te geven dat hij het met anderen oneens<br />
is, omdat hij vreest door hen verlaten te worden of hun steun en<br />
waardering te moeten missen<br />
4) Heeft moeite zelf iets aan te pakken, wat meer aan een gebrek aan<br />
zelfvertrouwen te wijten is dan aan een tekort aan<br />
gemotiveerdheid of energie<br />
5) Gaat er erg lang mee door om verzorging en steun van anderen te<br />
krijgen en is bereid ter wille van dit doel onplezierige taken op<br />
zich te nemen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
13
6) Voelt zich ongemakkelijk of hulpeloos wanneer hij alleen<br />
is, vooral vanwege de vrees dat hij niet in staat zal zijn<br />
zich in zijn eentje te redden<br />
7) Zal wanneer een intieme relatie ongelukkigerwijs tot een<br />
einde komt, zich haasten een nieuwe partner als bron<br />
van zorg en ondersteuning te vinden<br />
8) Is gepreoccupeerd met de objectief niet voor de hand<br />
liggende gedachte dat hij aan zijn lot overgelaten zal<br />
worden.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
14
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Persoonlijkheid: een bio-psycho-sociaal<br />
ontwikkelingsmodel<br />
Om te begrijpen hoe een <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong> ontstaat, moeten we<br />
eerst kort stil staan bij de ontwikkelingsproces van een ‘gezonde’<br />
persoonlijkheid: dit vereist een klein stukje ontwikkelingspsychologie<br />
van het kind/jongere<br />
De basisbehoeftes van een kind/jongere :<br />
O.a. nood aan basisveiligheid, verbondenheid met anderen,<br />
autonomie, zelfwaardering, zelfexpressie, realistische grenzen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
15
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Indien er geen al te grote problemen voorvallen wat het bevredigen<br />
van deze basale behoeftes betreft, kunnen er zich gezonde zelf en<br />
wereldbeelden ontwikkelen bij het kind.<br />
De ideale of perfecte opvoeding bestaan nu eenmaal niet, wel een<br />
opvoedingsgeschiedenis die goed genoeg is om een gezonde<br />
persoonlijkheid te ontwikkelen.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
16
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Daarmee wordt ook gesuggereerd dat we allemaal, naast een heel<br />
pak gezonde ideeën; toch ook wel onze eigen negatieve trekjes en<br />
mindere kantjes (mini valkuilen ) hebben. We spreken we dan nog niet<br />
van een persoonlijkheids- stoornis, maar wel over een<br />
persoonlijkheidstrek.<br />
De meeste mensen leren voldoende gezonde zelf en wereldbeelden in<br />
hun jeugd en bij hen wegen de ongezonde niet op tegen de andere; we<br />
hebben met andere woorden leren omgaan met onze ‘mindere trekjes’<br />
(mini valkuilen). We spreken dan van een gezonde persoonlijkheid.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
17
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Belangrijke (f)actoren in de ontwikkeling:<br />
een bio-psycho- sociaal model<br />
aanleg, biologie,<br />
temperament<br />
0-18 jaar<br />
> 18 jaar<br />
zelfbeeld- wereldbeeld<br />
Vaardigheden<br />
Opvoeding, life events,<br />
Psycho sociale (f)actoren<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
Gezond functioneren<br />
In het dagelijks<br />
persoonlijk en interpersoonlijk<br />
leven<br />
18
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
De continue interactie in de kinder-en jeugdjaren tussen de aanleg<br />
(de temperamentfactoren) enerzijds en de opvoeding,<br />
levensgebeurtenissen en opvoedingscontexten anderzijds, is<br />
een belangrijke factor bij de ontwikkeling van een gezond zelf- en<br />
wereldbeeld en voldoende psychosociale vaardigheden<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
19
Ontstaan<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Het ‘moeilijke mensen’ - model<br />
1)Als erdoor de wisselwerking van temperament en<br />
