Kijk op vermogen 35 [PDF] - Hof Hoorneman Bankiers

14
MArkTVErwAchTINg
De crisis op hypotheekmarkten
over goede wijn en
instant consumptie
I
n 1992 was ik met mijn gezin op vakantie in
Frankrijk, in het wijngebied van de Bordeaux. Toen
het een dag wat minder mooi weer was, besloten
mijn vrouw en ik naar een chateau te gaan, om te
kijken of we daar een rondleiding - en natuurlijk
proeverij - zouden kunnen krijgen. Zo kwamen we
terecht op het prachtige chateau Lynch-Bages. We waren niet de
enige bezoekers, zo bleek. Vrijwel tegelijkertijd met ons arriveerde
een Amerikaans gezin. Aangezien de uitleg door de rondleider in
het Frans werd gegeven, vroeg de Amerikaan of ik wat voor hem
wilde vertalen. Op een bepaald moment leidde dat ertoe dat ik hem
vertelde dat de rondleider net had uitgelegd dat een goede Bordeaux
tenminste zeven jaar moet liggen, voordat hij op dronk is. Zonder
ook maar één seconde na te denken vroeg de Amerikaan daarop: ‘wil
je hem vragen of hij een doos uit 1985 voor me heeft?’
Ik heb nog vaak aan die opmerking teruggedacht, omdat die wat
mij betreft zo goed illustreert hoe de gemiddelde Amerikaanse
consument in elkaar zit. Een Amerikaan is gericht op directe
consumptie en houdt zich liever niet bezig met wat er op de langere
termijn gebeurt. Life is now.
Amerika leeft boven haar stand
Dat op instant consumptie gerichte gedrag zie je op een aantal
manieren terug in de Amerikaanse economie. In Amerika is sprake
van een negatieve spaarquote. Ze geven simpel gezegd meer uit
dan ze verdienen. Belangrijke bron voor deze overconsumptie is de
huizenmarkt. Net als in Nederland is de hypotheekrente in de VS
aftrekbaar. Anders dan in Nederland kiezen Amerikanen gemiddeld
genomen voor een korte looptijd. Daardoor moeten ze elk jaar hun
huis herfinancieren. Dat is erg mooi in een periode dat de rente
daalt. Van begin 2000 tot eind 2003 was dat het geval. In die periode
een amerikaan is over het algemeen gericht op directe consumptie en
houdt zich liever niet bezig met wat er op de langere termijn gebeurt.
Zo is ook te zien bij de huidige crisis op de amerikaanse hypotheekmarkt.
daalde de korte rente van boven de zeven procent naar één procent.
Dat had twee gevolgen. De gemiddelde hypotheeklasten daalden
spectaculair en de huisprijzen stegen enorm. Iemand die gewoon
in zijn huis bleef zitten, kon zo bij gelijkblijvende maandelijkse
hypotheeklasten, een steeds groter bedrag lenen. Het bijgeleende
bedrag werd besteed aan auto’s en andere luxe zaken. Toen vanaf
2004 de rente ging stijgen, namen de woonlasten heel geleidelijk
toe. Nu, na een hoop rentestijgingen, de korte rente medio dit
jaar op 5,75 procent was aangeland, was inmiddels duidelijk dat
veel Amerikaanse gezinnen in de problemen waren gekomen. De
zwaksten het eerst. Dit zijn mensen die toch al moeite hadden elke
maand hun woonlasten op te hoesten en zich daarom al hadden
moeten wenden tot kredietinstellingen die – uiteraard tegen
hogere rentes – bereid waren geweest om dit type cliënten van een
lening te voorzien. Deze soort leningen wordt aangeduid met de
term subprime loans. Je zou het kunnen vertalen als tweederangs
kredieten. Dagelijks verschijnen nu in de VS in televisietalkshows
mensen die hun huis hebben moeten verlaten, omdat het door de
bank bij opbod is verkocht.
De financiële wereld verergert het probleem
In de traditionele bankindustrie lagen de zaken simpel. Een bank
verstrekte een krediet, zorgde dat haar balans solide genoeg
bleef om aan haar verplichtingen te kunnen blijven voldoen,
en na de looptijd van het krediet loste de klant de lening af.
Met de komst van afgeleide financiële instrumenten kwamen
er ook mogelijkheden om deze hypotheken te verpakken in
een structuur, en die vervolgens door te verkopen aan anderen.
Aan pensioenfondsen bijvoorbeeld. Voor de bank had dat twee
voordelen. Op de eerste plaats maak je ruimte op je balans om weer
nieuwe leningen uit te gegeven. Tweede en belangrijkste voordeel
KIJK OP VERMOGEN | DREsDNER VPV NV | NaJaaR 2007