Branden als EGM-maatregel - Onderzoekcentrum B-WARE

voor opwarming. Als gevolg van het xerothermer worden van de omgeving zullen
soorten die hier niet aan zijn aangepast verhoogde stress ondervinden en in dichtheid
afnemen. Een nachtactieve levenswijze levert voordelen op door het ontwijken van
predatie door zichtjagers en doordat de meest extreme temperaturen ontweken
kunnen worden.
Tabel 4.1 Geschiktheid van soorteigenschappen in relatie tot de leefomgeving na branden.
Geschiktheid
leefomgeving
Mobiliteit Oriëntatie Trofie Fysiologie T Fysiologie
vocht
46 Directie Kennis
Activiteit
Laag Laag Fytofiel Herbivoor Mesofiel Hygrofiel Dagactief
Hoog Hoog Geofiel
Detritivoor
Carnivoor
Omnivoor Thermofiel Xerofiel Nachtactief
4.1.4 Langetermijneffecten
Vegetatiesuccessie en habitatkwaliteit
Na de periode van schokeffecten tijdens en na branden vindt vervolgens een periode
van successie plaats. De snelheid van deze successie is afhankelijk van de invloed van
branden en het type vegetatie dat is gebrand. Het successieverloop zal afhankelijk van
de condities die door de brand gecreëerd zijn in de richting van de oorspronkelijke
situatie gaan of richting een alternatieve toestand verlopen. Grote veranderingen in
bodemstructuur, nutriëntstatus, vochthuishouding etc. zullen grote veranderingen in
de vegetatieopbouw initiëren, geringe veranderingen leiden tot een snel herstel van
de vegetatie in haar oorspronkelijke vorm.
Herkolonisatie en populatiedynamische effecten
Wanneer het gevoerde brandbeheer het beoogde doel wat betreft
vegetatieregeneratie behaalt, is het herstel van de faunagemeenschap en de snelheid
hiervan afhankelijk van een viertal factoren:
- mate van overleving na brand en shock-phase;
- bij extinctie in gebrande terrein; de nabijheid van bronpopulaties,
- mate van mobiliteit;
- eisen ten aanzien van het habitat (vegetatiestructuur, voedselkwaliteit, etc).
In snel herstellende graslandgemeenschappen vond Panzer (2002) een drietal
negatieve predictors voor de directe respons van fauna na brand: a) afhankelijkheid
van het habitat, b) het leven in goed gedraineerde vegetatie (leidt tot hogere kans op
extinctie) en c) het ontbreken van zwerfgedrag. Na een jaar herstelde 68% van de
negatief beïnvloede populaties en na twee jaar hadden alle negatief beïnvloede
populaties zich hersteld. Dit herstel kan zo snel verlopen doordat vegetatieregeneratie
in deze prairiesystemen vaak binnen een jaar volledig is. In minder snel
regenererende vegetaties, zoals heide, verloopt het herstel van de faunagemeenschap
naar de oorspronkelijke situatie beduidend langzamer. Herkolonisatie verloopt ook in
deze systemen vaak snel, maar herstel van de dichtheden en onderlinge
dominantieverhoudingen verloopt vaak trager (Haysom & Coulson 1998). Dit geldt
met name voor soorten die gebonden zijn aan een gebufferd microklimaat. Oudere
vegetaties hebben zowel een hoger aandeel aan biomassa als een gunstiger
microklimaat, waardoor voedselaanbod en ontwikkelingsomstandigheden optimaal
zijn voor deze groep.
Soorten die niet gebonden zijn aan een gebufferd, maar juist aan een warm
microklimaat zullen hun optimum in diversiteit en abundantie hebben bij lage
bedekking. Een warm en droog microklimaat is, afhankelijk van de snelheid waarin
hergroei optreedt, met name in de eerste maanden tot jaren na het branden
aanwezig. Xero- en/of thermofiele soorten hebben hun optimum in de vroege
successiestadia. Zo was de dichtheid aan sprinkhanen het hoogst in prairievegetaties 1
of 2 jaar na branden. Dichtheden aan sprinkhanen vertoonden een positieve correlatie
met de variatie in vegetatiehoogte en negatief met gemiddelde vegetatiehoogte en
totale biomassa van grassen (Joern 2004). Naast microklimatologische limitatie van