omgevingsfactoren problemen ontstaan op het gebied van de<br />
basisbehoeften kunnen er zich valkuilen ontwikkelen (‘geleerd<br />
worden’), die structureel ingebed worden in de persoonlijkheid.<br />
2) Een tweede gevolg van deze continue wisselwerking is het<br />
onvoldoende aanleren van belangrijke psychosociale vaardigheden.<br />
De combinatie van 1) + 2) vind je steeds bij<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>sen terug<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
20
Ontstaan<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Psycho sociale vaardigheden<br />
Kernvaardigheden: observeren, beschrijven van de binnen en<br />
buitenwereld, omgaan met denkfouten en valkuilen<br />
Omgaan met anderen: sociale/intermenselijke vaardigheden<br />
Omgaan met emoties<br />
Omgaan met crisis: crisisplan<br />
Omgaan met problemen: probleemoplossende vaardigheden<br />
Opmerking: vaardigheden ≠ intelligentie<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
21
Schematisch<br />
Verleden<br />
Heden<br />
aanleg/temp<br />
(biologie)<br />
Ontstaan <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Valkuilen in het zelf en wereldbeeld<br />
vaardigheidstekorten<br />
Opvoeding<br />
Life events<br />
secundaire problemen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
Angstproblemen<br />
Depressies<br />
Verslaving<br />
Eetstoornis<br />
Relatieproblemen<br />
…..<br />
22
Een voorbeeld<br />
- Hoge<br />
prikkelgevoeligheid<br />
- Sterk introvert<br />
Verleden<br />
Heden<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Valkuil van de minderwaardigheid<br />
‘niemand ziet mij graag’<br />
‘ik ben iedereen tot last<br />
‘ ik doe nooit iets goed<br />
- geleerd om te zwijgen en alles bij<br />
zichzelf te houden<br />
- vermijden om hulp te vragen<br />
- Ouders veel weg door job<br />
- Veel verhuisd<br />
- Als kind veel ziek en<br />
afwezig op school<br />
- Slechte resultaten<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
secundaire problemen<br />
Depressie<br />
Sociaal<br />
geïsoleerd<br />
23
‘geen 5 van de 9<br />
kenmerken meer<br />
aanwezig’<br />
Het leven zoals het is<br />
…<br />
Vooraf : Genezen/behandeld vanuit het<br />
perspectief omgeving/clinicus<br />
‘ze snijdt toch niet meer’<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
24
(Mijn milde brief),<br />
L,<br />
Het leven zoals het is …<br />
Vooraf : Genezen/behandeld vanuit het perspectief<br />
van een patiënt op de afdeling<br />
Ik weet dat het voor jou heel moeilijk is om vol te houden en dat elke dag een gevecht<br />
tegen jezelf is, maar je doet het toch maar. Vroeger liet je je meeslepen om veel<br />
destructief gedrag te stellen, nu heb je al enkele kleine handvatten om je aan vast te<br />
houden. Zoals op tijd hulp vragen, want alles alleen doen, kan je niet. En je moet je<br />
daar niet voor schamen want iedereen heeft wel eens de hulp van iemand anders<br />
nodig. Je hoeft je ook niet schuldig te voelen, wanneer je hulp vraagt, vertrouw erop<br />
dat mensen het je wel zullen zeggen als je ze lastig valt. Ik weet dat vertrouwen<br />
stellen in iemand een hekel punt is voor je. Maar start anders eerst met jezelf te<br />
vertrouwen of is dat juist het moeilijkst? Probeer het anders eens, vertrouw op je<br />
instinct en doe je eigen zin voor een keer. Misschien lukt het je ooit om beter te<br />
worden, maar hou er rekening mee dat het nog moeilijk zal zijn en dat je moet blijven<br />
volhouden. Ik wens je veel succes. Tot gauw.<br />
Je milde ik.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
25
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
probleem’<br />
‘ een vat vol tegenstellingen’<br />
zowel in denken, voelen,<br />
gedrag, appèl/boodschappen<br />
naar de omgeving<br />
tgv ‘dialectisch falen’<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
