JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

More documents

Recommendations

Info

4 mie wel de technische aspecten en vaardigheden van het tekenen en schilderen, maar hij voelde goed het gevaar dat in dit artistieke keurslijf de frisheid van zijn natuurtalent kon verloren gaan. Een mooi voorbeeld van dit negatieve aspect van de toenmalige vorming was de iets oudere Vincent van Gogh, die in de docentenkring van de Antwerpse academie niet werd aanvaard en er uiteindelijk wegbleef. De opleiding aan de toenmalige academie was aan strikte regels gebonden. ‘De eerbiedwaardige Formule, den heiligen Regel,’ noemt Van Offel het. De leerlingen werden vervormd tot academisch geijkte modelkunstenaars. Meestal vakkundig op goed niveau, maar met een onderdrukte persoonlijkheid en daardoor dikwijls eentonig. Volgens Van Offel snoeiden de docenten alle eigenheid weg, zoals je hele rijen bomen snoeit, tot ze allen nog een model vormen. Dit patroon paste niet bij Collens. Tijdens de lessen zat hij in een schetsboek zijn typische karikaturale schetsen te maken. Hij wilde niet de anderen imiteren maar zichzelf zijn. Van nature was hij ongeschikt voor dit soort opleiding. Maar hij kende toen nog niet de weg naar zijn eigen kunstvorm. De zachtzinnige, schuchtere Collens durfde zich ook niet verzetten. Braaf tekende en schilderde hij academisch naar het model en ‘den heiligen Regel’, maar dat paste zo weinig bij zijn talent dat ‘er altijd iets [was] in zijn studies, dat vloekte, dat huilde… ’t Ging niet, en het zou nooit gaan.’ (Van Offel, p. 11.) Collens’ temperament als artiest was hem te sterk. Hij zou (buiten de academie) nooit mooie torso’s en monumentale, naar de regels samengestelde stukken schilderen. Hij maakte stiekem humoristische schetsjes met potlood of krijt. Dit was de aanzet tot wat (behalve enkele schilderijen en prenten) de stijl van zijn later werk zou worden. Het was vooral in dit soort werken dat hij zijn verlangen naar een opgewekt, open en vrolijk leven kon uiten. Op een amusante, enigszins mild spottende wijze de volkse mens en het landelijke leven in beeld brengen zou ook later het thema van het grootste deel van zijn werk blijven. Dit werk hield zelfs iets van de naïviteit waarmee kinderen hun jongens en meisjes tekenen. Het is een kostbare hoedanigheid van een kunstenaar om met een frisse, bijna kinderlijke blik te blijven kijken. Daardoor wordt hij nog door alles verrast en legt hij scènes vast waar velen aan voorbijgaan, waardoor hij juist het typische, het kenschetsende van een gebeurtenis ontdekte. Met deze ingesteldheid kon Collens volkse, daarom niet artistiek minderwaardige, maar voor de kleine man begrijpelijke kunst creëren. Als de centsprenten toen nog in trek waren geweest, had hij die op goed niveau kunnen produceren. Met zijn talent was hij bij uitstek geschikt om prenten over fabels en volksverhalen te maken. Zo schiep hij fraaie prenten bij De kraai en de puid en De haas en de schildpad van La Fontaine, naar vertalingen door Dr. B. de Bie. Collens was goed bevriend met Pol de Mont, die samen met Alfons de Cock de bundel Dit zijn Vlaamsche Vertelsels samenstelde. De Mont gaf de teksten door aan Collens, die er prenten bij maakte die niet in het boek werden opgenomen, maar als vrije prenten werden aangeboden. Een voorbeeld hiervan is de tekening geïnspireerd door de vertelling Van ’t schoenmakerken (afb. 2). ‘Er was zoo eens een schoenmaker, en die at zoo gaarne koekebakken’ begint de Mont zijn verhaal. ‘Ja maar,’ zei zijn vrouw, ‘we hebben immers geen pan’. ‘Leen er een hiernaast,’ zei de schoenmaker. Zijn vrouw ging er een halen maar bakte zoveel koeken dat de pan stuk sprong. Geen van beiden wilden de pan nog naar de buren brengen. Gevolg: een hoog oplopende ruzie. We bekijken hoe Collens de scène in de dorpse woning uitbeeldt. De schoenmaker zit op zijn kruk voor het raam en wijst beschuldigend naar de kapotte pan. De harmo- Tiecelijn, 20, 2007
