Untitled - Tento.be

Landschap met Het Steen
ca. 1635 -38
olieverf op paneel,
131,5 x 229,5 cm
Landen, National Gallery
34
Antwerpen
De laatste levensjaren
Op 4 september 1636 schreef Rubens aan zijn vriend
Peiresc: 'Om de waarheid te zeggen verblijf ik sinds
enige maanden min of meer in afzondering in mijn
buitenhuis dat nogal ver af ligt van de stad Antwerpen
en ver van de grote wegen'. In 1635 had Rubens
inderdaad in Elewijt, tussen Antwerpen en Mechelen,
het kasteel 'Het Steen' verworven, samen met een reeks
landerijen en bossen in de omliggende dorpen. Hij bracht
de zomermaanden door in dit feodale kasteel,
opgetrokken in Vlaamse Renaissance, en noemde zich
vanaf dan ook bij voorkeur 'Heer van Steen' .
Het verblijf op het platteland moet hoe dan ook voor
Rubens een nieuwe levenswijze met zich hebben
meegebracht, maar de verandering vertaalde zich ook in
zijn beeldtaal en onderwerpenkeuze. Nooit voorheen
heeft Rubens zoveel landschappen geschilderd als
tussen 1635 en 1640. In de vorige periodes kwamen
landschappen veelvuldig voor als achtergrondtafereel,
maar slechts zelden vormden ze het ware onderwerp
van zijn schilderijen. In zijn late landschappen toont hij
de natuur in haar grote verscheidenheid van
stemmingen en seizoenen, veelal overgoten door
zonlicht, soms ook beschenen door het maanlicht of
onder een dreigende onweershemeL Antwerpen kende
in die tijd heel wat gespecialiseerde landschapschilders,
maar hun landschappen verschillen grondig van die van
Rubens. De barokke bewogenheid en de dynamische
werkwijze die zo kenmerkend zijn voor Rubens' kunst,
zijn ook in zijn landschappen terug te vinden. Anders
dan zijn collega's bouwt Rubens zijn landschappen niet
op volgens drie duidelijk onderscheiden ruimtelijke
plans, maar hij creëert een landschappelijke ruimte die
door het gebruik van dynamische tot aan de horizon
doorlopende lijnen, van lichtaccenten en een subtiel
kleurgebruik als het ware continu doorloopt van de
voorgrond tot aan de einder.
Rubens moet bijzonder van deze werken gehouden
hebben en ze waarschijnlijk voor eigen gebruik
geschilderd hebben. In de inventaris van zijn bezittingen
die na zijn dood werd opgemaakt, worden immers niet
minder dan negentien landschappen van zijn hand
vermeld, die veelal gezichten geïnspireerd op de
omgeving van Het Steen weergeven.