Grillig, onvoorspelbaar en<br />
tegenstrijdig<br />
qua gedrag en beleving<br />
26
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
probleem’<br />
Typische bps gedragspatronen/toestanden kunnen geordend worden ahv<br />
hun betekenis/functie.<br />
We onderscheiden hierbij een 3 tal dialectische dimensies.<br />
emotie as ( emotie regulatie)<br />
de crisis as ( crisis regulatie )<br />
de coping/problem solving as<br />
De dialectiek binnen een dimensie wordt bepaald door de invulling van het<br />
concept verantwoordelijkheid. (= (dis)balans tussen autonomie en holding)<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
27
…<br />
‘een dialectisch<br />
probleem’<br />
• 1. de ‘emotie’ as: ik ben alleen maar emotie en is mijn schuld niet<br />
• kan er niets aan doen ( emotionele kwetsbaarheid)<br />
•<br />
• ik mag geen emoties hebben en mijn emoties<br />
zijn een probleem/ik ben het<br />
probleem<br />
• en verdien straf (zelf invalidatie)<br />
• 2. de ‘crisis’ as : ik kan geen crisis controleren en<br />
• daarom moet je me beschermen ( onverminderde crisis)<br />
• crisis en problemen zijn het gevolg van mijn<br />
tekort aan wilskracht/inzet.<br />
• Ik stel me aan en<br />
• ik sta beter niet bij stil bij mijn emoties (geremde rouw)<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
28
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
3. de activiteits en coping as:<br />
probleem’<br />
ik onderneem niets want ik kan toch niets en niets<br />
helpt . Ik geef me over<br />
Ik ben niet te helpen ( actieve passiviteit)<br />
Het komt door mij dat ik in deze ellende zit, ik ben<br />
schuldig.<br />
Ik moet beter en nog meer mijn best doen<br />
( schijnbare competentie)<br />
>>>Gedragspatronen onderscheiden zich door de bijhorende zelf en<br />
wereldbeelden en de relatie definiëring op betrekkingsniveau ( appèl<br />
of impliciet boodschap/verwachting tot actietendens van de buitenwereld)<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
29
Het leven zoals het is<br />
emot. kwetsb<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
probleem’<br />
Actieve onverminderde crisis<br />
passiviteit<br />
Geremde rouw schijnbare<br />
competentie<br />
zelfinvalidatie<br />
>>>Dit dialectisch falen (=dialectische dilemma’s) in de patiënt, zorgt (<br />
omwille vh appèl) ook voor dialectische dilemma’s bij de hulpverlener.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
30
eenzijdige gerichtheid op verandering door middel van motiveren,<br />
of door het laten toenemen van vaardigheden, wordt door deze<br />
patiënten ervaren als invalidatie omdat de intense emotionele<br />
pijn niet erkend wordt,<br />
en<br />
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
dilemma’<br />
eenzijdige gerichtheid alleen op exploratie en begrip, wordt vaak<br />
door deze patiënten ervaren als invalidatie<br />
omdat het de gevoelde noodzaak dat er nu iets moet veranderen,<br />
vanwege de ondraaglijke pijn, niet erkent<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
31
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘dialectiek is …’<br />
BALANCEREN TUSSEN<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
32
Het leven zoals het is<br />
…<br />
‘een dialectisch<br />
dilemma’<br />
>>Gezond reageren is heel vaak niet uitvoeren of bekrachtigen van de<br />
(impliciete) boodschap van het gedrag van de patiënt.<br />
>>Gezond reageren is meestal niet meegaan met de onderliggende<br />
boodschap. Integendeel, zo bestaat een grote kans op het bevestigen<br />
en versterken van de onderliggende valkuilen.<br />
>> Gezond reageren is bewust inspelen op het voorhanden patroon<br />
- niet steeds hetzelfde<br />
- niet één alomvattende reacties<br />
- gezond ‘grillig’<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
33
Zinvolle reactiepatronen<br />
mobiliserend en eisende<br />
opstelling, welwillende<br />