afb. 2 nie en de rust in het huis zijn verstoord: de vogel in de kooi pikt agressief naar de vrouw en de kat blaast met een hoog opgezette rug naar de ruziemakers. Naast de agressieve elementen stopt Collens ook enkele van zijn typische humoristische toetsen in de prent: links naast de haard pist een hondje tegen de deegpot. De toeschouwer krijgt ook een doorkijk naar de slaapkamer met de pispot onder het bed. Collens heeft vele soortgelijke humoristische tekeningen gemaakt. In zijn schilderijen was hij echter ernstiger. Daar zien we meer de donkere, af en toe droefgeestige Collens. We tonen als voorbeeld het schilderij Ter Bedevaart (afb. 3). Op deze langwerpige, enigszins met het oeuvre van Eugène Laermans verwante schilderij zien we een groep ‘landse lieden’ door een bosweg op bedevaart trekken. De eerste bedevaarders draaien al rechts weg. Daardoor krijgen we een biddend vrouwtje afb. 3 Tiecelijn, 20, 2007
Page 1 and 2: 1 Egidius daer bestu bleven Mijn fa
Page 3: ■ Willy Feliers Scaldenkunstenaar
Page 7 and 8: De Scalden 7 De kunstvereniging De
Page 9 and 10: Edmond van Offel en De Scalden 9 Ed
Page 11 and 12: 11 ne volk bereiken. Het gebruik va
Page 13 and 14: 13 Hier kan Collens zich volledig u
Page 15 and 16: Pol de Mont 15 Pol de Mont heeft ee
Page 17 and 18: afb. 6 a afb. 6 b Tiecelijn, 20, 20
Page 19 and 20: afb. 8 a afb. 8 b Tiecelijn, 20, 20
Page 21 and 22: afb. 10 a afb. 10 b Tiecelijn, 20,
Page 23 and 24: Besluit Karel Collens heeft maar ko
Page 25 and 26: ■ Nard Loonen In Frankrijk heeft
Page 27 and 28: 4. Varianten van het toponiem 27 Da
Page 29 and 30: FIG. 2: Roman de Renart. Paris, BnF
Page 31 and 32: Ter verduidelijking geeft FIG. 4 de
Page 33 and 34: Malpertus Sévérac-le-Château (12
Page 35 and 36: Maupertuis La Couarde (79) ha Maupe
Page 37 and 38: 01 Malpertuis Maupertuis, Tré- E J
Page 39 and 40: 6. Selectie en andere onzuiverheden
Page 41 and 42: 41 Het buurtschap Les Montpertuis,
Page 43 and 44: 43 sique pertundere (donner un coup
Page 45 and 46: 45 seau du Malpertuis, qui sert de
Page 47 and 48: ■ Jan van Alphen Een vergeten Rey
Page 49 and 50: In juni 1975 geeft de auteur op ver
Page 51 and 52: 51 De liederen van Broes vormen een
Page 53 and 54: Bert Broes Reinaert II Eerste Reina
Page 55 and 56:
hoort: de vos preekt hier de passie
Page 57 and 58:
57 zaam leven slijt ver van veldbed
Page 59 and 60:
‘t Gevecht was uitermate bloedig
Page 61 and 62:
61 Ermelijne zeg weet je ’t nog s
Page 63 and 64:
63 Terwijl ik kraaide was hij aan
Page 65 and 66:
65 en honger, ziekte, last of leed,
Page 67 and 68:
67 vervanger van Nobel aan het hof.
Page 69 and 70:
en hij begint uit volle keel het la
Page 71 and 72:
daar ook een poot in de strop hing.
Page 73 and 74:
duiken ze uitzinnig van razernij na
Page 75 and 76:
toch krijgt ge er een paar, wees ge
Page 77 and 78:
en elke waakhond heeft bezocht om t
Page 79 and 80:
De mus springt op de kop van ‘t p
Page 81 and 82:
zich zonder hemd tegen u vleit. Den
Page 83 and 84:
en op ‘t water van een vijver foe
Page 85 and 86:
Ze treden aan met hun legioenen van
Page 87 and 88:
en gij, vriend, met uw zonen beide
Page 89 and 90:
hoe een dier zo jong en zo klein to
Page 91 and 92:
overhandigt ge deze brief aan mij.
Page 93 and 94:
- Dat, vriendje, zegt ge zeer terec
Page 95 and 96:
kunnen Reynaert niet eens raken. Hi
Page 97 and 98:
en de manschappen van de vorst hiel
Page 99 and 100:
wijl in de ogen tranen blonken. Rey
Page 101 and 102:
Zij klimmen naar de binnenburcht di
Page 103 and 104:
103 de vorst. Reynaert tracht de ko
Page 105:
Jaargang 20 nummer 1 1 Rik van Dael
show all

JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?