JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

In de winter van 1969-1970 wordt Bert Broes getroffen door een zwaar hartinfarct.
Na een verblijf van vele maanden in het ziekenhuis, rust hij in de zomer van 1970
uit in Middelkerke aan zee. Daar ontmoet hij regelmatig Van der Bracht en De Prins.
Zijn herstel lijkt door hun Reynaertproject niet belemmerd te worden.
In november 1970 schrijft Johan van der Bracht aan Bert Broes. Hij heeft de tekst
van Pieter de Prins ontvangen en is gematigd optimistisch. Het geheel lijkt hem een
goede scenische versie van het epos maar er zal toch nog een en ander aan veranderd
moeten worden. Zijn voornaamste zorg is dat het niet dicht genoeg bij de
actualiteit staat. In dit opzicht verwacht hij veel van de liederen van Broes, die hij
weldra onder ogen hoopt te krijgen.
Dan is het enkele maanden stil. Plotseling, in de zomer van 1971, wordt het hele
project door Johan van der Bracht afgeblazen ‘omdat de beloofde toneelzaal niet
klaar komt’. 5 De Prins is boos: ‘Eerst doet hij mij naar de kust komen, zorgt ervoor
dat ik gedurende twee maanden mijn handen vol heb, verplicht mij allerlei soorten
musicals te lezen (en te kopen), en zegt mij na anderhalf jaar doodnuchter dat het
niet doorgaat.(…) Ik vind dat wel wat straffen toebak’. 6 De directie van het Brussels
Kamertoneel bericht Bert Broes dat de afgelasting van het project te wijten is ‘aan
zeer verschillende redenen, waaronder het tekort aan financies, het acteurspotentieel
en de accomodatiemogelijkheden van de zaal’. Over een financiële tegemoetkoming
voor verrichte werkzaamheden rept de brief niet. Wel ‘geven wij dit stuk (…)
volkomen vrij en zouden het zeer goed vinden, moest een ander gezelschap het
kunnen opvoeren’. 7
Hierna scheiden zich de wegen van Van der Bracht, De Prins en Broes.
Tot 1973 ligt deze Reynaert vervolgens in de ijskast.
Van musical naar cantate
48
In de zomer van 1973 stuurt Bert Broes zes Reinaertliedteksten naar de componist
Peter Cabus, blijkbaar op diens verzoek. Cabus, zo valt uit de brieven te reconstrueren,
heeft van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) de opdracht
gekregen ‘een werk voor gemengd koor met maximum 5 solisten (vokale of instrumentele)’
te schrijven en heeft Broes aangezocht als tekstdichter. Wist hij dat Broes
teksten op de plank had liggen? In een brief van maart 1974 van het ANZ aan Bert
Broes is voor het eerst sprake van ‘de Kantate Reinaert’. Het Zangverbond is zeer
te spreken over de partituur. In het najaar van 1974 stuurt Bert Broes nog eens vier
liedteksten naar Peter Cabus, zodat er nu tien liederen in totaal zijn. Dat aantal komt
overeen met dat van de uiteindelijke cantate die in 1975 wordt uitgevoerd. Een
kopie van de laatste vier liederen die Broes in 1974 naar Cabus stuurde, is bewaard
gebleven. Van de eerste zes liedteksten resteren alleen de korte karakteriseringen
in genoemde brief van zomer 1973.
De versie van 1973 is in grote lijnen identiek aan die van 1975. Een lied op
Izengrim, ‘wiens (geld-en grond)honger niet te stillen is’, heeft het uiteindelijk niet
gehaald, evenmin als het oorspronkelijk gedachte openingslied, de algemene aanklacht
der dieren. Nieuw in de slotversie is het tweede lied: De vos loopt nog altijd
los. Een lied onder deze titel is al wel voorzien in het bovenvermelde musicalontwerp
van Pieter de Prins: daar is het gepland als openingslied ‘voor het doek’.
Wanneer, hoe en door wie het contact is gelegd tussen het ANZ en het gemeentebestuur
van Antwerpen is niet bekend.
Tiecelijn, 20, 2007