JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

8
jugendstilmode van de tijd. Ze refereerden ook soms aan de Kelmscott Press-stijl
van William Morris (1834-1896), maar de vormgeving was vrijer, minder strak dan
bij Morris.
De folklore was een overheersend thema in vele jaarboeken. Hier zien we met
zekerheid de invloed van Pol de Mont (1857-1931), die een belangrijke rol speelde
in de ideologie van De Scalden. De Mont was een pionier van de volkskunde en van
de herwaardering van het volkse erfgoed in Vlaanderen. Voor De Mont was folklore
meer dan een studie. Ze was een ‘integraal deel van het ontwakend bewustzijn
van het Vlaamse volk, ze paste in het kader van het streven naar een hogere cultuur,
door betere kennis van de Vlaamse tradities en gebruiken, door het opdelven
van verloren schatten, het bewaren en in ere houden van al wat terugging op het
verleden van de eigen stam’ (Georges Meir, p. 192).
Edmond van Offel zorgde voor de uitgaven van de jaarboeken. Hij was de redacteur,
de samensteller en leverde zelf ook veel beeldend werk en kopij. Tevens was
hij ook zeer geïnteresseerd in de folklore. Niet alleen onder invloed van Pol de
Mont, maar ook onder invloed van zijn vader die op dit gebied belangrijk werk had
geleverd. Hij had hele mappen notities nagelaten waarin hij het Antwerpen van zijn
tijd beschreef. Edmond bewerkte deze geschriften tot het boek Vader vertelt.
Het zevende jaarboek staat in het teken van de kinderverhalen. Kindervertelsels
bestaat uit tien verhalen voor kinderen, waarvan er vier verhalen door Edmond van
Offel werden geschreven en geïllustreerd. De Scalden rekenden het jonge volkje tot
hun publiek en wilden hen het betere kinderverhaal brengen.
Het achtste jaarboek uit 1905 brengt Oude en nieuwe volksliederen met een nationalistische
inslag. Het lied Houdt u fier is geïllustreerd met een ridder die met een
Vlaamse Leeuwenvlag zwaait. In de titelinitiaal ‘H’ is een Vlaamse Leeuw verwerkt.
Dit Houdt u fier is een nieuw lied gecomponeerd door het Scaldenlid Lodewijk
Mortelmans op tekst van Pol de Mont, die ook het initiatief had genomen voor de
samenstelling van dit boek.
Het elfde jaarboek uit 1908 is een bundeling Vlaamse spreekwoorden. De lay-out
van dit fraaie werk is strakker en volgt de stijl van William Morris. Van Offel stelde
het samen en verzorgde twee illustraties. De keuze van de spreekwoorden werd
bepaald door hun visualiseerbaarheid en hun interessante historische en folkloristische
bronnen.
In 1912 verscheen het zestiende en laatste jaarboek, weerom met een sterk folkloristische
inslag: De volkswoning en hare versiering, Folkloristische studie door
Victor de Meyere. Victor de Meyere (1873-1938) was een van de belangrijkste
Antwerpse folkloristen. Hij probeert in dit jaarboek een beeld te brengen van een
Vlaamse volkswoning met alle attributen en gebruiken, om zo de eigenheid van het
Vlaamse volk te duiden.
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was dit zestiende jaarboek ook
het laatste. De Leuvense student Koen Legrand heeft onder leiding van zijn promotor
Chris Coppens in een boeiende licentiaatsverhandeling De Scalden weer op
het voorplan gebracht. ‘Met de jaarboeken betraden De Scalden ook het gebied van
de drukkunst en het boek. Zijn samenvatting luidt: ‘Edmond van Offel nam als initiatiefnemer
duidelijk het leeuwendeel van het werk op zich door zowel tekeningen,
gedichten, verhalen en ideologische teksten te leven. Het mag duidelijk zijn dat De
Scalden met hun jaarboeken niet alleen de herwaardering van het boek wilden
bevorderen maar er ook een hele resem van andere elementen in stopten, zoals
ideologie en folklore.’
Tiecelijn, 20, 2007