veeleisendheid<br />
Ik ben niet te helpen<br />
en anderen moeten<br />
oplossen<br />
( actieve passiviteit)<br />
Ik stel me aan<br />
(geremde rouw)<br />
mededogen/mildheid/begrip<br />
voor de angst + uitnodigen om<br />
te focussen op de innerlijke<br />
wereld<br />
Niet bevestigen,<br />
gericht op verandering<br />
Ik kan er niets aan doen<br />
( emot. kwetsbaar)<br />
Ik verdien straf<br />
(zelf invalidatie)<br />
persoon accepteren<br />
Actief, zorgend<br />
ondersteunen<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
Hulp bij verdragen crisis<br />
+ focussen/aandacht<br />
blijven leggen op lange<br />
termijn doelen<br />
je moet me beschermen<br />
( onverminderde crisis)<br />
Ik moet beter en nog<br />
meer mijn best doen<br />
(schijnbare competentie)<br />
zorgend en bezorgdheid<br />
uiten<br />
34
Visie op borderline patiënten pati nten in behandeling.<br />
Deze expliciete visie helpt<br />
om het als hulpverlener vol te houden<br />
1. Patiënten doen hun uiterste best.<br />
2. Patiënten willen verbeteren.<br />
3. Patiënten moeten het beter doen, zich meer inspannen,<br />
en meer gemotiveerd zijn tot verandering.<br />
4. Al hebben patiënten niet al hun eigen problemen<br />
veroorzaakt, ze moeten ze toch zelf oplossen.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
35
Visie op borderline patiënten pati nten in behandeling.<br />
Deze expliciete visie helpt<br />
om het als hulpverlener vol te houden<br />
5. Het leven van suïcidale, borderline individuen is<br />
ondraaglijk in de vorm waarin het nu geleefd wordt.<br />
6. Patiënten moeten nieuw gedrag leren in alle<br />
relevante situaties.<br />
7. Patiënten kunnen niet falen binnen DGT.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
36
Dysfunctionele gedragspatronen = grillige<br />
behandeltrajecten (hoge drop-out, therapie<br />
interfererend gedrag)<br />
Continuïteit van zorg = continuïteit van visie<br />
Continuïteit van zorg = zorgcoördinatie<br />
=> 2008 formele samenwerking CGG-kliniek4<br />
ZORGTRAJECT<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
37
Indicatiestelling<br />
Gesprekken met de patiënt op basis van leidraad<br />
Teamoverleg met beslissing naar voorstel behandelaanbod<br />
Terugkoppeling naar de patiënt<br />
Fase 1<br />
Bewustwording en<br />
versterking van de<br />
vaardigheden<br />
Vaardigheidstraining<br />
Therapeutische<br />
diagnostiek<br />
Socialisering aan het<br />
model<br />
Introductie van de<br />
ankerpersoon<br />
Aanpakken/ behandeling<br />
van therapieinterfererende<br />
aspecten<br />
Medisch psychiatrische<br />
opvolging<br />
Schematische voorstelling van het<br />
behandelmodel<br />
Fase 2<br />
Nastreven van<br />
verandering binnen de<br />
therapeutische omgeving<br />
Nastreven structurele<br />
veranderingen in de<br />
persoonlijkheid in de<br />
therapeutische omgeving<br />
Toepassen en<br />
generaliseren van<br />
vaardigheden in een<br />
therapeutische omgeving<br />
Medisch psychiatrische<br />
opvolging<br />
Fase 2<br />
Nastreven van stabilisatie<br />
binnen de therapeutische<br />
omgeving<br />
Toepassen en<br />
generaliseren van<br />
vaardigheden<br />
Medisch psychiatrische<br />
opvolging<br />
Fase 3<br />
Nastreven van verandering<br />
binnen de natuurlijke<br />
omgeving<br />
Nastreven van structurele<br />
veranderingen in de<br />
persoonlijkheid<br />
Toepassen en<br />
generaliseren van<br />
vaardigheden<br />
Verhogen levenskwaliteit<br />
Medisch psychiatrische<br />
opvolging<br />
Fase 3<br />
Nastreven van stabilisatie<br />
binnen de natuurlijke<br />
omgeving<br />
Toepassen en generaliseren<br />
van vaardigheden<br />
Verhogen levenskwaliteit<br />
Uitbouwen ondersteunend<br />
(zorg)netwerk<br />
Medisch psychiatrische<br />
opvolging<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen Veiligheidsmodule 7 maart 2013<br />
