JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

51
De liederen van Broes vormen een reeks beelden, snapshots van hoofdmomenten
uit een Reynaertverhaal in deze tijd, met Izengrim als de onverzadigbare geldwolf,
Bruin als militaire sabelsleper, Belijn als conservatieve prelaat. Daartussenin opereert
Reinaert als de sympathieke vagebond ‘die rebel is maar daarbij de eigenbaat
niet uit het oog verliest en die weet dat men de mensen moet nemen langs hun
zwakste kant als ze alleen zijn en met het mooie woord als ze samen zijn.’ Reinaert
kent al het menselijke van de mens. Daarom is hij ‘een mens van een beest’. 10
In de cantate Reinaert II is een aantal situaties en personages uit de middeleeuwse
Reynaert in tien liederen geactualiseerd in de twintigste eeuw. De band tussen
beide teksten is tamelijk los. Het gaat in de cantate veeleer en veel meer om
de geest van Reynaert die naar onze tijd getransformeerd wordt dan om een navertelling
van het verhaal. Van de tien liederen zijn er maar drie die de facto verwijzen
naar episodes uit Willems epos: het zesde lied (Celibaatlied), het zevende,
(Afscheidslied) en het achtste (Lied van Honoré). Die constatering spoort met
Broes’ eigen typering: ‘een zeer vrije bewerking van een na 700 jaar nog altijd aktueel
stuk, met de hoop dat de liederen iets zullen overbrengen van de geest van de
Reinaert’. 11
Antwerpen, de Antwerpenaar, maar daarin toch eigenlijk de westerse mens uit
deze omgeving in deze tijd, is object in Reinaert II. De politici krijgen ervan langs:
de hebzuchtigen, de verwaanden, de dwaze krachtpatsers, de meelopers, de misbruikers
en de misbruikten lopen door elkaar, nu net als toen en toen als nu. Er
wordt gesneerd naar de onbeschaamde geldhonger, de tegenstellingen tussen arm
en rijk, de grondspeculatie en de milieuverontreiniging.
De taal
Bert Broes is een taalvirtuoos. Hij beschikt over een enorme woordenrijkdom en kan
bijzonder scherp formuleren. Zijn taal is speels en soepel, helder en muzikaal: de
klankassociaties lijken hem toe te stromen. Je hoort muziek als je de gedichten
hardop leest. De liederen zijn sterk ritmisch: de trommels en trompetten klinken mee
in de tekst. De dichter vermijdt op het eind van de versregel de doffe uitgangen van
werkwoorden en zelfstandige naamwoorden. Nagenoeg alle regels eindigen op klinkers,
wat de muzikaliteit van de teksten zeer vergroot.
De vorm die de dichter kiest, versterkt de inhoud van zijn liederen. Het martiale
staccato in het lied van Bruin accentueert de presentatie van de sabelsleper. In de
vloeiende rijmklanken van het lyrische afscheidslied straalt de liefde tussen
Ermelijne en Reinaert. Het feit dat de teksten primair zijn – de muziek is er later bij
gecomponeerd – staat garant voor een grote diversiteit aan versvormen.
Auteur en componist
De schrijver van de liederen, Bert Broes, werd in 1919 als Bert Carrein geboren in
Frankrijk, in Dozulé/Calvados. Zijn ouders waren West-Vlamingen die in
Wereldoorlog I naar Frankrijk vluchtten. Bert Carrein woonde in zijn jeugd in
Bikschote, tussen Ieper en Diksmuide. Later vestigde hij zich in Limburg, eerst in
Hasselt, daarna in Zolder. In 1982 keerde hij naar zijn roots terug en ging hij in
West-Vlaanderen wonen, in Oostende.
Tiecelijn, 20, 2007