Bed ter recuperatie - Crisisopname<br />
Fase 4<br />
Installeren en verbreden<br />
van autonomie, afronden<br />
van het traject<br />
Consolidering van de<br />
bereikte veranderingen<br />
Voor de patiënt<br />
betekenisvolle deelname<br />
aan de maatschappij:<br />
• Werkhervatting, aanvang<br />
of begeleiding naar job<br />
•Vrijwilligerswerk<br />
•Activiteitencentrum<br />
•Eigen activiteiten<br />
38
Indicatiestelling:<br />
doelstellingen<br />
Uitgebreide beeldvorming<br />
Evalueren inclusie in het zorgtraject<br />
Is er sprake van een <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>?<br />
Is de hulpvraag en/of de behandelnood van<br />
patiënt te situeren op het niveau van de<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>?<br />
Positionering binnen het model: in welke<br />
fase kan de patiënt gesitueerd worden<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
39
Indicatiestelling in de<br />
praktijk<br />
Semi-gestructureerde gesprekken<br />
Handleiding die de gesprekken en de<br />
beeldvorming ondersteunt<br />
Voorkennis van het model is vereist<br />
Uniforme verslaggeving binnen het<br />
zorgtraject (blauwdruk indicatiestelling<br />
<strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>sen)<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
40
Indicatiestellingsteam<br />
Team gevormd door de artsen van PZ OLV en<br />
CGG NWV en de coördinator<br />
Voorstelling van de patiënt adhv de blauwdruk<br />
indicatiestelling <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong>sen<br />
Uitspraak over volgende zaken:<br />
Inclusie in het zorgtraject<br />
Situering van de behandelfase<br />
Behandeldoelstellingen<br />
Behandelaanbod<br />
Toewijzing ankerfiguur<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
41
Afronding van de<br />
indicatiestelling<br />
Adviesgesprek met de patiënt door de<br />
hulpverlener die verantwoordelijk was voor<br />
de indicatiestelling<br />
Indien nodig terugkoppeling naar het<br />
indicatiestellingsteam<br />
Verslaggeving voor verwijzer en huisarts<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
42
Naast indicatiestellingsteam ook een<br />
behandelteam.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
43
Basisattittude<br />
1. Valideer: heb oog voor de ‘wijsheid van de client’ vanuit begrip<br />
voor de stoornis<br />
2. Beloon geen negatief gedrag<br />
3. Handel en communiceer helder en nauwkeurig(voorkomt<br />
splitsing); maak wederzijdse afspraken<br />
4. Maak je eigen grenzen duidelijk en bewaak ze<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
44
Basisattittude<br />
5. Zie jezelf niet als machtiger dan de cliënt in het oplossen van<br />
haar problemen, wel als vaardiger en minder destructief<br />
6. Realiseer je dat cliënt tot nu toe ook overleefd heeft: maak<br />
jezelf niet ‘over’ verantwoordelijk<br />
7. wees overtuigd dat verandering mogelijk en noodzakelijk is<br />
8. Geef patiënt inzicht in eigen problematiek door gedrag in kaart<br />
te laten brengen<br />
9. Laat cliënt eigen case-manager zijn<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
45
Zijn er nog vragen?<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
46
Waarnemingsoefening<br />
Geef in één zin weer wat je meeneemt uit<br />
deze vorming?<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
47
Bedankt voor jullie aanwezigheid.<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
48
Literatuur:<br />
Borderline Hulpboek, E. van Meekeren, J. Spaans<br />
zelf leren omgaan met verschijnselen als impulsiviteit, heftige emoties en conflicten<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
49
Literatuur:<br />
Dialectische gedragstherapie bij borderline <strong>persoonlijkheidsstoornis</strong><br />
Marscha Linehan<br />
Brugse Dagen: Persoonlijkheidsstoornissen 7 maart 2013<br />
50
Change language